Program nauczania na kursie specjalistycznym w zakresie uzyskiwania informacji z Internetu dla policjantów zwalczających przestępczość komputerową.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.KGP.2018.109

Akt obowiązujący

Wersja od: 24 października 2018 r.

DECYZJA Nr 322

KOMENDANTA GŁÓWNEGO POLICJI

z dnia 24 października 2018 r.

w sprawie programu nauczania na kursie specjalistycznym w zakresie uzyskiwania informacji z Internetu dla policjantów zwalczających przestępczość komputerową

Na podstawie § 54 ust. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 19 czerwca 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków odbywania szkoleń zawodowych oraz doskonalenia zawodowego w Policji (Dz. U. poz. 877, z późn. zm.) postanawia się, co następuje:

§ 1. Określa się program nauczania na kursie specjalistycznym w zakresie uzyskiwania informacji z Internetu dla policjantów zwalczających przestępczość komputerową, stanowiący załącznik do decyzji.

§ 2. Realizację kursu, o którym mowa w § 1, powierza się Wyższej Szkole Policji w Szczytnie, Centrum Szkolenia Policji w Legionowie oraz Szkole Policji w Pile.

§ 3. Kurs specjalistyczny w zakresie uzyskiwania informacji z Internetu dla policjantów zwalczających przestępczość komputerową, rozpoczęty i niezakończony przed dniem wejścia w życie niniejszej decyzji, prowadzi się na podstawie programu nauczania obowiązującego w dniu rozpoczęcia kursu.

§ 4. Traci moc decyzja nr 872 Komendanta Głównego Policji z dnia 5 grudnia 2007 r. w sprawie programu kursu specjalistycznego w zakresie uzyskiwania informacji z Internetu dla policjantów zwalczających przestępczość komputerową (Dz. Urz. KGP poz. 185 oraz z 2008 r. poz. 117).

§ 5. Decyzja wchodzi w życie z dniem podpisania.

ZAŁĄCZNIK

PROGRAM NAUCZANIA NA KURSIE SPECJALISTYCZNYM W ZAKRESIE UZYSKIWANIA INFORMACJI Z INTERNETU DLA POLICJANTÓW ZWALCZAJĄCYCH PRZESTĘPCZOŚĆ KOMPUTEROWĄ

SPIS TREŚCI

I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE

1. Nazwa kursu

2. Cel kursu

3. Kryteria formalne, jakim muszą odpowiadać kandydaci kierowani na kurs

4. System prowadzenia kursu

5. Czas trwania kursu

6. Liczebność grupy szkoleniowej

7. Warunki niezbędne do realizacji i osiągnięcia celów kształcenia

8. Zakres tematyczny oraz system oceniania

9. Forma zakończenia kursu

II. TREŚCI KSZTAŁCENIA

I. 

ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO - PROGRAMOWE

1. Nazwa kursu

Kurs specjalistyczny w zakresie uzyskiwania informacji z Internetu dla policjantów zwalczających przestępczość komputerową, zwany dalej "kursem".

2. Cel kursu

Celem kursu jest pogłębienie wiedzy policjantów z zakresu zwalczania przestępczości komputerowej i uzyskiwania informacji z Internetu, służące usprawnieniu prowadzenia postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa komputerowe.

3. Kryteria formalne, jakim muszą odpowiadać kandydaci kierowani na kurs

Na kurs kierowani są policjanci, którzy spełniają łącznie następujące kryteria:

- zajmują się bezpośrednio zwalczaniem przestępczości komputerowej - uzyskiwaniem informacji z Internetu,

- zajmują stanowiska wykonawcze w komórkach zajmujących się zwalczaniem przestępczości gospodarczej, kryminalnej lub cyberprzestępczości,

- posiadają podstawową wiedzę informatyczną rozumianą, jako znajomość obsługi komputera klasy PC z zainstalowanym systemem MS Windows,

- znają polskie prawo karne w zakresie przestępczości komputerowej.

