Przyznanie Przewozom Regionalnym otwartego dostępu dla pasażerskich przewozów kolejowych na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice.
Dz.Urz.PUTK.2019.2
Akt obowiązującyDECYZJA Nr DPP-WOPN.717.6.2018.PL
PREZESA URZĘDU TRANSPORTU KOLEJOWEGO
z dnia 15 marca 2019 r.
w sprawie przyznania Przewozom Regionalnym otwartego dostępu dla pasażerskich przewozów kolejowych na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice.
Przewozom Regionalnym otwarty dostęp dla pasażerskich przewozów kolejowych na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice,
realizowany liniami kolejowymi nr 9, 131, 137 oraz 202 na okres od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2024 r. (okres wykonywania przewozów od 1 lipca do 31 sierpnia danego roku), tj. na roczne rozkłady jazdy 2019/2020, 2020/2021, 2021/2022 i 2022/2023, 2023/2024 oraz 2024/2025, z zachowaniem następujących warunków i zakresu wykorzystania dostępu do linii kolejowych:
UZASADNIENIE
UZASADNIENIE
Informacja o wpływie Wniosku Przewozów Regionalnych do Prezesa UTK została opublikowana na stronie internetowej Urzędu Transportu Kolejowego 27 kwietnia 2018 r.
Pismem z 27 kwietnia 2018 r. (znak: PBH1c-070-014/18), Przewoźnik wskazał nowy adres poczty elektronicznej, z uwagi na zmiany personalne w zarządzie Przewozów Regionalnych, na który powinna być doręczana korespondencja, w związku z toczącym się postępowaniem w sprawie przyznania otwartego dostępu.
W pismach z 7 maja 2018 r. (znak: DPP-WOPN.717.3.2018.3.AnK) oraz z 11 maja 2018 r. (znak: DPPWOPN.717.3.2018.4.AnK). Prezes UTK zawiadomił podmioty uprawnione o toczących się postępowaniach administracyjnych w przedmiocie wydania decyzji w sprawie otwartego dostępu, w tym o postępowaniu dotyczącym trasy na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice na okres od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2024 r. (okres wykonywania przewozów od 1 lipca do 31 sierpnia danego roku). W zawiadomieniu Prezes UTK poinformował adresatów o możliwości złożenia przez nich wniosku o badanie równowagi ekonomicznej, w związku z wpływem 26 marca 2018 r. do Prezesa UTK Wniosku Przewozów Regionalnych o przyznanie otwartego dostępu na danej trasie.
W piśmie z 13 czerwca 2018 r. (znak: DPP-WOPN.717.6.2018.3.PL), Prezes UTK zawiadomił Przewoźnika o wszczęciu 26 marca 2018 r., na jego wniosek, postępowania administracyjnego w przedmiocie wydania decyzji o przyznaniu otwartego dostępu na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice na okres od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2024 r., tj. na roczne rozkłady jazdy: 2019/2020, 2020/2021, 2021/2022, 2022/2023, 2023/2024, 2024/2025 (okres wykonywania przewozów od 1 lipca do 31 sierpnia danego roku).
Jednocześnie Prezes UTK poinformował Przewoźnika o włączeniu do materiału dowodowego:
Oznacza to, że do wystąpienia o badanie równowagi ekonomicznej umowy o świadczenie usług publicznych uprawnieni są:
W związku z tym, że do proponowanego przez Przewozy Regionalne nowego połączenia pasażerskiego, nierealizowanego w ramach świadczenia usług publicznych, wpłynęły wnioski o badanie równowagi ekonomicznej, Prezes UTK zobowiązany był ustalić w pierwszej kolejności to, czy przekazane przez Ministra Infrastruktury oraz Koleje Śląskie wnioski o badanie równowagi ekonomicznej spełniają wymogi określone w art. 11 ust. 1 rozporządzenia 869/2014. Dopiero w przypadku, gdy zostaną spełnione wymogi określone w ww. przepisie, Prezes UTK przeprowadza badanie czy projektowane nowe połączenie nie zagrozi równowadze ekonomicznej obowiązującej umowy o świadczenie usług publicznych w zakresie transportu osób koleją.
Zgodnie z przedłożonym wnioskiem Przewoźnika, Przewozy Regionalne planują uruchomienie przewozów na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice na okres od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2024 r. (okres wykonywania przewozów od 1 lipca do 31 sierpnia danego roku), tj. w rocznych rozkładach jazdy 2019/2020, 2020/2021, 2021/2022 i 2022/2023, 2023/2024 oraz 2024/2025. Przewoźnik zamierza realizować przewozy dedykowane 
1 .
Przewozy Regionalne planują dystrybuować bilety za pośrednictwem następujących kanałów sprzedaży:
Przewoźnik szacuje, że rocznie, począwszy od 2020 r., przewiezie blisko pasażerów. Sumarycznie zatem przewidywane jest świadczenie usług przewozu na rzecz około pasażerów w całym okresie, na jaki ma zostać przyznana decyzja w sprawie otwartego dostępu.
Przewozy Regionalne przewidują wykonywanie projektowanych przejazdów na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice przebiegającej liniami kolejowymi oznaczonymi w sentencji niniejszej decyzji, pojazdami kolejowymi typu EN57 ALd oraz EN57 FPS.
W pojazdach typu EN57 ALd Przewoźnik deklaruje zapewnienie co najmniej 15 miejsc dla osób o ograniczonej możliwości poruszania się, natomiast w pojazdach typu EN57 FPS 9 miejsc dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej oraz 2 miejsca dla wózków.
Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego Prezes UTK przeanalizował otrzymane pisma, zawierające stanowiska podmiotów uprawnionych do wystąpienia z wnioskiem o badanie równowagi ekonomicznej w związku z projektowanym przez Przewozy Regionalne nowym pasażerskim połączeniem kolejowym na trasie krajowej.
Stanowisko Ministra Infrastruktury z 22 maja 2018 r. oraz wniosek o badanie równowagi ekonomicznej z 24 maja 2018 r.
Minister Infrastruktury złożył wniosek o przeprowadzenie badania równowagi ekonomicznej jako organizator publicznego transportu kolejowego w międzywojewódzkich przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym, w tym na linii komunikacyjnej Katowice - Gdynia Główna.
We wniosku wskazano, że: W ocenie Ministra Infrastruktury istnieje ryzyko, że oferowane przez Przewoźnika nowe połączenie kolejowe odbierze znaczną część klientów korzystających z dotychczasowych przewozów uruchamianych w ramach umowy o świadczenie usług publicznych, co negatywnie wpłynie na rentowność przedmiotowej umowy. W dalszej części wniosku o badanie równowagi ekonomicznej, Minister Infrastruktury poinformował że, w jego opinii opisana wyżej sytuacja zagraża równowadze ekonomicznej operatora świadczącego dotychczas usługi publiczne we wnioskowanej relacji oraz może doprowadzić do zakłócenia bieżącego i nieprzerwanego zaspokajania potrzeb przewozowych społeczeństwa tego operatora. Z załączonych wyliczeń wynika, że proponowane nowe połączenie spowoduje spadek przychodów pociągu Hutnik kursującego w ramach umowy o świadczenie usług publicznych o 9% w jednym roku. Szczegóły wyliczeń, na które powołał się Minister Infrastruktury, zostały przedstawione w załączniku nr 1 do tego wniosku pn. Analiza wpływu pociągów konkurencyjnych na deficyt generowany przez połączenia PSC na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice w 2018 r.
Analiza ekonomiczna Ministra Infrastruktury wykazała, że projektowane przez Przewozy Regionalne nowe połączenie pasażerskie będzie miało bezpośredni wpływ na przychody generowane przez pociąg Hutnik.
Zdaniem Ministra Infrastruktury spodziewana utrata przychodów przy pociągu konkurencyjnym wynosić będzie dla tego pociągu zł w ciągu całego okresu wykonywania nowych projektowanych przejazdów przez Przewozy Regionalne na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice.
Analizując wniosek Ministra Infrastruktury, Prezes UTK stwierdził, że organizator ten posiada zawartą z PKP Intercity umowę ramową z 25 lutego 2011 r. o świadczenie usług publicznych w zakresie międzywojewódzkich kolejowych przewozów pasażerskich, ważną do 25 lutego 2021 r., zwaną dalej "umową ramową". Umowa ramowa, a także aneksy do niej, nie zawierają wykazu połączeń realizowanych przez operatora na jej podstawie. W umowie ramowej zawarto jedynie informacje przedstawiające konkretne odcinki (stacja początkowa, stacja końcowa), dla których jej sygnatariusze ustalili liczbę pociągów stałego kursowania, liczbę pociągów sezonowych, planowaną pracę eksploatacyjną oraz nadwyżkę/deficyt środków w związku z realizowaniem zadania. Pewne wskazówki dotyczące planowanego przejazdu pociągów, uruchamianych w oparciu o ww. umowę przewidziano w załączniku nr 5 do aneksu nr 9 umowy ramowej, zatytułowanym Wytyczne do przygotowania Projektu Rozkładu Jazdy. Wyżej wymieniony załącznik przewiduje sekcję pn. Relacje pociągów, zgodnie z którą: , w ramach których dotychczas funkcjonował pociąg Hutnik.
W aneksie nr 9 do umowy ramowej przewidziano w planie finansowym kolumnę pn. Nadwyżka/(Deficyt) w tys. PLN m.in. na lata 2020 i 2021, zgodnie z którymi w 2020 r. spodziewana jest rekompensata na pokrycie kosztów związanych z uruchomieniem pociągów w wysokości a na rok 2021 (okres styczeń - luty, w związku z obowiązywaniem umowy) . W aneksie nr 9 do umowy ramowej ustalono wysokość rekompensaty na rok 2020 na kwotę na rok 2021 (okres styczeń - luty w związku z obowiązywaniem umowy) . W aneksie nr 9 do umowy ramowej nie określono wielkości spodziewanych przychodów z tytułu realizacji umowy w latach 2020 i 2021, w sposób jaki to zwykły określać umowy roczne na przewozy międzywojewódzkie.
Dla doprecyzowania postanowień umowy ramowej Minister Infrastruktury oraz PKP Intercity każdego roku zawierają umowę roczną na wykonywanie przewozów międzywojewódzkich, w ramach świadczenia usług o charakterze służby publicznej. Ww. strony nie zawarły umowy rocznej obejmującej okres planowanego rozpoczęcia wykonywania przewozów przez Przewozy Regionalne. Ostatnia obowiązująca umowa roczna na międzywojewódzkie przewozy pasażerskie, zawarta pomiędzy ww. stronami, obejmowała rok 2018. Obecnie natomiast trwają prace nad opracowaniem oraz podpisaniem umowy rocznej na rok 2019 (a docelowo również na kolejne lata), w celu konkretyzacji warunków realizowania przewozów w późniejszych okresach.
W dotychczas obowiązujących umowach, w tym przede wszystkim dla tej na przewozy międzywojewódzkie w roku 2018, zawierano szczegółowe informacje dotyczące finansów, tj. szacowanych kosztów, przychodów, rozsądnego zysku w związku zrealizowaniem przejazdów na podstawie obowiązującej umowy. Do umów rocznych na przewozy załączano również rozkład jazdy pociągów.
