Stosowanie praktyk ograniczających konkurencję przez przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie nauki jazdy w Bydgoszczy.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.UOKiK.2002.3/4.125

Akt nienormatywny
Wersja od: 10 września 2002 r.

DECYZJA
PREZESA URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
z dnia 29 maja 2002 r.
w sprawie stosowania praktyk ograniczających konkurencję przez przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie nauki jazdy w Bydgoszczy

(Nr RBG-11/2002)
I.
Na podstawie art. 104 Kpa, art. 5 ust. 1 pkt 1, art. 9 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 ze zm.), po przeprowadzeniu w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, postępowania antymonopolowego stwierdza się praktykę ograniczającą konkurencję, polegającą na zawarciu przez:
1)
Bartosza Musielewicza, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "MARBA" w Bydgoszczy,
2)
Automobilklub Bydgoski,
3)
Ligę Obrony Kraju w Bydgoszczy,
4)
Annę Musiał, prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą "ANMARK" s.c. w Bydgoszczy,
5)
Marka Musiał, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą "ANMARK" s.c. w Bydgoszczy,
6)
Janusza Karwackiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą "Refleks" w Bydgoszczy,
7)
Henryka Cichackiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "ARKA" w Bydgoszczy,
8)
Jana Krauze, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "JAN" w Bydgoszczy,
9)
Tomasza Żelaznego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą "PRESTIŻ" w Bydgoszczy,
10)
Edwarda Bogusza, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "GAZ" w Bydgoszczy,
11)
Henryka Leszczyńskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą "AUTOJAZDA" s.c. w Żołędowie,
12)
Justynę Juszczak, prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą "AUTOJAZDA" s.c. w Żołędowie,
13)
Romana Kaptura, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Nauka Jazdy "Prafko" w Bydgoszczy,
14)
Jerzego Kociszewskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "Modraczek" w Bydgoszczy,
15)
Wiesława Grodeckiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "Modraczek" w Bydgoszczy,
16)
Irenę Porazińską, prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą STOP Szkoła Nauki Jazdy w Bydgoszczy,
17)
Wiolettę Pawłowską, prowadzącą działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "Miedzyń" w Bydgoszczy,
18)
Jacka Pawłowskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "Miedzyń" w Bydgoszczy,
19)
Andrzeja Swigona, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy ABT w Bydgoszczy,
20)
Jana Pliszkę, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców AGORA - MIRAŻ w Bydgoszczy,
21)
Jarosława Deczyńskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Firma Szkoleniowa "AKADEMIK" w Bydgoszczy,
22)
Mariana Piestrzyńskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy ATU w Bydgoszczy,
23)
Macieja Puziaka, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Auto Start w Bydgoszczy,
24)
Polski Związek Motorowy OZDG Sp. z o.o. w Bydgoszczy,

zakazanego porozumienia, polegającego na ustaleniu jednolitej ceny szkolenia kierowców (przygotowanie do egzaminu na kat. B prawa jazdy) w wysokości zbliżonej do 700 zł (głównie 699 lub 700 zł), którego skutkiem było ograniczenie konkurencji na lokalnym rynku szkolenia kierowców.

II.
Na podstawie art. 101 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 ze zm.) w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, na przedsiębiorców, wymienionych w punkcie I sentencji, a nie wymienionych punkcie III i IV sentencji nakłada się karę pieniężną w wysokości 1.000 Euro (słownie: jeden tysiąc Euro), co stanowi równowartość 3.496 złotych 30 groszy (słownie: trzy tysiące czterysta dziewięćdziesiąt sześć zł (30/100)).
III.
Na podstawie art. 61 § 1 Kpa wyłącza się do odrębnego postępowania kwestię nałożenia kary pieniężnej na Wiesława Grodeckiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "Modraczek" w Bydgoszczy.
IV.
Na podstawie art. 105 Kpa w związku z art. 101 ust. 2 cytowanej wyżej ustawy umarza się postępowanie w sprawie nałożenia kary wobec:
1)
Edwarda Bogusza, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "GAZ" w Bydgoszczy,
2)
Andrzeja Swigona, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy ABT w Bydgoszczy,
3)
Marka Musiał, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą "ANMARK" s.c. w Bydgoszczy.
V.
Na podstawie art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 ze zm.) nie stwierdza się praktyki ograniczającej konkurencję, polegającej na zawarciu zakazanego porozumienia, polegającego na ustaleniu jednolitej ceny szkolenia kierowców (przygotowanie do egzaminu na kat. B prawa jazdy) w wysokości zbliżonej do 700 zł (głównie 699 lub 700 zł) którego skutkiem było ograniczenie konkurencji na lokalnym rynku szkolenia kierowców, w odniesieniu do następujących przedsiębiorców:
1)
Małgorzaty Burchardt, prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą PHU SOLEIL w Bydgoszczy,
2)
Roberta Burchardt, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą PHU SOLEIL w Bydgoszczy,
3)
Radosława Kołeckiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "INSTRUKTOR" w Bydgoszczy,
4)
Wojciecha Ryniec, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy BIS w Bydgoszczy,
5)
Jacka Kosmalskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą PHPU TRANSFER s.c. w Bydgoszczy,
6)
Adama Topolińskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą PHPU TRANSFER s.c. w Bydgoszczy,
7)
Waldemara Chałacaic, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy TEST w Bydgoszczy,
8)
Doroty Szweda-Ostrówka, prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Nauka Jazdy "SZOFER" w Bydgoszczy,
9)
Marii Nawrockiej, prowadzącej działalność gospodarczą pod nazwą Zakład Usługowo - Szkoleniowy "PERFECT" w Bydgoszczy,
10)
Tadeusza Nahotko, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy T&T w Bydgoszczy,
11)
Janusza Rodziewicza, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców SZKOLMOT w Bydgoszczy,
12)
Dariusza Krupińskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "PEGAZ" w Bydgoszczy,
13)
Adama Olejnika, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą FUSH Szkoła Jazdy "EFEKT" w Bydgoszczy,
14)
XV Liceum Ogólnokształcącego w Bydgoszczy,
15)
Mariana Dulęby, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkołą Nauki Jazdy "Duet" w Bydgoszczy,
16)
Józefa Kopaczewskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "WYNIK" w Bydgoszczy
17)
Zespołu Szkół Ogrodniczych w Bydgoszczy,
18)
Krzysztofa Lubińskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców "SZÓSTKA" w Bydgoszczy,
19)
Krzysztofa Króla, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców "SAMOCHODÓWKA" w Bydgoszczy.
VI.
Na podstawie art. 105 Kpa umarza się postępowanie antymonopolowe w odniesieniu do następujących przedsiębiorców:
1)
Adama Gallasa, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców "Agal" w Bydgoszczy,
2)
Mariusza Jaworskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Firma Szkoleniowo Usługowa Bema w Bydgoszczy,
3)
Marka Osickiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą szkoła Jazdy "Express" w Bydgoszczy,
4)
Piotra Kozika, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy ABS w Bydgoszczy,
5)
Macieja Chełminiaka, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "EFEKT" w Bydgoszczy,
6)
Artura Krzemianowskiego, prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą AUTO BIS w Bydgoszczy.

