Sieć monitoringu hydrologicznego w Lasach Państwowych.

Dzienniki resortowe

B.I.LP.2017.11.168

Akt obowiązujący

Wersja od: 4 października 2017 r.

ZARZĄDZENIE Nr 34

DYREKTORA GENERALNEGO LASÓW PAŃSTWOWYCH

z dnia 4 października 2017 r.

w sprawie sieci monitoringu hydrologicznego w Lasach Państwowych

ZG.781.6.2017

Na podstawie art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach ¹ , w związku z § 6 ²  Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe - w wykonaniu zadań Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, wynikających z jego uprawnień i obowiązków określonych w art. 33 ust. 3 pkt 3 ³  oraz art. 56 ust. 2 ⁴  ustawy o lasach - mając na względzie potrzebę stworzenia w Lasach Państwowych (dalej także "LP") podstaw technologicznych, w tym technicznych, do gromadzenia i przetwarzania wiedzy o kształtowaniu się zasobów wodnych w ekosystemach leśnych potrzebnej m.in. do:

1) prowadzenia prac badawczych i analitycznych mających w szczególności na celu:

a) modelowanie:

- zdolności lasów do retencjonowania wody, dostępnej dla roślinności leśnej, nie wyłączając drzewostanów leśnych,

- aktualnej ilości wody zretencjonowanej w poszczególnych częściach składowych ekosystemu leśnego,

b) ustalenie zależności między stanem i zmianami zachodzącymi w biocenozach leśnych (w tym w szczególności w odniesieniu do różnorodności biologicznej lasów i zdrowotności drzewostanów) a stanem i zmianami zasobów wodnych w biotopie leśnym,

c) poznanie możliwości i sposobów kształtowania zasobów wodnych biotopu leśnego metodami działalności leśnej lub/ oraz poprzez tworzenie sieci urządzeń małej retencji leśnej;

2) prognozowania wystąpienia stanu suszy glebowej oraz diagnozowania jej zasięgu terytorialnego;

3) ustalania wartości lasów jako naturalnych zbiorników wodnych;

4) ustalania efektywności przyrodniczej działań infrastrukturalnych w zakresie kształtowania małej retencji wodnej;

5) dalszej profesjonalizacji gospodarki leśnej z wykorzystaniem wyników prac badawczych, o których mowa w pkt 1, oraz wyników prognozowania, o którym mowa w pkt 2

- postanawia się, co następuje:

CZĘŚĆ  I

POSTANOWIENIA OGÓLNE

§  1. 

1. W Lasach Państwowych tworzy się sieć monitoringu leśno-hydrologicznego, mającą docelowo stanowić zintegrowany zbiór:

1) powierzchni ziemskich, które łącznie:

a) będą wyposażone punktowo w aparaturę do ciągłych całorocznych pomiarów leśno-hydrologicznych,

b) będą wyodrębnionymi funkcjonalnie i terytorialnie miejscami, stanowiącymi części składowe wydzieleń leśnych (wyłączeń taksacyjnych) -

- zwanych dalej stacjami leśno-hydrologicznymi (akronim SLH), przy czym jedna SLH może znajdować się w ramach więcej niż jednego wydzielenia leśnego;

2) elementów infrastruktury do przesyłania, w tym przesyłania automatycznego, wyników pomiarów, o których mowa w pkt 1:

a) z przyrządów pomiarowych, składających się na aparaturę wchodzącą w skład SLH,

b) z zewnętrznych systemów informatycznych, w tym głównie z systemu informatycznego Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej -

- do wyodrębnionej funkcjonalnie części stacji serwerowni Systemu Informatycznego Lasów Państwowych (SILP), a także wysyłania sygnałów informatycznych (informacji numerycznych) z tej serwerowni do aparatury, o której mowa w pkt 1 lit. a, jak również do ww. zewnętrznych systemów informatycznych - z zastrzeżeniem co do infrastruktury przesyłowej już obecnie stanowiącej standardową wielofunkcyjną część składową SILP;

3) programów komputerowych, związanych z:

a) aparaturą, o której mowa w pkt 1 lit. a,

b) infrastrukturą, o której mowa w pkt 2,

c) wyodrębnioną funkcjonalnie częścią stacji serwerowni, o której mowa w pkt 2.

2. Ustala się, że sieć monitoringu leśno-hydrologicznego powstanie w następstwie dwóch etapów działań, przy czym:

1) etap I będzie stanowił pilotaż służący:

a) Lasom Państwowym do zdobywania praktycznych doświadczeń na potrzeby etapu II,

jednocześnie służący

b) gromadzeniu (po uszczegółowieniu w decyzji, o której mowa w § 3) wiedzy potrzebnej do przeprowadzenia oceny efektów przyrodniczych (efektywności przyrodniczej) działań w zakresie kształtowania na terenach leśnych małej retencji wodnej;

2) etap II będzie polegał na doprowadzeniu do powstania w Lasach Państwowych sieci leśno-hydrologicznej w docelowym wymiarze.

