Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i rodzinnego dla osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki...

1.

W celu jednolitego stosowania przepisów okólnik wyjaśnia:

2)

sposób ustalania wysokości oraz zasady wypłacania i prowadzenia dokumentacji świadczeń należnych ubezpieczonym na mocy przepisów:

- ustawy z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (tekst jednolity: Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 146)),

- rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 31 grudnia 1975 r. w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. Nr 46, poz. 250, zm. w 1982 r. Nr 13, poz. 102, w 1983 r. Nr 68, poz. 305),

- rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 22 maja 1981 r. w sprawie rozszerzenia zakresu świadczeń z ubezpieczenia społecznego dla niektórych osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. Nr 14, poz. 65, zm. w 1983 r. Nr 68, poz. 305),

- rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 maja 1982 r. w sprawie rozszerzenia zakresu świadczeń dla osób wykonujących pracę na rzecz przedsiębiorstw upowszechniania prasy i książki Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej "Prasa-Książka-Ruch" na podstawie umowy agencyjnej (Dz. U. Nr 16, poz. 126),

- rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 14 lutego 1976 r. w sprawie trybu postępowania w zakresie ubezpieczenia społecznego osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. Nr 6, poz. 33),

- rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 23 stycznia 1984 r. w sprawie wysokości zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych przysługujących niektórym grupom ubezpieczonych (Dz. U. Nr 4, poz. 22).

2.

Użyte w okólniku określenia oznaczają:

- ubezpieczony: oznacza osobę wykonującą umowę agencyjną lub umowę zlecenia i podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia na mocy ustawy,

- osoba współpracująca: oznacza osobę współpracującą z osobą wykonującą umowę agencyjną lub umowę zlecenia i podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia na mocy ustawy,

- zakład pracy: oznacza jednostkę gospodarki uspołecznionej (m.in. także organizację społeczną posiadającą zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej), z którą ubezpieczony zawarł umowę agencyjną lub umowę zlecenia, albo która udzieliła zgody na współpracę,

- umowa: oznacza umowę agencyjną lub umowę zlecenia zawartą z ubezpieczonym przez zakład pracy,

- oddział ZUS: oznacza oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwy ze względu na siedzibę zakładu pracy,

- składki: oznacza składki na ubezpieczenie społeczne,

- najniższe wynagrodzenie: oznacza najniższe wynagrodzenie pracowników jednostek gospodarki uspołecznionej przyjęte dla celów ubezpieczeniowych.

3.

Przy ustalaniu uprawnień i obliczaniu wysokości świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tj. zasiłków chorobowych, opiekuńczych, porodowych, macierzyńskich i świadczeń rehabilitacyjnych oraz zasiłków pogrzebowych, należy odpowiednio stosować wyjaśnienia zawarte w instrukcji ZUS z dnia 6 lipca 1983 r., znak: Zn-001-5/83, w sprawie świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. Urz. ZUS Nr 6, poz. 19, zm. w 1984 r. Nr 9, poz. 26), uwzględniając zmiany, które wynikają z wyjaśnień niniejszego okólnika.

4.

Przy ustalaniu uprawnień i wysokości zasiłku rodzinnego i pielęgnacyjnego należy odpowiednio stosować wyjaśnienia zawarte w instrukcji ZUS z dnia 26 stycznia 1984 r. w sprawie zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych (opublikowanej w broszurze, zm. w 1984 r. Dz. Urz. ZUS Nr 7, poz. 17, w 1985 r. Dz. Urz. ZUS nr 2, poz. 5), uwzględniając zmiany, które wynikają z wyjaśnień niniejszego okólnika.

5.

Przy ustalaniu uprawnień i wysokości zasiłku wychowawczego należy odpowiednio stosować wyjaśnienia zawarte w instrukcji ZUS z dnia 20 lipca 1981 r. w sprawie świadczeń z ubezpieczenia społecznego z tytułu urlopu wychowawczego (Dz. Urz. ZUS Nr 3, poz. 9, zm. w 1982 r. Nr 3, poz. 11, Nr 6, poz. 22 i w 1984 r. Nr 2, poz. 7, Nr 9, poz. 24).

6.

Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia społecznego po upływie sześciu miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia, za które została opłacona składka i w którym dochód z wykonywania umowy nie był niższy od kwoty stanowiącej połowę najniższego wynagrodzenia, niezależnie od tego, czy w okresie tym ubezpieczony wykonywał umowę osobiście, czy też nie wykonywał umowy osobiście wskutek choroby (ust. 11).

7.

W przypadku gdy w którymś z miesięcy dochód ubezpieczonego, określony w ust. 6, był niższy od połowy najniższego wynagrodzenia, okres sześciu miesięcy odpowiednio przedłuża się.

