Stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez Andrzeja Janusza W. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą F. H. OSMOSIS w Krakowie.
Dz.Urz.UOKiK.2007.1.3
Akt nienormatywnyDECYZJA
z dnia 30 listopada 2006 r.
w sprawie stosowania praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów przez Andrzeja Janusza W. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą F. H. OSMOSIS w Krakowie
1. naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, poprzez informowanie konsumentów w trakcie rozmowy telefonicznej poprzedzającej wizytę przedstawiciela przedsiębiorcy w domu konsumenta, a także w jej trakcie, że celem wizyty jest bezpłatne badanie jakości wody użytkowanej przez konsumentów, podczas gdy faktycznym celem wizyty jest sprzedaż urządzenia filtrującego,
2. nałożeniu na konsumentów obowiązku uiszczenia opłat z tytułu odstąpienia od umów sprzedaży zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa, pomimo iż konsumenci odstąpili od umów w terminie 10 dni od ich zawarcia, co jest sprzeczne z art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. Nr 22, poz. 271 ze zm.),
3. naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, poprzez nieumieszczenie w dokumentach gwarancyjnych podstawowych danych potrzebnych do dochodzenia roszczeń z gwarancji, o nazwie gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, co jest sprzeczne z art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. Nr 141, poz. 1176 ze zm.),
4. stosowaniu w umowach sprzedaży urządzenia filtrującego postanowienia wzorców umów, które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 47945 Kodeksu postępowania cywilnego: § 9 umowy sprzedaży "Spory mogące wyniknąć na tle niniejszej umowy rozstrzygał będzie Sąd miejscowo właściwy dla Sprzedającego."
i nakazuje się zaniechanie ich stosowania.
1. naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, poprzez nie umieszczenie w dokumentach gwarancyjnych podstawowych danych potrzebnych do dochodzenia roszczeń z gwarancji, tj.: o terytorialnym zasięgu ochrony gwarancyjnej oraz informacji, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową, co jest sprzeczne z art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego
i stwierdza się jej zaniechanie z dniem 8 listopada 2005 r.,
2. naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji poprzez:
i stwierdza się jej zaniechanie z dniem 24 października 2006 r.
UZASADNIENIE
W dniu 29 grudnia 2005 r. wszczęte zostało w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej: Prezesem Urzędu, organem antymonopolowym) postępowanie, w związku z podejrzeniem podejmowania przez Andrzeja Janusza W. prowadzącego działalność gospodarczą jako F. H. OSMOSIS w Krakowie (zwanego dalej OSMOSIS) bezprawnych działań noszących znamiona praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, co może stanowić naruszenie art. 23a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (zwanej dalej ustawą antymonopolową).
W piśmie z dnia 9 stycznia 2006 r. ustosunkowującym się do wszczęcia postępowania OSMOSIS stwierdził, iż zarzut nieudzielenia konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji w trakcie rozmowy telefonicznej i podczas prezentacji systemu filtracyjnego jest chybiony. Oczywiste i prawdziwe dla przedsiębiorcy jest proponowanie podczas rozmowy telefonicznej bezpłatnego badania jakości wody użytkowanej przez konsumenta. Taką samą propozycję przedstawia osoba, która bada jakość wody. [..] W sytuacji, gdy osoby biorące udział w prezentacji są zainteresowane możliwością jej oczyszczenia i uzdatniania o związki mineralne i energetyzujące, zainstalowane zostają urządzenia: wkład mineralizujący AIMRO i wkład energetyzujący AIFIR oraz system filtrujący. Zaznaczono, że propozycję sprzedaży systemu przedstawia się wyłącznie w sytuacji zainteresowania osób biorących udział w prezentacji, zakupem i montażem urządzenia. W przeciwnym przypadku przedstawiciel poprzestaje jedynie na stwierdzeniu, że woda używana przez konsumenta nie posiada parametrów, które może zapewnić prezentowany system filtracyjny.
Przedsiębiorca nie uznał słuszności zarzutu postawionego w punkcie drugim, jak również stwierdził, że organ antymonopolowy zaakceptował w 2002 r. treść umowy wykorzystywanej przy zawieraniu umów z konsumentami. W sprawie zarzutu dotyczącego braku pełnych informacji w dokumencie gwarancyjnym, przedsiębiorca poinformował, że z dniem 5 listopada 2005 r. dokument ten uzupełniono.
Przedsiębiorca nie zgodził się z postawionym zarzutem stosowania postanowienia wpisanego do rejestru niedozwolonych postanowień umownych, o których mowa w art. 47945 § 2 Kpc, gdyż w jego opinii określenie sądu miejscowo właściwego dla sprzedawcy jest dopuszczalne przez przepisy Kpc (art. 43 § 1 Kpc w zw. z art. 31 i 34 Kpc).