Mając na uwadze posiadane przez Prezesa UTK informacje, wynikające zarówno z umowy ramowej oraz wniosku o badanie równowagi ekonomicznej, należy stwierdzić, że nie jest możliwe określenie wpływu uruchomienia nowego połączenia Przewozów Regionalnych, ze względu na brak umowy rocznej pokrywającej się z planowanym okresem wykonywania przez Przewoźnika nowych przewozów komercyjnych. Powyższe wynika z faktu, że ani umowa ramowa ani aneks nr 9 do niej nie określają wartości szacowanych przychodów z tytułu świadczenia przewozów międzywojewódzkich w latach 2020 i 2021 r. Prezes UTK nie jest zatem w stanie określić stopnia wpływu nowego połączenia Przewozów Regionalnych na umowę zawartą pomiędzy PKP Intercity a ministrem właściwym do spraw transportu, z uwagi na brak takiej umowy rocznej występującej w obrocie prawnym. Przedstawione przez Ministra Infrastruktury informacje we wniosku o przeprowadzenie badania równowagi ekonomicznej ukazują wpływ uruchomienia nowego połączenia Przewoźnika na przychody generowane przez pociąg Hutnik. Pociąg ten wykonywał przewozy w roku 2018 r., zgodnie z umową na przewozy międzywojewódzkie. Określony przez Ministra Infrastruktury wpływ na przychody generowane przez ww. pociągi należy porównać do wielkości szacowanych przychodów PKP Intercity z tytułu wykonywania umowy na przewozy międzywojewódzkie. Dopiero powyższe pozwala stwierdzić, czy funkcjonowanie nowego połączenia realizowanego przez Przewozy Regionalne w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2024 r. (okres wykonywania przewozów od 1 lipca do 31 sierpnia danego roku), będzie miało nieistotny wpływ na obowiązującą umowę na przewozy międzywojewódzkie. Prezes UTK wskazuje w tym miejscu, że podmiot uprawniony powinien przedstawić informacje, które pozwoliłyby organowi regulacyjnemu ustalenie wpływu uruchomienia nowego połączenia komercyjnego na obowiązującą umowę o świadczenie usług publicznych w transporcie kolejowym. Zdiagnozowany przez Ministra Infrastruktury spadek przychodów generowanych przez określony pociąg, w tym przypadku Hutnik, w sytuacji gdy nie obowiązują umowy roczne pokrywające się z planowanym przez Przewozy Regionalne okresem wykonywania przewozów, nie pozwala stwierdzić, że nowe połączenie Przewoźnika na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2024 r. (okres wykonywania przewozów od 1 lipca do 31 sierpnia danego roku), spowoduje inny niż nieistotny spadek przychodów osiąganych na podstawie umowy na przewozy międzywojewódzkie. Minister Infrastruktury we wniosku o badanie równowagi ekonomicznej wskazał, że przeprowadzona przez niego analiza dotyczy szacowanych przychodów osiąganych przez pociąg realizujący przewozy w roku 2018. Na marginesie należy wskazać, że Minister Infrastruktury nie posiada również zawartej umowy rocznej na wykonywanie przez operatora przejazdów w ramach służby publicznej na okres planowanego realizowania nowej usługi przez Przewozy Regionalne. Z uwagi na fakt, iż w obrocie prawnym nie funkcjonuje odpowiednik umowy ramowej na przewozy międzywojewódzkie, brak umowy rocznej na dany okres uniemożliwia dokonanie jakichkolwiek analiz oraz szacunków.
Przypomnieć w tym miejscu należy, że stosownie do art. 29c ust. 4 ustawy o transporcie kolejowym: Prezes UTK w badaniu, o którym mowa w ust. 3, uznaje równowagę ekonomiczną umowy o świadczenie usług publicznych za zagrożoną, w przypadku gdy skutkiem proponowanej usługi będzie inne niż nieistotne obniżenie przychodów z przewozów realizowanych na podstawie umowy. Z tego względu wpływ uruchomienia projektowanego przez Przewozy Regionalne nowego połączenia kolejowego o charakterze komercyjnym należy odnosić oddzielnie do każdej umowy tj. umowy ramowej, umowy rocznej lub wieloletniej na przewozy międzywojewódzkie lub międzynarodowe, o ile takie występują w obrocie prawnym.
Z uwagi na to, że Minister Infrastruktury oraz PKP Intercity, na okres pokrywający się z planowanym wykonywaniem przewozów kolejowych przez Przewozy Regionalne, posiadają zawartą wyłącznie umowę ramową (brak stosownych umów rocznych konkretyzujących założenia oraz postanowienia umowy ramowej) Minister Infrastruktury w istocie mógł wyłącznie wskazać na zagrożenie wprowadzenia na rynek nowej usługi Przewoźnika na obowiązującą umowę ramową, której konstrukcja w zakresie finansowania jest w szczególny sposób związana z corocznym procesem uchwalania tzw. ustawy budżetowej na dany rok kalendarzowy.
