Szczególne zasady rachunkowości banków i sporządzania informacji dodatkowej.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.NBP.1995.4.8

Akt utracił moc

Wersja od: 29 sierpnia 1997 r.

ZARZĄDZENIE Nr 1/95

Prezesa Narodowego Banku Polskiego

z dnia 16 lutego 1995 r.

w sprawie szczególnych zasad rachunkowości banków i sporządzania informacji dodatkowej.

Na podstawie art. 81 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§  1.

1. Zarządzenie określa szczególne zasady prowadzenia rachunkowości oraz sporządzania informacji dodatkowej w bankach, z wyłączeniem Narodowego Banku Polskiego.

2. Zasady sporządzania innych sprawozdań oraz tworzenia rezerw na ryzyko w działalności bankowej, określają odrębne przepisy.

§ 2. Przez użyte w zarządzeniu określenia:

1) ustawa - rozumie się ustawę z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. Nr 121, poz. 591),

2) bank - rozumie się jednostki organizacyjne w znaczeniu wynikającym z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy,

3) prezes zarządu banku - rozumie się przez to kierownika jednostki w znaczeniu wynikającym z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy,

4) 1  dziennik - rozumie się urządzenie księgowe służące do zapisywania wszystkich operacji wykonanych w danym dniu operacyjnym. Dziennik może być prowadzony łącznie dla wszystkich operacji lub według grup operacji gospodarczych, zachowując pełną zgodność obrotów z księgą główną,

5) konto syntetyczne - rozumie się przewidziane planem kont urządzenie księgi głównej, służące do ewidencji w porządku systematycznym operacji o jednakowej treści ekonomicznej zgodnie z zasadą podwójnego zapisu. Za konta syntetyczne uważa się również konta pozabilansowe, na których można prowadzić ewidencję, dokonując zapisów bez zachowania zasady podwójnego księgowania,

6) konto analityczne - rozumie się przewidziane w planie kont urządzenie księgi pomocniczej, służące do szczegółowej ewidencji danych zapisanych na koncie syntetycznym zgodnie z zasadą powtórzonego zapisu tak, aby łączna suma stanów zaewidencjonowanych na kontach analitycznych w każdym dniu operacyjnym wykazywała pełną zgodność z danymi zapisanymi na koncie syntetycznym, do którego prowadzone są konta analityczne,

7) należności zagrożone - rozumie się należności banku, określone odrębnymi przepisami, na które powinny być tworzone rezerwy na ryzyko w działalności bankowej,

8) waluty obce - rozumie się waluty obcych państw oraz międzynarodowe jednostki rozliczeniowe w znaczeniu określonym ustawą,

9) dzień bilansowy - rozumie się dzień, na który sporządza się sprawozdanie finansowe na podstawie art. 45 ustawy, a także sprawozdania finansowe sporządzane przez bank na podstawie innych przepisów,

10) skonsolidowane sprawozdanie finansowe - sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej w rozumieniu art. 55 ustawy, sporządzone zgodnie z przepisami i zasadami obowiązującymi banki,

11) zatwierdzone sprawozdanie finansowe - rozumie się sprawozdanie finansowe zbadane i zakwalifikowane zgodnie z rozdziałem 7 ustawy oraz zatwierdzone przez uprawniony do tego organ banku.

§ 3. Prowadzenie rachunkowości banku obejmuje:

1) opis przyjętych do stosowania w banku zasad rachunkowości,

2) prowadzenie ksiąg rachunkowych przewidzianych obowiązującymi przepisami i przyjętymi zasadami rachunkowości,

3) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów,

4) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego,

5) sporządzanie sprawozdań finansowych i innych sprawozdań, których dane wynikają z prowadzonych ksiąg rachunkowych,

6) gromadzenie i przechowywanie dokumentacji przewidzianej ustawą,

7) poddawanie badaniu i ogłaszanie sprawozdań finansowych.

§  4.

1. Prezes zarządu banku, w oparciu o ustawę oraz przepisy niniejszego zarządzenia ustala zasady rachunkowości w banku i podległych mu jednostkach organizacyjnych.

2. Bank obowiązany jest posiadać pełną dokumentację przyjętych zasad prowadzenia rachunkowości, zgodnie z art. 10 ustawy.

3. Ustalone zasady rachunkowości winny być stosowane w sposób ciągły w kolejnych latach, z uwzględnieniem odpowiednio art. 8 ustawy.

4. Prezes zarządu banku jest odpowiedzialny za prowadzenie rachunkowości banku, zgodnie z obowiązującymi przepisami i przyjętymi zasadami oraz w sposób zapewniający przedstawianie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego i rentowności banku, zgodnie ze stanem faktycznym. Jeżeli określone obowiązki w tym zakresie zostaną przypisane innym osobom za ich zgodą, to przyjęcie odpowiedzialności przez te osoby powinno być stwierdzone dokumentem.

Rozdział  2

Prowadzenie ksiąg rachunkowych

§ 5. Bank prowadzi księgi rachunkowe w siedzibie zarządu (centrali banku) oraz jednostek organizacyjnych banku.

§  6. ²

1.  Księgi rachunkowe w banku otwiera się i zamyka w terminach przewidzianych ustawą.

2. Księgi rachunkowe mogą być prowadzone przy użyciu komputera w formie wydruków komputerowych lub magnetycznych bądź optycznych nośników informacji.

3. Każdy wydruk komputerowy powinien składać się z automatycznie numerowanych stron, z oznaczeniem kolejnej strony i nazwy programu przetwarzania oraz daty wskazującej dzień operacyjny, na jaki sporządzany jest wydruk komputerowy stanowiący księgę rachunkową.

§  7.

1. 3  Zapisy w księgach rachunkowych prowadzi się w złotych i groszach lub w walutach transakcyjnych.

2.  Ewidencja księgowa operacji wyrażonych w walutach obcych może być prowadzona:

1) w poszczególnych walutach obcych i złotych na jednym właściwym koncie,

2) w poszczególnych walutach obcych i złotych na analogicznych kontach właściwych, prowadzonych odrębnie dla wartości w poszczególnych walutach obcych i dla wartości w złotych,

3) w walutach obcych, prowadzona odrębnie dla wartości w poszczególnych walutach przy spełnieniu warunku zapewnienia pełnego dokumentowania codziennego ustalania wyniku pozycji wymiany.

3. Prowadzona ewidencja księgowa wszelkich operacji wyrażonych w walutach obcych winna zapewniać możliwość ustalenia ich wartości w walutach obcych i w złotych.

§  8.

1. Księgi rachunkowe powinny być prowadzone według zasad ustalonych w planie kont banku.

2. Prowadzenie ksiąg rachunkowych według zasad ustalonych w planie kont banku polega w szczególności na:

1) ewidencji analitycznej operacji gospodarczych w banku, w sposób zapewniający prawidłowe sporządzenie zestawienia obrotów i sald wszystkich kont analitycznych,

2) ewidencji syntetycznej operacji gospodarczych w banku, przy zachowaniu zasady podwójnego zapisu, w sposób zapewniający prawidłowe sporządzenie zestawienia obrotów i sald wszystkich kont syntetycznych,

3) ewidencji pozabilansowej ze szczegółowością wynikającą z planu kont,

4) obejmowaniu określonych rzeczowych składników majątku ewidencją ilościową i wartościową, zgodnie z ustaleniami planu kont,

5) księgowaniu wszelkich operacji gospodarczych wyłącznie na właściwych kontach syntetycznych i analitycznych wynikających z planu kont banku.

§  9.

1. Zapisy w księgach rachunkowych powinny być dokonywane codziennie i obejmować wszystkie operacje gospodarcze każdego dnia operacyjnego, odnoszone do okresów, których operacja dotyczy.

2. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych mogą być wyłącznie prawidłowe dowody księgowe, zakwalifikowane do zaksięgowania na określonym koncie.

3. 4  Jeżeli zapisy w księgach rachunkowych dokonywane są przy użyciu komputera, to powinny umożliwiać identyfikację (np. poprzez numer klienta, numer konta) poszczególnych pozycji wykazanych w księgach rachunkowych z dowodem księgowym stanowiącym podstawę dokonania zapisu operacji.

§ 10.   ⁵

1.  Dowodem księgowym stanowiącym podstawę ewidencji operacji bankowej jest dyspozycja wystawiona przez klienta banku, dyspozycja własna banku lub inne dokumenty, sporządzone w ustalonej formie i spełniające warunki prawidłowego dowodu księgowego.