3. Ustala się, że tworzenie sieci leśno-hydrologicznej będzie identyfikowane jako przejaw działalności rozwojowej w Lasach Państwowych, polegającej na:

1) dookreśleniu opisu systemu obserwacji (monitoringu) leśno-hydrologicznych w LP, zawartego w niniejszym zarządzeniu, m.in. poprzez wydanie decyzji, o których mowa w § 3, 5 i 6 (miękka działalność rozwojowa);

2) faktycznym utworzeniu i doprowadzeniu do odpowiedniego stanu funkcjonalnego sieci stacji leśno-hydrologicznej (działalność rozwojowa sensu stricto).

4. Ustala się, że z punktu widzenia LP utrzymywanie i korzystanie przez nadleśnictwa, regionalne dyrekcje LP, Dyrekcję Generalną LP oraz przez zakłady LP z sieci leśno-hydrologicznej będzie identyfikowane jako przejaw działalności pomocniczej na rzecz różnych działań, wchodzących w skład uprawnionej aktywności wytwórczej Lasów Państwowych.

CZĘŚĆ  II

POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE ETAPU I TWORZENIA SIECI LEŚNO-HYDROLOGICZNEJ

§ 2. Ustala się, że pierwszy etap tworzenia sieci leśno-hydrologicznej:

1) zostanie zakończony w terminie do końca kwietnia 2018 r.;

2) będzie skutkował powstaniem SLH, zlokalizowanych w powiązaniu z miejscami wykonywania zadań (przedsięwzięć) w zakresie kształtowania małej retencji wodnej w LP ujętych w projektach pn. "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu - mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach górskich" oraz "Kompleksowy projekt adaptacji lasów i leśnictwa do zmian klimatu - mała retencja oraz przeciwdziałanie erozji wodnej na terenach nizinnych", realizowanych w LP przy udziale środków związanych z Programem Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ) 2014-2020 przy koordynacyjno-wykonawczej funkcji Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych;

3) będzie stanowił realizację zapisów umowy na wykonanie wyżej wymienionego projektu - w odniesieniu do zobowiązań tam zawartych, dotyczących objęcia tegoż projektu oceną efektywności przyrodniczej działań, dokonywaną na przykładzie wybranych przedsięwzięć (tj. do objęcia tzw. monitoringiem hydrologicznym);

4) jedna SLH będzie miała kształt transektu rozpoczynającego się od obiektu małej retencji wodnej i oddalającego się od jego linii granicznej na odległość określoną w decyzji, o której mowa w § 3;

5) nie będzie rodził w Lasach Państwowych kosztów kwalifikowanych.

§  3. 

1. Uszczegółowienie etapu I tworzenia sieci leśno-hydrologicznej powinno nastąpić poprzez wydanie przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych decyzji zarządczej, obejmującej m.in.:

1) wykaz (lokalizację) miejsc, w tym obiektów, kształtowania małej retencji wodnej do poddania monitoringowi hydrologicznemu;

2) ilość i usytuowanie transektów (stacji leśno-hydrologicznych), związanych z danym miejscem, w tym obiektem, małej retencji wodnej;

3) wyposażenie poszczególnych SLH, związanych z danym miejscem, w tym obiektem, kształtowania małej retencji wodnej, w przyrządy pomiarowe;

4) szczegółowy sposób:

a) organizacji instytucjonalnej monitoringu hydrologicznego,

b) instalowania przyrządów pomiarowych w ramach danego transektu,

c) wykonywania monitoringu hydrologicznego,

d) finansowania monitoringu hydrologicznego,

e) pozyskiwania informacji ze źródeł zewnętrznych na potrzeby monitoringu hydrologicznego.

2. Na Dyrektora Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych nakłada się obowiązek opracowania przy ścisłej współpracy z kierownikiem komórki organizacyjnej DGLP właściwej w sprawach gospodarki leśnej projektu decyzji, o której mowa w ust. 1.

3. Przy projektowaniu wyżej wymienionej decyzji należy przyjąć następujące założenia wyjściowe:

1) monitoring hydrologiczny zostanie podzielony na dwie fazy:

a) fazę I przedinwestycyjną (referencyjną), w ramach urzeczywistniania której będzie gromadzona wiedza o stosunkach wodnych na terenie przylegającym do przyszłego miejsca, w tym obiektu, kształtowania małej retencji bez wpływu retencji wodnej uzyskiwanej (uzyskanej) w następstwie realizacji określonego przedsięwzięcia retencyjnego, w tym w następstwie wybudowania obiektu małej retencji wodnej (trwającą przez około rok, licząc do czasu rozpoczęcia prac realizacyjnych w zakresie kształtowania małej retencji wodnej),

b) fazę II (zasadniczą), w ramach urzeczywistniania której będzie gromadzona wiedza o stosunkach wodnych na terenie przylegającym do miejsca zrealizowanego przedsięwzięcia retencyjnego - w celu ustalenia wpływu przeprowadzonych działań na kształtowanie się stosunków wodnych w lesie (trwającą od czasu zakończenia realizacji przedsięwzięcia retencyjnego przez określony okres jego funkcjonowania);

2) monitoringiem hydrologicznym zostanie objętych 19 miejsc, w tym obiektów, kształtowania małej retencji wodnej;

3) z każdym miejscem, w tym obiektem, kształtowania małej retencji wodnej będzie związany jeden do czterech transektów (jedna do czterech SLH);

4) liczba SLH, związanych z etapem I tworzenia sieci monitoringu leśno-hydrologicznego, nie powinna przekroczyć 76 transektów (4 * 19 = 76);