Kierowanie na kurs powinno odbywać się w porozumieniu z kierownikami komórek organizacyjnych właściwych do walki z przestępczością gospodarczą, kryminalną lub cyberprzestępczością.

4. System prowadzenia kursu

Kurs prowadzony jest w systemie stacjonarnym.

5. Czas trwania kursu

Kurs trwa 5 dni szkoleniowych. Na całkowity wymiar czasu trwania kursu składają się:

Przedsięwzięcia	Czas realizacji (w godzinach lekcyjnych)
Rozpoczęcie, zapoznanie z regulaminami i organizacją kursu	1
Zajęcia programowe	38
Zakończenie kursu	1
Ogółem	40 (5 dni szkoleniowych)

Program kursu przewiduje realizację 40 godzin lekcyjnych. Jako podstawę dziennego wymiaru czasu pracy uczestników kursu przyjęto 8 jednostek lekcyjnych dziennie.

Podczas prowadzenia zajęć, można regulować ich czas w sposób zapewniający optymalne osiągnięcie zakładanych celów, z zastrzeżeniem rozpoczęcia kolejnej jednostki metodycznej w czasie przyjętym w rozkładzie zajęć dydaktycznych.

6. Liczebność grupy szkoleniowej

Treści kształcenia należy realizować w grupie szkoleniowej, której liczebność, z uwagi na efektywność stosowanych metod (technik) dydaktycznych oraz cele dydaktyczne zajęć, nie powinna przekraczać 12 osób.

7. Warunki niezbędne do realizacji i osiągnięcia celów kształcenia

Zasadniczą formą realizacji kursu są zajęcia dydaktyczne prowadzone metodą wykładu, ćwiczeń, pokazu i zajęć praktycznych w jednostce szkoleniowej.

Zajęcia prowadzi kadra dydaktyczna jednostki szkoleniowej oraz zaproszone osoby posiadające odpowiednie doświadczenie zawodowe oraz wiedzę i umiejętności z zakresu realizowanego kursu. W celu uzyskania lepszej efektywności kształcenia zaleca się realizowanie zajęć praktycznych przez dwóch prowadzących.

Każdy z uczestników kursu musi posiadać osobiste stanowisko pracy, na które składa się zestaw komputerowy z dostępem do Internetu on-line, zapewniający stabilne warunki pracy - minimalna prędkość łącza dla grupy to 10 Mb/s.

8. Zakres tematyczny oraz system oceniania

Temat	Czas realizacji (w godzinach lekcyjnych)	System oceniania
I. Charakterystyka przestępczości komputerowej	4	Nabywane przez słuchaczy umiejętności podlegają bieżącemu ocenianiu według obowiązującej skali
II. Środowisko komputerowe	4	ocen: 6-1 (słuchacz powinien uzyskać co najmniej dwie oceny bieżące).
III. Usługi w sieciach komputerowych	13	Końcowe zadanie praktyczne realizowane jest w ramach Tematu V: Procedury postępowania w sprawach o przestępstwa komputerowe i polega na samodzielnym wykonaniu, określonego przez prowadzącego zajęcia dydaktyczne, zadania dotyczącego postępowania Policji w przypadku
IV. Uzyskiwanie informacji ze źródeł ogólnodostępnych	4	uzyskania informacji o popełnionym przestępstwie komputerowym. Końcowe zadanie praktyczne podlega bieżącemu
		ocenianiu według obowiązującej skali ocen: 6-1.
V. Procedury postępowania w sprawach o przestępstwa komputerowe	13	Każda ocena negatywna, uzyskana w trakcie trwania kursu, musi być poprawiona na ocenę pozytywną.

9. Forma zakończenia kursu

Absolwent otrzymuje świadectwo ukończenia kursu specjalistycznego z wpisanym ogólnym wynikiem nauki, który jest średnią arytmetyczną ocen bieżących.