UZASADNIENIE

Lokalna prasa doniosła o istnieniu wśród bydgoskich szkół nauki jazdy porozumienia cenowego, dotyczącego szkolenia kierowców ubiegających się o prawo jazdy kat. B. Działający w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej Prezesem Urzędu) Dyrektor bydgoskiej delegatury UOKiK wszczął postępowanie wyjaśniające, w ramach którego zbadał rynek szkolenia kierowców. Celem badania rynku było wstępne potwierdzenie informacji prasowych o istnieniu porozumienia cenowego.

Z przedłożonych przez przedsiębiorców informacji wynikało, iż podwyżki cen dokonano mniej więcej w tym samym czasie - w styczniu 2001 r.

W trakcie postępowania wyjaśniającego uzyskano niepotwierdzoną informację, iż bydgoscy przedsiębiorcy, szkolący kierowców spotykali się celem uzgodnienia jednolitej ceny kursów prawa jazdy. Spotkania odbywać się miały w siedzibie Regionalnego Stowarzyszenia Właścicieli Ośrodków Szkolenia Kierowców w Bydgoszczy (zwane dalej RSWOSK). W oparciu o tę informację, organ antymonopolowy wezwał RSWOSK do przedłożenia wszystkich, posiadanych przez siebie dokumentów, dotyczących uzgodnień w sprawie ustalenia ceny kursów prawa jazdy (kat. B).

Pismem z dnia 21 sierpnia 2001 r., Prezes RSWOSK przedłożył uwierzytelnione kopie dokumentów z trzech spotkań przedsiębiorców szkolących kierowców.

Dnia 28 października 2000 r. odbyło się spotkanie, którego tematem była "próba ustalenia cen minimalnych na szkolenie kierowców, szczególnie kat. B. Prezes Stowarzyszenia przedstawił kalkulację kosztów prowadzenia nauki jazdy kat. B, odczytano apel do szkolących, wydano deklarację dot. zgody na stosowanie cen minimalnych".

W deklaracji, o której mowa wyżej czytamy:

"Ja niżej podpisany (a) oświadczam, że nie zamierzam konkurować z innymi podmiotami zajmującymi się szkoleniem osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami NIE CENĄ lecz:

- Ofertą programową,

- Warunkami szkolenia i wyposażeniem dydaktycznym,

- Sprawnością i estetyką pojazdów szkoleniowych,

- Kwalifikacjami kadry instruktorskiej,

- Kulturą oraz wynikami szkolenia itp.

Oświadczam, że od dnia (tu puste miejsce w dokumencie - przyp. UOKiK) zastosuję minimalną cenę za szkolenie podstawowe w zakresie kategorii B prawa jazdy (w/w cena uwzględnia wszelkie zniżki).

Jednocześnie informuję, że dobrowolnie poddaję się kontroli realizacji niniejszego zobowiązania - w formie i przez osoby wyłonione na zebraniach środowiskowych z zastosowaniem demokratycznych procedur (głosowanie większościowe)".

Dnia 18 listopada 2000 r. odbyło się spotkanie, którego tematem była m.in. "ponowna próba ustalenia cen minimalnych na szkolenie kierowców kat. B".

Dnia 2 grudnia 2000 r. odbyło się spotkanie, którego tematem "była sprawa stosowania rzetelnych cen za prawo jazdy kat. B, wynikających z przedstawionej kalkulacji. Zebrani stwierdzili, że przedstawiona kalkulacja 35 zł za godzinę jazdy gwarantuje zachowanie właściwej jakości szkolenia przy kosztach prowadzenia działalności, wyliczonych na dzień 1 styczeń 2001 r."