2. Prawidłowy dowód księgowy powinien zawierać elementy, o których mowa w art. 21 ust. 1 ustawy.

3. Za prawidłowe zlecenie płatnicze (dyspozycję klientowską) można uznać dowód księgowy zawierający co najmniej:

1) określenie rodzaju dowodu,

2) określenie stron dokonujących operacji gospodarczej poprzez podanie ich numerów rachunków bankowych lub nazw, adresów,

3) kwotę operacji,

4) datę dokonania operacji, a gdy dowód został sporządzony pod inną datą - także datę akceptacji dowodu lub dyspozycji klienta,

5) podpis wystawcy dowodu lub w przypadku wpłat, podpis upoważnionego pracownika banku potwierdzającego wykonanie operacji.

. Dowody księgowe podlegają zaksięgowaniu w banku w dniu ich otrzymania bądź zaakceptowania do realizacji.

5. Banki dokonujące księgowania wystawiają dowody zastępcze dla udokumentowania operacji bankowych, dla których wymagane są źródłowe zewnętrzne dowody obce, jeżeli jest to niezbędne dla kompletności zapisów księgowych, realności wykazywania aktywów i pasywów i wyniku finansowego, a dowód obcy nie wpłynął w czasie zezwalającym na sporządzenie w wyznaczonym terminie obowiązującego sprawozdania za dany okres sprawozdawczy.

§  11.

1. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych operacji międzybankowych są:

1) zlecenia płatnicze uznaniowe:

a) polecenia przelewu,

b) dowody wpłaty,

c) inne uznaniowe zlecenia płatnicze, jak np. noty memoriałowe,

2) zlecenia płatnicze obciążeniowe:

a) czeki rozrachunkowe,

b) czeki gotówkowe,

c) inne obciążeniowe zlecenia płatnicze, jak np. noty memoriałowe, asygnaty kasowe.

2. 6  W dowodach dotyczących rozliczeń pieniężnych gotówkowych kwota operacji wpisywana jest cyfrowo i słownie, przy czym grosze wpisuje się słownie w pełnym brzmieniu, bądź z określeniem "gr. jak wyżej" lub w sposób wynikający z formularza dowodu.

3.   ⁷  Na dowodach stanowiących podstawę zapisów księgowych operacji międzybankowych niedopuszczalne są jakiekolwiek poprawki kwot dowodów, a sumy wpisane cyfrowo i słownie winny być zgodne. Jeżeli niezgodność sumy wpisanej cyfrowo i słownie wystąpi na czeku, należy przyjąć kwotę wynikającą z zapisu słownego, opatrując jednocześnie czek stosowną uwagą.

4.  Jednostkowe dowody księgowe, o których mowa w ust. 1, przed wysłaniem do innego banku opatrywane są odbitką stempla dziennego na dowód zakwalifikowania ich do wymiany.

5. Czeki powinny być skasowane lub zawierać indos i adnotację "do inkasa".

6. 8  Do innego banku przesyłane są dwa odcinki zlecenia płatniczego. Jeżeli przyjęte od klienta i zaakceptowane do wymiany zlecenie płatnicze nie zapewnia wystarczającej ilości odcinków, bank sporządza własny dowód księgowy zawierający co najmniej:

1) numer oddziału banku sporządzającego dowód,

2) numer oddziału banku zleceniobiorcy,

3) pełny numer rachunku zleceniobiorcy,

4) kwotę zlecenia, a w przypadku większej liczby zleceń kierowanych na ten sam rachunek - kwoty tych zleceń i kwoty do księgowania.

Do innego banku przesyła się dwa odcinki dowodu własnego, uwierzytelnione odbitką stempla dziennego.

Do kopii dowodu własnego bank dołącza jeden odcinek każdego dowodu objętego dowodem własnym.

§  12. ⁹

1.  Banki pośredniczące w wymianie zleceń płatniczych oraz banki prowadzące rachunki urzędów pocztowych mogą przekazywać do innych banków dowody sporządzane przez klientów w sposób uproszczony, zawierające:

1) numer jednostki banku prowadzącej rachunek bankowy (banku korzystającego z pośrednictwa, urzędu pocztowego),

2) numer jednostki banku otrzymującej i numer rachunku bankowego, na którym należy dokonać zapisu księgowego,

3) kwotę dowodu na podstawie którego sporządzono dowód w sposób uproszczony, a w przypadku większej liczby dowodów kierowanych na ten sam rachunek - kwoty tych dowodów i kwotę do księgowania.

Do innego banku przesyłane są dwa odcinki dowodu uproszczonego, uwierzytelnione odbitką stempla dziennego jednostki banku prowadzącej rachunek. Do kopii dowodu uproszczonego dołącza się jeden odcinek każdego dowodu objętego dowodem uproszczonym, opatrzony identyfikatorem (odbitką stempla) klienta sporządzającego dowód (banku, urzędu pocztowego).

2. Podstawą zapisów w księgach rachunkowych mogą być zbiory danych otrzymanych z innego banku za pośrednictwem urządzeń łączności lub magnetycznych bądź optycznych nośników danych pod warunkiem, że otrzymany zbiór uzyska trwale czytelną postać, odpowiadającą treści dowodów księgowych i możliwe jest stwierdzenie jednostki organizacyjnej banku, która przekazała dane, dotyczące każdego zapisanego w zbiorze dowodu. Sposób przekazywania zbiorów danych powinien gwarantować identyczność danych przekazywanych i danych otrzymywanych.

§  13.

1. Za dowody stanowiące podstawę księgowania operacji w obrocie międzybankowym uważa się również zbiorcze zestawienia dowodów księgowych, sporządzane na podstawie jednostkowych dowodów księgowych, dla zaksięgowania zbiorczym zapisem, jak np. zbiorczy dowód uznaniowy lub obciążeniowy, zestawienie kwot przesyłanych dokumentów rozliczeniowych.

2. Zbiorcze zestawienie dowodów księgowych:

1) może obejmować dowody wyrażające operacje dokonane wyłącznie w jednym okresie sprawozdawczym lub jego części,

2) ujmuje kwoty wynikające z dowodów, na podstawie których zostało sporządzone,

3) powinno zawierać co najmniej:

a) numer jednostki banku sporządzającej zestawienie,

b) numer jednostki banku, do której kierowane jest zestawienie,

c) nazwę zestawienia,

d) datę sporządzenia,

e) kwotę do księgowania

oraz w przypadku dowodu zbiorczego przeznaczonego do księgowania na tym samym rachunku klienta - pełny numer rachunku.

3. 10  Niedopuszczalne jest ujmowanie kompensaty wzajemnych wierzytelności banku wysyłającego dowód i posiadacza rachunku w jednostce banku otrzymującej dowód, w dowodzie zbiorczym kierowanym do jednostki banku i ujmującym dowody przeznaczone do księgowania na różnych rachunkach klientów w tej jednostce.

.   ¹¹  Zbiorcze zestawienie dowodów księgowych uwierzytelnia się odbitką stempla dziennego.

5.   ¹²  Nie podlega uwierzytelnieniu odbitką stempla dziennego zestawienie sporządzane automatycznie przez komputer w sposób określony dla uczestników izby rozliczeniowej, na podstawie dowodów zarejestrowanych do zapisania lub zapisanych w księgach rachunkowych banku sporządzającego.

.   ¹³  Niedopuszczalne jest nanoszenie poprawek na zbiorczych zestawieniach sporządzanych techniką komputerową i po uwierzytelnieniu zestawienia.

§  14.

1. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie odpisu dowodu księgowego.

2. Odpis dowodu księgowego winien być sporządzony na właściwym dla danego dowodu formularzu.

3. Dopuszcza się zastąpienie odpisu obrazem kopii dowodu (fotokopia lub kserokopia).

4. Odpis (obraz kopii) winien być opatrzony adnotacją "Odpis" oraz uwierzytelniony poprzez zamieszczenie uwagi "Za zgodność z oryginałem", podpisanej przez osobę stwierdzającą zgodność.

5. Odpis (obraz kopii) winien być opatrzony odbitką stempla dziennego z datą sporządzenia.

§  15.

1. Dowody księgowe, nie spełniające warunków określonych w § 11-14 nie mogą być księgowane i podlegają zwrotowi do banku, który je przekazał.

