Rachunkowość jednostek badawczych działających według zasad rozrachunku gospodarczego.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MF.1972.5.14

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1972 r.

INSTRUKCJA Nr 12/KS

z dnia 10 kwietnia 1972 r.

w sprawie rachunkowości jednostek badawczych działających według zasad rozrachunku gospodarczego.

Na podstawie § 46 ust. 3 uchwały Nr 21 Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1972 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek badawczych (Monitor Polski Nr 9, poz. 59) ustala się następujące wytyczne w sprawie rachunkowości jednostek badawczych, działających według zasad rozrachunku gospodarczego:

I.

Wyjaśnienia ogólne

1. Jednostki badawcze, działające według zasad rozrachunku gospodarczego stosują przepisy normujące zasady prowadzenia rachunkowości w przedsiębiorstwach państwowych. Jednostki te obowiązane są w szczególności stosować w zakresie:

1) sporządzania i zatwierdzania branżowych planów kont - przepisy zarządzenia Ministra Finansów z dnia 30 czerwca 1959 r. w sprawie planów kont dla jednostek gospodarki uspołecznionej (Monitor Polski z 1959 r. Nr 66, poz. 341, z 1965 r. Nr 30, poz. 165 i Nr 65, poz. 370),

2) podstawowych zasad prowadzenia księgowości, inwentaryzacji, sporządzania sprawozdań finansowych oraz przechowywania dowodów księgowych - przepisy zarządzenia Ministra Finansów z dnia 8 grudnia 1967 r. w sprawie rachunkowości jednostek gospodarki uspołecznionej (Monitor Polski Nr 69, poz. 340 i z 1972 r. Nr 10, poz. 94).

II.

Branżowy plan kont

2. Jednostki badawcze prowadzą księgowość w oparciu o branżowy plan kont, opracowany zgodnie z przepisami powołanymi w ust. 1. W celu ujednolicenia wykazu kont syntetycznych zaleca się prowadzenie następujących kont:

Symbol konta	Nazwa zespołu kont oraz nazwa konta
ZESPÓŁ 0 - ŚRODKI TRWAŁE
000	Środki trwałe
010	Umorzenie środków trwałych
050	Pozostałe wartości trwałe
ZESPÓŁ 1 - ŚRODKI PIENIĘŻNE I KREDYTY
100	Kasa
110	Rachunek rozliczeniowy
131	Rachunek środków funduszu socjalnego
132	Rachunek środków funduszu rezerwowego
134	Rachunek środków funduszu efektów wdrożeniowych
139	Pozostałe środki pieniężne
150	Kredyty obrotowe
159	Zadłużenie przeterminowane
ZESPÓŁ 2 - ROZRACHUNKI
200	Faktury nie zgłoszone do rozrachunku
210	Należności inkasowe
220	Zobowiązania inkasowe
230	Pozostałe rozrachunki z odbiorcami i dostawcami
250	Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
260	Pozostałe rozrachunki
270	Niedobory, szkody i nadwyżki
280	Roszczenia sporne
ZESPÓŁ 3 - MATERIAŁY
300	Rozliczenie zakupu
310	Materiały
350	Przedmioty nietrwałe w użytkowaniu
360	Zużycie przedmiotów nietrwałych
370	Koszty zakupu
380	Odchylenia od cen ewidencyjnych materiałów
ZESPÓŁ 4 - KOSZTY DO ROZLICZENIA
4000	Osobowy fundusz płac
4001	Bezosobowy fundusz płac
4002	Fundusz honorariów
4003	Stypendia naukowe
401	Ubezpieczenia społeczne
402	Amortyzacja
403	Materiały i energia
405	Aparatura specjalna
4060	Usługi materialne
4061	Usługi niematerialne
407	Narzut na remonty
408	Pozostałe koszty materialne
409	Pozostałe koszty niematerialne
410	Przeniesienie kosztów
450	Rozliczenia międzyokresowe kosztów
ZESPÓŁ 5 - KOSZTY DZIAŁALNOŚCI
500	Koszty prac zleconych
501	Koszty prac własnych
502	Koszty działalności ogólnotechnicznej
530	Koszty działalności pomocniczej
551	Koszty zakładowe
555	Koszty ogólne
ZESPÓŁ 6 - PRODUKTY
600	Wyroby
ZESPÓŁ 7 - SPRZEDAŻ
7580	Sprzedaż prac zleconych
7581	Finansowanie prac własnych
7582	Finansowanie działalności ogólnotechnicznej
759	Inne dochody
ZESPÓŁ 8 - WYNIKI I FUNDUSZE
800	Straty i zyski
835	Odpisy na fundusze specjalne
851	Fundusz statutowy w środkach trwałych
852	Fundusz statutowy w środkach obrotowych
858	Rozliczenie wyniku
860	środki i fundusze wydzielone
871	Fundusz socjalny
872	Fundusz rezerwowy
873	Fundusz premiowy
884	Fundusz efektów wdrożeniowych
875	Zakładowy fundusz mieszkaniowy
879	Inne fundusze specjalne
880	Rezerwy
889	Dochody przyszłych okresów
ZESPÓŁ 9 - INWESTYCJE I REMONTY
904	Rachunek środków funduszu inwestycyjno-remontowego
907	Rachunek środków na inwestycje socjalne
908	Rachunek środków na inwestycje branżowe
912	Kredyty na inwestycje branżowe
915-8	Kredyty na inwestycje własne i remonty
920	Rozrachunki z tytułu inwestycji i remontów
924	Rozrachunki wewnętrznobranżowe z tytułu inwestycji
930	Materiały na inwestycje i remonty
931	Maszyny i urządzenia
951	Inwestycje
952	Rozliczenie efektów inwestycyjnych
953	Inwestycje przekazane
960	Remonty
984	Fundusz inwestycyjno-remontowy
987	Fundusz na inwestycje socjalne
988	Fundusz na inwestycje branżowe
Konta pozabilansowe
899	Zapasy specjalne
990	Przyznane kredyty na inwestycje branżowe
991	Uruchomione kredyty na inwestycje branżowe
992	Rozliczenie udziałów w inwestycjach wspólnych