W dalszej kolejności uwagę Prezesa UTK zwraca okoliczność, że mimo braku obowiązywania umów rocznych na lata 2020 - 2024, Minister Infrastruktury przedstawił dane analityczne i kalkulacje finansowe wpływu uruchomienia nowego połączenia na przychody generowane przez konkretny pociąg (Hutnik relacji: Katowice - Gdynia Główna - Katowice). Informacje zawarte we wniosku Ministra Infrastruktury nie wskazywały umowy, na którą spodziewane jest wywarcie wpływu przez nową usługę Przewoźnika. Minister Infrastruktury określił jedynie wpływ uruchomienia nowego połączenia Przewozów Regionalnych na przychody generowane przez jeden konkretny pociąg, wykonujący międzywojewódzkie przewozy w historycznym, rocznym rozkładzie jazdy 2017/2018. Podnoszona przez Ministra Infrastruktury szacowana obniżka wartości osiąganych przychodów nie dotyczy zatem całej umowy, a tylko konkretnego pociągu. Mając na uwadze powyższe, Prezes UTK, działając w oparciu o regulację art. 29c ust. 4 ustawy o transporcie kolejowym, stwierdził, że znajdujące się w jego posiadaniu informacje o charakterze finansowym, zarówno te w umowie ramowej oraz we wniosku o badanie równowagi ekonomicznej, pozwalają na dokonanie oceny wpływu nowego połączenia kolejowego wyłącznie w kontekście obowiązującej umowy ramowej. W tym celu Prezes UTK przenalizował przychody ujęte w umowie ramowej w poszczególnych latach, począwszy od 2011 r. a skończywszy na szacowanych wyliczeniach na lata 2020-2021 (do 2021 r. z uwagi na koniec obowiązywania umowy ramowej oraz brak umów rocznych). Po zsumowaniu tychże wartości, Prezes UTK porównał otrzymany wynik, ze wskazaną we wniosku o badanie równowagi ekonomicznej przedstawionym przez Ministra Infrastruktury, zsumowaną roczną utratą przychodów generowanych przez pociąg Hutnik. Ostatecznie zatem należało zestawić ze sobą wielkości - wynik odpowiadający szacowanym przychodom generowanym w związku z realizowaniem umowy ramowej (na podstawie której strony co roku zawierają stosowne umowy konkretyzujące) z kwotą bliską - wynik szacowanej utraty przychodów przez PKP Intercity w całkowitym okresie realizowania przewozów przez Przewozy Regionalne. Zauważyć w tym miejscu należy, że obowiązująca umowa ramowa pomiędzy Ministrem Infrastruktury a PKP Intercity przestanie obowiązywać na początku 2021 r. Planowane przez Przewozy Regionalne nowe usługi pasażerskie, Przewoźnik planuje wykonywać również w okresie wykraczającym poza obowiązywanie analizowanej w niniejszej sprawie umowy ramowej. Tym samym, w istocie Prezes UTK stwierdził, że dane przedstawione przez Ministra Infrastruktury we wniosku o badanie równowagi ekonomicznej zasługują na uznanie tylko w okresie do lutego 2021 r. Tym samym finalny spodziewany wpływ na obowiązującą umowę ramową nowego połączenia komercyjnego Przewozów Regionalnych szacuje się na . W następstwie powyższego Prezes UTK ustalił, że projektowane nowe połączenie o charakterze komercyjnym Przewozów Regionalnych będzie miało nieistotny wpływ na obowiązującą umowę ramową. Ze względu na brak zawartych umów rocznych na przewozy międzywojewódzkie, Prezes UTK nie miał możliwości dokonania oceny takiego wpływu również na ww. umowę. Prezes UTK nie może zatem, bez obowiązujących umów rocznych na przewozy w latach 2020-2024 ocenić prawidłowości przedstawionych przez Ministra Infrastruktury wyliczeń na ww. umowy. Z tego też względu, Prezes UTK uprawniony był ocenić wyłącznie wpływ planowanego nowego połączenia Przewozów Regionalnych na obowiązującą umowę ramową. W rezultacie przeprowadzonej analizy, Prezes UTK ustalił że wpływ planowanego nowego połączenia Przewozów Regionalnych na szacowany przez Ministra Infrastruktury spadek przychodów z tytułu obowiązującej umowy ramowej będzie nieistotny.
Mając na uwadze powyższe, zdaniem Prezesa UTK przeprowadzone badanie równowagi ekonomicznej nie uzasadnia wydania Przewozom Regionalnym decyzji odmawiającej przyznania otwartego dostępu na trasie Katowice - Gdynia Główna - Katowice w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2024 r. (okres wykonywania przewozów od 1 lipca do 31 sierpnia danego roku).
Stanowisko Kolei Śląskich oraz wniosek o badanie równowagi ekonomicznej z 28 maja 2018 r., uzupełniony pismami z 6 lipca 2018 r. oraz 16 sierpnia 2018 r.
Koleje Śląskie złożyły do Prezesa UTK wniosek o badanie równowagi ekonomicznej m.in. w związku z planowaną przez Przewozy Regionalne realizacją, w ramach otwartego dostępu, komercyjnych przewozów pasażerskich na trasie Katowice - Gdynia Główna - Gdynia w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2024 r. (okres wykonywania przewozów od 1 lipca do 31 sierpnia danego roku).
Koleje Śląskie wskazały, że uruchomienie przez Przewozy Regionalne nowych przewozów, o których mowa powyżej
może skutkować obniżeniem wpływów Kolei Śląskich z biletów, jako przychodów operatora realizującego umowy o świadczenie usług publicznych na rzecz organizatorów publicznego transportu zbiorowego spełniających kryteria ujęte w ww. piśmie (chodzi o Województwo Śląskie i Województwo Małopolskie).