W wymienionym wyżej piśmie z dnia 21 sierpnia 2001 r., Prezes RSWOSK wyjaśnił, iż ze względu na ogromny wzrost ilości samochodów, wzrosła również ilość chętnych do uzyskania prawa jazdy. Zdaniem Prezesa RSWOSK wzrostowi liczby samochodów towarzyszyło masowe powstawanie prywatnych szkół jazdy. Nowe szkoły - w momencie wchodzenia na rynek - oferowały coraz niższe ceny, w celu pozyskania klientów.

Zdaniem Prezesa RSWOSK, celem spotkań członków Stowarzyszenia z właścicielami pozostałych firm szkolących nie było zawarcie niezgodnego z obowiązującym prawem porozumienia cenowego. "Mieliśmy na względzie dobro naszych klientów (odpowiedni poziom szkolenia przy zastosowaniu minimum cenowego), dobro nasze (ograniczenie "wyścigu cenowego" w dół) oraz zwiększenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym (lepiej przygotowani przyszli kierowcy jeżdżą bezpieczniej)".

Na podstawie zebranego materiału dowodowego, postanowieniem z dnia 18 września 2001 r., Prezes Urzędu wszczął postępowanie antymonopolowe, którym objęto przedsiębiorców, biorących udział w spotkaniu z dnia 2 grudnia 2000 r. w siedzibie RSWOSK. W postanowieniu o wszczęcie postępowania antymonopolowego zarzucono przedsiębiorcom naruszenie art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów, poprzez zawarcie porozumienia cenowego, ustalającego minimalną cenę kursu prawa jazdy kat. B na poziomie 700 zł.

Organ antymonopolowy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 ze zm.), zwanej dalej ustawą, zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów.

W celu postawienia przedsiębiorcom zarzutu stosowania praktyk ograniczających konkurencję, należy ustalić rynek właściwy, na którym uwidaczniają się negatywne skutki stosowanych praktyk.

W art. 4 pkt 8 ustawy znajduje się legalna definicja rynku właściwego - rozumie się przez to rynek towarów, które ze względu na ich przeznaczenie, cenę oraz właściwości, w tym jakość, są uznawane przez ich nabywców za substytuty oraz są oferowane na obszarze, na którym, ze względu na ich rodzaj i właściwości, istnienie barier dostępu do rynku, preferencje konsumentów, znaczące różnice cen i koszty transportu, panują zbliżone warunki konkurencji.

Rynek właściwy zawężony został do miasta Bydgoszczy - dużego, czterystutysięcznego ośrodka, zapewniającego jego mieszkańcom zaspokojenie większości potrzeb życiowych. Kandydaci na kierowców mają możliwość wyboru jednej z kilkudziesięciu szkół jazdy, w której mogą przygotować się do egzaminu na prawo jazdy. Państwowe egzaminy dla kandydatów na kierowców odbywają się na ulicach Bydgoszczy. Przeciętny konsument, pragnący uzyskać uprawnienia do kierowania pojazdem mechanicznym, mieszkaniec Bydgoszczy niewątpliwie skorzysta z usług jednego z przedsiębiorców, działających na terenie Bydgoszczy. Inny wybór byłby nieracjonalny z ekonomicznego punktu widzenia (jest to fakt notoryjny).

Art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy stanowi, iż zakazu, o którym mowa w art. 5 nie stosuje się do porozumień zawieranych między konkurentami, których łączny udział w rynku, w roku kalendarzowym poprzedzającym zawarcie porozumienia, nie przekracza 5%.

Porozumienie faktycznie zaczęło oddziaływać na lokalny rynek w styczniu 2001 r. Należało więc ustalić siłę rynkową, przedsiębiorców, zawierających zmowę cenową, według stanu na rok 2000.

W Bydgoszczy działało 45 ośrodków szkolenia. Ukarani przedsiębiorcy prowadzą 20 ośrodków szkolenia, co stanowi 44,4% ogółu ośrodków szkolenia. Należy przy tym zaznaczyć, iż w momencie wprowadzania w życie porozumienia - podwyższania cen w styczniu 2001 r., na bydgoskim rynku funkcjonowało 39 ośrodków szkolenia - udział szkół jazdy, prowadzonych przez ukaranych przedsiębiorców w tej liczbie wynosi 51,2%.

Organ antymonopolowy stoi na stanowisku, że obiektywnym kryterium wyznaczenia siły rynkowej przedsiębiorców, naruszających ustawę jest ustalenie ilości kursantów, wyszkolonych przez te ośrodki, przystępujących do egzaminu na prawo jazdy.

Na podstawie danych, uzyskanych z Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego w Bydgoszczy, udział kursantów, pochodzących z ukaranych ośrodków szkolenia w ogólnej liczbie egzaminowanych w roku 2000 kształtował się następująco:

- do egzaminu teoretycznego przystąpiło 4.035 osób, co stanowi 24% ogółu zdających;

- do egzaminu praktycznego przystąpiło 2.739 osób, co stanowi 18% ogółu zdających.