2. 14  Banki mogą uzgodnić odmienny od określonego w ust. 1 tryb postępowania z dowodami nie spełniającymi warunków, jeżeli zapewni to udokumentowanie zapisów księgowych w sposób nie budzący wątpliwości.

3.  Postanowienia § 11-14 mogą być stosowane do operacji pomiędzy jednostkami organizacyjnymi banku prowadzącymi odrębne księgi rachunkowe.

§ 16. Banki winny zapewnić prawidłowy obieg i kontrolę dowodów księgowych, ustalając w szczególności:

1) tryb i terminy wystawiania dowodów księgowych oraz osoby uprawnione do ich podpisywania i zatwierdzania, a także wzory podpisów tych osób,

2) dowody księgowe, do których nie ma obowiązku podpisywania ich przez osoby do tego uprawnione,

3) komórki jednostki organizacyjnej banku uprawnione do przyjmowania dowodów od klientów, kontrahentów, innych,

4) komórki jednostki organizacyjnej banku oraz osoby zobowiązane do sprawdzania określonych dowodów księgowych pod względem merytorycznym i formalno-rachunkowym oraz uprawnione do określania sposobu ujęcia dowodu w księgach rachunkowych,

5) sposób oznaczania (identyfikowania) i kompletowania poszczególnych rodzajów dowodów księgowych (własnych i obcych) pozwalający na ustalenie kompletności dowodów podlegających księgowaniu w danym okresie oraz uniemożliwiający wielokrotne księgowanie tego samego dowodu,

6) tryb postępowania z dowodami księgowymi własnymi oraz obcymi złożonymi w banku, które z różnych powodów nie będą mogły być zrealizowane i zaksięgowane w banku (uzasadniona odmowa realizacji dyspozycji, wycofanie dyspozycji przez zleceniodawcę i in.).

§  17.

1. 15  Na podstawie zapisów na poszczególnych kontach analitycznych, sporządza się na koniec każdego dnia operacyjnego zestawienie obrotów i sald, wykazujące rachunkową zgodność z księgą główną oraz obrotami dziennika.

2.   ¹⁶  Każdego dnia operacyjnego, na podstawie zapisów na kontach księgi głównej, sporządza się zestawienie obrotów i sald zwierające:

1) symbole lub nazwy kont,

2) obroty i salda na początek dnia operacyjnego, obroty za dany dzień oraz obroty i salda na koniec dnia operacyjnego.

Obroty za dany dzień wykazane w zestawieniu obrotów i sald powinny być zgodne z obrotami dziennika.

3. Na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, sporządza się zestawienie sald wszystkich kont analitycznych, a na dzień inwentaryzacji zestawienie sald inwentaryzowanej grupy składników majątkowych.

4. Prezes Narodowego Banku Polskiego, na wniosek prezesa zarządu banku uzasadniony funkcjonującym w banku systemem informatycznym, może wyrazić zgodę na odmienne od ustalonych zarządzeniem zasady sporządzania zestawień obrotów i sald, dziennika, numeracji dowodów księgowych.

Rozdział  3

Inwentaryzacja

§  18.

1. Stany aktywów i pasywów wykazywane w księgach rachunkowych banku podlegają okresowej inwentaryzacji, której podstawowym celem jest:

1) sprawdzenie danych wynikających z ksiąg rachunkowych ze stanem rzeczywistym,

2) rozliczenie finansowe stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych, w tym osób majątkowo odpowiedzialnych za powierzone mienie,

3) dokonanie oceny gospodarczej wykorzystywania i przydatności składników majątkowych.

2. Inwentaryzacja w banku polega na:

1) przeprowadzeniu spisu z natury krajowych i zagranicznych środków pieniężnych, papierów wartościowych, innych wartości przechowywanych w kasach i skarbcach oraz wszelkich rzeczowych składników majątku, w tym podlegających wyłącznie ewidencji ilościowej składników majątkowych będących własnością innych jednostek oraz dokonaniu wyceny i ustaleniu wartości spisanych składników majątku,

2) uzgodnieniu z klientami i kontrahentami banku stanu środków pieniężnych na rachunkach bankowych, kredytów i pożyczek bankowych, innych należności i zobowiązań, w tym z tytułu dostaw, robót i usług oraz stanu powierzonych innym jednostkom (osobom) własnych składników majątkowych,

3) przeprowadzeniu weryfikacji stanu ewidencyjnego przez porównanie z odpowiednimi dowodami księgowymi dotyczącymi aktywów i pasywów, których stan rzeczywisty nie może być ustalony bądź nie podlega ustaleniu w drodze spisu z natury czy też w drodze uzgodnienia.

3. Inwentaryzacją w drodze porównania stanu ewidencyjnego z dokumentami w szczególności winny być obejmowane:

1) grunty oraz trudno dostępne oglądowi środki trwałe,

2) wartości niematerialne i prawne,

3) rozliczenia międzyokresowe,

4) fundusze banku, rezerwy,

5) roszczenia z tytułu niedoborów i szkód, należności sporne oraz inne należności i zobowiązania wobec pracowników,

6) należności zagrożone banku,

7) wszelkie aktywa i pasywa podlegające ewidencji na kontach pozabilansowych, w tym z tytułu udzielonych i otrzymanych gwarancji, poręczeń,

8) należności i zobowiązania z tytułów publiczno-prawnych,

9) odsetki narosłe i zastrzeżone.

4. Termin inwentaryzacji wartości przechowywanych w kasach i skarbcach uznaje się za zachowany, jeżeli inwentaryzację rozpoczęto na 10 dni przed końcem roku obrotowego, a zakończono do 5 dnia następnego roku.

§  19.

1. Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji powinny być odpowiednio dokumentowane, np. arkuszami spisowymi i zestawieniami rozliczeń, protokołami i sprawozdaniami z czynności inwentaryzacyjnych, zawiadomieniami o stanie kont i potwierdzeniami sald, rozliczeniami stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych i innymi dokumentami.

2. Stwierdzone różnice inwentaryzacyjne podlegają ujawnieniu w dokumentach sporządzonych z przeprowadzanej inwentaryzacji oraz wyjaśnieniu i odpowiedniemu rozliczeniu w księgach rachunkowych banku tego roku obrotowego, na który przypadał termin inwentaryzacji.

§  20.

1. Inwentaryzacja składników majątkowych, podlegających spisom z natury, polega na przeliczeniu, zważeniu lub zmierzeniu rzeczywistego stanu inwentaryzowanych składników i ujęciu wyników spisu na arkuszach spisu z natury, zawierających co najmniej następujące dane:

1) nazwę jednostki i rodzaj inwentaryzacji,

2) datę na jaką przeprowadzana jest inwentaryzacja oraz datę dokonania spisu,

3) numer kolejny pozycji spisu, symbol identyfikujący spisywany składnik majątku, określenie przedmiotu inwentaryzowanego,

4) jednostkę miary, ilość stwierdzoną w czasie spisu, cenę jednostkową i wartość wynikającą z przemnożenia ilości składników majątku stwierdzonej w czasie spisu przez cenę (wartość) jednostkową,

5) imię i nazwisko osoby materialnie odpowiedzialnej za stan inwentaryzowanych składników oraz podpis złożony na dowód nie zgłaszania zastrzeżeń odnośnie ustaleń spisu,

6) imiona i nazwiska oraz podpisy osób przeprowadzających inwentaryzację.

2. Poszczególne arkusze spisowe powinny być kolejno ponumerowane oraz oznaczone w sposób zabezpieczający przed ich wymianą. Wszelkie zmiany lub uzupełnienia w arkuszach spisowych winny być opisane w sprawozdaniu z przeprowadzonej inwentaryzacji.

3. Protokoły dotyczące spisów stanu wartości pieniężnych i innych wartości przechowywanych w kasach i skarbcach, winny ponadto zawierać dane pozwalające na stwierdzenie zgodności stanu tych wartości ze stanem wynikającym z dokumentów i ksiąg rachunkowych.

4. Spisy z natury (w tym protokoły) powinny być poddane kontroli przez osoby do tego wyznaczone.

§  21.

1. Uzgadnianie stanu środków na rachunkach bankowych oraz stanu kredytów, pożyczek przeprowadza się bieżąco na podstawie sporządzanych i wysyłanych do klientów wyciągów bankowych.