5) na powierzchni każdego transektu będą instalowane w systematycznie zwiększającej się odległości od linii granicznej miejsca, w tym obiektu, kształtowania się małej retencji wodnej przyrządy do ustalania (do pomiaru) kształtowania się w funkcji czasu:

a) poziomu zwierciadła wody gruntowej (zwane studzienkami badawczymi) - w liczbie ogółem do 120 studzienek badawczych,

b) przychodu wody z opadów atmosferycznych, mierzonego nad roślinnością leśną, w tym nad koronami drzew, oraz na powierzchni ziemskiej transektu (zwane deszczomierzami),

c) wilgotności gleby (zwane wilgotnomierzami gruntowymi);

6) na potrzeby transektów, związanych z danym miejscem kształtowania małej retencji wodnej, w ramach jednego transektu lub poza transektami będzie urządzona standardowa stacja meteorologiczna do ustalania lokalnych parametrów meteorologicznych;

7) jeżeli miejscem kształtowania małej retencji wodnej będzie naturalne mokradło, w jego obrębie (na potrzeby wszystkich transektów) będzie instalowana, w miarę takiej możliwości, co najmniej jedna studzienka badawcza, jeden deszczomierz nadpowierzchniowy, jeden deszczomierz powierzchniowy oraz jeden wilgotnościomierz;

8) jeżeli miejscem kształtowania małej retencji będzie urządzenie wodne, w jego obrębie (na potrzeby wszystkich transektów) będzie instalowany co najmniej jeden przyrząd w postaci wodowskazu;

9) szczegółowe usytuowanie transektów oraz punktów instalowania wyżej wymienionych przyrządów pomiarowych nastąpi w ramach współpracy Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych, Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych (komórki organizacyjnej DGLP właściwej w sprawach gospodarki leśnej) oraz właściwego nadleśnictwa;

10) szczegółowe miejsca posadowienia przyrządów pomiarowych w ramach transektu będą oznaczone za pomocą palików (świadków), przy czym dla każdego tego miejsca będą określone i zarchiwizowane dane, stanowiące o ich współrzędnych geograficznych;

11) z:

a) każdym transektem,

b) przyrządami pomiarowymi usytuowanymi w obrębie mokradeł oraz urządzeniem wodnym,

oraz

c) każdą stacją meteorologiczną

- będzie związana metryka historyczna sporządzana w formie notatki służbowej w ramach współpracy jednostek organizacyjnych LP, o których mowa w pkt 9;

12) do pierwszego etapu tworzenia sieci leśno-hydrologicznej należy odnosić wprost lub odpowiednio postanowienia kolejnych części niniejszego zarządzenia, w szczególności system finansowy tworzenia i funkcjonowania transektów oraz związanych z nimi stacji meteorologicznych oraz przyrządów w obrębie mokradeł i w obrębie urządzeń wodnych powinien uwzględniać postanowienia Części VII niniejszego zarządzenia.

CZĘŚĆ  III

POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE ETAPU II TWORZENIA SIECI LEŚNO-HYDROLOGICZNEJ

§  4. 

1. Ustala się, że w realizacji etapu II tworzenia sieci leśno-hydrologicznej stacje leśno-hydrologiczne (SLH) powstaną w nadleśnictwach w zasięgu wszystkich siedemnastu regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych.

2. Wstępnie zakłada się, że w zasięgu jednej regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych powstaną co najmniej trzy SLH, przy czym nie przewiduje się, iż w skali kraju będzie funkcjonować więcej niż 100 SLH.

3. Ustala się, że tworzenie docelowej sieci leśno-hydrologicznej rozpocznie się od II kwartału 2018 r., a zakończy w październiku 2018 r. - tak, aby od 1 listopada 2018 r. mógł rozpocząć się proces ciągłego gromadzenia informacji o kształtowaniu się aktualnych stosunków wodnych w ekosystemach leśnych Polski.

§  5. 

1. Na dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych nakłada się obowiązek sporządzenia we współpracy z nadleśniczymi listy potencjalnych miejsc usytuowania SLH (po 9 lokalizacji w ramach danej regionalnej dyrekcji LP), przy czym:

1) powinno to nastąpić na podstawie wytycznych monitoringu hydrologicznego, które:

a) zostaną opracowane w komórce organizacyjnej Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwej w sprawach gospodarki leśnej,

a następnie

b) przestane niezwłocznie do regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych po zatwierdzeniu przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych decyzją zarządczą;

2) celem omówienia szczegółowego sposobu działania regionalnych dyrekcji LP oraz nadleśnictw zgodnie z wytycznymi, o których mowa w pkt 1, zwołana zostanie narada naczelników zajmujących się w poszczególnych regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych problematyką gospodarki wodnej w ekosystemach leśnych.

2. Zatwierdzenie docelowej listy SLH nastąpi poprzez podjęcie przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych decyzji zarządczej, której projekt opracuje komórka organizacyjna Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwa ds. gospodarki leśnej. Decyzja, o której mowa w zdaniu poprzedzającym, może uwzględniać rezerwowe stacje leśno-hydrologiczne.