3. Wykaz kont, o którym mowa w ust. 2, dostosowany jest do potrzeb typowych jednostek badawczych. W przypadkach uzasadnionych charakterem działalności, a zwłaszcza zakresem działania branżowy plan kont dla określonych jednostek badawczych może przewidywać prowadzenie odpowiednio większej lub mniejszej ilości kont syntetycznych, pod warunkiem jednak zachowania jego zgodności z przepisami zarządzenia wymienionego w pkt 1 ust. 1.

4. W branżowych planach kont jednostek badawczych określone być mają również szczegółowe zasady rozliczania i wynikowej kalkulacji kosztów. Przy ustalaniu zasad wynikowej kalkulacji kosztów zapewnić należy ich zgodność i porównywalność z zasadami sporządzania wstępnych kalkulacji kosztów określonych odrębnymi przepisami.

III.

Zasady funkcjonowania niektórych kont

5. Konta wymienione w wykazie (ust. 2) prowadzić należy według zasad określonych w komentarzu do typowego planu kont dla przedsiębiorstw przemysłowych z tym jednak, że:

1) konto 230 - "Pozostałe rozrachunki z odbiorcami i dostawcami" służy również do ewidencji zobowiązań z tytułu środków otrzymanych przez jednostkę badawczą pełniącą funkcje koordynatora prac. Środki otrzymane przez koordynatora prac lokowane są na specjalnym rachunku bankowym (konto analityczne 139 - "Rachunek środków otrzymanych przez koordynatora"). Wypłata środków z tego rachunku następuje w przypadku:

a) wykonywania prac we własnym zakresie - na podstawie faktury wewnętrznej (księgowanie Wn 110 - Ma 139 i równocześnie Wn 230 - Ma 7580),

b) pobierania przez koordynatora przysługujących mu dochodów za koordynację prac (księgowanie Wn 110 - Ma 139 i równocześnie Wn 230 - Ma 759),

c) zapłaty za prace wykonane przez inne jednostki badawcze - na podstawie faktury tych jednostek, po zaakceptowaniu i stwierdzeniu przez koordynatora wykonania prac zgodnie z harmonogramem (księgowanie Wn 230 - Ma 139) przy czym faktury, o których wyżej mowa, mogą obejmować całość względnie poszczególne etapy wykonanych prac;

2) konto 405 "Aparatura specjalna" służy do ewidencji wartości zakupionych składników majątkowych, zaliczonych do aparatury specjalnej zgodnie z § 8 uchwały Nr 21 Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1972 r. w sprawie gospodarki finansowej jednostek badawczych (Monitor Polski Nr 9, poz. 59);

3) konto 407 "Narzut na remonty" służy do księgowej ewidencji narzutów na kapitalne i średnie remonty, obciążających koszty działalności jednostki badawczej, według normy określonej przez jednostkę nadrzędną; narzuty na kapitalne i średnie remonty księguje się na koncie 407 w korespondencji z kontem 984 "Fundusz inwestycyjno-remontowy";