W złożonym wniosku o badanie równowagi ekonomicznej, Koleje Śląskie poinformowały, że pomiędzy Spółkami Koleje Śląskie a Przewozy Regionalne zawierana jest co roku Umowa o wzajemnym świadczeniu usług kolejowych. Jej zakres obejmuje usługi zawierania umów przewozu osób, zwierząt i rzeczy na rzecz przewoźnika Przewozy Regionalne i świadczona jest przy wykorzystaniu funkcjonującej sieci sprzedaży kas biletowych oraz posiadanych zasobów ludzkich. Przewozy Regionalne są przewoźnikiem kolejowym, obsługującym połączenia kolejowe, które wspólnie z połączeniami Kolei Śląskich tworzą sieć połączeń regionalnych w województwie śląskim i małopolskim. Mając na uwadze oczekiwania społeczne i kierując się dobrem pasażera związani jesteśmy odnawianą umową na wzajemne świadczenie usług kolejowych, w zakres których wchodzi między innymi wzajemna sprzedaż oraz honorowanie biletów, głównie biletów spoza odcinka obsługiwanego przez Koleje Śląskie. Koleje Śląskie dalej wyjaśniały, że: W przypadku przejazdów na liniach, na których uruchamiane są pociągi osobowe jednego z Przewoźników w oparciu o umowę z organizatorem kolejowego publicznego transportu zbiorowego w województwie śląskim lub małopolskim, odprawy osób dokonuje się na przejazd pociągiem danego przewoźnika zgodnie z jego Taryfą, Regulaminem i Cennikiem. W stanie obecnym na obszarze obsługiwanym przez Koleje Śląskie, pomimo, że Przewozy Regionalne uruchamiają znikomą liczbę połączeń na odcinkach Zawiercie - Katowice, Rybnik - Kraków i Częstochowa - Lubliniec z tytułu honorowania zawartego w/w umowie, Koleje Śląskie muszą przekazać Przewozom Regionalnym część przychodu z każdego sprzedanego biletu, liczoną udziałem pracy eksploatacyjnej.
Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Koleje Śląskie, obecnie obowiązująca oferta przewozowa skierowana do pasażerów uwzględnia realizowanie połączeń kolejowych w interwałach godzinnych w dni wolne od pracy. Ponadto z przeprowadzonych przez Koleje Śląskie badań potoków podróżnych wynika, że napełnienie w tych pociągach nie osiąga 100% frekwencji napełnienia składów przeznaczonych do obsługi połączeń.
Na zakończenie Koleje Śląskie wskazały, że szacują dzienny spadek przychodów, w związku z uruchomieniem pociągów Przewozów Regionalnych na pokrywających się odcinkach Częstochowa - Katowice, Oświęcim - Katowice oraz Katowice - Lubliniec, na kwotę kilkunastu tysięcy złotych.
Po otrzymaniu powyższego wniosku Prezes UTK przeanalizował kwestię dotyczącą tego, czy Koleje Śląskie są podmiotem uprawnionym do jego przedstawienia, w związku z toczącym się postępowaniem administracyjnym. Prezes UTK ustalił, że Koleje Śląskie mają zawartą 15 grudnia 2015 r. z województwem śląskim umowę nr 2892/KT/2015 o świadczenie usług w zakresie publicznego transportu zbiorowego w wojewódzkich przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym na terenie województwa śląskiego w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2030 r., zwaną dalej "umową nr 2892/KT/2015". Umowa nr 2892/KT/2015 nie zawiera rozkładu jazdy pociągów. Zgodnie z postanowieniami umowy nr 2892/KT/2015, jej strony zawierają co roku porozumienie wykonawcze, określające rozkłady jazdy na dany okres i wielkość pracy eksploatacyjnej na dany rok. Na dzień wydania niniejszej decyzji Koleje Śląskie i województwo śląskie nie zawarły porozumienia wykonawczego obejmującego, w całości lub w części, okres, którego dotyczy planowane realizowanie nowej usługi przez Przewozy Regionalne.
Zgodnie z informacjami podanymi w Planie zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego województwa śląskiego, uchwalonego 31 sierpnia 2015 r. uchwałą sejmiku województwa śląskiego nr V/11/9/2015 r., planowana sieć połączeń kolejowych realizowanych na terenie województwa śląskiego, prezentuje się następująco:
Dodatkowo w ww. dokumencie wskazano, że: Rozszerzenie siatki połączeń i/lub zwiększenia liczby kursów w ramach zaplanowanego budżetu będzie możliwe w przypadku obniżenia stawki dopłaty do 1 pockilometra. Dodatkowe połączenia kolejowe mogą zostać uruchomione w przypadku gdy zarządca infrastruktury kolejowej (w szczególności PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.) wybuduje nową infrastrukturę lub dokona modernizacji istniejącej infrastruktury w sposób umożliwiający utworzenie połączenia kolejowego, które będzie odpowiednio konkurencyjne w stosunku do funkcjonującego połączenia w transporcie drogowym. Planowana sieć połączeń komunikacyjnych może zostać zmodyfikowana, w szczególności na liniach komunikacyjnych, gdzie regularne badania wykażą takie zapotrzebowanie.
W dotychczasowych porozumieniach wykonawczych wskazywano, że Koleje Śląskie są podmiotem odpowiedzialnym za realizowanie połączeń obejmujących m.in. odcinek Katowice - Kalety.
Mając na uwadze powyższe, pomimo nie zawarcia przez Koleje Śląskie z województwem śląskim porozumienia wykonawczego na okres pokrywający się z planowanym terminem wykonywania przejazdów przez Przewozy Regionalne, podmiot wnioskujący o przeprowadzenie badania równowagi ekonomicznej jest podmiotem do tego uprawnionym.