II. 

TREŚCI KSZTAŁCENIA

TEMAT NR I. CHARAKTERYSTYKA PRZESTĘPCZOŚCI KOMPUTEROWEJ

CELE: Słuchacz po zakończeniu tematu będzie potrafił:

- wskazać trudności w szczegółowej klasyfikacji przestępczości komputerowej,

- wskazać zakres międzynarodowych regulacji prawnych dotyczących przestępczości komputerowej,

- wskazać zakres regulacji prawnych dotyczących przestępczości komputerowej w krajowym systemie prawa,

- identyfikować zachowania stanowiące naruszenia prawa polskiego oraz możliwości ścigania przestępstw popełnianych poza granicami Polski.

Nr	Zagadnienia	Czas realizacji w godz. lekcyjnych	Metoda	Wskazówki do realizacji
1.	Cechy przestępczości komputerowej	1	wykład	Omów cechy charakterystyczne przestępczości komputerowej: - sposoby popełniania przestępstw, - specyfikę śladów i dowodów przestępczości komputerowej, - ograniczenia w zakresie przeszukania, - zabezpieczenia techniczne. Przedstaw charakterystykę sprawców, szczególnie w aspekcie transgraniczności: - rodzaje sprawców, - motywy działania, - dostęp do narzędzi, - trudności w ustaleniu miejsca popełnienia przestępstwa, - różnice w regulacjach prawnych dotyczących tego samego zachowania w prawie krajowym.
2.	Regulacje międzynarodowe	1	wykład	Omów Konwencję o cyberprzestępczości. Zwróć uwagę na znaczenie tego aktu prawnego w aspekcie współpracy międzynarodowej. Przedstaw historię i klasyfikację cyberprzestępczości. Odnieś przepisy Konwencji do prawa krajowego. Przedstaw organizacje i porozumienia międzynarodowe (CERT). Omów Protokół Dodatkowy do Konwencji o cyberprzestępczości, dotyczący kryminalizacji aktów natury rasistowskiej i ksenofobicznej popełnianych przy pomocy systemów komputerowych. Omów Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/40/UE z dnia 12 sierpnia 2013 r. dotyczącą ataków na systemy informatyczne.
3.	Prawo krajowe	2	wykład	Przedstaw i omów przepisy kodeksu karnego dotyczące przestępstw przeciwko ochronie informacji (Rozdział XXXIII). Przedstaw i omów pozostałe przepisy kodeksu karnego mające związek z cyberprzestępczością: 115 § 14, 130 § 3, 165 § 1, 167 § 2, 190a § 1 i 2, 196, 200, 200a, 200b, 202, 254a, 256, 257, 270, 278 § 2, 285, 287, 293, 299. Przedstaw i omów przepisy kodeksu postępowania karnego (143 § 1, 217 § 1, 218 § 1, 218a, 218b, 23 6a). Przedstaw i omów przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (23, 115, 116, 117, 118, 119). Omów przepisy w pozostałych aktach prawnych związanych z cyberprzestępczością (prawo telekomunikacyjne, ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną, ustawa o usługach płatniczych, ustawa o ochronie danych osobowych, ustawa o ochronie informacji niejawnych).

TEMAT NR II. ŚRODOWISKO KOMPUTEROWE

CELE: Po zrealizowaniu tematu słuchacz będzie potrafił:

- wskazać różnice w sposobie i zakresie zbierania, dokumentowania i taktyki prowadzenia postępowania w zależności od środowiska komputerowego, obejmującego pojedyncze stanowisko komputerowe, sieć wewnętrzną firmy i sieć Internet,

- określić działania policjantów wskazane przy planowaniu i prowadzeniu postępowań w sprawach o przestępstwa komputerowe.