W dniu 11 listopada 2006 r. w drodze postanowienia zmieniono zakres postanowienia o wszczęciu postępowania w pkt 4 na następujący: "naruszenie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji w:
W trakcie postępowania organ antymonopolowy ustalił, że przedsiębiorca prowadzi działalność polegającą na sprzedaży urządzeń filtrujących wodę. Sprzedaż urządzeń filtrujących odbywa się w trakcie spotkań z konsumentami w ich domach. Terminy przedmiotowych wizyt są uzgadniane podczas wcześniejszych rozmów telefonicznych, w trakcie których przedstawiciele przedsiębiorcy oferują konsumentom przeprowadzenie nieodpłatnych badań wody. Na początku wizyty przedstawiciel dokonuje badania próbek wody spożywanej przez konsumentów oraz przywiezionej przez niego. Badanie to polega na porównaniu parametrów próbek wody poddanych wcześniej reakcjom chemicznym. Dopiero po jego przeprowadzeniu, konsumentom oferowana jest możliwość zakupu urządzenia filtrującego. Dodatkowo, w trakcie prezentacji urządzeń, konsumentom oferowana jest możliwość finansowania zakupu kredytem konsumenckim. Podczas spotkania konsumenci zawierają umowy sprzedaży w oparciu o przedstawiony wzorzec umowy. Natomiast dokument gwarancyjny jest im wręczany dopiero po zainstalowaniu urządzenia.
Zawierane z konsumentami umowy posiadają następujące zapisy: "W przypadku odstąpienia od Umowy Sprzedaży i Umowy o kredyt w terminie 10 dni od ich zawarcia, gdy system filtrujący zostaje zamontowany na życzenie Kupującego, Kupujący wyraża zgodę do poniesienia kosztów montażu, demontażu, doboru testowania, transportu oraz użytych materiałów w terminie do 14 dni" oraz "Wyżej wymienione koszty określi Sprzedawca, nie mogą one jednak być mniejsze niż 30%, a większe niż 40% ceny detalicznej ustalonej przez strony w § 6 niniejszej umowy".
W sytuacji, gdy konsumenci złożyli oświadczenia o odstąpieniu od umów, przedsiębiorca dodatkowo stosuje dwa niezależne wzory pism, które oni podpisują. W pierwszym wzorze zamieszczone są postanowienia "W nawiązaniu do odstąpienia od umowy z dnia.., system zostaje zdemontowany dnia.. godz.. Zgodnie z § 5, p. 2,3 umowy sprzedaży, koszty ustalono na kwotę.. zł (płatne w dniu demontażu, tj..). Klient zgadza się na pokrycie ww. kosztów. Strony oświadczają, że nie będą miały do siebie żadnych roszczeń, a wszelkie wcześniejsze zobowiązania uważa się za nieaktualne." Drugi wzór stanowi, że "W nawiązaniu do odstąpienia od umowy z dnia.. system zostaje zdemontowany dnia.. godz.. Klient nie zgadza się na pokrycie kosztów odstąpienia wg umowy sprzedaży § 5 pkt 2,3. Strony oświadczają, że nie będą miały do siebie żadnych roszczeń, a wszelkie wcześniejsze zobowiązania uważa się za nieaktualne." Karty gwarancyjne mające zastosowanie do nabywanych przez konsumentów produktów określają gwaranta w następujący sposób: "F.H. "Osmosis" 31-231 Kraków ul. Siewna 10". W trakcie postępowania przedsiębiorca oświadczył, że od dnia 5 listopada 2005 r. zmianie uległa treść karty gwarancyjnej. W celu potwierdzenia przedmiotowych informacji, dostarczył umowę sprzedaży urządzenia typu ROS, zawartą w dniu 8 listopada 2005 r. Urządzenie to posiadało kartę gwarancyjną zawierającą określenie terenu, na którym jest ważna, tj. Rzeczpospolita Polska oraz zapis, że "Niniejsza gwarancja nie wyłącza, nie ogranicza, ani nie zawiesza uprawnień wynikających z niezgodności towaru z umową". [..] Ponadto przedsiębiorca zadeklarował wprowadzenie z dniem 13 stycznia 2006 r. do wykorzystywania przy zawieraniu umów z konsumentami wzorca umownego, który w swej treści posiada numer NIP. W celu udokumentowania powyższego twierdzenia przedsiębiorca dostarczył faktycznie zawartą w dniu 17 stycznia 2006 r. umowę uzupełnioną o tę informację.
Przedsiębiorca w dokumentach potwierdzających zawarcie umowy, tj. umowie oraz fakturze VAT, był oznaczany odpowiednio jako "Osmosis" oraz "F.H. "OSMOSIS". Natomiast w drukach oświadczenia o odstąpieniu od umowy jako "F.H. OSMOSIS". Jednak w trakcie prowadzonego postępowania przedsiębiorca oświadczył, że od dnia 23 października 2006 r. zmianie uległa treść faktury VAT, umowy sprzedaży oraz oświadczenia o odstąpieniu od umowy. W nowych wzorcach przedsiębiorca został określony jako Andrzej Janusz W. F.H. "OSMOSIS". Na potwierdzenie powyższych informacji przedstawiona została pierwsza faktycznie zawarta umowa sprzedaży z dnia 24 października 2006 r. wraz z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy oraz fakturą VAT. [...]