§ 6. Ustala się, że standardowe oprzyrządowania SLH oraz szczegółowy sposób dochodzenia do docelowej sieci leśno-hydrologicznej będzie przedmiotem odrębnej decyzji zarządczej Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, w której zostaną uwzględnione następujące postanowienia:

1) nadleśnictwa powinny zostać zobowiązane do:

a) dokonania inwentaryzacji miejsc (w tym powierzchni doświadczalnych), w obrębie których już obecnie została usytuowana aparatura (zostały zainstalowane przyrządy) służąca do gromadzenia, w tym w systemie ciągłym, informacji (danych) hydrologicznych (na przykład takich, jak kształtowanie się: /1/ poziomu wody gruntowej, /2/ zwierciadła wody w oczkach i innych miejscach występowania wody powierzchniowej, /3/ wilgotności gleby na różnych głębokościach, licząc od powierzchni ziemskiej, /4/ przychodu wody z opadów pionowych i poziomych, /5/ intercepcji i spływu wody po pniach drzew, /6/ ewaporacji, /7/ transpiracji, /8/ podstawowych parametrów meteorologicznych itd.),

b) przekazania wyników inwentaryzacji, o której mowa w lit. a, do DGLP celem dokonania w komórce organizacyjnej DGLP właściwej ds. gospodarki leśnej analizy możliwości przekształcenia ww. miejsc w stacje leśno-hydrologiczne;

2) z zastrzeżeniem stacji, o których mowa w Części II niniejszego zarządzenia (stacje "transektowe" do ustalania wpływu małej retencji wodnej na kształtowanie się biotopów wokół miejsc kształtowania tej retencji), w ramach jednej regionalnej dyrekcji Lasów Państwowych stacje leśno-hydrologiczne powinny stanowić zestaw stacji, usytuowany w obrębie jednej zlewni najniższego rzędu, przy czym zakłada się, że każda ze stacji:

a) będzie stanowić powierzchnię kołową w ramach jednego wydzielenia leśnego,

b) w obrębie każdej powierzchni, o której mowa w lit. a, będą zainstalowane m.in.:

– przyrządy pomiarowe (nad koronami drzew) służące do ustalania przychodu wody z opadów atmosferycznych pionowych i poziomych,

– przyrządy pomiarowe służące do ustalania przychodu wody z opadów atmosferycznych pionowych i poziomych docierające do dna lasu (na wysokości 1 m, licząc od powierzchni ziemskiej, i na powierzchni ziemskiej),

– przyrządy pomiarowe (nad powierzchnią ziemską lub zagłębione pod tą powierzchnią) służące m.in. do pomiarów: * wilgotności i temperatury gleby na głębokościach 10, 25, 50 i 85 cm, * wilgotności względnej powietrza i temperatury powietrza na wysokości 2 m, licząc od powierzchni ziemskiej, * ciśnienia atmosferycznego, * zmian zwierciadła wody gruntowej, * innych parametrów (stosownie do ustaleń, jakie zostaną zawarte w omawianej decyzji zarządczej Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych) -

- przy czym w odniesieniu do przychodów zasobów wodnych z pionowych opadów atmosferycznych powinna być ustalana nie tylko suma tych opadów, lecz również natężenie opadów atmosferycznych;

3) z każdym zestawem stacji, o którym mowa w pkt 2, powinny być funkcjonalnie związane dwa urządzenia do ciągłego pomiaru stanu i przepływu wody w ciekach odprowadzających powierzchniowo zasoby wodne poza obręb danej zlewni najniższego rzędu (jedno urządzenie na "wejściu" do zlewni, drugie urządzenie na "wyjściu" ze zlewni);

4) stacje leśno-hydrologiczne, wchodzące w skład sieci leśno-hydrologicznej, powinny zostać zintegrowane (poprzez utworzenie portalu, o którym mowa w pkt 7), m.in. z aparaturą funkcjonującą w ramach:

a) leśnych stacji meteorologicznych,

b) miejsc (niebędących SLH):

– składających się na sieć intensywnego monitoringu leśnego,

– posadowienia wodowskazów na ciekach wodnych najniższego rzędu,

– prowadzenia obserwacji przepływu wody na ciekach wodnych najniższego rzędu,

– prowadzenia pomiarów przepływów strumieni CO₂;

5) wyniki pomiarów dokonywanych:

a) w wykonaniu postanowień Części II niniejszego zarządzenia,

b) z użyciem przyrządów, o których mowa w pkt 2 lit. b,

c) z użyciem urządzeń, o których mowa w pkt 3,

d) w ramach leśnych stacji meteorologicznych, o których mowa w pkt 4 lit. a,

e) w miejscach, o których mowa w pkt 4 lit. b,

f) na potrzeby baz danych, o których mowa w pkt 6 -

- powinny być przekazywane w sposób automatyczny do bazy danych, związanej z portalem, o którym mowa w pkt 7;

6) na potrzeby portalu, o którym mowa w pkt 7, należy ustalić zasoby wiedzy meteorologicznej i hydrologicznej do systematycznego automatycznego pozyskiwania z innych baz danych, w szczególności z baz danych prowadzonych przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej (tzn. należy ustalić wyniki pomiarów meteorologicznych i hydrologicznych gromadzone przez inne podmioty aniżeli LP);