Należy zaznaczyć, iż dane powyższe nie są precyzyjne, gdyż do egzaminu na prawo jazdy w ośrodku egzaminacyjnym w Bydgoszczy przystępować mogą kursanci z całego kraju. Należy jednak domniemywać, że kursanci wyszkoleni przez bydgoskie szkoły jazdy zdają egzamin w Bydgoszczy.

Zaznaczyć tu również należy, iż - przy ustalaniu udziału w rynku - na liście przedsiębiorców wysłanej do Wojewódzkiego Ośrodka Ruchu Drogowego w Bydgoszczy nie znalazł się Polski Związek Motorowy OZDG Sp. z o.o. natomiast figuruje na niej ośrodek szkolenia "TRANSFER", prowadzony przez Jacka Kosmalskiego i Adama Topolińskiego.

Za udowodnione uznać jednak należy większy niż 5% udział ukaranych przedsiębiorców w lokalnym rynku szkolenia kierowców. Należy również domniemywać (wnioskowanie z mniejszego na większe), że udział ten jest większy niż ustalony w toku postępowania, gdyż egzamin na prawo jazdy w Bydgoszczy składają również kursanci z powiatów, położonych wokół Bydgoszczy (jest to najmniej kosztowne), szkolący się w ośrodkach szkolenia, mających swe siedziby poza Bydgoszczą.

W toku niniejszego postępowania nie jest kwestionowana sama wysokość ceny (ok. 700 zł) za przygotowanie kandydatów na kierowców do egzaminu na prawo jazdy kat. B, lecz sposób jej ustalenia. Sprzeczne z prawem jest bowiem bezpośrednie lub pośrednie ustalenie ceny szkolenia kierowców: bezpośrednie - czyli na spotkaniach, tak jak to miało miejsce podczas co najmniej trzech spotkań w siedzibie RSWOSK i pośrednie: poprzez identyczne zachowania rynkowe przedsiębiorców, którzy wprawdzie nie brali bezpośredniego udziału w ustaleniu ceny, ale faktycznie zachowują się tak, jakby tę cenę, w sposób bezpośredni ustalili (por. wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie - Sądu Antymonopolowego z dnia 7 lutego 2001 r., sygn. akt XVII Ama 25/00).

Odróżnić przy tym należy zachowania rynkowe, będące wynikiem wprowadzenia w życie zmowy cenowej od naśladowania, sprzecznych z prawem zachowań przedsiębiorców, uczestniczących w zmowie, które nie podlega sankcjom określonym w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów.

W niniejszej sprawie organ antymonopolowy, na podstawie posiadanych dowodów uznał, że skutki zmowy uwidoczniły się na rynku w styczniu 2001 r. (z wyjątkiem jednego przedsiębiorcy, który cenę 699 zł wprowadził od 1 grudnia 2000 r.).

Wszelkie zmiany, mające miejsce po styczniu 2001 r. - ze względu na upływ czasu od spotkań, w trakcie których zasugerowano stosowanie jednolitej ceny - uznać należy za naśladownictwo sprzecznych z prawem zachowań. Naśladownictwo zachowań rynkowych polegało w tym przypadku na obserwowaniu podwyżek cen, mających swe źródło w zmowie cenowej i dostosowywaniu opłat za szkolenie do poziomu ustalonego przez podmioty biorące udział w porozumieniu. Takich zachowań rynkowych nie można oceniać w kategoriach porozumienia ograniczającego lub eliminującego konkurencję. Naśladownictwo, o którym mowa wyżej jest jedynie negatywnym następstwem zastosowania zmowy cenowej. Do powszechnych podwyżek cen kursów nauki jazdy do poziomu 700 zł nie doszłoby gdyby nie działanie podmiotów uczestniczących w zmowie. Oceniając rynkowe zachowania podmiotów podwyższających ceny swych usług pod wpływem obserwacji zmian na rynku, wywołanych zmową cenową, stwierdzić możemy iż właśnie w naśladownictwie ujawniają się destrukcyjne dla wolnej konkurencji, skutki zawarcia porozumienia cenowego. Silna, skonsolidowana grupa podmiotów gospodarczych, działająca w porozumieniu potrafiła zlikwidować konkurencje cenami na bydgoskim rynku szkolenia kierowców.

Sam fakt obecności przedstawiciela danego ośrodka szkolenia na którymkolwiek ze spotkań, o których mowa w kontekście rozpatrywanej sprawy nie świadczy o przystąpieniu do porozumienia. Sprzeczne z prawem antymonopolowym zmowy kartelowe ujawniają się na rynku. Prezes Urzędu, w toku tego postępowania zbadał zachowania rynkowe wszystkich ośrodków szkolenia na terenie Bydgoszczy - niezależnie od tego, czy ich przedstawiciele brali udział w spotkaniach w siedzibie RSWOSK, czy też nie.