W toku niniejszego postępowania organ antymonopolowy zważył, iż w zakresie punktu I.1 sentencji decyzji oceniana praktyka OSMOSIS dotyczy naruszenia obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, poprzez informowanie konsumentów w trakcie rozmowy telefonicznej poprzedzającej wizytę przedstawiciela przedsiębiorcy w domu konsumenta, a także w jej trakcie, że celem wizyty jest bezpłatne badanie jakości wody użytkowanej przez konsumentów, podczas gdy faktycznym celem wizyty jest sprzedaż urządzenia filtrującego
Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (zwana dalej ustawą o ochronie niektórych praw konsumentów) nakłada szereg obowiązków informacyjnych na profesjonalistę oferującego konsumentom nabycie urządzeń poza jego lokalem. Wynika to z faktu, że technika zawierania umów poza lokalem przedsiębiorstwa zagraża ekonomicznym interesom konsumentów, a także stwarza niebezpieczeństwo dla ich prywatności. Agresywność oferty uwidacznia się na skutek występowania z nią w miejscach, gdzie konsument nie liczy się z jej pojawieniem, nietypowych dla prowadzenia działalności gospodarczej: spotkania promocyjne, objazdy, publiczne prezentacje, wizyty w domu, u znajomych i miejscu pracy konsumenta, nagabywanie na ulicy. Powoduje to dezorientację konsumenta i jego nieumiejętność rzetelnej oceny warunków umowy i jej przedmiotu. Umożliwia to sprzedawcy manipulowanie procesem nabywczym konsumenta, nienastawionego na kontakt handlowy, ograniczenie ukształtowania jego woli i wyrażenia, co jest zagrożeniem dla jego świadomego uczestnictwa na rynku, a także zagrożeniem jego prywatności. (..]
W analizowanej sprawie wizyta przedstawiciela poprzedzana jest rozmową telefoniczną, w trakcie której ustalany jest jej termin. Przedmiotem rozmowy jest możliwość przeprowadzenia w domu konsumenta nieodpłatnego badania jakości wody. [...] Z treści skarg wynika, że konsumenci w trakcie rozmowy telefonicznej wyrażali zgodę na bezpłatne badania wody, natomiast nie pytano ich o wyrażenie zgody na przeprowadzanie prezentacji systemu filtrującego wraz z możliwością jego nabycia.
W przedmiotowym przypadku praktyka polega na niepoinformowaniu konsumentów o celu wizyty, którym jest sprzedaż urządzenia filtrującego, aby mogli podjąć decyzję o wyrażeniu zgody na spotkania lub też nie zgodzić się na nie. Tym samym konsumenci przyjmowali we własnych domach sprzedawców nie zdając sobie sprawy, że po zakończeniu prezentacji "badania jakości wody" będzie im oferowane zawarcie umowy zakupu urządzenia filtrującego. Dlatego też organ antymonopolowy uznał, że przedsiębiorca nie zapewnia konsumentom świadomego uczestnictwa w obrocie handlowym. [...]
Organ antymonopolowy stwierdził, że konsumenci nie otrzymują rzetelnych, prawdziwych i pełnych informacji o celu wizyt przedstawicieli przedsiębiorcy i uznał, że głównym celem wizyt sprzedawcy jest zaoferowanie sprzedaży urządzeń filtrujących, o czym konsumenci nie są informowani zarówno w trakcie rozmowy telefonicznej, jak i na początku wizyty. Okoliczności zawarcia umów świadczą o tym, że w trakcie rozmów telefonicznych oraz podczas wizyt, sprzedawcy udzielają nierzetelnych i nieprawdziwych informacji o przeprowadzeniu w domach konsumentów badania jakości wody. [...]
Praktyka polegająca na selektywnym podawaniu informacji, które mają skłonić konsumentów do wyrażenia zgody na wizyty przedstawicieli przedsiębiorcy w ich domach zostało uznane za praktykę naruszającą obowiązek podania rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, o której mowa w art. 23a ust. 2 ustawy antymonopolowej.
W zakresie punktu I.2 sentencji decyzji oceniana praktyka OSMOSIS dotyczy nałożenia na konsumentów obowiązku uiszczenia opłat z tytułu odstąpienia od umów sprzedaży zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa pomimo faktu, iż konsumenci odstąpili od umów w terminie 10 dni od ich zawarcia.
Zgodnie z art. 2 ust. 1, 2 i 3 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów, konsument, który zawarł umowę poza lokalem przedsiębiorstwa, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni od zawarcia umowy. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (odstępne). W razie odstąpienia od umowy umowa jest uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań. To, co strony świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Zwrot powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie czternastu dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty. Według art. 17 ww. ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów, nie można w drodze umowy wyłączyć lub ograniczyć praw konsumenta określonych w art. 1-16e, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. [...]