7) w ramach Systemu Informatycznego Lasów Państwowych (SILP) powinien zostać utworzony Portal HYDRO-METEO, służący m.in. do:

a) gromadzenia informacji numerycznych, będących wynikami pomiarów, o których mowa w pkt 5 (odgrywających rolę danych źródłowych),

b) katalogowania dostępnych modeli matematycznych odnoszących się do gospodarki wodnej w ekosystemach leśnych, w tym modeli ustalanych w następstwie przetwarzania ww. danych źródłowych i danych wstępnie przetworzonych,

c) generowania raportów, w tym raportów prognostycznych, potrzebnych do dalszej profesjonalizacji działalności leśnej, przede wszystkim zaś do dalszej profesjonalizacji gospodarki leśnej lub działalności pomocniczej na rzecz gospodarki leśnej,

d) odgrywania funkcji źródła danych pobieranych np. na potrzeby wartościowania zasobów leśnych, ustalania prawidłowości rządzących zjawiskami, w tym procesami zachodzącymi w ekosystemach leśnych, a także na inne potrzeby - stosownie do postanowień Części IV niniejszego zarządzenia.

§ 7. W dalszym uszczegółowieniu wytycznych wiążących kierownika komórki organizacyjnej Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwej ds. gospodarki leśnej przy projektowaniu przez tę komórkę decyzji, o której mowa w § 6, ustala się, co następuje:

1) należy przyjąć, że w skład każdej SLH będzie wchodził rejestrator, w którym samoczynnie będą utrwalać się wyniki pomiarów przed ich automatyczną wysyłką z tego rejestratora do SILP;

2) temperatura powietrza, wilgotność względna powietrza oraz jego ciśnienie powinny być ustalane co jedną godzinę;

3) pozostałe dane powinny być ustalane w odstępach co dziesięć minut;

4) w razie braku możliwości utrwalania niektórych parametrów meteorologiczno-hydrologicznych w rejestratorze, o którym mowa pkt 1, należy dopuścić możliwość dokonywania odczytów ich wartości za pomocą ręcznych urządzeń dokujących - z opcją późniejszej docelowej transmisji danych do SILP (przy możliwym przejściowym utrwalaniu danych na dyskach tabletów, laptopów oraz notebooków); w takim przypadku odczyty wartości ww. parametrów mogą być wykonywane odpowiednio rzadziej;

5) w razie zaistnienia opóźnień w uruchomieniu automatycznej transmisji danych meteorologiczno-hydrologicznych z rejestratora, o którym mowa w pkt 1, do SILP, należy przewidzieć rozwiązanie przejściowe, polegające na przenoszeniu danych utrwalonych w rejestratorze na dysk twardy serwera funkcjonującego we właściwym terytorialnie nadleśnictwie, z późniejszym ich wgrywaniem co siedem dni na przenośny nośnik danych numerycznych celem przesłania do ZILP;

6) teren każdej SLH powinien być oznaczony za pomocą tablicy informacyjnej, zawierającej:

a) logotyp Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe,

b) nazwę nadleśnictwa,

c) nazwę funkcjonalnej części wydzielenia leśnego w brzmieniu następującym: "Stacja Leśno-Hydrologiczna wchodząca w skład sieci monitoringu leśno-hydrologicznego",

d) ostrzeżenie o poddawaniu terenu SLH monitorowaniu - stosowanie do postanowienia pkt 8;

7) w razie takiej potrzeby część terenu stacji powinna być przegrodzona, np. przy użyciu siatki leśnej;

8) teren każdej SLH powinien być monitorowany, o czym należy informować co najmniej na tablicy, o której mowa w pkt 6;

9) pkt 6-8 należy odpowiednio stosować do miejsc z usytuowanymi tam urządzeniami, o których mowa w § 6 pkt 3.

§  8. 

1. Częścią składową decyzji, o której mowa w § 6, powinien być harmonogram czasowy działań.

2. W decyzji, o której mowa w § 6, należy ponadto uwzględnić postanowienia Części IV-IX (dla ich konkretyzacji i dalszego uszczegóławiania).

CZĘŚĆ  IV

POSTANOWIENIA DOTYCZĄCE UDOSTĘPNIANIA DANYCH POCHODZĄCYCH Z MONITORINGU LEŚNO-HYDROLOGICZNEGO

§ 9. Ustala się, że wiedza źródłowa oraz przetworzona, tworząca bazę danych źródłowych i wtórnych Portalu HYDRO-METEO, stanowi zasób:

1) dostępny dla podmiotów prowadzących bazy danych, o których mowa w § 6 pkt 6 - na warunkach wynikających z porozumień (umów) zawartych pomiędzy LP a tymi podmiotami o wzajemnej wymianie informacji;

2) dostępny dla Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych na potrzeby analiz służących ocenie efektywności przyrodniczej przedsięwzięć, o których mowa w § 2 pkt 2;

3) dostępny dla pracowników jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych - jeżeli służy wypełnianiu obowiązków przypisanych do stanowisk pracy przez nich zajmowanych, przy czym procedura i warunki korzystania z tej wiedzy powinny wynikać z wewnątrzinstytucjonalnej instrukcji użytkownika ww. portalu;

4) dostępny dla podmiotów realizujących tematy badawcze zlecone przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych - na warunkach wynikających z umów zawartych przez LP z tymi podmiotami;

5) dostępny dla innych podmiotów na warunkach wynikających z przepisów o dostępie do informacji publicznej - jeżeli nie będzie podlegać dalszemu przetwarzaniu w celach komercyjnych ani innym niedozwolonym działaniom w przypadku udostępniania informacji publicznej na warunkach nieodpłatnych;

6) dostępny na warunkach umownych - w pozostałych przypadkach.