Za sprzeczne z prawem uznano następujące zachowania poszczególnych przedsiębiorców:

1)
Bartosz Musielewicz, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "MARBA", członek RSWOSK, biorący udział w trzech spotkaniach, od 20 stycznia 2001 r. podwyższył cenę kursu (kat. B) z 580 zł do 699 zł. Analiza wcześniejszych podwyżek cen, dokonywanych przez ten ośrodek szkolenia, wskazuje, że ceny szkolenia nie wzrastały tak skokowo.
2)
Automobilklub Bydgoski, z dniem 2 stycznia 2001 r. podwyższył cenę z 620 zł. do 700 zł. Argumentację przedstawicieli Automobilklubu Bydgoskiego, iż zmiana ceny kursu podyktowana była inflacją w Polsce uznać należy za błędną. W 2000 r. inflacja wynosiła 10,1% podczas gdy ceny kursów wzrosły o 12,9%. Zdaniem organu antymonopolowego, Automobilklub Bydgoski, poprzez równoległe z innymi firmami, szkolącymi kierowców, wprowadzenie ceny 700 zł, brał czynny udział w porozumieniu cenowym ograniczającym konkurencję.
3)
Liga Obrony Kraju, Ośrodek Szkolenia Zawodowego Kierowców w Bydgoszczy, z dniem 22 stycznia 2001 r. podwyższył cenę z 600 zł do 700 zł. W okresie od 12 stycznia 1999 r. ceny szkolenia kierowców w tym ośrodku ulegały częstym zmianom: od 530 zł do 620 zł. Na ogół cena oscylowała wokół kwoty 600 zł. Gwałtowny wzrost ceny: do 700 złotych w styczniu 2001 r. świadczy o czynnym udziale Ligi Obrony Kraju Ośrodka Szkolenia Zawodowego Kierowców w Bydgoszczy do porozumienia cenowego.
4)
Anna i Marek Musiał, prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki prawa cywilnego - "ANMARK s.c.", z dniem 5 stycznia 2001 r. podwyższyli cenę z 550 zł do 700 zł. Przedstawiciel tej szkoły uczestniczył w spotkaniu w siedzibie RSWOSK, którego tematem była "próba ustalenia cen minimalnych na szkolenie kierowców kat. B". Skokowa podwyżka cen szkolenia: z 550 zł do 700 zł świadczy o czynnym udziale wymienionych wyżej przedsiębiorców w porozumieniu cenowym.
5)
Janusz Karwacki, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Nauka Jazdy "Refleks" w Bydgoszczy, w okresie styczeń - luty 2001 r. podwyższył cenę z 580 zł do "590-699 zł". Przedsiębiorca ten podniósł, iż stosuje różnego rodzaju ulgi a ceny uzależnione są od popytu. Gwałtowna podwyżka cen szkolenia: z 580 zł do 699 zł świadczy o czynnym udziale tego przedsiębiorcy w porozumieniu cenowym.
6)
Henryk Cichacki, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "ARKA" w Bydgoszczy, z dniem 1 stycznia 2001 r. podwyższył cenę kursu z 550 zł do 700 zł. Przedsiębiorca ten, członek RSWOSK, poprzez gwałtowną podwyżkę cen do poziomu 700 zł - w ocenie Prezesa Urzędu - przyłączył się do porozumienia cenowego.
7)
Jan Krauze, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "JAN" w Bydgoszczy, z dniem 1 stycznia 2001 r. podwyższył cenę kursu z 550 zł do 700 zł. Przedsiębiorca ten, członek RSWOSK, biorący udział w spotkaniach, w siedzibie RSWOSK, w sprawie ustalenia ceny kursów prawa jazdy, poprzez gwałtowną podwyżkę cen do poziomu 700 zł - w ocenie Prezesa Urzędu - przyłączył się do porozumienia cenowego.
8)
Tomasz Żelezny, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą "PRESTIŻ" w Bydgoszczy, z dniem 1 stycznia 2001 r. podwyższył cenę kursu z 550 zł do 700 zł. Przedsiębiorca ten, poprzez gwałtowną podwyżkę cen do poziomu 700 zł - w ocenie Prezesa Urzędu przyłączył się do porozumienia cenowego.
9)
Edward Bogusz, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwa. Szkoła Jazdy "GAZ" w Bydgoszczy, z dniem 1 stycznia 2001 r. podwyższył cenę kursu z 650 zł do 700 zł. Przedsiębiorca ten, biorący udział w spotkaniach w siedzibie RSWOSK, których przedmiotem była kwestia ustalenia ceny szkolenia kierowców, poprzez, skoordynowaną z innymi przedsiębiorcami, podwyżkę cen do poziomu 700 zł - w ocenie Prezesa Urzędu - przyłączył się do porozumienia cenowego.
10)
Henryk Leszczyński i Justyna Juszczak, prowadzący działalność gospodarczą w formie spółki prawa cywilnego pod nazwą "AUTOJAZDA" s.c. w Żołędowie, z dniem 29 stycznia 2001 r. podwyższyli cenę kursu z 560 zł do 700 zł. Przedsiębiorcy ci, prowadząc swój ośrodek szkolenia, posiadający swój oddział w Bydgoszczy, a więc działający na wyodrębnionym w niniejszej sprawie rynku właściwym, bez wątpienia wzięli udział w zmowie cenowej. Wymieniony wyżej ośrodek szkolenia jest członkiem RSWOSK a przedstawiciel "AUTOJAZDY" brał udział w spotkaniach, których przedmiotem było ustalenie jednolitej ceny kursów.