Prezes Urzędu ustalił, że faktycznie stosowana praktyka przedsiębiorcy, w zakresie żądania pokrycia kosztów z tytułu odstąpienia od umów jest zróżnicowana. Przedsiębiorca wykorzystuje dwa typy druków oświadczeń w stosunku do konsumentów, którzy dostarczyli oświadczenia o odstąpieniu od umów. Przez podpisanie tych druków konsumenci godzą się na pokrycie kosztów odstąpienia bądź nie zgadzają się na to. W sytuacji, gdy konsument wpłacił 1.000 zł przy zawarciu umowy sprzedaży i odstąpił od umowy w ww. terminie, przedsiębiorca poinformował go, że zgodnie z § 5 pkt 2,3 umowy sprzedaży koszty zostają ustalone na kwotę 500 zł. Wpłacona przez klienta kwota 1.000 zł została pomniejszona o 500 zł. W przedmiotowym przypadku konsument w treści oświadczenia o odstąpieniu od umowy żądał zwrotu kwoty 1.000 zł. W innych przypadkach, gdy przy zawarciu umów konsumenci nie dokonali wpłat żadnych kwot, przedsiębiorca zażądał zapłaty kwot określonych przez niego po odstąpieniu od umów. Natomiast w niektórych przypadkach przedsiębiorca wykorzystywał oświadczenia, w których odstępuje od żądania od konsumentów pokrycia kosztów z tytułu odstąpienia od umów. Na podstawie powyższych danych oraz analizy treści umów oraz oświadczeń w sprawie rozwiązania umów sprzedaży, organ antymonopolowy stwierdził, że brak jest zależności pomiędzy okolicznościami żądania od konsumentów zapłat z tytułu odstąpień lub też zaniechań takiego żądania a warunkami na jakich konsumenci zawierali umowy sprzedaży, a także, czy odstępując od umów żądali nie pobierania od nich opłat z tytułu odstąpienia od umów lub żądali zwrotu całości dokonanych wpłat.
Treść art. 17 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów, stanowi, że nie można w drodze umowy wyłączyć lub ograniczyć praw konsumenta określonych w art. 1-16e. Natomiast w przedmiotowym przypadku przedsiębiorca w treści umowy umieścił postanowienie, które umożliwia mu żądanie od konsumentów zapłaty odstępnego. Ustawa jednoznacznie zakazuje uzależnienia możliwości odstąpienia przez konsumentów od umowy w terminie 10 dni od jej zawarcia za zapłatą oznaczonej sumy (odstępnego). Dlatego też biorąc pod uwagę treść umowy, organ antymonopolowy uznał, że przedsiębiorca stosuje bezprawną praktykę polegającą na nałożeniu na konsumentów obowiązku uiszczenia opłat, z tytułu odstąpienia od umów sprzedaży zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa pomimo faktu, iż konsumenci odstąpili od umów w terminie 10 dni od ich zawarcia.
Kolejną praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest naruszenie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji, poprzez nieumieszczenie w dokumentach gwarancyjnych podstawowych danych potrzebnych do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym nazwy gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, co jest sprzeczne z art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (zwanej dalej ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży). Zgodnie z art. 13 ust. 4 tej ustawy, w dokumencie gwarancyjnym należy zamieścić podstawowe dane potrzebne do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności nazwę i adres gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej, czas trwania i terytorialny zasięg ochrony gwarancyjnej. Ponadto powinno być w nim zawarte stwierdzenie, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza, ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową.
Jak ustalono w trakcie trwania niniejszego postępowania w listopadzie 2005 r. zmianie uległa treść karty gwarancyjnej. Do jej treści dodane zostały informacje, których brak byto we wcześniejszym dokumencie, o terytorialnym zasięgu ochrony gwarancyjnej oraz informacje, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wytacza, nie ogranicza, ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową. Pomimo tego stosowany nowy dokument nadal nie spełnia wymogów ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży co do danych potrzebnych do dochodzenia roszczeń w zakresie nazwy gwaranta lub jego przedstawiciela w Rzeczypospolitej Polskiej.[...]
Właściwe zdefiniowanie przedsiębiorcy jest ważne przy dochodzeniu roszczeń z tytułu udzielonej gwarancji. Nazwa może zostać zmieniona, może być wykorzystywana przez innego przedsiębiorcę, natomiast firma, a więc imię i nazwisko przedsiębiorcy są danymi identyfikującymi konkretnego przedsiębiorcę. Odpowiedzialność z tytułu prowadzonej działalności ciąży na osobie fizycznej. Zgodnie z ww. ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży firma musi być uzupełniona o jego dane adresowe. Dlatego też niewystarczające, a także bezprawne jest posługiwanie się przez przedsiębiorcę tylko nazwą zgodnie z wpisem do ewidencji działalności gospodarczej F.H. "OSMOSIS", bez firmy przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, a więc jego imienia i nazwiska.
Nieotrzymanie wszystkich informacji o firmie narusza prawo konsumentów do otrzymania pełnych, rzetelnych i prawdziwych informacji, uprawniających do dochodzenia roszczeń. Tym samym naruszone są ekonomiczne interesy konsumentów.