Nr	Zagadnienia	Czas realizacji w godz. lekcyjnych	Metoda	Wskazówki do realizacji
1.	Stanowisko komputerowe	2	wykład, dyskusja	Omów typy i budowę najczęściej spotykanych rodzajów komputerów. Wskaż najważniejsze elementy i urządzenia peryferyjne. Omów inne urządzenia przetwarzające dane: palmtop, IoT, smartfon, tablet. Omów rodzaje nośników danych, wskaż różnice pomiędzy nośnikami stałymi i wymiennymi. Omów sposoby zabezpieczania poszczególnych rodzajów nośników i opisz sposoby dokumentowania czynności. Omów strukturę danych, organizację kont użytkowników najpopularniejszych systemów operacyjnych: MS Windows, MAC OS, Linuks, Android, iOS. Poproś słuchaczy o wskazanie najważniejszych elementów stanowiska komputerowego i poproś o opis zabezpieczania poszczególnych elementów.
2.	Sieci komputerowe	2	wykład	Podczas omawiania rodzajów sieci komputerowych opisz typy sieci wymiany danych, najpopularniejsze topologie sieci oraz normy i standardy stosowane w sieciach komputerowych. Omów podstawy protokołu TCP/IP uwzględniając szczególnie model OSI, budowę pakietów (nagłówek IP, TCP, UDP), używanie snifferów i tworzenie pułapek. Omów polityki w zakresie przyznawania i zarządzania adresami internetowymi. Przedstaw adresację IP i domenową. Wskaż organizacje odpowiadające za przydział domen i bazy danych whois.

TEMAT NR III. USŁUGI W SIECIACH KOMPUTEROWYCH

CELE: Po zrealizowaniu tematu słuchacz będzie potrafił:

- określić sposoby pozyskiwania informacji na temat użytkowników sieci komputerowych,

- zidentyfikować poszczególne rodzaje usług sieciowych,

- zidentyfikować różnice w sposobach zbierania i zabezpieczania informacji w zależności od rodzaju usługi sieciowej,

- sprawnie posługiwać się pocztą elektroniczną, zabezpieczać kopie do celów dowodowych oraz ustalać tożsamość źródeł danych.