CZĘŚĆ  V

SPRAWOZDAWCZOŚĆ I RAPORTOWANIE

§  10. 

1. Na Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych nakłada się obowiązek sporządzenia we współpracy z komórką organizacyjną DGLP właściwą ds. gospodarki leśnej w terminie wynikającym z harmonogramu, o którym mowa w § 8 ust. 1, sprawozdania ocennego (do przedłożenia Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych celem zatwierdzenia decyzją zarządczą) z funkcjonowania stacji leśno-hydrologicznych, jakie zostaną utworzone w wykonaniu postanowień Części II niniejszego zarządzenia; sprawozdanie, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, powinno uwzględniać w szczególności wnioski, uwagi i postulaty dotyczące spraw, jakie należy wziąć pod uwagę przy szczegółowym projektowaniu działań ukierunkowanych na utworzenie docelowej sieci leśno-hydrologicznej w LP.

2. Na komórkę organizacyjną DGLP właściwą ds. gospodarki leśnej nakłada się obowiązek sporządzenia i przedłożenia Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych (celem zatwierdzenia decyzją zarządczą) projektu raportu zawierającego m.in. zbiorczą ocenę funkcjonowania sieci leśno-hydrologicznej; raport, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, powinien w szczególności zawierać wnioski, uwagi i postulaty dotyczące:

1) ewentualnej potrzeby rozbudowy sieci leśno-hydrologicznej o dodatkowe SLH, a także przebudowy (modernizacji) stacji istniejących, w tym w aspekcie wymiany przyrządów pomiarowych na przyrządy nowej generacji o mniejszej awaryjności;

2) sposobu dotychczasowego wykorzystania informacji gromadzonych w ramach Portalu HYDRO-METEO;

3) dalszej integracji sieci leśno-hydrologicznej z innymi miejscami w LP prowadzenia działań monitoringowych;

4) potrzeby udoskonalenia wymiany danych hydrometeorologicznych między LP a innymi podmiotami, w szczególności Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

CZĘŚĆ  VI

TWORZENIE SIECI MONITORINGU LEŚNO-HYDROLOGICZNEGO A PRZEPISY PRAWA BUDOWLANEGO I GEOLOGICZNEGO ORAZ INNE PRZEPISY PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO

§ 11. Biorąc pod uwagę dotychczasowe studia analityczne wykonane w Lasach Państwowych na temat urządzeń nieruchomych, w tym obiektów budowlanych i urządzeń gruntowych, należy wstępnie przyjmować, że:

1) instalowanie przyrządów pomiarowych w ramach SLH nie jest przejawem działań podlegających przepisom prawa budowlanego, albowiem:

a) wydzielenie leśne nie jest obiektem budowlanym,

b) w następstwie ww. działań nie powstaje obiekt małej architektury, lecz obszar funkcjonalny w ramach istniejącego wydzielenia leśnego, obejmujący wytwory nie wytworzone (jak na to wstępnie wskazuje analiza stosownego rozporządzenia unijnego) z wyrobów budowlanych,

c) wytwory, o których mowa w lit. b, byłyby urządzeniami budowlanymi, gdyby były instalowane w ramach obiektu budowlanego (a, co podniesiono powyżej, wydzielenie leśne nie jest obiektem budowlanym),

d) można byłoby snuć rozważania, czy wytwory, o których mowa w lit. b, są samoistnymi obiektami budowlanymi, gdyby z ich instalowaniem wiązała się potrzeba co najmniej wylania ławy fundamentowej;

2) w zależności od szczegółowych rozwiązań za samoistnie obiekty małej architektury (lub tymczasowe obiekty budowlane) mogą być hipotetycznie uznane wyżej wymienione:

a) przegrodzenia SLH,

b) tablice informacyjne,

c) standardowe stacje meteorologiczne,

d) miejsca z urządzeniami do pomiaru stanu i przepływu wody,

e) obiekty liniowe ww. infrastruktury przesyłowej.

§  12. 

1. Mając na względzie okoliczność, iż tworzenie sieci leśno-hydrologicznej wiąże się nie tylko z koniecznością osadzenia działań w tym zakresie na gruncie prawa budowlanego, lecz również choćby na gruncie prawa geologicznego - na komórkę organizacyjną Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwą ds. gospodarki leśnej nakłada się obowiązek przygotowania we współpracy z Wydziałem Legislacji DGLP kolejnego pisma do Ministra Środowiska o zajęcie stanowiska potwierdzającego nasze diagnozy, iż przy tworzeniu tej sieci przepisy prawa budowlanego oraz geologicznego nie mają praktycznego zastosowania. Załącznikiem do tego pisma powinny być wyżej wymienione studia analityczne.

2. Jeżeli w wykonaniu postanowienia pkt 1 i innych działań wyjaśniających i interpretacyjnych, jakie okażą się konieczne, rozstrzygnięty zostanie problem związku zachodzącego między tworzeniem sieci leśno-hydrologicznej a potrzebą respektowania przepisów prawa budowlanego, geologicznego i innych przepisów prawa powszechnie obowiązującego - komórka organizacyjna Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwa ds. gospodarki leśnej opracuje projekt odrębnej decyzji zarządczej Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, zawierającej wytyczne dla jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych w przedmiotowej sprawie.