Kolejną zarzucaną praktyką określoną w punkcie I.4 sentencji decyzji naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, jest stosowanie postanowienia wzorca umownego, które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 47945 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego. Wzorce umowne wykorzystywane przy zawieraniu umów z konsumentami mogą być poddane kontroli abstrakcyjnej. Kontroli abstrakcyjnej wzorca jako takiego (art. 47936 - 47945 Kpc) dokonuje się niezależnie od tego, czy wzorzec był, czy też nie był zastosowany w konkretnej umowie. Kontrola taka obejmuje klauzule pojedyncze lub zbiorowe (cały wzorzec lub jego fragment). Oceny postanowień w wypadku kontroli abstrakcyjnej dokonuje Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów i wyłącznie do kompetencji tego Sądu należy uznanie postanowień wzorców umownych za niedozwolone. Art. 47943 Kpc rozszerza prawomocność wyroku wydanego w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone na osoby trzecie. Skutek tzw. prawomocności rozszerzonej następuje od chwili wpisania wzorca umowy do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, prowadzonego przez Prezesa Urzędu, o którym mowa w art. 47945 § 2 Kpc. Konsekwencją umieszczenia postanowienia umownego www. rejestrze, jest to, że posłużenie się nim będzie miało skutek wprowadzenia do umowy elementu bezwzględnie przez prawo zakazanego. Wpis do rejestru niedozwolonych postanowień umownych oznacza, że od tego momentu stosowanie takiej klauzuli jest zakazane we wszystkich wzorcach umownych.
Zarzucaną praktyką naruszającą zbiorowe interesy konsumentów jest stosowanie w umowach sprzedaży urządzenia filtrującego postanowienia wzorców umów, które zostało wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone, o którym mowa w art. 47945 Kpc: § 9 umowy sprzedaży "Spory mogące wyniknąć na tle niniejszej umowy rozstrzygał będzie Sąd miejscowo właściwy dla Sprzedającego." [...]
Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów dokonując oceny postanowienia umownego ocenia określony zapis i w momencie jego wpisania do rejestru klauzula przestaje być postanowieniem konkretnego wzorca umownego, a staje się samodzielnie funkcjonującą zasadą, która została zakwestionowana. Ze względu na rozszerzoną skuteczność klauzul (art. 47943 Kpc), spełnia ona funkcję podobną do przepisów prawa. Tak więc, dokonując oceny treści postanowień umownych wykorzystywanych przez przedsiębiorców we wzorcach umownych należy wykorzystywać reguły interpretacji wykształcone w nauce prawa i praktyce orzeczniczej (wykładnia językowa, systemowa, funkcjonalna i inna). Stąd też, niedozwolone będą takie postanowienia umów, które mieszczą się w "hipotezie" klauzuli wpisanej do rejestru, której treść zostanie ustalona w oparciu o dokonaną jej wykładnię. Nie jest zatem konieczna dokładna, literalna identyczność klauzuli wpisanej do rejestru i klauzuli z nią porównywanej.
Zgodnie z art. 365 § 1 Kpc orzeczenie prawomocne wiąże nie tyko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i organy państwowe, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Sąd orzekając co do postanowienia, iż jest to niedozwolone postanowienie umowne stwierdza, iż kształtuje ono prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, równocześnie rażąco naruszając jego interesy. Zgodnie z art. 3851 § 1 Kc przez niedozwolone postanowienie umowne uważa się postanowienie umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie, które kształtuje jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Biorąc pod uwagę powyższą wykładnię, można stwierdzić, iż praktyki polegające na zamieszczaniu w zawieranych umowach, postanowień, które zostały wpisane do rejestru niedozwolonych postanowień umownych jest bezprawne i narusza zbiorowe interesy konsumentów. [...]
Oferta przedsiębiorcy zakupu urządzeń filtrujących jest skierowana do nieograniczonej grupy odbiorców. Jest ona kierowana w systemie sprzedaży poza lokalem przedsiębiorcy. Konsumenci, którym proponowany jest zakup stanowią nieograniczoną grupę osób. Terminy spotkań, w trakcie których prowadzona jest sprzedaż urządzeń filtrujących wodę są uzgadniane z konsumentami w trakcie rozmów telefonicznych zainicjowanych przez przedsiębiorcę. Z możliwości zakupu urządzenia może skorzystać każda osoba, która bierze udział w spotkaniu. Przedmiotowe praktyki dotyczą okoliczności zawarcia umów sprzedaży, a także warunków ich realizacji. Tak więc dotyczą one osób, które już zawarły umowy i chcą korzystać ze swoich praw, jak i tych, które są potencjalnymi klientami. Dlatego też zakwestionowane praktyki naruszają interesy konsumentów, którzy zakupili produkt, a także przyszłych potencjalnych klientów.
Biorąc pod uwagę przesłanki podane w uzasadnieniach stosowania poszczególnych praktyk, organ antymonopolowy stwierdził, że praktyki, o których mowa w pkt I sentencji decyzji są bezprawne oraz naruszają interesy konsumentów.