Nr	Zagadnienia	Czas realizacji w godz. lekcyjnych	Metoda	Wskazówki do realizacji
1.	Strony WWW	2	wykład, ćwiczenia	Wspólnie ze słuchaczami sprawdź kilka stron WWW (statyczne, dynamiczne, zabezpieczone, ukryte), poproś słuchaczy o scharakteryzowanie poszczególnych rodzajów i ich znaczenia dla toczącego się postępowania. Omów rodzaje i lokalizacje serwerów stron WWW. Przedstaw metody zbierania danych o autorach, właścicielach, lokalizacjach: - sposoby uzyskiwania informacji o domenach, serwerach, adresach, - kontakt z administratorem, - możliwości przeglądania kodu źródłowego, - systemy wymiany banerów, - księgi gości, liczniki odwiedzin.
2.	Poczta elektroniczna	4	wykład, ćwiczenia	Przedstaw podstawy działania poczty elektronicznej omawiając jej standardy, protokoły, bezpieczeństwo i programy do jej obsługi. Przedstaw możliwości ustalania trasy i autora listu poprzez przeglądanie nagłówka wiadomości pocztowej i korzystania z różnego oprogramowania (zarówno klienta e-mail jak i programów do dekodowania poczty). Poproś słuchaczy o ustalenie trasy i autora kilku wybranych wiadomości e-mail zarówno poprzez przeglądanie nagłówka wiadomości, jak i wykorzystanie oprogramowania. Przedstaw sposoby anonimizacji wiadomości elektronicznej i związane z tym możliwości wykrywcze (anonimowa poczta (SMTP), anonimizery, przechwytywanie poczty elektronicznej na serwerze, podsłuch i kontrola korespondencji internetowej, przeglądanie poczty przechowywanej w programach pocztowych). Przedstaw formalno-prawne ograniczenia w zbieraniu dowodów. Poproś słuchaczy o wysłanie anonimowej wiadomości e-mail oraz wskazanie kierunków wykrywczych. Dokonaj przeglądu usług e-mail dostępnych za pośrednictwem sieci TOR i przedstaw możliwości wykrywcze.
3.	Pozostałe sposoby wymiany danych i informacji	4	wykład, ćwiczenia	Przedstaw wybrane sposoby na wymianę danych w sieciach komputerowych i omów ich możliwości wykrywcze: systemy typu klient serwer (np. FTP, serwery newsowe - grupy binarne, przechowywanie plików w chmurze), systemy typu P2P (np. BitTorrent,.eDonkey, P2Mail), udostępnianie zasobów lokalnych (np. dyski sieciowe, udziały lokalne, lokalne serwery plików). Omów wybrane sposoby wymiany informacji np.: grupy dyskusyjne, fora dyskusyjne, systemy randkowe, portale ogłoszeniowe, systemy komentarzy, portale społecznościowe. Wskaż możliwości wykrywcze. Omów ideę działania komunikatorów i chatów, wskaż najpopularniejsze. Wskaż możliwości wykrywcze. Omów bramki SMS, serwisy z dostępem warunkowym - SMS i systemy VoIP. Omów handel elektroniczny w Internecie, także w DarkWeb. Wskaż różnice pomiędzy serwisami ogłoszeniowymi, systemami aukcyjnymi i sklepami. Wskaż możliwości wykrywcze. Omów system bankowości elektronicznej, wskaż jego podatności na nadużycia i sposoby zabezpieczania. Omów pojęcie płatności elektronicznej, pojęcie kryptowaluty i pojęcie blockchain. W ramach ćwiczeń słuchacze powinni skonfigurować software'owy portfel bitcoinowy (poprawnie zainstalować i skonfigurować program komputerowy, który jest odpowiedzialny za przechowywanie i przesyłanie kryptopwalut) i opisać sposób dokonywania transakcji oraz wskazać sposoby na monitorowanie wybranych płatności. Omów operacje na kryptowalutach wykonywane na PC i smartfonie.
4.	Sposoby identyfikacji i zabezpieczania informacji	3	wykład, ćwiczenia	Wskaż sposoby ustalania tożsamości źródeł danych (serwery whois, współpraca z administratorem sieci/systemu, skanowanie sieci). Wskaż sposoby zabezpieczania danych (sposoby zabezpieczania transmisji sieciowej, uwierzytelnianie użytkowników, urządzenia do administrowania siecią, sposoby zabezpieczania a możliwość utraty danych, informacje możliwe do uzyskania w czasie badań laboratoryjnych, zabezpieczenia techniczne). Wskaż sposoby zabezpieczania kopii do celów dowodowych (możliwości współpracy z administratorem systemu/sieci, uzyskiwanie kopii z serwera macierzystego, uzyskiwanie kopii z serwerów cechujących, uzyskiwanie kopii z innych źródeł). Poproś słuchaczy o wskazanie źródeł informacji dla kilku podanych przykładów. Omów formalno-prawne ograniczenia w zbieraniu dowodów.

TEMAT NR IV. Uzyskiwanie informacji ze źródeł ogólnodostępnych

CELE: Po zrealizowaniu tematu słuchacz będzie potrafił:

- opisać pojęcie białego wywiadu,

- identyfikować poszczególne źródła informacji,

- wskazać podstawowe metody, techniki, narzędzia stosowane przy pozyskiwaniu informacji,

- prawidłowo analizować dane i interpretować otrzymane wyniki,

- ocenić przydatność danych do realizacji wybranego zagadnienia.