CZĘŚĆ  VII

SYSTEM FINANSOWANIA TWORZENIA, UTRZYMANIA ORAZ WYKORZYSTYWANIA SIECI LEŚNO-HYDROLOGICZNEJ

§  13. 

1. Tworzenie sieci leśno-hydrologicznej uznaje się za wspólne przedsięwzięcie jednostek organizacyjnych Lasów Państwowych poza gospodarką leśną (mieszczące się w ramach miękkiej działalności rozwojowej Lasów Państwowych oraz działalności rozwojowej sensu stricto).

2. Ustala się następujące źródła finansowania tworzenia sieci leśno-hydrologicznej:

1) fundusz leśny,

2) wpłaty dokonywane w wykonaniu art. 53 ust. 1 ustawy o lasach.

3. Ustala się, że przy tworzeniu sieci leśno-hydrologicznej środki związane z funduszem leśnym będą przeznaczane na:

1) finansowanie zakupu przez nadleśnictwa przyrządów i urządzeń wchodzących w skład SLH, a także urządzeń towarzyszących SLH;

2) nabywanie materiałów i przedmiotów krótkotrwałego użytku przez nadleśnictwa, jeżeli w sposób bezpośredni służą tworzeniu sieci SLH;

3) wynagradzanie przez nadleśnictwa usługodawców zewnętrznych, jeżeli usługi obce są zamawiane bezpośrednio na potrzeby tworzenia sieci leśno-hydrologicznej;

4) wynagradzanie Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych oraz Zakładu Informatyki Lasów Państwowych za działania na rzecz tworzenia sieci leśno-hydrologicznej.

4. Ustala się, że wszelkie usługi wewnątrzinstytucjonalne nadleśnictw świadczone na rzecz tworzenia sieci leśno-hydrologicznej, niepolegające na:

1) finansowaniu nakładów, o których mowa ust. 3 pkt 1;

2) nabywaniu materiałów i przedmiotów, o których mowa w ust. 3 pkt 2,

oraz

3) wynagradzaniu usługodawców, o których mowa w ust. 3 pkt 3, w szczególności koszty zasobów pracy, zużywanych przez nadleśnictwa na rzecz tworzenia sieci leśno-hydrologicznej w nadleśnictwach, nie powinny podlegać rozrachunkom przedmiotowym w ciężar funduszu leśnego, lecz powinny kreować podmiotową dopłatę netto do poszczególnych nadleśnictw, dokonywaną z użyciem środków związanych z funduszem leśnym lub podmiotową wpłatę netto nadleśnictw na rachunek bankowy związany z funduszem leśnym (co oznacza, że należność dla nadleśnictw z tytułu usług wewnątrzinstytucjonalnych na rzecz tworzenia sieci leśno-hydrologicznej będzie uwzględniona w wyżej wymienionej dopłacie netto lub wpłacie netto).

5. Ustala się, że wszelkie koszty ponoszone przez regionalne dyrekcje Lasów Państwowych oraz przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych w związku z tworzeniem sieci leśno-hydrologicznej powinny być pokrywane z wpłat, o których mowa w art. 53 ust. 1 ustawy o lasach.

§ 14. Ustala się, że koszty utrzymywania i wykorzystywania sieci leśno-hydrologicznej, polegającego na pobieraniu informacji, gromadzonych w ramach Portalu HYDRO-METEO, należy traktować jako koszty działalności pomocniczej na rzecz różnych przejawów innej działalności pomocniczej lub różnych przejawów działalności bezpośrednio wytwórczej prowadzonej w jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych.

§  15. 

1. Ogół kosztów utrzymania sieci leśno-hydrologicznej powinien być ewidencjonowany w Zakładzie Informatyki Lasów Państwowych (tj. w jednostce odpowiedzialnej za utrzymywanie w sprawności funkcjonalnej Portalu HYDRO-METEO).

2. Koszty utrzymywania sieci leśno-hydrologicznej ponoszone przez nadleśnictwa powinny być traktowane jako koszty usług wewnątrzinstytucjonalnych na rzecz ZILP; nadleśnictwa te powinny obciążać ZILP fakturami.

3. Zakład Informatyki Lasów Państwowych powinien obciążać fakturami poszczególne jednostki organizacyjne Lasów Państwowych z tytułu kosztów utrzymywania na ich rzecz sieci leśno-hydrologicznej, proporcjonalnie do czasu korzystania przez te jednostki z Portalu HYDRO-METEO.

§ 16. Koszty utrzymywania przez ZILP Portalu HYDRO-METEO na potrzeby projektów, o których mowa w § 2 pkt 2, jak również koszty analiz, o których mowa w § 9 pkt 2, należy traktować jako kwalifikowane koszty działalności pomocniczej CILP na rzecz kształtowania małej retencji w lasach (jest to koszt działalności rozliczającej środki pomocowe uzyskane przez Lasy Państwowe na kształtowanie ww. retencji wodnej).