W związku z faktem, że zaistniały łącznie obie przesłanki, tj. bezprawność działań oraz naruszenie interesów nieograniczonej grupy konsumentów, organ antymonopolowy uznał oceniane praktyki za naruszające zbiorowe interesy konsumentów. [...]
Organ antymonopolowy powziął podejrzenie, że przedsiębiorca mógł stosować praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 23a ust. 1, tj. polegającą na niezamieszczeniu w warunkach gwarancji podstawowych danych potrzebnych do dochodzenia roszczeń z gwarancji, tj. danych o terytorialnym zasięgu ochrony gwarancyjnej oraz informacji, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza, ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową, co jest sprzeczne z art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej.
W przedmiotowym przypadku konsument, po zamontowaniu urządzenia filtrującego otrzymuje warunki gwarancji. Dokument ten określa typ użytkowanego urządzenia oraz prawa i obowiązki konsumenta określone przez gwaranta. Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży udzielenie kupującemu gwarancji następuje bez odrębnej opłaty przez oświadczenie gwaranta, zamieszczone w dokumencie gwarancyjnym lub reklamie, odnoszące się do towaru konsumpcyjnego [...].
Oceniane warunki gwarancji określają obowiązki gwaranta w zakresie naprawy uszkodzonych elementów, ale także obowiązki konsumenta w zakresie terminów ich zgłaszania. Dodatkowo gwarant deklaruje parametry wody oczyszczonej sprzedawanym urządzeniem.
Oprócz ww. informacji, gwarancja zgodnie z przepisami prawa musi zawierać ściśle określone informacje. Analiza treści stosowanych kart wykazała, że naruszony został wymóg art. 13 ust. 4 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży, z którego wynika obowiązek podawania w warunkach gwarancji podstawowych danych potrzebnych do dochodzenia roszczeń z gwarancji, w tym w szczególności terytorialnego zasięgu ochrony gwarancyjnej. Ponadto brak było w nich stwierdzenia, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza, ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową. [...]
Organ antymonopolowy stwierdził, iż nieotrzymanie wszystkich informacji o przysługujących konsumentom prawach oraz o terenie, na którym zapewniona jest ochrona warunków gwarancyjnych, jest bezprawne oraz narusza prawo konsumentów do otrzymania pełnych, rzetelnych i prawdziwych informacji, uprawniających do dochodzenia roszczeń.
Przedmiotowa praktyka dotykała interesów tej samej nieograniczonej grupy konsumentów, którą zdefiniowano w uzasadnieniu pkt I sentencji decyzji. Tym samym organ antymonopolowy uznał, że zaistnienie łącznie obu koniecznych przesłanek, tj. bezprawności działania oraz naruszenie interesów nieograniczonej grupy konsumentów, dało podstawy do stwierdzenia, że przedsiębiorca naruszał zbiorowe interesy konsumentów w przedmiotowym zakresie. [...]
Zamieszczenie w Warunkach gwarancji informacji o terytorialnym zasięgu ochrony gwarancyjnej oraz informacji, że gwarancja na sprzedany towar konsumpcyjny nie wyłącza, nie ogranicza, ani nie zawiesza uprawnień kupującego wynikających z niezgodności towaru z umową, spowodowało, że treść dokumentu zawiera informacje wymagane przez ustawę o szczególnych warunkach sprzedaży w powyższym zakresie.
Z uwagi na fakt, iż przedstawiona została faktycznie zawarta umowa sprzedaży urządzenia typu ROS, do którego dołączane są warunki gwarancji określające powyższe informacje, organ antymonopolowy stwierdził, iż przedsiębiorca podjął działania, które pozwoliły uznać zaniechanie stosowania ocenianej praktyki. Biorąc pod uwagę powyższe, organ antymonopolowy stwierdził, iż istnieją przesłanki wystarczające do uznania, iż OSMOSIS w powyżej opisanym zakresie zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 23a ustawy antymonopolowej, poprzez uzupełnienie stosowanych warunków gwarancji o wymagane informacje. W związku z powyższym za uzasadnione stało się uznanie na podstawie art. 23e ust. 2 ustawy antymonopolowej, praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzenie zaniechania jej stosowania z dniem 8 listopada 2005 r. [...]
Praktyka określona w pkt II.2.a dotyczy naruszenia obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji o imieniu i nazwisku przedsiębiorcy (firmie osoby fizycznej) w dokumentach potwierdzających dokonanie sprzedaży konsumentom, w umowach sprzedaży i fakturach VAT.
W trakcie spotkania konsumenci, którzy decydują się na zakup urządzenia filtrującego zawierają umowy sprzedaży. Zawierają one dane dotyczące warunków sprzedaży, tym samym mają one służyć konsumentom do udokumentowania prawa do dochodzenia roszczeń od przedsiębiorcy, gdy nie wywiąże się on z zobowiązań z nich wynikających. Jednak, aby mogły być tak wykorzystane, przedsiębiorca musi w nich być właściwie oznaczony. Właściwy sposób oznaczenia przedsiębiorcy wynika z art. 432 § 1 Kc, który stanowi, że przedsiębiorca działa pod firmą. [...] Przedsiębiorca dokonując czynności prawnej, którą jest w przedmiotowym przypadku zawarcie umowy, jest zobowiązany do podania w niej swoich danych, tj. imienia i nazwiska. Dopiero podanie w umowie firmy można uznać za działanie zgodne z wymogami Kodeksu cywilnego w przedmiotowym zakresie.