Nr	Zagadnienia	Czas realizacji w godz. lekcyjnych	Metoda	Wskazówki do realizacji
1.	Uzyskiwanie informacji ze źródeł ogólnodostępnych.	4	wykład, ćwiczenia	Omów podstawowe pojęcia związane z białym wywiadem: Open Source Data (OSD), Open Source Information (OSIF), Open Source Intelligence (OSINT), walidacja OSINT (OSINT-V). Omów sposoby zbierania i łączenia danych w oparciu o strony WWW (metody, źródła, mechanizmy weryfikacji danych). Przeprowadź pokaz i poproś słuchaczy o wykonanie ćwiczeń z wykorzystaniem oprogramowania MALTEGO i FOCA według zadanych parametrów zadania.

TEMAT NR V. PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SPRAWACH O PRZESTĘPSTWA KOMPUTEROWE

CELE: Po zrealizowaniu tematu słuchacz będzie potrafił:

- opisać sposoby pozyskiwania informacji na temat użytkowników sieci komputerowych,

- identyfikować poszczególne rodzaje usług sieciowych,

- określić różnice w sposobach zbierania i zabezpieczania informacji w zależności od rodzaju usługi sieciowej,

- określić działania policjantów wskazane przy planowaniu i prowadzeniu działań procesowych i operacyjno-rozpoznawczych w sprawach o przestępstwa komputerowe.

Nr	Zagadnienia	Czas realizacji w godz. lekcyjnych	Metoda	Wskazówki do realizacji
1.	Zabezpieczanie dowodów uzyskanych w związku z przestępstwem popełnionym przy użyciu sprzętu komputerowego	2	wykład	Opisz procedurę postępowania podczas zabezpieczania dowodów ujmując najważniejsze elementy: - rozpoznanie, planowanie, przygotowanie operacji, - dbanie o bezpieczeństwo danych, - odpowiednie dokumentowanie, - możliwości współpracy z ekspertem. Omów ograniczenia formalno-prawne, wynikające z prawa procesowego i innych przesłanek. Omów ograniczenia techniczne. Omów taktykę działań: - rodzaj przestępstwa a siły i środki użyte do działań Policji, - zakres rozpoznania, - rodzaje planów (czas, miejsce działań), - skład grupy.
2.	Wyszukiwanie i zabezpieczanie śladów w sieciach komputerowych	9	wykład, ćwiczenia	Omów ograniczenia formalno-prawne wynikające z: - prawa krajowego (adekwatność użytych środków - osoba trzecia, zwróć uwagę na zabezpieczenie dowodów zawierających tajemnice), - umów międzynarodowych. Omów ograniczenia techniczne. Omów możliwości współpracy z: - ekspertem, - administratorem (administratorami) sieci, - pionem odpowiedzialnym za bezpieczeństwo sieci, - międzynarodowymi organizacjami wymiaru sprawiedliwości,
				- z organizacjami pozapolicyjnymi, - konsultantami krajowymi i zagranicznymi. Omów taktykę działań: - rodzaj przestępstwa a siły i środki użyte do działań Policji, - zakres rozpoznania, - rodzaje planów (czas, miejsce działań), - skład grupy. Wskaż na różnice w procedurach postępowania w przypadkach małych sieci lokalnych a dużych sieci firmowych. Na podstawie wydanych założeń dotyczących hipotetycznego przestępstwa komputerowego słuchacze powinni wykonać plan działań oraz wyszukać żądane rodzaje informacji i podać odpowiednie procedury postępowania.
3.	Przyjęcie zawiadomienia o przestępstwie	2	wykład, ćwiczenia	Omów ograniczenia formalno-prawne wynikające z prawa krajowego, umów międzynarodowych. Omów ograniczenia techniczne. Wskaż na problemy dotyczące ustalenia jednostki organizacyjnej Policji właściwej do prowadzenia sprawy. Słuchacze na podstawie podanych założeń powinni zaplanować działania Policji (uwzględniając odpowiednie i adekwatne środki, skład grupy, możliwości współpracy, koordynację działań). Dokonaj oceny końcowego zadania praktycznego.