2. Roczna inwentaryzacja stanu rachunków bankowych polega na uzgodnieniu z ich posiadaczami stanów na koniec roku obrotowego. W tym celu powinny być wysłane posiadaczowi rachunku zawiadomienia o stanie rachunku. W przypadku nie zgłoszenia niezgodności w ciągu 14 dni od daty wysłania zawiadomienia, stan rachunku uznaje się za uzgodniony.

§  22.

1. Stan rozrachunków z dostawcami i odbiorcami oraz stan innych należności i zobowiązań banku, uzgadniany jest przez potwierdzenie salda.

2. Powiadomienie o stanie salda oraz wezwanie do jego potwierdzenia należy do obowiązku wierzyciela. Kopia zawiadomienia o stanie salda wysłanego kontrahentowi, po upływie 30 dni od daty wysłania, może być uznana za milczące potwierdzenie salda przez kontrahenta.

§  23.

1. Inwentaryzacja aktywów i pasywów w drodze weryfikacji, polega na ustaleniu prawidłowości stanu zaewidencjonowanego na podstawie właściwych dowodów księgowych.

2. Aktywa i pasywa, których stan (wartość) ulega zmianie na skutek odpisu ich zużycia, sukcesywnego zarachowywania na konta wynikowe czy z innego tytułu, powinny być również weryfikowane pod względem prawidłowości tych zmian, odpisów, zarachowań i innych.

3. Z przeprowadzonej weryfikacji aktywów i pasywów sporządza się protokół, w którym powinny być przedstawione wyniki dokonanej weryfikacji oraz sposób rozliczenia stwierdzonych różnic inwentaryzacyjnych.

§  24.

1. Prezes zarządu banku, kierując się interesami banku w zakresie skutecznej ochrony mienia oraz obowiązującymi przepisami, określa zasady inwentaryzacji w jednostkach organizacyjnych banku.

2. Zasady inwentaryzacji aktywów i pasywów banku winny w szczególności określać:

1) sposób, zakres, częstotliwość i terminy przeprowadzania inwentaryzacji,

2) osoby odpowiedzialne za prawidłowe organizowanie i przeprowadzanie inwentaryzacji,

3) sposób dokumentowania wyników inwentaryzacji oraz tryb postępowania w zakresie ustalania i rozliczania wyników inwentaryzacji.

Rozdział  4

Wycena aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego

§ 25. Wartość aktywów i pasywów oraz wynik finansowy ustala się i wykazuje w księgach rachunkowych z zachowaniem zasady ostrożnej wyceny oraz wiernego przedstawiania sytuacji majątkowej i finansowej banku.

2. Aktywa i pasywa wyceniane są według rzeczywistego poziomu cen czy ponoszonych kosztów, z uwzględnieniem zachodzących zmian w poszczególnych składnikach, a zwłaszcza zmniejszeń wartości na skutek pogorszenia ich jakości, bez względu na wysokość wyniku finansowego.

§  26.

1. Wynik finansowy netto w księgach rachunkowych banku wykazywany jest z uwzględnieniem odpowiednio przepisów art. 37, 39, 40, 41, 43 ustawy.

2. Do wyniku finansowego z tytułu odsetek, o których mowa w art. 43 ust. 2 ustawy, z zastrzeżeniem § 45, zalicza się:

1) jako przychody - nie otrzymane w okresie sprawozdawczym:

a) 17  odsetki należne bankowi od należności normalnych,

b) odsetki z tytułu dyskonta, a także inne odsetki otrzymane w poprzednich okresach, przypadające za bieżący okres sprawozdawczy,

2) jako koszty - odsetki wymagalne i nie wymagalne przypadające za okres sprawozdawczy od zobowiązań banku (depozytów, oszczędności i innych).

3. Do wyniku finansowego z tytułu odsetek, o których mowa w art. 43 ust. 2 ustawy, z zastrzeżeniem § 45, nie zalicza się:

1) należnych odsetek zapadłych i niezapadłych od należności zagrożonych,

2) odsetek z tytułu dyskonta i pozostałych odsetek otrzymanych z góry, przypadających za następne okresy sprawozdawcze,

3) odsetek skapitalizowanych, które do czasu zapłaty bądź odpisania stanowią przychód przyszłych okresów lub zastrzeżony.

§ 27. Wycena aktywów i pasywów na dzień bilansowy oraz w ciągu roku obrotowego, co najmniej na dzień sporządzania sprawozdania podlegającego przekazaniu do Narodowego Banku Polskiego i innym jednostkom, dokonywana jest według zasad określonych ustawą z uwzględnieniem odpowiednio przepisów w sprawie tworzenia rezerw na ryzyko w działalności bankowej oraz następujących ustaleń:

1) 18  metale szlachetne nie zaliczane do rzeczowych składników majątku obrotowego - wykazuje się w cenie nabycia, a jeżeli cena nabycia przewyższa cenę według notowań kursów światowych - wykazuje się w cenie światowej a różnicą obciąża się inne koszty operacji finansowych. W przypadku odnotowania trwałej tendencji wzrostu ceny metali szlachetnych na giełdach zagranicznych przez okres co najmniej trzech miesięcy, podwyższa się wartość tego aktu nie wyżej jednak niż do ceny nabycia, a różnicę z wyceny zalicza się do przychodów z operacji finansowych.

2) należności i zobowiązania, w tym pożyczki, kredyty, wierzytelności, środki na rachunkach bankowych - wykazuje się w kwocie wymagającej zapłaty, która obejmuje również odsetki od należności i zobowiązań, których obowiązek kapitalizacji wynikał z ustawy lub umowy;

3) 19  Papiery wartościowe:

a) dłużne papiery wartościowe kwalifikowane są zgodnie z intencją nabywcy do papierów wartościowych przeznaczonych do obrotu (handlowych) lub przeznaczonych na lokaty (lokacyjne),

b) dłużne papiery wartościowe przeznaczone do obrotu (handlowe) wykazuje się według ceny nabycia skorygowanej o naliczone odsetki, dyskonto, premię, jednak nie wyżej od ceny sprzedaży netto (np. kursu giełdowego). W przypadku, gdy tak określona wartość jest wyższa od ceny sprzedaży netto, różnicę tę zalicza się do kosztów z operacji finansowych,

c) dłużne papiery wartościowe przeznaczone na lokaty (lokacyjne) wykazuje się w cenie nabycia skorygowanej o naliczone odsetki, dyskonto, premię, z uwzględnieniem odpowiednio odpisów z tytułu trwałej utraty ich wartości,

d) papiery wartościowe z prawem do kapitału zakwalifikowane do papierów przeznaczonych do obrotu (handlowych) wykazuje się w cenie nabycia jednak nie wyżej niż cena sprzedaży netto. W przypadku, gdy cena sprzedaży netto jest niższa od ceny nabycia, różnicę tę zalicza się do kosztów z operacji finansowych,

e) papiery wartościowe z prawem do kapitału zakwalifikowane jako lokaty (lokacyjne) wykazuje się w cenie nabycia z uwzględnieniem odpowiednio odpisów z tytułu trwałej utraty ich wartości,

f) świadectwa udziałowe i akcje w funduszach inwestycyjnych (zamkniętych) zalicza się do papierów wartościowych z prawem do kapitału i wycenia się je w zależności od intencji nabywcy - co do ich przeznaczenia - jako papiery handlowe, zgodnie z lit. d lub papiery lokacyjne, zgodnie z lit. e,

g) za trwałą utratę wartości papierów wartościowych uznaje się w szczególności:

– ponoszenie przez emitenta w okresie jednego roku straty nie znajdującej pokrycia w jego kapitałach własnych,

– utrzymywanie się przez okres co najmniej trzech kolejnych miesięcy kursu papierów wartościowych poniżej ceny nabycia,

h) papiery wartościowe stanowiące obligacje restrukturyzacyjne wykazuje się według ceny nabycia, powiększonej o odsetki nie wypłacone przez budżet państwa, które zgodnie z przepisami zwiększają ich wartość;

4) 20  Jednostki uczestnictwa funduszy powierniczych (otwartych) wykazuje się w cenie nabycia z uwzględnieniem odpisów z tytułu trwałej utraty ich wartości. Za trwała utratę wartości uważa się utrzymywanie ceny umorzenia poniżej ceny nabycia przez okres co najmniej trzech miesięcy;