Jak stwierdzono powyżej, przedsiębiorca dokonujący czynności prawnych zobowiązany jest do posługiwania się pełną firmą. Natomiast umowy zawierają określenie "Umowa sprzedaży zawarta w.. pomiędzy: Firmą "Osmosis".
Również pieczęć, którą są opatrywane umowy będące w posiadaniu konsumentów nie zawiera danych identyfikujących przedsiębiorcę. Zawierają one informacje "Osmosis System Filter".
Dodatkowym dokumentem potwierdzającym dokonanie sprzedaży jest faktura VAT. Jest to dokument, który może posłużyć konsumentowi do udokumentowania ceny zakupionego towaru w sytuacji, gdy np. na podstawie art. 8 ustawy o szczególnych warunkach sprzedaży będzie domagać się obniżenia ceny lub będzie chciał odstąpić od umowy. Treści, które musi zawierać przedmiotowy dokument zostały szczegółowo określone w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 535 ze zm.). Zgodnie z art. 106 ust. 1 ww. ustawy o podatku od towarów i usług, podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani wystawić fakturę stwierdzającą w szczególności dokonanie sprzedaży, datę dokonania sprzedaży, cenę jednostkową bez podatku, podstawę opodatkowania, stawkę i kwotę podatku, kwotę należności oraz dane dotyczące podatnika i nabywcy, z zastrzeżeniem ust. 2, 4 i 5 oraz art. 119 ust. 10 i art. 120 ust. 16. Art. 15 ust. 1 tejże ustawy stanowi, że podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
Biorąc pod uwagę powyższe przepisy w przedmiotowym przypadku podatnikiem - sprzedawcą jest osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą. Zgodnie z regulacjami Kodeksu cywilnego, o których mowa powyżej osoba fizyczna dokonująca czynności prawnych jest zobowiązana do posługiwania się firmą, przez którą należy rozumieć: imię i nazwisko przedsiębiorcy.
Z uwagi na fakt, że oceniane dokumenty mają służyć udokumentowaniu prawa konsumenta do dochodzenia roszczeń, a także strony, przeciwko której mają one być skierowane, niezbędne jest, aby była w nich zawarta informacja identyfikującą przedsiębiorę w sposób zgodny z wymogami przepisów prawa.
Użycie w umowie oraz na fakturze określenia wyłącznie "Osmosis" wpisanego do ewidencji działalności gospodarczej nie wyczerpuje danych objętych przez firmę zgodnie z Kc oraz ustawą o podatku od towarów i usług. Dopiero imię i nazwisko przedsiębiorcy są danymi identyfikującymi konkretnego przedsiębiorcę. Wynika to również z faktu, że odpowiedzialność z tytułu prowadzonej działalności ciąży na przedsiębiorcy, który jest w tym przypadku osobą fizyczną. Dlatego też niewystarczający, a także bezprawny jest przyjęty w ocenianej praktyce sposób jego określenia.
Dlatego też przedmiotowa praktyka niepodawania konsumentom pełnych informacji określających przedsiębiorcę, który dokonał sprzedaży urządzenia narusza interesy konsumentów. Określenie przedsiębiorcy w sposób inny, niż nakazują to przepisy prawa, należy uznać za bezprawne.
Naruszenie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji w oświadczeniach o odstąpieniu od umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa: o swoim imieniu i nazwisku (nazwie), narusza art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów oraz zostało uznane za naruszające zbiorowe interesy konsumentów. [...] Konsumenci otrzymują przy zawarciu umowy treść druku oświadczenia o odstąpieniu od umów sprzedaży. Określa on przedsiębiorcę w następujący sposób "F.H. OSMOSIS Siewna 10,31-231 Kraków NIP 683-106-08-12".
W przedmiotowym przypadku ustawa w sposób jednoznaczny nakazuje umieszczenie w druku odstąpienia od umowy danych przedsiębiorcy, tj. imienia i nazwiska, gdy jest to osoba fizyczna. Natomiast nie jest wystarczające podanie w takim przypadku wyłącznie nazwy "F.H. OSMOSIS". Konieczność podania tych informacji jest niezależna od danych, jakie są umieszczane w zawieranych umowach, czy też w innych dokumentach związanych z nimi. Tak więc nawet w sytuacji właściwego, zgodnego z przepisem prawa określenia przedsiębiorcy w umowie, dane te muszą być powtórzone w oświadczeniu o odstąpieniu od umowy.