CZĘŚĆ  VIII

PODZIAŁ OBOWIĄZKÓW W TWORZENIU I UTRZYMYWANIU SIECI MONITORINGU LEŚNO-HYDROLOGICZNEGO (DZIAŁANIA DOTYCHCZAS NIEWYMIENIONE I NIEZIDENTYFIKOWANE POD WZGLĘDEM JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH LASÓW PAŃSTWOWYCH)

§  17. 

1. W uzupełnieniu obowiązków ciążących (w świetle postanowień Części II-VII niniejszego zarządzenia) na poszczególnych jednostkach organizacyjnych Lasów Państwowych w związku z tworzeniem, utrzymywaniem i wykorzystywaniem sieci leśno-hydrologicznej, ustala się dodatkowo, co następuje:

1) proces zamówieniowy dotyczący przyrządów (urządzeń) i wyposażenia stacji leśno-hydrologicznych będzie przeprowadzony przez Dyrekcję Generalną Lasów Państwowych (komórkę organizacyjną właściwą ds. zamówień publicznych działającą we współpracy z komórką organizacyjną Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych właściwą ds. gospodarki leśnej);

2) umowy na zakup przyrządów i wyposażenia stacji leśno-hydrologicznych będą zawierane przez poszczególne nadleśnictwa pod nadzorem właściwych terytorialnie dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych;

3) utworzenie, w tym prawidłowe oznakowanie i właściwe zabezpieczenie, stacji leśno-hydrologicznych będzie obowiązkiem nadleśniczych, działających pod nadzorem dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych;

4) całokształt spraw związanych z utworzeniem Portalu HYDRO-METEO stanowi obowiązek ZILP (przy nadzorującej funkcji komórki organizacyjnej DGLP właściwej ds. informatyki oraz komórki organizacyjnej DGLP właściwej ds. gospodarki leśnej);

5) utrzymywanie sieci leśno-hydrologicznej w terenie stanowi obowiązek nadleśnictw, przy czym powinno składać się na to:

a) okresowe sprawdzenie stanu zachowania urządzeń na gruncie - minimum raz w miesiącu,

b) sczytywanie danych pomiarowych z rejestratorów w przypadku urządzeń nie transmitujących danych pomiarowych - minimum raz na 3 miesiące,

c) wymiana baterii lub akumulatorów zasilających rejestratory i sprzęt pomiarowy na stacjach badawczych - wykonywane w zależności od zaleceń producenta,

d) wymiana zużytych baterii i ładowanie wyczerpanych akumulatorów,

e) okresowe czyszczenie i konserwacja urządzeń pomiarowych wymagających tego typu zabiegów,

f) inne działania związane z dbałością o sprzęt, zachowanie ładu i porządku na powierzchni stacji hydrologicznej.

CZĘŚĆ  IX

POSTANOWIENIA KOŃCOWE

§ 18. Głównego Księgowego Lasów Państwowych oraz komórkę organizacyjną DGLP właściwą ds. księgowości zobowiązuje się do opracowania projektu decyzji zarządczej, zawierającej mapę księgowań zjawisk związanych z tworzeniem, utrzymywaniem i wykorzystywaniem sieci leśno-hydrologicznej. W decyzji, o której mowa w zdaniu poprzedzającym, należy uwzględnić problematykę rodzaju dowodów rozliczeniowych (faktura, nota księgowa) oraz problematykę dokumentowania zdarzeń.

§ 19. Przy projektowaniu decyzji, o której mowa w § 6, komórka organizacyjna DGLP właściwa ds. gospodarki leśnej uwzględni w niej szczegółową kartę obowiązków ciążących na poszczególnych jednostkach organizacyjnych LP, a w ramach DGLP na poszczególnych komórkach organizacyjnych.

§  20. 

1. Tworzenie w LP sieci leśno-hydrologicznej uznaje się za kolejny projekt rozwojowy w Lasach Państwowych.

2. Naczelnika komórki organizacyjnej DGLP właściwej ds. gospodarki leśnej zobowiązuje się do zaprojektowania decyzji zarządczej Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych ustalającej pracownika DGLP do objęcia funkcji tzw. kierownika ww. projektu rozwojowego

§ 21. Ustala się, że aktualizacja, konkretyzacja i nowelizacja niniejszego zarządzenia będzie mogła następować w formie notatek służbowych zatwierdzanych przez Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych.

§ 22. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem podpisania.

¹ Art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 788) stanowi, że "Lasami Państwowymi kieruje Dyrektor Generalny przy pomocy dyrektorów regionalnych dyrekcji Lasów Państwowych".

² Statut Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe został nadany zarządzeniem nr 50 Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 18 maja 1994 r.; w § 6 Statut Lasów Państwowych stanowi, że w wykonaniu zadań określonych przez ustawę (o lasach) oraz przez przepisy wykonawcze do ustawy, a także innych przepisów prawnych, Dyrektor Generalny wydaje zarządzenia i decyzje obowiązujące w Lasach Państwowych.

³ Art. 33 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 788) stanowi, że Dyrektor Generalny w szczególności inicjuje, organizuje oraz koordynuje przedsięwzięcia na rzecz ochrony lasów, racjonalnej gospodarki leśnej i rozwoju leśnictwa.

⁴ Art. 56 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tj. Dz. U. z 2017 r. poz. 788) stanowi, że środkami funduszu leśnego dysponuje Dyrektor Generalny.