4) ewidencja analityczna prowadzona do kont: 500 "Koszty prac zleconych" i 501 "Koszty prac własnych" powinna być prowadzona z uwzględnieniem obowiązujących zasad kalkulacji prac;

5) konto 551 "Koszty zakładowe" prowadzone jest w jednostkach badawczych posiadających kilka zakładów (komórek równorzędnych), różniących się w sposób zasadniczy warunkami pracy oraz wysokością kosztów działania; w przypadku, gdy nie wyodrębnia się zakładów - koszty pośrednie, wspólne dla całej jednostki badawczej ujmowane są na koncie 555 "Koszty ogólne". Na koncie 555 "Koszty ogólne" ewidencjonuje się ponadto nadwyżkę kosztów nad dochodami w zakresie gospodarki mieszkaniowej, zakładowej służby zdrowia i stołówek pracowniczych oraz stypendia fundowane;

6) na stronie Wn konta 7580 "Sprzedaż prac zleconych" księguje się:

- rzeczywisty koszt własny sprzedanych prac, wykonanych na podstawie umowy (zlecenia),

- uznane reklamacje odbiorców, zmniejszające pierwotne sumy faktur;

na stronie Ma konta 7580 księguje się:

- dochody ze sprzedaży prac wykonanych na podstawie umowy (zlecenia),

- uznane reklamacje odbiorców zwiększające pierwotne sumy faktur.

Ewidencja analityczna do konta 7580 powinna umożliwić podział kosztów i dochodów z tytułu sprzedaży prac wykonywanych na podstawie umowy (zlecenia) według poszczególnych umów (zleceń); ewidencja ta może być połączona z ewidencją analityczną kosztów prac wykonywanych na podstawie umowy (zlecenia).

Na koncie tym ujmuje się również koszty własne i dochody działalności ogólno-technicznej w części dotyczącej tej działalności, wykonywanej na podstawie umów (zleceń), zgodnie z postanowieniem § 5 ust. 2 uchwały Nr 21 Rady Ministrów z dnia 27 stycznia 1972 r.

Saldo Wn lub Ma konta 7580 wyraża operacyjny wynik netto na sprzedaży prac wykonywanych na podstawie umowy (zlecenia) ; na koniec roku saldo to przenosi się na konto 800 "Straty i zyski";

7) konto 7581 "Finansowanie prac własnych" prowadzi się w sposób ustalony dla konta 7580 z tym, że na stronie Ma tego konta księguje się dochody z tytułu pokrycia kosztów prac własnych przez jednostkę nadrzędną oraz z funduszu rezerwowego. Ewidencja analityczna prowadzona do konta 7581 powinna zapewnić podział dochodów z tytułu prac własnych na:

- dochody z tytułu finansowania prac własnych przez jednostkę nadrzędną,

- dochody z tytułu finansowania prac własnych z funduszu rezerwowego;

8) konto 7582 "Finansowanie działalności ogólnotechnicznej" prowadzi się zgodnie z zasadami ustalonymi dla konta 7580 z tym, że po stronie Wn konta 7582 ewidencjonuje się rozliczone koszty działalności ogólnotechnicznej, a po stronie Ma tego konta księguje się dochody z tytułu pokrycia kosztów działalności ogólnotechnicznej przez jednostkę nadrzędną;

9) konto 759 "Inne dochody" jest odpowiednikiem konta "Pozostała sprzedaż" w typowym planie kont dla przedsiębiorstw przemysłowych z tym, że na koncie tym ewidencjonuje się również:

a) dochody ze sprzedaży rezultatów prac własnych,

b) dochody z tytułu wynagrodzenia za koordynację prac,

c) dochody ze sprzedaży gotowych prac przekazanych do wykorzystania w drodze upowszechnienia;

W ewidencji analitycznej dochody powinny być dzielone na grupy wynikające z aktualnie obowiązującej sprawozdawczości finansowej;

10) konto 871 przeznaczone jest do ewidencji stanu i zmian w stanie funduszu socjalnego. Środki funduszu socjalnego lokowane są na odrębnym rachunku bankowym jednostki badawczej - konto 131 - "Rachunek środków funduszu socjalnego". Fundusz socjalny tworzy się (dokonując zapisów po stronie Ma konta 871) z:

- odpisów amortyzacyjnych od wszystkich środków trwałych służących celom socjalnym,

- różnicy między dochodami a kosztami likwidacji (sprzedaży) środków trwałych służących celom socjalnym, w korespondencji z kontem 987 "Fundusz na inwestycje socjalne"; zapisowi temu powinien towarzyszyć przelew środków z rachunku środków na inwestycje socjalne na rachunek środków funduszu socjalnego (Wn konto 131 - Ma konto 907),