5) 21  aktywa przejęte za długi - wykazuje się według ceny stanowiącej kwotę długu (kwota wymagająca zapłaty), za który aktywa przejęto, z uwzględnieniem odpowiednio następujących zasad:

a) wartość przejętego rzeczowego składnika majątku ustala się na podstawie wyceny, która nie może jednak przewyższać jego ceny sprzedaży netto. Na różnicę pomiędzy ustaloną wartością przejętego aktywu, a kwotą długu tworzy się rezerwę celową,

b) wartość przejętej wierzytelności ustala się na podstawie ceny możliwej do uzyskania (ceny sprzedaży netto) ze sprzedaży przejętej wierzytelności, w uwzględnieniu sytuacji finansowej dłużnika wierzytelności. Na różnicę pomiędzy ustaloną wartością przejętej wierzytelności, a kwotą długu tworzy się rezerwę celową,

c) wartość przejętych akcji notowanych na giełdzie ustala się na podstawie oceny sytuacji finansowej emitenta, z uwzględnieniem średniego kursu notowań giełdowych, przyjmowanego jako średnia arytmetyczna notowań giełdowych tych akcji z okresu co najmniej 30 dni poprzedzających wycenę, a w przypadku wyceny na dzień bilansowy - średnią arytmetyczną kursu z ostatniego miesiąca roku obrotowego. W przypadku gdy wyliczona cena na podstawie średniego kursu jest wyższa od możliwej do uzyskania ceny sprzedaży (notowań z dnia wyceny), to wyceny dokonuje się z wartości wynikającej z niższej ceny możliwej do uzyskania. Na różnicę pomiędzy ustaloną wartością, a kwotą długu tworzy się rezerwę celową,

d) wartość przejętych udziałów oraz akcji nie notowanych na giełdzie ustala się na podstawie oceny sytuacji finansowej podmiotu, którego udziały bądź akcje przejęto. Jeżeli na podstawie oceny finansowej zostanie stwierdzone, że kapitały (fundusze) ocenianego podmiotu, skorygowane o wynik finansowy, wykazują wielkość zerową lub ujemną, to rezerwę celową tworzy się w pełnej wysokości długu, za który walory te zostały przejęte. W przypadku gdy kapitały (fundusze) ocenianego podmiotu, skorygowanego o wynik finansowy, wykazywać będą wielkość dodatnią, to rezerwę celową tworzy się na różnice pomiędzy ustaloną wartością przejętego aktywu, a kwotą długu.

§  28.

1. Bank przejmujący aktywa za długi ustala jednocześnie czy będzie te aktywa wykorzystywał w swojej działalności, czy przeznacza aktywa do zbycia.

2. Aktywa przeznaczone do zbycia nie powinny w banku pozostawać dłużej niż dwa lata, licząc od daty ich przejęcia. Po tym okresie uznaje się je za aktywa wykorzystywane do działalności banku.

§  29.

1. 22  Aktywa i pasywa stanowiące bilansowe i pozabilansowe pozycje walutowe, wykazuje się w złotych po przeliczeniu według średniego kursu ustalonego przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego obowiązującego na dzień bilansowy.

2.  Jeżeli na wyrażone w walucie obcej należności utworzono rezerwę, to przeliczeniu podlega także rezerwa.

3. 23  Różnice kursowe wynikające z przeliczenia sald strukturalnych pozycji walutowych dokonywanego na dzień bilansowy wpływają na wycenę pozycji wymiany, z wyjątkiem aktywów przyznanych na podstawie odrębnych przepisów (obligacji denominowanych w walucie obcej). Różnice kursowe dotyczące aktywów przyznanych na podstawie odrębnych przepisów łącznie z różnicami kursowymi powstałymi z bieżących operacji bankowych zalicza się odpowiednio do przychodów lub kosztów operacyjnych.

4.   ²⁴  Udziały w innych jednostkach i akcje lub udziały w jednostkach zależnych i stowarzyszonych wyrażone w walutach obcych podlegają wycenie według zasad określonych w ust. 1, a różnice kursowe powstałe po porównaniu z kursem z dnia ich nabycia zalicza się do różnic kursowych z wymiany pozycji strukturalnych. O ile zakup udziałów, akcji nastąpił przed 1.01.1995 r. za kurs, po którym zawarto transakcję, przyjmuje się średni kurs danej waluty ustalony przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego na dzień 31.12.1994 r.

§  30.

1. Banki samodzielnie ustalają szczegółowe potrzeby w zakresie wyceny poszczególnych aktywów i pasywów w ciągu roku obrotowego.

2. Ustalenia banku, o których mowa w ust. 1, nie mogą jednak naruszać postanowień wynikających z § 27 zarządzenia oraz przepisów o tworzeniu rezerw na ryzyko w działalności bankowej.

3. Jeżeli z odrębnych przepisów wynika, że bank nie ma obowiązku utworzenia określonych rezerw na dzień sporządzania sprawozdania w ciągu roku obrotowego, to decyzja o potrzebie utworzenia rezerw należy do banku.

4. Aktywa banku, które w wyniku dokonanej wyceny kwalifikują się do odpisania w koszty lub straty, podlegają spisaniu w roku obrotowym, w którym koszty (straty) zostały stwierdzone.

Rozdział  5

Sprawozdania finansowe

§  31.

1. Sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych oraz na inny dzień bilansowy.

2. Do rocznego sprawozdania finansowego banku dołącza się sprawozdanie z działalności banku w roku obrotowym.

§  32.

1. W sprawozdaniu finansowym banku:

1) aktywa i pasywa bilansu wykazuje się według stanu z ostatniego dnia okresu sprawozdawczego, w wartości ustalonej zgodnie z art. 46 ustawy, w kolejności i w sposób określony w załączniku nr 2 do ustawy,

2) koszty, przychody i wynik finansowy w rachunku zysków i strat wykazuje się narastająco od pierwszego dnia danego roku obrotowego do końca okresu, za który sporządzane jest sprawozdanie finansowe, w wysokości przypadającej za ten okres sprawozdawczy, w kolejności i w sposób określony w załączniku nr 5 do ustawy,

3) sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych sporządza się w sposób określony w załączniku nr 9 do ustawy,

4) w informacji dodatkowej, z zastrzeżeniem art. 81 ust. 2 pkt. 2 lit. b ustawy, podaje się nie ujęte w bilansie oraz rachunku zysków i strat dane oraz wyjaśnienia niezbędne dla przedstawienia rzetelnie i jasno sytuacji majątkowej, finansowej, wyniku finansowego i rentowności banku, w kolejności i sposób określony w załączniku do zarządzenia.

2. Sprawozdanie z działalności banku za rok obrotowy obejmuje dane, o których mowa w art. 49 ust. 2 ustawy.

§  33.

1. Banki, w skład których wchodzą wyodrębnione organizacyjnie i finansowo jednostki (oddziały, filie), sporządzają:

1) sprawozdanie finansowe każdej wyodrębnionej jednostki organizacyjnej banku,

2) łączne sprawozdanie finansowe banku z zastrzeżeniem ust. 2, stanowiące sumę sprawozdań finansowych centrali banku oraz wszystkich jego wyodrębnionych jednostek organizacyjnych.

2. W łącznym sprawozdaniu finansowym banku, odpowiedniej eliminacji (wyłączeniu) podlegają:

1) wzajemne należności i zobowiązania,

2) odpowiednia część wyników finansowych wynikających z wzajemnych rozrachunków finansowych,

3) środki oraz fundusze wydzielone.

3. Bank posiadający swoje oddziały (filie) poza terytorium Polski i tam sporządzające sprawozdanie finansowe, włącza odpowiednie dane wynikające ze sprawozdań tych oddziałów wyrażone w walucie obcej, po przeliczeniu na złote według zasad:

1) dane wynikające z bilansu przelicza się według obowiązującego na dzień bilansowy kursu średniego, ustalonego dla danej waluty przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego,

2) dane wynikające z rachunku zysków i strat przelicza się według kursu będącego średnią arytmetyczną kursów średnich ustalonych dla danej waluty przez Prezesa Narodowego Banku Polskiego na dzień kończący każdy miesiąc w danym roku obrotowym.

§  34.

1. Sprawozdanie finansowe banku podpisują prezes zarządu i główny księgowy banku, z oznaczeniem daty złożenia podpisu na tym dokumencie.

2. Odmowa złożenia podpisu na sprawozdaniu finansowym wymaga pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania finansowego, którego odmowa podpisania dotyczy.

§  35.