8.

Warunek sześciu miesięcy nieprzerwanego ubezpieczenia uważa się za spełniony również wówczas, gdy określony w umowie czas pracy odpowiadał co najmniej połowie wymiaru czasu pracy pracowników.

9.

Do okresu, o którym mowa w ust. 6, wlicza się okres zatrudnienia wykonywanego na podstawie umowy o pracę (w ramach stosunku pracy) przed objęciem ubezpieczeniem agencyjnym, a także okres ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, jeżeli przerwa między tymi okresami nie przekraczała trzech miesięcy.

10.

Ubezpieczonym, z tytułu wykonywania umowy agencyjnej lub umowy zlecenia zawartej z:

11.

Ubezpieczony, za czas niezdolności do wykonywania umowy z powodu choroby, ma prawo do zasiłku chorobowego także wówczas, jeżeli umowa agencyjna lub zlecenia wykonywana jest przez inne osoby (np. przez członka rodziny) w okresie choroby ubezpieczonego.

12.

Do stażu pracy, od którego uzależniona jest wysokość zasiłku chorobowego, wlicza się okres ubezpieczenia wraz z następującymi okresami zaliczalnymi do okresu ubezpieczenia, przewidzianymi do uzyskania świadczeń emerytalnych, tj. z:

a)

okresem wykonywania umowy przed wprowadzeniem ubezpieczenia dla danej grupy osób, jeżeli praca wykonywana była stale i odpłatnie na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia, zawartej z zakładem pracy, oraz jeżeli z tego tytułu był osiągany dochód w kwocie stanowiącej co najmniej połowę najniższego wynagrodzenia, ustalonego w dany okresie dla pracowników gospodarki uspołecznionej, albo jeżeli czas pracy ustalony w umowie wynosił co najmniej połowę wymiaru czasu pracy, obowiązującego w zakładzie pracy, z którym była zawarta umowa,

13.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego i pogrzebowego stanowi przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia, przed miesiącem, w którym powstało prawo do zasiłku, a jeżeli ubezpieczenie trwało krócej, to z faktycznego okresu ubezpieczenia, z zastrzeżeniem wyjaśnień zawartych w ust. 15-17.

14.

Podstawę wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa za każdy okres niezdolności do pracy ubezpieczonego, czy też osoby współpracującej, ustala się na nowo, niezależnie od tego, jak długo trwała przerwa między okresami niezdolności do pracy.

15.

W przypadku gdy w okresie ostatnich 12 miesięcy ubezpieczenia umowa nie była wykonywana za zgodą zakładu pracy z powodu przerwy trwającej co najmniej jeden miesiąc kalendarzowy, podstawę wymiaru zasiłków ustala się dzieląc dochód, będący podstawą wymiaru składki, osiągnięty w ciągu tego okresu, przez liczbę miesięcy, w których faktycznie został on osiągnięty, wyłączając pełne miesiące kalendarzowe, w których umowa nie była wykonywana.

16.

Jeżeli w którymś z miesięcy dochód, przyjęty jako podstawa wymiaru składki, uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania umowy z powodu choroby, urlopu macierzyńskiego, odbywania ćwiczeń lub służby wojskowej, albo powstania lub ustania obowiązku ubezpieczenia w ciągu miesiąca kalendarzowego, to dochód ten uzupełnia się tylko za miesiące, w których ubezpieczony podlegał ubezpieczeniu (ust. 6-9).

17.

Przepis ust. 13 ma również zastosowanie w przypadku, gdy zmiana podstawy wymiaru składek następuje na wniosek ubezpieczonego.

18.

Podstawy wymiaru zasiłków nie pomniejsza się o kwotę składek na ubezpieczenie społeczne.

19.

W razie gdy ubezpieczony, przed objęciem go ubezpieczeniem, był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, przy ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się wynagrodzenie z okresu tego zatrudnienia, z tym że łączny okres, z którego ustala się podstawę wymiaru, nie może przekroczyć 12 miesięcy.

20.

W przypadku gdy ubezpieczony, przed objęciem go ubezpieczeniem, równocześnie osiągnął wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia i dochód z wykonywania umowy, przy ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się tylko wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia.

21.

Podstawa wymiaru zasiłków nie może przekroczyć pięciokrotnej kwoty najniższego wynagrodzenia.

22.

W razie gdy ubezpieczony wykonuje dwie lub więcej umów, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłków, uwzględnia się łączną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu wykonywania wszystkich umów z zastrzeżeniem zasady zawartej w ust. 21.

23.

Zasiłek rodzinny wypłaca się ubezpieczonemu za miesiące kalendarzowe, w których osiągnął dochód z wykonywania umowy co najmniej w kwocie najniższego wynagrodzenia.