11)
Roman Kaptur, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Nauka Jazdy "Prafko" w Bydgoszczy, z dniem 3 stycznia 2001 r. podwyższył cenę kursu z 550 zł do 699 zł. Przedsiębiorca ten, biorący udział w spotkaniach w siedzibie RSWOSK, których przedmiotem była kwestia ustalenia ceny szkolenia kierowców, poprzez gwałtowną podwyżkę cen do poziomu 699 zł - w ocenie Prezesa Urzędu - przyłączył się do porozumienia cenowego.
12)
Jerzy Kociszewski, kierownik Szkoły Jazdy "Modraczek" w Bydgoszczy, prowadzący działalność gospodarczą wspólnie z Wiesławem Grodeckim, z dniem 15 stycznia 2001 r. podwyższyli cenę kursu z 550 zł do 699 zł. Przedsiębiorcy ci, biorący udział w spotkaniach w siedzibie RSWOSK, których przedmiotem była kwestia ustalenia ceny szkolenia kierowców, poprzez gwałtowną podwyżkę cen do poziomu 699 zł - w ocenie Prezesa Urzędu - przyłączyli się do porozumienia cenowego.
13)
Irena Porazińska, prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą "STOP" Szkoła Nauki Jazdy w Bydgoszczy, w styczniu 2001 r. ustaliła cenę kursu na poziomie 699 zł. Przedsiębiorca ten rozpoczął wprawdzie działalność w styczniu 2001 r., ale wszedł na rynek z identyczną ceną jaką - właśnie w tym czasie - wprowadzali przedsiębiorcy uczestniczący w zmowie cenowej. Należy więc stwierdzić, że również ten przedsiębiorca przyłączył się do porozumienia cenowego.
14)
Wioletta Pawłowska i Jacek Pawłowski, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "Miedzyń" w Bydgoszczy, z dniem 19 stycznia 2001 r. podwyższyli cenę kursu z 580 zł na 699 zł. Przedsiębiorcy ci, biorący udział w spotkaniach w siedzibie RSWOSK, których przedmiotem była kwestia ustalenia ceny szkolenia kierowców, poprzez gwałtowną podwyżkę cen do poziomu 699 zł - w ocenie Prezesa Urzędu - przyłączyli się do porozumienia cenowego.
15)
Andrzej Swigon, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy ABT w Bydgoszczy, z dniem 1 grudnia 2000 r. podwyższył cenę kursu z 550 zł do 699 zł. Przedsiębiorca ten, członek RSWOSK, uczestniczący w spotkaniach, których przedmiotem było ustalenie jednolitej ceny kursów, jako pierwszy, już w grudniu 2000 r. podwyższył cenę do poziomu 699 zł. Mimo, iż podwyżka nastąpiła już w grudniu, Prezes Urzędu uznał, iż Andrzej Swigon wprowadzając cenę 699 zł wiedział o zmowie cenowej i jako pierwszy zaczął wprowadzać na rynek jej postanowienia.
16)
Jan Pliszka prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców AGORA-MIRAŻ, w styczniu 2001 r. podwyższył cenę kursu z 550 zł do 700 zł. Przedsiębiorca ten, członek RSWOSK, uczestniczący w spotkaniach, organizowanych w siedzibie tego Stowarzyszenia, których przedmiotem była kwestia ustalenia jednolitej ceny szkolenia kierowców, poprzez wprowadzenie w styczniu 2001 r. ceny 700 zł za szkolenie kierowców, przyłączył się do porozumienia cenowego.
17)
Jarosław Deczyński, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Firma Szkoleniowa "AKADEMIK", w styczniu 2001 r. podniósł cenę kursu z 600 zł na 700 zł. W listopadzie obowiązywała cena 550 zł. Przedsiębiorca ten, uczestniczący w spotkaniach, organizowanych w siedzibie RSWOSK, których przedmiotem była kwestia ustalenia jednolitej ceny szkolenia kierowców, poprzez wprowadzenie w styczniu 2001 roku ceny 700 zł za szkolenie kierowców, przyłączył się do porozumienia cenowego.
18)
Marian Piestrzyński, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy ATU, z dniem 1 stycznia 2001 r. podniósł cenę kursu z 580 zł do 700 zł. Przedsiębiorca ten, poprzez podwyżkę cen do poziomu 700 zł - w ocenie Prezesa U rzędu - przyłączył się do porozumienia cenowego.
19)
Maciej Puziak, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Auto Start, w styczniu 2001 r. podniósł cenę kursu z 599 zł do 699 zł.
20)
Polski Związek Motorowy OZDG Sp. z o.o. w Bydgoszczy, od stycznia 2001 r. podniósł w swoim bydgoskim ośrodku cenę kursu z 600 zł do 700 zł. Spółka ta uczestnicząca w spotkaniach, organizowanych w siedzibie RSWOSK, których przedmiotem była kwestia ustalenia jednolitej ceny szkolenia kierowców, poprzez wprowadzenie w styczniu 2001 r. ceny 700 zł za szkolenie kierowców, przyłączyła się do porozumienia cenowego.