1. Roczne sprawozdanie finansowe banku powinno być:

1) sporządzone w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawione właściwym organom banku, a także w określonym terminie i trybie udostępnione akcjonariuszom lub członkom banku, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy,

2) zatwierdzone przez uprawniony do tego organ banku w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego, a przed zatwierdzeniem, zbadane zgodnie z rozdziałem 7 ustawy,

3) złożone organowi rejestracyjnemu oraz do ogłoszenia w Monitorze Polskim B, w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia sprawozdania finansowego, zgodnie z art. 64, 69 i 70 ustawy.

§  36.

1. Z zastrzeżeniem art. 56 ustawy, bank będący jednostką dominującą w rozumieniu art. 3 ustawy - sporządza, poczynając od sprawozdania za 1995 rok, roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe grupy kapitałowej, zgodnie z rozdziałem 6 ustawy i przepisami szczególnymi dotyczącymi sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych banków.

2. Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe sporządza się na podstawie rocznych sprawozdań finansowych jednostki dominującej oraz jednostek zależnych i stowarzyszonych w ciągu 2 miesięcy od terminu ustalonego dla sporządzenia jednostkowych sprawozdań finansowych. Jeżeli konsolidacja następuje także na szczeblu jednostek zależnych, termin ten przedłuża się o kolejny miesiąc.

§  37.

1. Konsolidacja sprawozdań finansowych dokonywana jest:

1) w przypadku sprawowania kontroli nad jednostką zależną działającą w oparciu o prawo bankowe - metodą konsolidacji pełnej,

2) w przypadku jednostki stowarzyszonej oraz jednostki zależnej prowadzącej odmienny rodzaj działalności niż bankowa - metodą praw własności.

2. Przez odmienny rodzaj działalności niż działalność bankowa rozumie się działalność ubezpieczeniową, produkcyjną, handlową czy usługową.

3. Jednostki obejmowane konsolidacją pełną, powinny stosować jednakowe zasady wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego i sprawozdawczości. W przypadku występowania odmienności, odpowiednich przekształceń dokonuje się w sprawozdaniu finansowym jednostki zależnej.

4. Przy konsolidacji sprawozdań finansowych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące wyceny aktywów i pasywów, ustalania wyniku finansowego oraz sprawozdawczości, jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

§  38.

1. Skonsolidowane sprawozdanie finansowe podpisują w banku prezes zarządu i główny księgowy banku.

2. Roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe podlega:

1) badaniu przez biegłego rewidenta, w trybie przewidzianym rozdziałem 7 ustawy,

2) zatwierdzeniu przez uprawniony do tego organ banku zobowiązanego do sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania, w ciągu 8 miesięcy od dnia bilansowego,

3) ogłoszeniu w Monitorze Polskim B w ciągu 15 dni od dnia zatwierdzenia.

§ 39. Prezes zarządu banku obowiązany jest zapewnić:

1) prawidłowe i terminowe sporządzenie sprawozdań finansowych,

2) przedłożenie sprawozdań finansowych oraz innych dokumentów w ustalonej do tego formie właściwym organom, akcjonariuszom lub członkom banku oraz poddanie sprawozdań badaniu,

3) złożenie w obowiązujących terminach sprawozdań i wymaganych dokumentów organowi rejestracyjnemu i do ogłoszenia w Monitorze Polskim B.

Rozdział  6

Badanie sprawozdań

§  40.

1. Badaniu, na zasadach określonych rozdziałem 7 ustawy, podlegają:

1) roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe,

2) roczne sprawozdanie finansowe banku,

3) sprawozdanie finansowe banku działającego w formie spółki akcyjnej sporządzone na dzień połączenia z inną jednostką bądź przejęcia innej jednostki.

2. Wyboru podmiotu do badania sprawozdania finansowego dokonuje organ nadzorczy określony statutem banku, a jeżeli statut tego nie określa, to organ banku bezpośrednio nadzorujący zarząd.

3. Umowa o badanie sprawozdania finansowego winna być zawarta w takim terminie, aby umożliwić biegłemu rewidentowi uczestniczenie w inwentaryzacji podstawowych składników majątkowych banku.

§  41.

1. Badanie sprawozdań finansowych może być dokonywane wyłącznie przez biegłych rewidentów, spełniających kryteria i warunki kwalifikacyjne w rozumieniu ustawy.

2. Bank jest zobowiązany:

1) udostępnić biegłemu rewidentowi niezbędne dokumenty oraz udzielić informacji i wyjaśnień związanych z przedmiotem badania,

2) udostępnić akcjonariuszom (członkom) banku roczne sprawozdanie finansowe wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta a także sprawozdanie z działalności banku, najpóźniej na 15 dni przed zgromadzeniem akcjonariuszy, członków, delegatów, a w przypadku banku działającego w formie spółki akcyjnej również sprawozdanie rady nadzorczej i komisji rewizyjnej.

Rozdział  7

Przechowywanie danych

§  42.

1. Dokumenty dotyczące przyjętych zasad prowadzenia rachunkowości w banku, księgi rachunkowe, dowody księgowe, dokumenty inwentaryzacji, sprawozdania finansowe i inne dokumenty, skompletowane i odpowiednio oznaczone oraz ułożone w ustalonym porządku winny być przechowywane w sposób chroniący je przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginięciem, niedozwolonymi zmianami i nieupoważnionym rozpowszechnianiem, ujawnianiem.

2. Zapisy księgowe utrwalone na magnetycznych nośnikach danych, podlegają przeniesieniu na nośniki trwałe w terminach ustalonych w wewnętrznych przepisach banku.

3. Księgi rachunkowe prowadzone w systemie komputerowym, mogą mieć postać nośników magnetycznych tylko w okresie poprzedzającym przeniesienie zapisów na nośniki trwałe.

§  43.

1. Bank w wewnętrznych uregulowaniach ustala zasady tworzenia zbiorów określonego rodzaju dokumentów, sposobu ich kwalifikowania do danych kategorii akt, opisu ich zawartości, sposobu i czasokresu przechowywania oraz udostępniania dokumentów osobom trzecim.

2. Banki obowiązane są przestrzegać zasad dotyczących przechowywania i ochrony danych, a w szczególności:

1) zatwierdzone roczne sprawozdania finansowe z kompletem dokumentów dotyczących ich badania i zatwierdzenia oznaczać kat. "A" jako dokumenty podlegające trwałemu przechowywaniu,

2) pozostałe dokumenty, stanowiące kat. "B" przechowywać co najmniej:

a) księgi rachunkowe - 5 lat,

b) karty wynagrodzeń bądź ich odpowiedniki - przez okres wymaganego dostępu do tych danych, wynikający z przepisów emerytalnych (rentowych), podatkowych, nie krócej jednak niż 5 lat,

c) wszelkie dowody księgowe dotyczące rozliczenia osób, którym powierzono składniki majątku, wieloletnich inwestycji rozpoczętych, pożyczek, kredytów oraz umów handlowych, roszczeń dochodzonych w postępowaniu cywilnym lub objętych postępowaniem karnym albo podatkowym - przez 5 lat od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym operacje, transakcje i postępowania zostały ostatecznie zakończone, spłacone, rozliczone lub przedawnione,

d) dokumentacje przyjętego sposobu prowadzenia rachunkowości przez okres jej ważności i dodatkowo przez 3 lata po tym okresie,

e) dokumenty inwentaryzacji - 5 lat,

f) dokumenty dotyczące gwarancji, poręczeń, oraz związane z reklamacją - 5 lat po terminie rozliczenia,

g) pozostałe dowody księgowe i dokumenty - 5 lat.

3. Okresy przechowywania, o których mowa w ust. 2 pkt 2, oblicza się od początku roku następującego po roku obrotowym, którego dane zbiory dotyczą.

4. Udostępnianie dokumentów osobom trzecim może następować przy zachowaniu co najmniej następujących zasad:

1) nie naruszenia przepisów tajemnicy bankowej,

2) uzyskania zgody kierownika jednostki organizacyjnej banku (osoby uprawnionej) - do wglądu w dokumenty na miejscu,

3) uzyskania pisemnej zgody osoby upoważnionej przez prezesa zarządu banku oraz pozostawienie potwierdzonych fotokopii dokumentów i protokołu zawierającego ich wykaz - do udostępnienia dokumentów poza miejscem prowadzenia ksiąg rachunkowych.

§  44.