Zasada ta ma również zastosowanie do kobiet i inwalidów.

24.

Za dochód, o którym mowa w ust. 23, przyjmuje się kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składki, bez pomniejszania jej o tę składkę.

25.

Przy ustalaniu dochodu ubezpieczonego należy przyjmować podstawę wymiaru składki, którą stanowi należność w części przypadającej za pracę własną, określoną w umowie lub w aneksie do umowy.

26.

Za dochód ubezpieczonego z tytułu wykonywania umowy, uwzględniany przy ustalaniu wysokości zasiłku rodzinnego, uważa się kwotę przyjętą jako podstawę wymiaru składki, pomniejszoną o kwotę składki opłacanej przez uprawnionego (za ubezpieczonego oraz za osobę współpracującą), a ponadto uwzględnia się inne dochody - na zasadach przewidzianych dla pracowników.

27.

Ubezpieczonemu przysługują zasiłki rodzinne od pierwszego miesiąca, w którym został on objęty ubezpieczeniem, tj. bez okresu wyczekiwania, jeżeli spełnił on warunki określone w ust. 23.

28.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego oraz pogrzebowego dla osób współpracujących z jednym ubezpieczonym stanowi kwota najniższego wynagrodzenia. Jeżeli jednakże w ciągu ostatnich 12 miesięcy ubezpieczenia, przed miesiącem, w którym powstało prawo do zasiłku, kwota podstawy wymiaru składki dla osoby współpracującej uległa podwyższeniu na wniosek ubezpieczonego, podstawę wymiaru zasiłków stanowi przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składki z tych 12 miesięcy.

Zasada zawarta w ust. 21 ma tu zastosowanie.

29.

Jeżeli w okresie ostatnich 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia nastąpiła zmiana wysokości podstawy wymiaru składek wskutek podwyższenia stawek prowizyjnych lub zmiany zasad ustalania zryczałtowanej odpłatności albo zmiany wysokości najniższego wynagrodzenia w gospodarce uspołecznionej, podstawę wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego stanowi przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek z okresu po wprowadzeniu zmiany podstawy wymiaru składek.

30.

Prawo do zasiłku chorobowego, porodowego, macierzyńskiego, opiekuńczego i pogrzebowego oraz do zasiłków wychowawczych, rodzinnych i pielęgnacyjnych ustalają zakłady pracy. Zakłady te obliczają oraz wypłacają wymienione zasiłki.

31.

W razie równoczesnego wykonywania dwóch lub więcej umów, zasiłki, o których mowa w ust. 30, wypłaca tylko jeden zakład pracy, wskazany przez zainteresowanego w zgłoszeniu do ubezpieczenia. Wskazany zakład pracy zasiłki te wypłaca na podstawie zaświadczeń pozostałych zakładów pracy, stwierdzających podstawę wymiaru zasiłków z ubezpieczenia społecznego, względnie dochód ubezpieczonego.

32.

Przy wypłacie zasiłków, o których mowa w ust. 30, stosuje się zasady podane w instrukcjach, o których mowa w ust. 3-5.

33.

Dokumentację niezbędną do wypłaty zasiłków, o których mowa w ust. 30, stanowią dokumenty wymienione w instrukcjach, o których mowa w ust. 3-5.

34.

Przed pierwszą wypłatą zasiłków, o których mowa w ust. 30, zakład pracy zakłada dla każdego ubezpieczonego oraz dla każdej osoby współpracującej kartę zasiłkową, w której dokonuje się na bieżąco odpowiednich wpisów przy każdej wypłacie zasiłków.

35.

Zakłady pracy prowadzą odrębną, poza kartoteką dla pracowników, kartotekę wspólną dla ubezpieczonych i osób współpracujących, jednakże oddzielną dla zasiłków z ubezpieczenia społecznego, zasiłków rodzinnych wraz z pielęgnacyjnymi oraz zasiłków wychowawczych.

36.

Wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego i rodzinnego oraz zasiłków wychowawczych dokonuje się na odrębnych listach płatniczych (formularzach ZUS), które stanowią podstawę do rozliczenia z oddziałem ZUS.

37.

W razie ustania obowiązku ubezpieczenia oraz w okresie kontynuowania ubezpieczenia po ustaniu obowiązku ubezpieczenia, prawo do zasiłków, o których mowa w ust. 30, ustala oraz wypłaty dokonuje oddział ZUS, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której obowiązek ubezpieczenia ustał, lub która ewentualnie kontynuuje ubezpieczenie.

38.

Okólnik wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego i rodzinnego dla osób wykonujących pracę na rzecz jednostek gospodarki uspołecznionej na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia oraz osób z nimi współpracujących.

Dz.Urz.ZUS.1985.3.10