W uzupełnieniu wniosku o badanie równowagi ekonomicznej, Koleje Śląskie wskazały że: Wprowadzenie przez Przewozy Regionalne Wskazanych w piśmie dodatkowych pociągów może skutkować obniżeniem przychodów Kolei Śląskich, jako operatora realizującego umowy o świadczenie usług publicznych na rzecz organizatorów publicznego transportu zbiorowego spełniających kryteria ujęte w piśmie Prezesa UTK nr DPP-WOPN.717.3.2018.3.AnK z dnia 07.05.2018. tj. na rzecz Województwa Śląskiego, zgodnie z Umową nr 2892/KT/2015 zawartą 15.12.2015 r. Załącznikiem do w/w Umowy jest rozkład jazdy naszych pociągów, obejmujący m.in. pociągi jadące na odcinku Katowice - Kalety, którego dotyczy wystąpienie Przewozów Regionalnych o przyznanie otwartego dostępu.
Koleje Śląskie doprecyzowały, że spodziewana wartość utraconych przychodów z tytułu sprzedaży biletów, w związku z uruchomieniem przez Przewozy Regionalne pociągów, których trasa pokrywa się na odcinku Katowice - Kalety, w okresie od 25 czerwca 2020 r. do 31 sierpnia 2020 r. szacowane jest na kwotę .
Koleje Śląskie uzyskały powyższy wynik, posiłkując się metodologią zawartą w umowie nr 2892/KT/2015, która prezentuje się następująco
W kolejnych informacjach dodatkowych Koleje Śląskie przedstawiły stanowisko, zgodnie z którym: Działania podejmowane przez Wnioskodawcę tj. Spółkę Przewozy Regionalne w naszej ocenie mogą nosić znamiona nieuczciwej konkurencji i być sprzeczne z założeniami "Planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego Województwa Śląskiego" przyjętego Uchwałą Nr V/11/9/2015 Sejmiku Województwa Śląskiego z dnia 31 sierpnia 2015 r. opracowanej na podstawie art. 18 pkt 20 i art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 596 z późn. zm.) oraz art. 9 ust. 1 pkt 5 i ust. 3, art. 12 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. Nr 5 z 2011 r., poz. 13 z późn. zm.).
W punkcie 5.1.1. "Sieć komunikacji kolejowej" ww. dokumentu czytamy, iż (...) Pasażerski transport kolejowy realizowany w obszarze województwa śląskiego obejmuje: przewozy kolejowe realizowane przez spółkę PKP IC - są to przewozy dalekobieżne, których organizacja nie leży w kompetencjach władz województwa śląskiego.
Koleje Śląskie przedstawiły również argument, że ewentualne wprowadzenie dodatkowych pociągów Przewozów Regionalnych przyczyni się do zwiększenia dezorientacji wśród pasażerów poprzez zróżnicowanie cenowe oferty biletowej dla pociągów obsługujących przedmiotową relację, co może niekorzystnie oddziaływać na wizerunek obydwu przewoźników. Zdaniem Operatora taka sytuacja obecnie ma miejsce w przypadku przewozów na trasie Rybnik - Katowice.
Koleje Śląskie uzasadniły swój wniosek także trwającymi pracami w zakresie integracji transportu kolejowego z pozostałymi środkami komunikacji w ramach współpracy z Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią oraz miastami na terenie województwa śląskiego. Operator podejmuje działania dla wypracowania kompleksowego rozwiązania w zakresie integracji transportu w województwie w zakresie taryfowym, jak i realizowanych połączeń.
Kolejnym argumentem podniesionym przez Koleje Śląskie jest modernizacja przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. z siedzibą w Warszawie, linii kolejowej nr 131 na odcinkach Chorzów Batory - Nakło Śląskie i Nakło Śląskie - Kalina, Kalina - Rusiec Łódzki, Rusiec Łódzki - Zduńska Wola Karsznice. Prace mają trwać maksymalnie 52 miesiące i spowodują, że ruch pociągów będzie prowadzony jednotorowo dwukierunkowo.
Wskazać w tym miejscu należy, że Koleje Śląskie w złożonym wniosku przedstawiły również pozytywny wpływ uruchomienia planowanych przejazdów Przewozów Regionalnych. W uzupełnionym wniosku o badanie równowagi ekonomicznej Koleje Śląskie oświadczyły, że: Oferta Spółki Przewozy Regionalne uzupełnia realizowaną przez Koleje Śląskie sieć kolejowych regionalnych połączeń na obszarze Województwa Śląskiego, w tym przede wszystkim obsługuje linie łączących województwo śląskie z sąsiednimi regionami.
Na zakończenie Koleje Śląskie wskazały, że umowa nr 2892/KT/2015 określa maksymalną kwotę rekompensaty w okresie lat 2016-2030 na nie więcej niż oraz nie więcej niż rocznie (za wyjątkiem roku 2016, w którym kwotę rekompensaty oszacowano na nie więcej niż Powyższe kwoty są kwotami granicznymi, kwota rocznej rekompensaty jest wymieniana również w "Porozumieniach Wykonawczych" na kolejne lata w powiązaniu z planem pracy eksploatacyjnej, w postaci wyrażonej w złotych stawki dopłaty do pociągokilometra. Obniżenie przychodu nie poskutkuje zatem wzrostem rekompensaty.
Podkreślenia wymaga dodatkowo okoliczność, że brak porozumienia wykonawczego na okres pokrywający się z planowaną nową usługą Przewozów Regionalnych, powoduje że możliwe jest wyłącznie dokonanie przez Prezesa UTK oceny wpływu nowej usługi Przewoźnika na obowiązującą umowę nr 2892/KT/2015.