1. Bank w wewnętrznych uregulowaniach ustala tryb postępowania w przypadku:

1) zaginięcia lub zniszczenia dokumentów,

2) podejrzeń o fałszerstwo, kradzież, czy celowe usunięcie lub uszkodzenie dokumentów.

2. W przypadku podejrzeń o działania przestępcze bank, niezależnie od obowiązku powiadomienia organów ścigania, informuje o zaistniałym zdarzeniu Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego NBP.

Rozdział  8

Przepisy przejściowe i końcowe

§  45. ²⁵

1.  W okresie do 31 grudnia 1999 roku odsetki ustawowo skapitalizowane od kredytów mieszkaniowych oraz odsetki kapitalizowane od kredytów udzielanych w ramach realizacji Funduszu Hipotecznego, a także odsetki kapitalizowane od kredytów udzielanych na finansowanie inwestycji centralnych, przypadające od należności kwalifikujących się do kategorii w sytuacji normalnej, zalicza się do wyniku finansowego tego okresu, za który odsetki przypadają.

2. Odsetki kapitalizowane od kredytów udzielanych na finansowanie inwestycji centralnych, kwalifikowane w poprzednich okresach jako przychody przyszłych okresów, mogą być zaliczone do wyniku finansowego, w części odpowiadającej poniesionym przez bank kosztom odsetek skapitalizowanych z tytułu spłaty kredytu refinansowego zaciągniętego na finansowanie inwestycji centralnych.

3. Jeżeli wierzytelność banku z tytułów, o których mowa w ust. 1 podlega zakwalifikowaniu do kategorii należności zagrożonych, to wszystkie odsetki ustawowo skapitalizowane stanowią przychód przyszłych okresów lub zastrzeżony.

§  46. ²⁶

1.  Banki mogą stosować odstępstwa od zasad prowadzenia ksiąg rachunkowych określonych w zarządzeniu wyłącznie po uzyskaniu uprzedniej zgody Prezesa Narodowego Banku Polskiego, wydanej w porozumieniu z Ministrem Finansów.

2. Akta księgowe sporządzone do 1991 r. odpowiadające dokumentom, o których mowa w § 43 ust. 2 pkt 2 i pozostające w archiwach banku w dniu wejścia w życie zarządzenia, podlegają przechowaniu przez okres co najmniej 10 lat od końca roku obrotowego, którego dotyczą.

§ 47. Traci moc zarządzenie Nr 1/91 Prezesa Narodowego Banku Polskiego z dnia 12 lutego 1991 r. w sprawie jednolitych zasad rachunkowości bankowej (Dz. Urz. NBP Nr 2, poz. 3, Nr 11, poz. 36 i z 1994 r. Nr 1, poz. 1).

§ 48. W terminie 30 dni od wejścia w życie niniejszego zarządzenia banki dostosują zapisy w swoich księgach rachunkowych za okres od dnia 1 stycznia 1995 r., do zasad określonych zarządzeniem.

§ 49. Zarządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia jego ogłoszenia, z mocą od dnia 1 stycznia 1995 r.

ZAŁĄCZNIK ²⁷

Informacja dodatkowa do sprawozdania finansowego banku

1.  W informacji dodatkowej należy przedstawić stosowane zasady w rachunkowości i wprowadzone zmiany w tym zakresie oraz zdarzenia, które miały istotny wpływ na przedstawione w sprawozdaniu dane, a w szczególności:

1) stosowane metody wyceny (w tym: należności zagrożonych, aktywów przejętych, amortyzacji, walut obcych) aktywów i pasywów oraz ustalania przychodów i kosztów w zakresie w jakim obowiązujące przepisy pozostawiają prawo wyboru;

2) dokonane w roku obrotowym zmiany zasad rachunkowości i wyceny, wraz z uzasadnieniem ich wprowadzenia, jeżeli wywierają one istotny wpływ na sprawozdanie finansowe, ze wskazaniem spowodowanej tymi zmianami różnicy w wyniku finansowym;

3) dokonane w stosunku do poprzedniego sprawozdania finansowego zmiany sposobu sporządzania sprawozdania finansowego, wraz z uzasadnieniem ich wprowadzenia i skutkami w zakresie przedstawiania sytuacji majątkowej i finansowej oraz rentowności banku;

4) dane liczbowe zapewniające porównywalność sprawozdania finansowego za okres poprzedzający ze sprawozdaniem za rok obrotowy;

5) informacje o znaczących w banku zdarzeniach, które wystąpiły po dniu bilansowym i nie zostały uwzględnione w bilansie oraz rachunku zysków i strat;

6) informacje o znaczących w banku zdarzeniach dotyczących lat ubiegłych, które zostały ujęte w sprawozdaniu finansowym roku obrotowego.

2. W informacji dodatkowej, ujawnieniu podlegają niezbędne dane uzupełniające o aktywach i pasywach oraz elementach rachunku zysków i strat w zakresie niezbędnym do ich lepszego zrozumienia, a w szczególności:

1) dane o walutowej strukturze aktywów i pasywów;

2) dane o źródłach pozyskania i wykorzystania funduszy, z uwzględnieniem głównych regionów geograficznych kraju;

3) informacje z zakresu struktury koncentracji zaangażowania banku w poszczególne podmioty, grupy kapitałowe, wraz z oceną ryzyka związanego z tym zaangażowaniem;

4) informacje o:

a) strukturze należności banku wykazywanych w poz. III i IV aktywów bilansu, w tym należności zagrożone zakwalifikowane do poszczególnych kategorii zgodnie z przepisami o tworzeniu rezerw na ryzyko w działalności bankowej,

b) strukturze zobowiązań banku wykazywanych w poz. II i III pasywów bilansu,

z podziałem według terminów zapadalności i wymagalności w przedziałach: do 3-ch miesięcy, powyżej 3-ch miesięcy do 1 roku, powyżej 1 roku do 5 lat i powyżej 5 lat;

5) dane o posiadanych papierach wartościowych, z uwzględnieniem:

a) papierów wartościowych z nieograniczoną zbywalnością notowanych na giełdzie lub znajdujących się w regulowanym poza giełdowym wtórnym publicznym obrocie,

b) papierów wartościowych z nieograniczoną zbywalnością nie notowanych na giełdzie,

c) papierów wartościowych z ograniczoną zbywalnością,

d) ceny rynkowej papierów wartościowych, w przypadku gdy jest różna od wartości wykazywanej w bilansie;

6) informacje o akcjach i udziałach posiadanych w innych jednostkach, uwzględniające:

a) nazwę i siedzibę jednostek i przedmiot ich działalności,

b) wartość bilansową akcji (udziałów), procent posiadanego kapitału jednostki i udział w ogólnej liczbie głosów w walnym zgromadzeniu,

c) w przypadku udziałów w jednostkach zależnych i stowarzyszonych - również wartość kapitału własnego jednostki, jej wynik finansowy za rok obrotowy (osiągnięty zysk lub poniesioną stratę), nie opłaconą przez bank wartość udziału w kapitale jednostki, wartość otrzymanych lub należnych dywidend za rok obrotowy;

7) dane w zakresie użytkowanego rzeczowego majątku trwałego, z podziałem na:

a) majątek własny,

b) majątek używany na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, który nie jest amortyzowany w banku,

c) wartość gruntów w użytkowaniu wieczystym;

8) informacje z zakresu zmian wartości grup rodzajowych - środków trwałych, aktywów do zbycia, majątku finansowego (udziałów, akcji, pożyczek podporządkowanych), wartości niematerialnych i prawnych, obejmując:

a) stany na początek roku obrotowego,

b) wszelkie zwiększenia i zmniejszenia wartości z określeniem ich tytułów,

c) stany na koniec roku obrotowego oraz terminy zapadalności pożyczek podporządkowanych. Analogicznie jak wyżej, zmiany w zakresie amortyzacji składników objętych amortyzacją;

9) informacje z zakresu wartości grup rodzajowych czynnych i biernych rozliczeń międzyokresowych, przychodów przyszłych okresów oraz przychodów zastrzeżonych, według poszczególnych tytułów;

10) w zakresie kapitałów własnych, informacja dodatkowa winna w szczególności obejmować:

a) dane o strukturze własności kapitału podstawowego - ilość, rodzaj i wartość nominalną akcji (udziałów) tworzących kapitał, z wyszczególnieniem akcji uprzywilejowanych, akcjonariuszy (udziałowców) posiadających 5% lub więcej głosów w walnym zgromadzeniu,

b) stan na początek roku obrotowego,

c) zwiększenia i zmniejszenia wartości, z określeniem ich tytułów,

d) stan na koniec roku obrotowego;