W stosunku do przedsiębiorców, którzy w styczniu 2001 r. czyli w okresie, w którym uwidoczniły się skutki zawartego, w siedzibie RSWOSK, porozumienia nie podporządkowali się dyktatowi cenowemu i nie podwyższyli cen szkolenia kierowców do poziomu 700 zł, nie stwierdzono stosowania praktyki ograniczającej konkurencję. Tymi przedsiębiorcami są:

1)
Małgorzata Burchardt, prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą PHU SOLEIL w Bydgoszczy.
2)
Robert Burchardt, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą PHU SOLEIL w Bydgoszczy. Robert Burchardt, prowadzący działalność wspólnie z Marzeną Burchardt, w 2000 r. ustalali ceny szkolenia kierowców na poziomie 450 zł - 500 zł. Pod koniec stycznia 2001 r. wprowadzili cenę - 680 zł. Dwadzieścia złotych różnicy stanowi istotny element konkurencyjnej walki o klienta oraz świadczy o niepodporządkowaniu się Roberta i Marzeny Burchardt dyktatowi cenowemu, zmierzającemu do ujednolicenia cen na jednym poziomie. Konsument - pomimo skokowej podwyżki cen ma możliwość wyboru oferty.
3)
Radosław Kołecki, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "INSTRUKTOR" w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten - do końca stycznia 2001 r. - ustalił cenę szkolenia kierowców na poziomie 550-600 zł. Od lutego ceny wzrosły: 600-700 zł. Na podstawie zgromadzonych danych wskazać należy, iż Radosław Kołecki prowadził samodzielną politykę cenową, próbując konkurować z innymi ośrodkami szkolenia, ceną. Zdaniem organu antymonopolowego wzrost cen szkolenia kierowców w lutym 2001 r. do poziomu 700 zł uznać należy za naśladownictwo rynkowych zachowań przedsiębiorców uczestniczących w zmowie cenowej.
4)
Wojciech Ryniec, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy BIS w Bydgoszczy do końca stycznia ustalił cenę szkolenia kierowców na poziomie 600 zł. W lutym 2001 r. cena wzrosła do wysokości 700 zł. Stosowanie w styczniu 2001 r. ceny 600 zł świadczyło o prowadzeniu przez tego przedsiębiorcę walki cenowej ze swymi konkurentami. Podwyżka cen szkolenia kierowców, która miała miejsce w lutym 2001 r. oceniona została jako naśladowanie rynkowych zachowań przedsiębiorców, biorących udział w zmowie cenowej.
5)
Jacek Kosmalski, prowadzący działalność gospodarczą, pod nazwą PHPU TRANSFER s.c. w Bydgoszczy.
6)
Adam Topoliński, prowadzący działalność gospodarczą, pod nazwą PHPU TRANSFER s.c. w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten prowadzi działalność gospodarczą wspólnie z Jackiem Kosmalskim, w kursach, organizowanych w styczniu i lutym 2001 r. podwyższył ceny do poziomu 690 zł. Pomimo skokowej podwyżki cen, uznać należy, iż wyżej wymienieni przedsiębiorcy, poprzez ustalenie ceny o 10 zł niższej od 700 zł przyczynili się do zróżnicowania cen szkoleń i niepodporządkowania się tendencji ujednolicenia cen szkoleń.
7)
Waldemar Chałacaic, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy TEST w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten - do 31 stycznia 2001 r. - stosował cenę 600 zł. Od 1 lutego 2001 r. podwyższył cenę do poziomu 700 zł. Zachowanie takie uznać należy za naśladownictwo rynkowych zachowań przedsiębiorców aktywnie uczestniczących w zmowie cenowej.
8)
Dorota Szweda - Ostrówka, prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Nauka Jazdy SZOFER w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten zeznał, iż w okresie od listopada 2000 r. do lutego 2001 r. ustalił cenę na poziomie 600 zł. Cena ta świadczy o samodzielnej polityce cenowej tego podmiotu gospodarczego.
9)
Maria Nawrocka, prowadząca działalność gospodarczą pod nazwą Zakład Usługowo Szkoleniowy "PERFEKT" w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten, cenę na poziomie 700 zł, ustalił już w maju 2000 r., co świadczy o prowadzonej, samodzielnej polityce cenowej.
10)
Tadeusz Nahotko, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "T&T" w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten, od 20 stycznia 2001 r. ustalił cenę szkolenia kierowców na poziomie 640 zł. Zachowanie takie świadczy o prowadzeniu samodzielnej polityki cenowej.
11)
Janusz Rodziewicz, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców SZKOLMOT w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten - od połowy 1998 r. stosuje cenę 700 zł za szkolenia kierowców. Zachowanie takie świadczy o stosowaniu własnej polityki cenowej.
12)
Dariusz Krupiński, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "PEGAZ" w Bydgoszczy, w okresie od października 2000 r. do lutego 2001 r. stosował ceny od 500 do 570 zł. Zachowanie takie świadczy o prowadzeniu własnej polityki cenowej.
13)
Adam Olejnik, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą FUSH Szkoła Jazdy "EFEKT" w Bydgoszczy, w czasie gdy prowadził działalność gospodarczą, od stycznia 2001 r. stosował cenę 750 zł. Zachowanie takie świadczy o prowadzeniu własnej polityki cenowej.
14)
XV Liceum Ogólnokształcące w Bydgoszczy. Dyrektor XV LO zeznał, iż od stycznia 2001 r. cena kursów prawa jazdy ustalona została na poziomie 450 zł. Na podstawie posiadanych danych stwierdzić należy, iż podmiot ten stosuje własną politykę cenową.
15)
Marian Dulęba, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Nauki Jazdy "Duet" w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten zeznał, iż cena szkolenia kierowców w jego szkole nigdy nie przekraczała kwoty 650 zł. Na tej podstawie stwierdzić należy, iż przedsiębiorca ten, prowadząc własną politykę cenową nie brał udziału w zmowie cenowej.
16)
Józef Kopaczewski, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "WYNIK" w Bydgoszczy. Przedsiębiorca ten przedłożył informacje, według których, w okresie od października 2000 r. do lutego 2001 r. ceny - w jego ośrodku szkolenia - kształtowały się na poziomie 550 zł - 620 zł. Na tej podstawie stwierdzić należy, iż Józef Kopaczewski, prowadząc własną politykę cenową, nie brał udziału w zmowie.
17)
Zespół Szkół Ogrodniczych w Bydgoszczy jako podmiot szkolący bezpłatnie uczniów szkoły, w ramach programu nauczania, nie brał udziału w zmowie cenowej.
18)
Krzysztof Lubiński, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców "SZÓSTKA" w Bydgoszczy, podniósł cenę szkolenia kierowców od 1 lutego 2001 r. do poziomu 699 zł. Zachowanie takie należy uznać jako naśladownictwo rynkowych zachowań przedsiębiorców, biorących udział w zmowie cenowej.
19)
Krzysztof Król, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców "SAMOCHODÓWKA" w Bydgoszczy podniósł cenę szkolenia kierowców od 1 lutego 2001 r. do poziomu 699 zł. Zachowanie takie należy uznać jako naśladownictwo rynkowych zachowań przedsiębiorców, biorących udział w zmowie cenowej.