Ponieważ umowy w przedmiotowym przypadku są zawierane w domach konsumentów, mają oni utrudnioną możliwość identyfikacji przedsiębiorcy, co wpływa na deficyt informacji po ich stronie. Ustawa nakazuje przedsiębiorcy przygotowanie druku w taki sposób, aby bez podejmowania jakichkolwiek czynności w zakresie ustalenia danych przedsiębiorcy, mógł on zostać wysłany do właściwie określonego przedsiębiorcy. Brak właściwego oznaczenia przedsiębiorcy może utrudnić konsumentom skorzystania z praw do odstąpienia od umów w terminie 10 dni. Biorąc pod uwagę wymagania ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów, a także powyższe wyjaśnienia, przedmiotową praktykę należało ocenić jako bezprawną oraz naruszającą interesy konsumentów. [...]
Przedmiotowa praktyka dotykała interesów tej samej nieograniczonej grupy konsumentów, którą zdefiniowano w uzasadnieniu pkt I sentencji decyzji. Tym samym organ antymonopolowy uznał, że ponieważ zaistniały łącznie obie niezbędne przesłanki, tj. bezprawność oraz naruszenie interesów nieograniczonej grupy konsumentów, przedsiębiorca naruszył zbiorowe interesy konsumentów w powyższym zakresie.
W trakcie prowadzonego postępowania przedsiębiorca oświadczył, że od dnia 23 października 2006 r. zmianie uległa treść faktury VAT, umowy sprzedaży oraz oświadczenia o odstąpieniu od umowy. W celu potwierdzenia przedmiotowych informacji, przedsiębiorca dostarczył nowe wzorce powyższych dokumentów. W dokumentach tych przedsiębiorca został określony jako Andrzej Janusz W. F.H. "OSMOSIS". Tym samym należało stwierdzić, że w przedmiotowych dokumentach przedsiębiorca jest określany właściwie zgodnie z wpisem do ewidencji działalności gospodarczej.
Zamieszczenie w fakturze VAT, umowie sprzedaży oraz oświadczeniu o odstąpieniu od umowy danych identyfikujących sprzedawcę, spowodowało, że treść dokumentu zawiera informacje wymagane przez poszczególne przepisy prawa w powyższych zakresach.
Z uwagi na fakt, iż przedstawiona została faktycznie zawarta umowa sprzedaży z dnia 24 października 2006 r. wraz z oświadczeniem o odstąpieniu od umowy oraz fakturą VAT, organ antymonopolowy stwierdził, iż przedsiębiorca podjął działania, które pozwoliły uznać zaniechanie stosowania ocenianej praktyki. Biorąc pod uwagę powyższe, organ antymonopolowy stwierdził, iż istnieją przesłanki wystarczające do uznania, iż OSMOSIS w powyżej opisanym zakresie zaprzestał stosowania praktyki, o której mowa w art. 23a ustawy antymonopolowej, poprzez uzupełnienie stosowanych wzorców o wymagane informacje. W związku z powyższym za uzasadnione stało się uznanie na podstawie art. 23e ust. 2 ustawy antymonopolowej, praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzenie zaniechania jej stosowania z dniem 24 października 2006 r. [..]
W przedmiotowym przypadku konsumenci otrzymują przy zawarciu umowy druk oświadczenia o odstąpieniu od umowy sprzedaży. Określa on przedsiębiorcę w następujący sposób "F.H. OSMOSIS Siewna 10, 31-231 Kraków NIP 683-106-08-12". Ustawa antymonopolowa w sposób jednoznaczny nakazuje umieszczenie w druku odstąpienia od umowy danych dotyczących przedsiębiorcy, tj. adresu zamieszkania (siedziby).
Jak wynika ze zgromadzonych dokumentów wpisu do ewidencji działalności gospodarczej, decyzji NIP, zaświadczenia o numerze REGON przedsiębiorca prowadzi działalność w Krakowie przy ul. Siewnej 10.
Podanie szczegółowych informacji określających adres do doręczenia, umożliwia skuteczne skierowanie przedmiotowego oświadczenia na właściwy adres przedsiębiorcy. Jest to dodatkowo istotne, gdyż umowy nie są zawierane w lokalu, w którym przedsiębiorca prowadzi działalność, ale w domach konsumentów, co dodatkowo utrudnia identyfikację adresu przedsiębiorcy.
Biorąc pod uwagę fakt, że przedsiębiorca wykazał, że w drukach oświadczeń o odstąpieniu od umów zamieszczone są dane adresowe przedsiębiorcy, co potwierdza kontrola przeprowadzona przez WIIH, nie można postawić zarzutu naruszenia obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji w oświadczeniach o odstąpieniu od umów zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa o adresie zamieszkania (siedzibie), o czym stanowi art. 3 ust. 1 ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów. Ze względu na udokumentowanie zawarcia niezbędnych informacji w druku oświadczenia o odstąpieniu od umowy z konsumentem, stosowana praktyka nie może zostać uznana za bezprawną.
W świetle powyższych ustaleń oraz zgromadzonego materiału w opinii organu antymonopolowego, opisane działanie przedsiębiorcy nie nosi znamion bezprawności, w podanym powyżej zakresie i w tym przedmiocie nie posiada cech praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów z art. 23a ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na naruszeniu obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji. [...]