- z zysku w korespondencji z kontem 835, dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 131 - Ma konto 110),

- z funduszu efektów wdrożeniowych w części przeznaczonej na finansowanie działalności socjalnej w korespondencji z kontem 874 "Fundusz efektów wdrożeniowych"; zapisowi temu powinien towarzyszyć przelew środków z rachunku środków funduszu efektów wdrożeniowych na rachunek środków funduszu socjalnego (Wn konto 131 - Ma konto 134),

- z funduszu premiowego w korespondencji z kontem 873; zapisowi temu powinien towarzyszyć przelew środków z rachunku rozliczeniowego na rachunek środków funduszu socjalnego (Wn konto 131 - Ma konto 110),

- z wpłat za działalność socjalną w korespondencji z kontem 131,

- z dotacji na cele socjalne, przewidzianych odrębnymi przepisami w korespondencji z kontem 131.

Na stronie Wn konta 871 ewidencjonuje się wykorzystanie funduszu socjalnego, tj.:

- przeznaczenie funduszu na finansowanie kosztów związanych z działalnością socjalną (do kosztów zalicza się także narzut na remonty kapitalne i średnie obiektów socjalnych), w korespondencji z właściwym kontem zespołów 1, 2 lub 3,

- przeznaczenie części funduszu socjalnego na inwestycje socjalne w korespondencji z kontem 987; zapisowi temu powinien towarzyszyć przelew środków z rachunku funduszu socjalnego na rachunek środków na inwestycje socjalne (Wn konto 907 - Ma konto 131),

- przeznaczenie części funduszu na zakładowy fundusz mieszkaniowy, w korespondencji z kontem 875; zapisowi temu powinien towarzyszyć przelew środków funduszu socjalnego na rachunek środków zakładowego funduszu mieszkaniowego (Wn konto 139 "Pozostałe środki pieniężne" - konto analityczne "Rachunek środków zakładowego funduszu mieszkaniowego" - Ma konto 131).

Ewidencja analityczna do konta 871 powinna umożliwić ustalenie zmniejszeń funduszu socjalnego z poszczególnych tytułów, a ponadto jeśli zmniejszenie funduszu jest rezultatem ponoszenia kosztów działalności socjalnej, podział tych kosztów na:

a) koszty materialne:

– amortyzacja środków trwałych

– zużycie materiałów

– usługi i pozostałe

b) koszty niematerialne:

– płace

– ubezpieczenia

– usługi i pozostałe.

Saldo konta 871 oznacza stan nie wykorzystanego funduszu socjalnego; w przypadku, gdy działalność socjalna prowadzona jest w większym zakresie przez wyodrębnione jednostki organizacyjne (domy wczasowe, ośrodki wypoczynkowe itp.) ewidencja funduszu socjalnego oraz kosztów zakładowej działalności socjalnej powinna być prowadzona w sposób określony w Instrukcji Nr 8/KS z dnia 31 stycznia 1971 r. w sprawie ewidencji zakładowej działalności socjalnej przedsiębiorstw państwowych (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 4, poz. 7);

11) konto 872 "Fundusz rezerwowy" przeznaczone jest do ewidencji stanu i zmian w stanie tego funduszu. Środki funduszu rezerwowego lokowane są na odrębnym rachunku bankowym (konto 132 - "Rachunek środków funduszu rezerwowego").

Fundusz rezerwowy tworzy się, dokonując zapisów po stronie Ma, konta 872 z:

- zysku, w korespondencji z kontem 835, dokonując jednocześnie przelewu środków z rachunku rozliczeniowego na rachunek środków funduszu rezerwowego (Wn konto 132, Ma konto 110),

- dotacji jednostki nadrzędnej, w korespondencji z kontem 132,

- funduszu efektów wdrożeniowych w korespondencji z kontem 874; zapisowi temu powinien towarzyszyć przelew z rachunku środków funduszu efektów wdrożeniowych na rachunek środków funduszu rezerwowego (Wn 132 - Ma 134),

- nadwyżki środków obrotowych w korespondencji z kontem 852 dokonując jednocześnie przelewu środków z rachunku rozliczeniowego na rachunek środków funduszu rezerwowego (Wn konto 132, Ma konto 110),

Wykorzystanie funduszu rezerwowego ewidencjonuje się po stronie Wn konta 872; fundusz ten przeznacza się na:

- zwiększenie środków obrotowych (Ma konto 852),

- dodatkowe finansowanie prac własnych (Ma konto 7581),

- finansowanie prac konkursowych "wykonywanych w zakresie prac projektowych i badawczych (Ma konta zespołu 2),

dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 110 - Ma konto 132),

- przekazanie części funduszu rezerwowego jednostce nadrzędnej (Ma konto 132),

- przekazanie części funduszu rezerwowego na fundusz socjalny (Ma konto 871), dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 131 - Ma konto 132),

- przekazanie części funduszu rezerwowego na fundusz inwestycyjno-remontowy (Ma konto 984), dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 904 - Ma konto 132),

- przekazanie części funduszu rezerwowego na fundusz premiowy (Ma konto 873) dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 110 - Ma konto 132).