Postępowanie należało umorzyć w stosunku do przedsiębiorców, którzy w styczniu 2001 r., a więc w okresie gdy ujawniły się skutki zawarcia porozumienia cenowego, nie prowadzili działalności gospodarczej, polegającej na szkoleniu kierowców. Tymi przedsiębiorcami są:

1)
Adam Gallas, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Ośrodek Szkolenia Kierowców "Agal" w Bydgoszczy w okresie od lipca 2000 r. do 9 maja 2001 r. nie prowadził wymienionej wyżej działalności. W związku z tym przedsiębiorca ten nie mógł wziąć udziału w zmowie cenowej, która jest przedmiotem niniejszego postępowania.
2)
Mariuszowi Jaworskiemu - Firma Szkoleniowo - Usługowa "Bema" w Bydgoszczy nie można przypisać udziału w zmowie cenowej, gdyż wyżej wymieniony ośrodek szkolenia nie istnieje od około 1,5 roku.
3)
Markowi Osickiemu - Szkoła Jazdy "Express" w Bydgoszczy nie można przypisać udziału w zmowie cenowej, gdyż ten ośrodek szkolenia nie istnieje pod adresem zgłoszonym w referacie działalności gospodarczej Urzędu Miasta.
4)
Piotr Kozik, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy ABS w Bydgoszczy w okresie od 4 października 2000 r. do 15 maja 2001 r. nie prowadził samodzielnej działalności gospodarczej pod nazwą Szkoła Jazdy ABS. Przedsiębiorca ten nie mógł więc wziąć udziału w zmowie cenowej, o której mowa w niniejszym postępowaniu.
5)
Maciej Chełminiak, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą Szkoła Jazdy "EFEKT" w Bydgoszczy, rozpoczął działalność dnia 30 kwietnia 2001 r. - nie mógł więc wziąć udziału w zmowie cenowej.
6)
Artur Krzemianowski, prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą AUTO BIS w Bydgoszczy zeznał, iż zezwolenie na szkolenie kierowców uzyskał w dniu 12 lutego 2001 r. i od tej daty rozpoczął szkolenie kierowców, jako samodzielny przedsiębiorca - nie mógł więc wziąć udziału w zmowie cenowej.

Górną granicą braną pod uwagę przy nałożeniu kary pieniężnej (pkt II decyzji) było zgodnie z art. 101 ust. 2 pkt 1 ustawy 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym, poprzedzającym rok nałożenia kary.

Ukarani przedsiębiorcy, ustalając jednolitą cenę szkolenia kierowców, dążący do wyłączenia możliwości konkurowania ceną w sposób rażący naruszyli prawo antymonopolowe. Zmowy kartelowe, a z taką właśnie zmową mamy do czynienia w niniejszej sprawie służą do ograniczania konkurencji bez wytwarzania w zamian (w efekcie tego ograniczenia konkurencji) jakichkolwiek korzyści (przede wszystkim dla konsumentów). Kara pieniężna, nałożona wprawdzie w minimalnej wysokości winna zniechęcić przedsiębiorców szkolących kierowców do ponownych prób regulowania rynku poprzez sztuczne wprowadzanie cen szkolenia kierowców.

Mając na uwadze fakt, iż szkolenie kierowców zaliczyć należy raczej do drobnej przedsiębiorczości, nie przynoszącej dużych przychodów, Prezes Urzędu nałożył minimalną karę w wysokości 1.000 Euro.

Wymiar kary nie mógł przekroczyć 10% rocznych przychodów każdego z ukaranych przedsiębiorców. W związku z wyłączeniem jawności danych o przychodach poszczególnych przedsiębiorców - każdy z ukaranych przedsiębiorców otrzymuje - jako załącznik do decyzji wyliczenie, z którego wynika jaki procent jego przychodów stanowi kara pieniężna. Przy przeliczaniu na złote, zgodnie z art. 115 ustawy przyjęto wartość Euro według kursu średniego walut obcych ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roku kalendarzowego poprzedzającego rok nałożenia kary, tj. w dniu 31 grudzień 2001 r. Zgodnie z tym przyjęto, iż 1 Euro stanowi równowartość 3,4963 zł.

Mając na uwadze powyższe należało orzec jak w sentencji. [...]