11) dane o stanie i zmianach kapitału zapasowego i rezerwowego - w układzie wynikającym z poz. XI i XII pasywów bilansu, winny obejmować:

a) stany na początek roku obrotowego,

b) zwiększenia i zmniejszenia wartości, z określeniem ich tytułów,

c) stany na koniec roku obrotowego;

12) informacje w zakresie zobowiązań podporządkowanych - poz. VIII pasywów bilansu winny obejmować:

a) wartość pożyczek oraz waluty w jakich zostały zaciągnięte,

b) warunki oprocentowania i terminy wymagalności pożyczek;

13) informacja o stanie i zmianach rezerw inna obejmować:

a) stany rezerw na początek roku obrotowego, w podziale według ich przeznaczenia,

b) zwiększenia, wykorzystania i rozwiązania rezerw,

c) stany rezerw na koniec roku obrotowego, w podziale według ich przeznaczenia oraz ze wskazaniem rezerw korygujących stan należności,

d) stan rezerw jakie bank obowiązany był utrzymywać na koniec roku obrotowego, w podziale według ich przeznaczenia, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jeżeli stan rezerw wykazany w pkt. c) nie osiągnął poziomu rezerw określonego w pkt. d) - w informacji dodatkowej należy przedstawić szczegółowe wyjaśnienia w tym zakresie.

3. Informacja dodatkowa w zakresu zobowiązań warunkowych i zabezpieczeń, winna obejmować:

1) wykaz udzielonych gwarancji i poręczeń, w tym wekslowych;

2) zestawienie gwarancji i poręczeń emisji udzielonych innym emitentom, z uwzględnieniem:

a) nazwy emitentów, których papiery wartościowe podlegają gwarancji banku,

b) gwarantowanych papierów wartościowych,

c) rodzaju i warunków zawartej umowy gwarancyjnej i wskazanie kwoty do jakiej bank zobowiązał się zaangażować w przypadku realizacji umowy gwarancyjnej,

d) informacji o powiązaniach finansowych, organizacyjnych, personalnych pomiędzy bankiem a podmiotem, któremu bank udzielił gwarancji,

e) informacji, czy papiery wartościowe objęte gwarancją są zbywalne, czy są lub będą notowanymi na rynku wtórnym;

3) szczegółowe dane na temat aktywów, które stanowią zabezpieczenie zobowiązań własnych banku oraz zobowiązań strony trzeciej.

4. W informacji dodatkowej należy ponadto przedstawić:

1) informacje o przychodach (w tym z tytułu prowizji) i kosztach prowadzenia przez bank działalności maklerskiej;

2) dane o nie planowanych odpisach amortyzacyjnych oraz wyjaśnienie ich przyczyn;

3) informacje o zyskach i stratach nadzwyczajnych, z podziałem na losowe i pozostałe;

4) informacje o dokonanych odpisach w koszty (straty) należności nieściągalnych, z podziałem na tytuły odpisów i sposób dokonania odpisu - w ciężar utworzonych rezerw, w ciężar kosztów na operacjach finansowych oraz pozostałych kosztów operacyjnych;

5) dane dotyczące:

a) kosztów i strat nie uznawanych przez przepisy podatkowe za koszty uzyskania przychodu (wartość dodatnia),

b) przychodów, które zgodnie z przepisami podatkowymi nie są zaliczane do podstawy opodatkowania (wartość ujemna),

c) innych zmian podstawy opodatkowania przewidzianych przepisami podatkowymi (wartość dodatnia lub ujemna),

d) ogółem podstawa opodatkowania,

e) rozliczenia pozycji powodujących różnicę między podstawą opodatkowania, a wynikiem finansowym brutto, kwoty podatku dochodowego współmiernego do zysku brutto (stanowiącego obowiązkowe obciążenie wyniku finansowego) i przyszłe zobowiązanie z tytułu podatku dochodowego;

6) propozycje podziału zysku lub pokrycia straty za rok obrotowy;

7) informacje o nakładach poniesionych na inwestycje rozpoczęte oraz o planowanych nakładach inwestycyjnych w okresie najbliższych 12 miesięcy;

8) informacje o przychodach, kosztach i wynikach działalności zaniechanej w roku obrotowym lub przewidzianej do zaniechania w następnym okresie, wraz z wyjaśnieniami przyczyn tego stanu;

9) w przypadku jeżeli kwoty należności zagrożonych - stanowią powyżej 10% sumy bilansowej, należy szczegółowo przedstawić występujące w księgach rachunkowych banku - należności z tytułu niedoborów i szkód, należności sporne i inne, które na podstawie dokonanej inwentaryzacji (weryfikacji) i oceny będą trudne do odzyskania - spłaty, podając w szczególności:

a) wysokość należności w poszczególnych grupach rodzajowych,

b) wysokość utworzonych rezerw w poszczególnych grupach rodzajowych,

c) informacje w zakresie ustalonego w banku trybu postępowania w przedmiocie rozliczenia tych należności.

5. W informacji dodatkowej powinny być zawarte zagregowane wielkości dotyczące:

a) korzystania z kredytów, pożyczek, gwarancji i poręczeń przez pracowników, członków zarządu i organów nadzorczych,

b) wynagrodzeń, łącznie z wynagrodzeniami z zysku, wypłaconych członkom zarządu i organów nadzorczych.

6. Informacja dodatkowa winna zapewnić porównywalność informacji finansowych zawartych w sprawozdaniu za rok obrotowy z informacjami zawartymi w sprawozdaniu finansowym za poprzedni rok obrotowy. Informacje winny być przedstawione z zachowaniem porządku wyznaczonego numeracją. Wszelkie dodatkowe informacje, nie wynikające lub nie związane bezpośrednio z wymienionym wyżej sprawozdaniem - powinny być przedstawione w końcowej części informacji.

¹ § 2 pkt 4 zmieniony przez § 1 pkt 1 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

² § 6 zmieniony przez § 1 pkt 2 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

³ § 7 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 3 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

⁴ § 9 ust. 3 dodany przez § 1 pkt 4 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

⁵ § 10 zmieniony przez § 1 pkt 5 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

⁶ § 11 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 6 lit. a) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

⁷ § 11 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 6 lit. b) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

⁸ § 11 ust. 6 zmieniony przez § 1 pkt 6 lit. c) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

⁹ § 12 zmieniony przez § 1 pkt 7 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹⁰ § 13 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 8 lit. a) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹¹ § 13 ust. 4 zmieniony oraz według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 8 lit. b) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹² § 13 ust. 5 dodany przez § 1 pkt 8 lit. d) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹³ § 13 ust. 6 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 8 lit. c) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹⁴ § 15 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 9 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹⁵ § 17 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 10 lit. a) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹⁶ § 17 ust. 2 zmieniony przez § 1 pkt 10 lit. b) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹⁷ § 26 ust. 2 pkt 1 lit. a) zmieniona przez § 1 pkt 11 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹⁸ § 27 pkt 1 zmieniony przez § 1 pkt 12 lit. a) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

¹⁹ § 27 pkt 3 zmieniony przez § 1 pkt 12 lit. b) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

²⁰ § 27 pkt 4 zmieniony przez § 1 pkt 12 lit. c) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

²¹ § 27 pkt 5 według numeracji ustalonej przez § 1 pkt 12 lit. d) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

²² § 29 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 13 lit. a) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

²³ § 29 ust. 3 zmieniony przez § 1 pkt 13 lit. b) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

²⁴ § 29 ust. 4 dodany przez § 1 pkt 13 lit. c) zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.

²⁵ § 45 zmieniony przez § 1 zarządzenia nr 4/97 z dnia 6 sierpnia 1997 r. (Dz.Urz.NBP.97.10.18) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 25 sierpnia 1997 r.

²⁶ § 46 zmieniony przez § 1 zarządzenia nr 6/95 z dnia 25 kwietnia 1995 r. (Dz.Urz.NBP.95.11.20) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 10 maja 1995 r.

²⁷ Załącznik zmieniony przez § 1 pkt 15 zarządzenia nr 2/96 z dnia 9 stycznia 1996 r. (Dz.Urz.NBP.96.2.4) zmieniającego nin. zarządzenie z dniem 30 stycznia 1996 r.