Zgodnie z umową nr 2892/KT/2015, zmienioną aneksem nr 6 z 19 lipca 2018 r.: W okresie obowiązywania umowy planowana łączna kwota rekompensaty może wynosić nie więcej niż . Szacowana kwota rekompensaty na każdy rok obowiązywania umowy wynosząca maksymalnie może ulec zwiększeniu w roku 2018 r. o kwotę nie większą niż oraz corocznie w latach 2019 - 2023 o kwotę nie większą niż w sytuacji pozyskania przez Organizatora dotacji ze strony jednostek samorządu terytorialnego.
W celu dokonania oceny wielkości wpływu uruchomienia nowego połączenia Przewozów Regionalnych na obowiązującą umowę o świadczenie usług publicznych, której stroną są Koleje Śląskie, należy zatem porównać kwotę , pomnożoną przez liczbę lat, w których będą wykonywane przewozy Przewoźnika (tj. blisko 5 - bez jednego dnia) z kwotą . W konsekwencji należy stwierdzić, że generowany w ciągu planowanego okresu wykonywania nowej usługi przez Przewozy Regionalne, spadek przychodów Kolei Śląskich wynosić będzie blisko . Porównanie zatem obu kwot, pozwala dojść do wniosku, że szacowany przez Koleje Śląskie spadek przychodów, w związku z projektowaną usługą Przewozów Regionalnych, będzie stanowić 1/21952 całej kwoty rekompensaty przeznaczonej na realizację umowy nr 2892/KT/2015.
Trzeba także zwrócić uwagę, że ustawodawca powierzył Prezesowi UTK ocenę czy obniżenie przychodów z realizacji połączeń na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych wskutek uruchomienia nowych połączeń komercyjnych będzie inne niż nieistotne (art. 29c ust. 3 i 4 ustawy o transporcie kolejowym). Jednocześnie w przepisach ustawy o transporcie kolejowym brak jest ograniczenia zakresu badania wpływu uruchomienia nowych pociągów jedynie do tej części połączeń objętych taką umową, na które wpływ mogą mieć nowe komercyjne usługi przewozowe planowane i w okresie pokrywającym się wnioskiem o przyznanie otwartego dostępu. Tym samym, obniżenie przychodów, o którym mowa w art. 29c ust. 4 ustawy o transporcie kolejowym musi być odniesione do wszystkich połączeń realizowanych na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych w całym okresie jej trwania, a nie tylko tych, które w całości lub w części pokrywałyby się z trasą będącą przedmiotem powiadomienia aplikanta o zamiarze uruchomienia nowych połączeń kolejowych w przewozie osób na trasie krajowej. Ponadto zapis tego przepisu ogranicza, w sposób nie budzący wątpliwości, zakres badania prowadzonego przez Prezesa UTK do ustalenia wpływu uruchomienia nowych pociągów komercyjnych jedynie na obniżenie przychodów z realizacji połączeń na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych. Oznacza to, że Prezes UTK w badaniu prowadzonym na podstawie art. 29c ust. 3 ustawy o transporcie kolejowym nie ma podstawy prawnej do uwzględnienia innych skutków finansowych dla operatora umowy niż obniżenie przychodów z realizacji połączeń na jej podstawie, które byłyby skutkiem uruchomienia nowych połączeń komercyjnych. Tym samym, jakiekolwiek inne skutki finansowe dla operatora takiej umowy, np. wynikające z innych zawartych przez niego umów czy porozumień, nie mogą być wzięte pod uwagę.
Kolejną regulacją istotną dla rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy jest zapis, zgodnie z którym Prezes UTK przeprowadza badanie na wniosek podmiotu uprawnionego (art. 29c ust. 3 ustawy o transporcie kolejowym). W przypadku braku takiego wniosku, Prezes UTK jest obowiązany do przyznania aplikantowi otwartego dostępu nie przeprowadzając badania wpływu planowanych połączeń na warunki ekonomiczne umowy o świadczenie usług publicznych. Oznacza to, że Prezes UTK nie ma ustawowych kompetencji do przeprowadzenia takiego badania z urzędu. Ustawodawca ograniczył badanie wpływu planowanych połączeń komercyjnych wyłącznie do przypadków wywołanych wnioskiem podmiotu uprawnionego. Jednocześnie, na podmiot uprawniony został nałożony obowiązek przedstawienia materiałów dowodzących, że uruchomienie nowych połączeń w ramach otwartego dostępu zagraża równowadze umowy o świadczenie usług publicznych (art. 11 ust. 1 rozporządzenia 869/2014). Do oceny organu regulacyjnego zostało pozostawione czy konieczne jest żądanie przedstawienia, określonych w przepisie tego artykułu, dodatkowym informacji od podmiotu uprawnionego, organizatora publicznego transportu zbiorowego, aplikanta czy zarządcy infrastruktury (art. 11 ust. 2 rozporządzenia 869/2014). Prezes UTK przeprowadzając badanie mające na celu podjęcie decyzji w sprawie przyznania otwartego dostępu posługuje się zatem informacjami i dokumentami przedstawionymi przez podmiot uprawniony, żądając przedstawienia dodatkowych materiałów wówczas, gdy informacje i dowody przedłożone we wniosku o badanie równowagi ekonomicznej okazałyby się niewystarczające do podjęcia decyzji.