Saldo Ma konta 872 oznacza stan nie wykorzystanego funduszu rezerwowego;

12) konto 873 "Fundusz premiowy" przeznaczone jest do ewidencji stanu i zmian w stanie tego funduszu. Fundusz premiowy tworzy się (dokonując zapisów na stronie Ma konta 873) z:

- narzutów obciążających koszty działalności podstawowej w korespondencji z kontem 4000),

- zysku, w korespondencji z kontem 835,

- funduszu rezerwowego, w korespondencji z kontem 872; (dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 110 - Ma konto 132).

Środki funduszu premiowego lokowane są na rachunku rozliczeniowym jednostki badawczej.

Wykorzystanie funduszu premiowego ewidencjonuje się na stronie Wn konta 873; fundusz premiowy przeznacza się na:

- wypłatę premii dla pracowników (Ma konto 250),

- fundusz socjalny (Ma konto 871), dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 131 - Ma konto 110).

Saldo Ma konta 873 oznacza stan nie wykorzystanego funduszu premiowego;

13) konto 874 "Fundusz efektów wdrożeniowych" przeznaczone jest do ewidencji stanu i zmian w stanie tego funduszu. Środki funduszu efektów wdrożeniowych lokowane są na odrębnym rachunku bankowym (konto 134 -."Rachunek środków funduszu efektów wdrożeniowych"). Fundusz efektów wdrożeniowych tworzy się, dokonując zapisów po stronie Ma konta 874 z:

- kwot przekazywanych w tym celu przez przedsiębiorstwa lub inne jednostki badawcze w korespondencji z kontem 134,

- kar umownych i odszkodowań w korespondencji z kontem 134.

Wykorzystanie funduszu efektów wdrożeniowych ewidencjonuje się na stronie Wn konta 874, z tytułu:

- przekazania przedsiębiorstwom oraz współpracującym jednostkom badawczym, w korespondencji z kontami zespołu 2,

- zapłaty na rzecz przedsiębiorstw kar umownych i odszkodowań, w korespondencji z kontami zespołu 2,

- wypłatę nagród za efekty wdrożeniowe w korespondencji z kontami zespołu 2, dokonując jednocześnie odpowiednich przelewów środków z rachunku funduszu efektów wdrożeniowych na rachunek rozliczeniowy (Wn konta zespołu 2 lub 110 w przypadku refundacji Ma konto 134),

- przekazania części funduszu na fundusz socjalny, w korespondencji z kontem 871, dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 131 - Ma konto 134),

- przekazanie części funduszu na fundusz rezerwowy, w korespondencji z kontem 872, dokonując jednocześnie przelewu środków (Wn konto 132 - Ma konto 134).

Saldo Ma konta 874 oznacza stan nie wykorzystanego funduszu efektów wdrożeniowych;

14) konto 879 "Inne fundusze specjalne" służy do ewidencji innych funduszów specjalnych jednostek badawczych niż fundusze ewidencjonowane na kontach 871, 872, 873, 874 i 875 oraz na kontach zespołu 9 - "Inwestycje i remonty". W ewidencji analitycznej należy ujmować odrębnie poszczególne fundusze specjalne;

15) konto 960 - "Remonty" służy do ewidencji kosztów rozpoczętych i zakończonych średnich i kapitalnych remontów. Koszty zakończonych remontów średnich i kapitalnych nie zmniejszają umorzenia środków trwałych, podlegają natomiast według zasad ogólnych kompensacie z funduszem inwestycyjno-remontowym (Wn konto 984 - "Fundusz inwestycyjno-remontowy");

16) na koncie pozabilansowym 899 "Zapasy specjalne" ewidencjonuje się materialne składniki majątkowe związane z wykonywaniem określonych zadań (zleceń), otrzymywane od zleceniodawców, nabywane na ich rachunek lub też wytworzone w toku prac.

6. Instrukcja obowiązuje od dnia 1 stycznia 1972 r.