Mając na względzie powyższe, w wyniku analizy materiałów przedstawionych we wniosku Kolei Śląskich, Prezes UTK stwierdził, że w rozumieniu art. 29c ust. 3 i 4 ustawy o transporcie kolejowym, część zawartych tam argumentów nie dotyczy kryterium oceny wpływu uruchomienia nowych połączeń komercyjnych Przewozów Regionalnych na ewentualne obniżenie przychodów z realizacji połączeń na podstawie umowy nr 2892/KT/2015. Nie można bowiem za takie uznać opinii, co do zgodności połączeń wnioskowanych przez Przewoźnika z obowiązującym na terenie województwa śląskiego planem transportowym, opinii Kolei Śląskich dotyczącej oceny podróżnych na temat wprowadzenia nowych połączeń, domniemania zmiany statusu wnioskowanych połączeń z InterRegio na przyspieszone pociągi osobowe, czy planowania przez zarządcę infrastruktury prac remontowych.
Osobno należy odnieść się do przedstawionego przez Koleje Śląskie argumentu wystąpienia określonych skutków finansowych uruchomienia nowych pociągów Przewozów Regionalnych, wynikających z zawartej przez obu przewoźników odnawialnej umowy dotyczącej wzajemnego honorowania i sprzedaży biletów. Jak wskazano wyżej, przepis art. 29c ust. 3 i 4 jednoznacznie ogranicza zakres badania wpływu nowych połączeń na równowagę ekonomiczną umowy o świadczenie usług publicznych. Skutki zawarcia przez Przewozy Regionalne i Koleje Śląskie umowy o wzajemnym honorowaniu i sprzedaży biletów pozostają zatem poza zakresem analizy przeprowadzanej w ramach niniejszego postępowania administracyjnego. Trzeba bowiem zwrócić uwagę, że wzajemne rozliczenia między przewoźnikami na podstawie takiej umowy są redystrybucją przychodów osiąganych przez operatora ww. umowy z wykonywania umowy o świadczenie usług publicznych. Nie można zatem uznać, że rozliczenia z tytułu umowy o wzajemnym honorowaniu i sprzedaży biletów obniżają przychody osiągane z przewozów realizowanych na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych. Koniczność regulowania zobowiązań na podstawie umowy o wzajemnym honorowaniu i sprzedaży biletów, tak jak inne koszty ponoszone przez operatora tej umowy, następuje bowiem już po osiągnięciu przychodów z tytułu realizacji połączeń służby publicznej.
Koleje Śląskie nie dołączyły do wniosku o przeprowadzenie badania równowagi ekonomicznej kopii umowy regulującej wzajemne honorowanie i sprzedaż biletów, zawierającej postanowienia dotyczące finansowania oraz wzajemnych rozliczeń pomiędzy stronami. Koleje Śląskie uchybiły zatem obowiązkowi dostarczenia dokumentu potwierdzającego przedstawiony we wniosku argument konieczności przekazywania przez ww. przewoźnika kolejowego określonych kwot na rzecz Przewozów Regionalnych w przypadku uruchomienia nowych połączeń komercyjnych. Nie było tym samym możliwości, w toku badania, przeprowadzenia analizy argumentów podniesionych w tym zakresie we wniosku. Przykładowo, niemożliwe było stwierdzenie czy zakres regulacji tej umowy obejmuje także rozliczenia z tytułu połączeń komercyjnych, czy też ograniczony jest do obszaru połączeń służby publicznej. Województwo Śląskie zawarło umowy o świadczenie usług publicznych zarówno z Kolejami Śląskimi, jak również z Przewozami Regionalnymi. Dotyczą one zatem komplementarnych usług przewozowych świadczonych przez obu przewoźników na ich podstawie. Tym samym umowa o wzajemnym honorowaniu i sprzedaży biletów między ww. przewoźnikami kolejowymi stanowi element polityki przewozowej organizatora właściwego dla tego regionu, polegającej na podziale realizacji połączeń służby publicznej między dwóch operatorów.
Z powodów wskazanych powyżej, większość przytoczonych przez Koleje Śląskie argumentów nie zasługiwała na uznanie. Kluczowe znaczenie dla sprawy miały zagadnienia dotyczące osiąganych przychodów z tytułu umowy nr 2892/KT/2015 a spodziewanych ich spadków w wyniku potencjalnego uruchomienia nowej usługi przez Przewozy Regionalne.
Przeprowadzona przez Prezesa UTK analiza wpływu nowego połączenia Przewozów Regionalnych na obowiązującą umowę o świadczenie usług publicznych, której stroną są Koleje Śląskie, pozwoliła stwierdzić, że w jej rezultacie odnotowane zostanie nieistotne obniżenie przychodów z przewozów realizowanych na podstawie umowy. W konsekwencji, nowe przewozy Przewozów Regionalnych nie zagrożą równowadze ekonomicznej obowiązującej umowy nr 2892/KT/2015.
Stanowisko PKP Intercity z 29 maja 2018 r. o braku wniosku o badanie równowagi ekonomicznej.
29 maja 2018 r. PKP Intercity, za pośrednictwem platformy ePUAP, przekazało pismo z 29 maja 2018 r. (znak: BBZ8-073-87/2018). Zgodnie z przekazanym stanowiskiem: PKP Intercity jako podmiot uprawniony nie będzie występować z wnioskiem o przeprowadzenie badania równowagi ekonomicznej stosownie do art. 4 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 869/2014 z dnia 11 sierpnia 2014 r. w sprawie nowych kolejowych przewozów pasażerskich.
Stanowisko Marszałka Województwa Mazowieckiego z 29 maja 2018 r. o braku wniosku o badanie równowagi ekonomicznej.
Marszałek Województwa Mazowieckiego w piśmie z 29 maja 2018 r. (znak: NI-IT-I.8060.37.2018.DA) poinformował, że w związku z toczącymi się przed Prezesem UTK postępowaniami administracyjnymi w sprawie przyznania Przewozom Regionalnym otwartego dostępu na trasach kolejowych: