Podstawy programowe kształcenia w zawodach: technik analityk, technik elektronik, technik odlewnik, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, fototechnik, ślusarz i murarz.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MEN.1997.6.25

Akt utracił moc

Wersja od: 28 maja 1997 r.

ZARZĄDZENIE NR 10

MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ

z dnia 26 maja 1997 r.

w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach: technik analityk, technik elektronik, technik odlewnik, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, fototechnik, ślusarz i murarz.

Na podstawie art. 22 ust. 2 pkt. 2 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496 oraz z 1997 r. Nr 28, poz. 153) zarządza się, co następuje:

ZAŁĄCZNIK Nr 1

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ANALITYK

symbol cyfrowy 2146

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

1.1.

Umiejętności zawodowe, stanowiące kwalifikacje w zawodzie:

W wyniku realizacji kształcenia w zawodzie uczeń (słuchacz) powinien umieć:

1.1.1. Pobierać próbki pierwotne analizowanego materiału i przygotowywać średnie próbki analityczne.

1.1.2. Znakować, zabezpieczać i przechowywać analizowany materiał zgodnie z jego właściwościami oraz wymaganiami określonymi normami i instrukcjami.

1.1.3. Dokonywać oceny metod analitycznych i dobierać optymalne, dostosowane dla konkretnego oznaczania – w zależności od rodzaju badanego materiału i jego składu oraz rodzaju i celu analizy.

1.1.4. Przeprowadzać analizy jakościowe kontrolujące zgodność składu badanego materiału z obowiązującymi normami.

1.1.5. Wykonywać oznaczenia ilościowe metodami klasycznymi, fizykochemicznymi oraz biochemicznymi, zgodnie z przepisami bhp, ppoż. i ochrony środowiska.

1.1.6. Ustalać na podstawie wyników analiz klasy jakościowe badanych substancji.

1.1.7. Opracowywać wyniki analiz z uwzględnieniem interpretacji statystycznej.

1.1.8. Obsługiwać, a także konserwować sprzęt i aparaturę laboratoryjną zgodnie z instrukcjami oraz przepisami bhp i ppoż.

1.1.9. Prowadzić ewidencję i dokumentację prac laboratoryjnych.

1.1.10. Posługiwać się normami i korzystać z różnych źródeł informacji.

1.1.11. Organizować stanowisko pracy i utrzymywać go w czystości.

1.1.12. Rozpoznawać zagrożenia wynikające z kontaktu z substancjami chemicznymi.

1.1.13. Pracować w zespole i kierować grupą.

1.1.14. Rozróżniać podstawowe kategorie ekonomiczne i najważniejsze podmioty gospodarcze.

1.1.15. Oceniać własne możliwości zawodowe oraz prezentować w odpowiedni sposób walory osobiste i umiejętności zawodowe podczas poszukiwania pracy.

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU, MAJĄCE WPŁYW NA ORGANIZACJĘ PROCESU DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO

Profil kształcenia w zawodzie technik analityk uwarunkowany jest strukturą rynku pracy dla absolwentów (aktualną i przewidywaną), a także zachodzącymi obecnie przekształceniami gospodarczymi. Podstawowe zadanie technika analityka – oznaczanie składu jakościowego i ilościowego materii – determinuje jego potencjalne miejsca pracy. Zaliczyć do nich można przede wszystkim:

– laboratoria przemysłowe (kontrola procesów technologicznych, analizy surowców i produktów, wprowadzanie nowych technik i metod, analizowanie przyczyn awarii),

– laboratoria pracujące na rzecz rolnictwa (ocena jakości gleb, stopnia skażenia produktów rolnych, racjonalizacja nawożenia, stosowania pestycydów, regulatorów wzrostu itp.),

– laboratoria środowiskowe (analizy wód, gleb, atmosfery, ciągły monitoring zanieczyszczeń ekosfery),

– laboratoria pracujące dla potrzeb przemysłu spożywczego (badanie jakości produktów spożywczych),

– laboratoria kliniczne (analizy ambulatoryjne, diagnostyczne).

Technicy analitycy znaleźć mogą również zatrudnienie w innych sferach działalności ludzkiej: w laboratoriach naukowo-badawczych, kryminalistycznych, toksykologicznych, pracujących dla potrzeb archeologii, geologii historii i in.

Zarysowana specyfika rynku pracy stwarza konieczność szeroko profilowego kształcenia technika analityka, zdolnego podjąć pracę w laboratoriach różnych typów, wykonujących zróżnicowane analizy z użyciem wszelkich współczesnych metod analitycznych (klasycznych, fizykochemicznych i biologicznych). Zakres tematyczny bloków służy ukształtowaniu umiejętności zarówno manualnych (budowa prostych układów analitycznych i preparatywnych, obsługa aparatury analitycznej i pomiarowej, wykonywanie analiz chemicznych, biochemicznych i mikrobiologicznych), jak i intelektualnych (ocena stopnia zagrożeń ekologicznych, projektowanie udoskonaleń metod, zdolność do szybkiej zmiany specjalności analitycznej itp.).

Perspektywiczne kierunki ewolucyjne gospodarki i nauki, a głównie inżynierii materiałowej, środowiskowe i chemii klinicznej stymulują rozwój chemii analitycznej w dziedzinach: specjacji, analizy śladowej i analizy przestrzennego rozkładu składników materiału; wymagają też stosowania metod skomputeryzowanych i szerszego wprowadzania robotów analitycznych. Absolwent w zawodzie technika analityka musi być przygotowany również w tych zakresach – znać podstawy metod używanych do oznaczeń śladowych ilości pierwiastków, potrafi stosować sprzęt PC jako uzupełniające narzędzie pracy, obsługiwać automatyczne analizatory analityczne.

Strukturalne przekształcenia stosunków własnościowych w gospodarce stwarzają konieczność prowadzenia uzupełniającego kształcenia socjotechnicznego na poziomie średnim w zakresie ekonomii, podstaw prawnych systemu gospodarczego i teorii kontaktów interpersonalnych. Celem tej części procesu nauczania jest przygotowanie absolwenta do poszukiwania i podjęcia pracy w warunkach gospodarki rynkowej – jako pracownik lub samodzielny przedsiębiorca.

3.

WARUNKI TECHNICZNE NIEZBĘDNE DO PODJĘCIA PRZEZ SZKOŁĘ KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Prawidłowa realizacja treści objętych niniejszą podstawą programową możliwa jest jedynie w szkołach dysponujących odpowiednimi warunkami technodydaktycznymi, a przede wszystkim pracowniami i laboratoriami wyposażonymi w nowoczesne pomoce dydaktyczne, tj.: techniczne środki nauczania oraz środki dydaktyczne.

Specyfika kształcenia zawodowego technika analityka wymaga:

1. Klasopracowni ogólnych do prowadzenia zajęć z całą klasą i z grupami.

2. Laboratorium fizycznego do prowadzenia zajęć z grupami ćwiczeniowymi w celu opanowania umiejętności zawartych w bloku techniczno-technologicznym.

3. Pracowni komputerowej do zajęć prowadzonych w celu opanowania umiejętności zawartych w blokach : techniczno-technologicznym i chemiczno-analitycznym.

4. Laboratorium chemicznego do zajęć prowadzonych w celu opanowania umiejętności zawartych w blokach: chemiczno-analitycznym oraz, ewentualnie, biologiczno-ekologicznym.

5. Laboratorium analizy klasycznej dla grup ćwiczeniowych realizujących zajęcia prowadzone w celu opanowania umiejętności zawartych w blokach: chemiczno-analitycznych oraz ewentualnie, biologiczno-ekologicznym.

6. Laboratorium analizy instrumentalnej do zajęć prowadzonych w celu opanowania umiejętności zawartych w blokach: chemiczno-analitycznym oraz, ewentualnie, biologiczno-ekologicznym.

7. Laboratorium analizy technicznej do prowadzenia zajęć w celu opanowania umiejętności zawartych w blokach: techniczno-technologicznym i chemiczno-analitycznym.

8. Laboratorium mikrobiologiczne i metod bioanalitycznych do prowadzenia zajęć w celu opanowania umiejętności zawartych w blokach: biologiczno-ekologicznym i chemiczno-analitycznym.

3.2.

Laboratorium fizyczne

Laboratorium dla grup ćwiczeniowych wyposażone w sprzęt do prowadzenia pokazów przez nauczycieli i pomiarów wykonywanych przez uczniów (indywidualnie lub w zespołach co najwyżej dwuosobowych), ilustrujących treści programowe, zwłaszcza w działach: elektryczność i magnetyzm (przede wszystkim obwody prądu, miernictwo, maszyny elektryczne), a także elektronika techniczna (zwłaszcza elementy i układy półprzewodnikowe, np.: diody, tyrystory, tranzystory, termistory, hallotrony, układy scalone).

3.8.

Laboratorium mikrobiologiczne i metod bioanalitycznych

Laboratorium dla grup ćwiczeniowych wyposażone w sprzęt specjalny umożliwiający pracę w warunkach jałowych i indywidualne wykonywanie analiz materiałów biologicznych i klinicznych, a także przeprowadzanie prostych doświadczeń z zakresu toksykologii.

_____________

¹⁾Wszystkie omawiane "Laboratoria" powinny mieć zaplecze do przechowywania odczynników i zapasowego sprzętu, a także umożliwiać prowadzenie prac pomocniczych – sporządzanie roztworów, destylację wody itp.

4.

WARUNKI KADROWE

Ze względu na specyfikę kształcenia w zawodzie technik analityk nauczycielami teoretycznych przedmiotów zawodowych mogą być absolwenci kierunków chemicznych i biologicznych uniwersytetów i wyższych szkół pedagogicznych, chemicznych i środowiskowych kierunków politechnik, wyższych szkół inżynierskich i akademii rolniczych, a także farmacji i analityki medycznej akademii medycznych. Szczegółowe kwalifikacje reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określania szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (Dz. U. Nr 98, poz. 433 oraz z 1994 r. Nr 5, poz. 19 i Nr 109, poz. 521).

5.

WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

Zakres kształcenia zawodowego techników analityków określają bloki programowe dostosowane do potrzeb tego zawodu, sprecyzowanych w opisie kwalifikacji absolwenta zamieszczonym w pkt 1 Założeń organizacyjno-programowych, w formach kształcenia stacjonarnego, wieczorowego i zaocznego. Realizowane ono będzie w średnich szkołach zawodowych:

– 5 letnich technikach (podbudowa programowa: szkoła podstawowa),

– 2 letnich szkołach policealnych (podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące).

Absolwenci szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie technik analityk uzyskują kwalifikowany tytuł zawodowy technika analityka, umożliwiający podjęcie pracy w laboratoriach analitycznych o różnym profilu, dalsze doskonalenie zawodowe lub podjęcie kształcenia zawodowego w grupach zawodów pokrewnych, a także otrzymują przygotowanie ogólnokształcące, umożliwiające składanie egzaminu dojrzałości oraz wstęp na wyższe uczelnie.

Podstawa programowa stanowi wyznacznik do formułowania szczegółowych programów nauczania opracowanych przez poszczególne szkoły, a także środowiska zainteresowane poprawą kształcenia zawodowego. Hasłom zawartym w podstawie programowej nadaje się bardziej szczegółowy charakter, uwzględniając warunki pracy danej szkoły, a nawet klasy. Czynnikami determinującymi szczegółowy program będą: stopień zaawansowania uczniów w nauce, istniejące środki dydaktyczne, dostępne podręczniki i materiały źródłowe, a także potrzeby lokalne. Dalsze uszczegółowienie treści podstawy programowej może być dokonane w formie odrębnego opracowania, zawierającego szczegółowe rozkłady materiału nauczania w poszczególnych jednostkach metodycznych.

Znajomość celów wyznaczonych w podstawie programowej pozwala dobrać formy organizacyjne, metody nauczania oraz środki dydaktyczne, zapewniające ich realizację. Celów szczegółowych nie należy formułować w postaci ogólnych zaleceń, lecz w formie ściśle określonych (wymiernych) wyników, jakie mają być uzyskane.

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

Przedmioty ogólnokształcące realizowane w szkołach zawodowych są integralnym elementem procesu kształcenia. Ich treści i umiejętności, poza tworzeniem podstaw ogólnego rozwoju intelektualnego, powinny stanowić podbudowę przedmiotów zawodowych. Właściwa konstrukcja przedmiotów obydwu rodzajów wymaga starannego korelowania zarówno treści, jak i usytuowania ich względem siebie w cyklu kształcenia. Wyodrębnione w podstawie programowej bloki tematyczne zawierają zbiory celów i treści służących ich realizacji determinują koncepcję zawodowej, nadrzędnej części kształcenia. Szczegółowy, pełny program nauczania uwzględniać musi obydwa elementy procesu, a charakter bloku ogólnokształcącego powinien by nakierunkowany na specyficzne treści i umiejętności związane z zawodem.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %^*)
Chemiczno-analityczny	45%
Techniczno-technologiczny	20%
Biologiczno-ekologiczny	10%
Ekonomiczno-socjotechniczny	5%
Razem	80%^**)

_______

^*) Podział na bloki programowe dotyczy kształcenia młodzieży i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej) dla typów szkół zawodu technik analityk przewidzianych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z 1993 r.

^**)20% pozostaje do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy (w tym specjalizację).

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH

1. Chemiczno-analitycznym

2. Techniczno-technologicznym

3. Biologiczno-ekologicznym

4. Ekonomiczno-socjotechnicznym

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W BLOKU CHEMICZNO-ANALITYCZNYM

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

1.1. Obliczyć efekty masowe i energetyczne reakcji chemicznych posługuje się obowiązującymi jednostkami liczności materii, masy i energii (sporządzić bilans materiałowy i energetyczny).

1.2. Obliczyć masy lub objętości odczynników niezbędne dla sporządzenia roztworów o żądanych stężeniach.

1.3. Obliczyć stężenia substancji biorących udział w procesach równowagowych w roztworach wodnych.

1.4. Obliczyć wyniki analiz ilościowych z wykorzystaniem metod matematycznych i graficznych oraz statystycznie je zinterpretować.

1.5. Scharakteryzować cechy substancji w podstawowych stanach skupienia (fazy czyste).

1.6. Opisać formalnie równowagi fazowe w układach wieloskładnikowych, na których opierają się fizyczne procesy rozdzielania i oczyszczania substancji.

1.7. Scharakteryzować typy równowag w roztworach wodnych i zastosować ich formalny opis do interpretacji wyników analiz miareczkowych i grawimetrycznych.

1.8. Zastosować podstawowe pojęcia i teorie elektrochemiczne do interpretacji i opisu metod analitycznych (konduktometrii, potencjometrii, polarografii, elektrograwimetrii).

1.9. Zinterpretować półilościowo zjawiska fizykochemiczne (oddziaływanie promieniowania elektromagnetycznego z atomami i cząsteczkami), na których opierają się spektralne metody analityczne (spektrometria atomowa: absorpcyjna i emisyjna; cząsteczkowa: spektrofotometria UV, VIS, IR, Ramana, polarymetria; metody rezonansowe: NMR, ESR).

1.10. Opisać właściwości granicy faz i układów rozdrobnionych i zastosować je do interpretacji podziałowych metod rozdzielania (np. chromatograficznych) oraz zjawisk obserwowanych w układach koloidalnych.

1.11. Zastosować w praktyce zasady bhp, ppoż. i ochrony środowiska obowiązujące w laboratoriach analitycznych różnych typów i zachowywać się prawidłowo w sytuacji zagrożenia chemicznego.

1.12. Skorzystać z tekstowych źródeł informacji (zwłaszcza Polskich Norm, Systematycznego Wykazu Wyrobów, SWW, katalogów handlowych producentów oraz firm rozprowadzających odczynniki chemiczne, szkło laboratoryjne, drobny sprzęt laboratoryjny i aparaturę pomiarową i in.).

1.13. Zewidencjonować i udokumentować pracę laboratoryjną (prowadzić dziennik laboratoryjny).

1.14. Określić przeznaczenie podstawowego sprzętu laboratoryjnego i pomocniczej aparatury pomiarowej, używać i konserwować je z zachowaniem przepisów bhp i ppoż., oszczędnie gospodarować nośnikami energii.

1.15. Wykonać podstawowe czynności laboratoryjne, np. mycie szkła, ważenie, odmierzanie objętości, ogrzewanie, suszenie, prażenie, itp., a także proste prace szklarskie.

1.16. Zbadać właściwości odczynników chemicznych, określić ich przeznaczenie i ustalić zasady przechowywania zgodnie z właściwościami oraz wymaganiami określonymi przepisami bhp i ppoż.

1.17. Prawidłowo zastosować chemikalia o różnych stopniach czystości oraz substancje trujące, szkodliwe, palne i wybuchowe.

1.18. Wykonać czynności laboratoryjne dotyczące oczyszczania i rozdzielania substancji, np.: strącać, sączyć, suszyć i prażyć osady, krystalizować , odparowywać rozpuszczalniki, destylować, ekstrahować, ługować itp.

1.19. Zorganizować stanowisko pracy wyposażone w sprzęt laboratoryjny i odczynniki do wykonania określonej czynności laboratoryjnej, po zaplanowaniu niezbędnych procesów jednostkowych i z uwzględnieniem wymogów bhp i ppoż.

1.20. Wykonać proste czynności prowadzące do otrzymania preparatów nieorganicznych i organicznych, sprawdzić ich jakość i obliczyć wydajność prowadzonych procesów.

1.21. Ocenić właściwości metod analitycznych i wybrać odpowiednią dla konkretnej analizy.

1.22. Pobrać pierwotne próbki analizowanego materiału i przygotować reprezentatywne próbki analityczne.

1.23. Przeprowadzić analizowany materiał w postać odpowiednią do analizy.

1.24. Określić jakościowy skład materiału nieorganicznego klasycznymi metodami chemicznymi.

1.25. Przygotować roztwory mianowane (o żądanych stężeniach) do oznaczeń objętościowych.

1.26. Wykonać klasyczne oznaczenia ilościowe metodami miareczkowymi i wagowymi.

1.27. Zidentyfikować i oznaczyć ilościowo metodami klasycznymi skład elementarny substancji organicznych.

1.28. Wykonać oznaczenia ilościowe, stosując podstawowe techniki instrumentalne (spektroskopowe, elektrochemiczne, chromatograficzne).

1.29. Zidentyfikować podstawowe grupy funkcyjne, ustalić strukturę szkieletu i miejsce podstawników w łańcuchach węglowych prostych związków organicznych z zastosowaniem metod spektralnych (IR, NMR, MS).

1.30. Wybrać reakcję enzymatyczną do oznaczenia danej substancji, metodę detekcji i wykonać analizę z użyciem biosensora.

1.31. Określić charakterystyczne cechy podstawowych materiałów konstrukcyjnych, takich jak: stopy metali, tworzywa sztuczne, materiały ceramiczne, szkło oraz materiałów pomocniczych, takich jak: nawozy, materiały wiążące, materiały użytkowe, powłoki ochronne, paliwa i smary, a także podać ich przeznaczenie i przybliżony skład chemiczny.

1.32. Zmierzyć wartości wielkości fizycznych charakteryzujących materiały takich jak: gęstość, temperatura topnienia, temperatura wrzenia, natężenie barwy, rozpuszczalność, higroskopijność, lepkość.

1.33. Określić jakościowo i ilościowo użytkowe właściwości substancji, np. odporność na temperaturę i czynniki chemiczne.

1.34. Oznaczyć wartość podstawowych parametrów charakteryzujących wodę (i ewentualne surowce): kwasowość, twardość, ChZT, BZT.

1.35. Oznaczyć podstawowe zanieczyszczenia gazowe atmosfery, takie jak: tlenek siarki (IV), tlenki azotu, tlenek węgla (II).

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe):

2.1. Jednostki masy używane w obliczeniach chemicznych.

2.2. Jednostki energii używane w obliczeniach chemicznych.

2.3. Stechiometria związków chemicznych, stechiometria równań chemicznych.

2.4. Skład mieszanin gazowych i stałych (stężenia). Roztwory.

2.5. Równowagi chemiczne w układach jonowych i niejonowych.

2.6. Statystyczne metody opracowania wyników analitycznych.

2.7. Właściwości substancji czystych i metody ich opisu.

2.8. Równowagi fazowe w układach wieloskładnikowych. Fizykochemiczne podstawy procesów rozdzielania.

2.9. Elektrochemia (konduktancja elektrolityczna, ogniwa chemiczne, elektroliza i procesy nierównowagowe).

2.10. Materia i jej opis molekularny.

2.11. Zjawiska powierzchniowe i koloidy.

2.12. Zakres prac laboratorium analitycznego.

2.13. Literatura branżowa; zasady korzystania z podręczników, poradników, norm, wykazów i katalogów.

2.14. Ewidencja i dokumentacja prac laboratoryjnych.

2.15. Wyposażenie laboratorium chemicznego (sprzęt, odczynniki).

2.16. Podstawowe czynności laboratoryjne (ważenie, pomiar objętości, sporządzanie roztworów, ogrzewanie, suszenie, prażenie, chłodzenie, strącanie i sączenie osadów, krystalizacja, destylacja i in.).

2.17. Metody rozdzielania substancji (w układach jedno- i wielofazowych).

2.18. Laboratoryjne metody syntezy związków nieorganicznych i organicznych.

2.19. Charakterystyka metod analitycznych: chemicznych, fizykochemicznych i biochemicznych oraz kryteria ich oceny.

2.20. Pobieranie reprezentatywnych próbek materiałów do analiz.

2.21. Rozpuszczanie i roztwarzanie materiałów nieorganicznych; mineralizacja substancji organicznych.

2.22. Analiza jakościowa związków nieorganicznych.

2.23. Klasyczna analiza ilościowa.

2.24. Klasyczna analiza związków organicznych.

2.25. Instrumentalne metody analityczne (spektrofotometria UV – VIS, nefelometria i turbidymetria, spektralna analiza emisyjna, absorpcyjna spektrometria atomowa, refraktometria, polarymetria, konduktometria, potencjometria, polarografia, elektroliza, chromatografia, radiometria i in.).

2.26. Spektralna analiza związków organicznych (spektrometria w podczerwieni, spektrometria NMR, spektrometria masowa).

2.27. Metody bioanalityczne (diagnostyczne; biosensory; biosensory w analizie klinicznej).

2.28. Analiza techniczna (środowiskowa, przemysłowa).

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA:

Czynności, które uczeń musi umieć wykonać po zakończeniu kolejnych etapów kształcenia w bloku chemiczno-analitycznym, mają charakter praktyczny (organizacja stanowiska pracy technika analityka: dobór sprzętu laboratoryjnego, odczynników i przyrządów pomiarowych, wykonanie oznaczeń analitycznych, przestrzeganie przepisów bhp). Sprawdzanie stopnia opanowania treści kształcenia i umiejętności realizacji operacyjne sformułowanych celów kształcenia musi odbywać się w warunkach rzeczywistych przyszłej pracy absolwenta (w laboratorium badawczym, przemysłowym itp.) lub symulowanych (w laboratorium szkolnym). Podstawą oceny powinno być porównanie sposobu wykonania czynności przez ucznia z postępowaniem wzorcowym. Istotnym elementem oceny jakości przeprowadzanych oznaczeń analitycznych jest dokładność i odpowiednia precyzja otrzymanych wyników. Pomocniczymi metodami oceniania mogą być odpowiedzi ustne i sprawdziany pisemne potwierdzające znajomość podstaw teoretycznych prowadzonych działań i umiejętność rozwiązywania zadań rachunkowych z chemii analitycznej.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W BLOKU: TECHNICZNO-TECHNOLOGICZNYM

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

1.1. Wykonać sprawnie obliczenia technologiczne.

1.2. Dokonać krytycznej oceny poprawności obliczonego wyniku.

1.3. Zastosować kalkulator do prowadzenia prostych obliczeń.

1.4. Korzystać z arkusza kalkulacyjnego (np. Excel, Quattro).

1.5. Wybrać i zastosować właściwy program komputerowy.

1.6. Przygotować prosty program komputerowy.

1.7. Sporządzić i prowadzić karty kontrolne.

1.8. Sporządzić wykresy i diagramy ilustrujące wyniki obliczeń.

1.9. Wykorzystać bazy danych zawierające wyniki obliczeń.

1.10. Sporządzić i odczytać rysunek techniczny i schemat technologiczny.

1.11. Zbudować proste elektryczne zestawy pomiarowe, zastosować mierniki różnego typu.

1.12. Użytkować podstawowe maszyny elektryczne zgodnie z zasadami bhp i ppoż.

1.13. Zmierzyć podstawowe parametry procesowe (temperaturę, ciśnienie, natężenie przepływu).

1.14. Użytkować laboratoryjne i przemysłowe automatyczne układy regulujące, a także automatyczne analizatory przemysłowe.

1.15. Scharakteryzować przemiany fazowe substancji czystych (w podstawowych stanach skupienia) w zakresie wykorzystywanym w praktyce laboratoryjnej i projektowaniu technologicznym.

1.16. Oszacować efekty energetyczne przemian fazowych, procesów fizycznych i tworzenia roztworów, a także wykorzystywać je praktycznie.

1.17. Określić kryteria spontaniczności przemian i stanu równowagi układu.

1.18. Określić znaczenie stałej równowagi podczas planowania procesu chemicznego oraz wpływ czynników zewnętrznych na jego równowagową wydajność.

1.19. Zastosować podstawowe pojęcia i teorie elektrochemiczne do interpretacji i opisu procesów technologicznych (elektrometalurgii, elektrorafinacji i in.) oraz procesów korozyjnych.

1.20. Scharakteryzować pojęcia, teorie i właściwości granicy faz oraz układów rozdrobnionych, stanowiące podstawę do interpretacji roli stopnia rozwinięcia powierzchni i procesów powierzchniowych w technologii chemicznej.

1.21. Zastosować podstawowe pojęcia i teorie kinetyki chemicznej do formalnego opisu szybkości reakcji w układach homo- i heterofazowych dla różnych typów reaktorów i jakościowej interpretacji molekularnego obrazu reakcji.

1.22. Rozpoznać podstawowe aparaty stosowane w przemyśle chemicznym i na podstawie znajomości zasad działania określić ich rolę w ciągu technologicznym.

1.23. Określić rodzaj procesu jednostkowego realizowanego w węźle technologicznym i ocenić poziom zagrożenia spowodowanego ewentualną awarią.

1.24. Zanalizować graficzne przedstawienie koncepcji procesowej i wyszukać położenie węzłów analitycznych.

1.25. Zastosować zasady technologiczne do oceny prawidłowości organizacji systemu kontroli analitycznej.

1.26. Rozróżnić sposoby kontroli procesów technologicznych: in-, on-, at-, off-line, kontrola międzyoperacyjna i finalna.

1.27. Pobrać próbki analityczne (surowców, półproduktów, produktów) w warunkach ciągłego procesu technologicznego.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe):

2.1. Zastosowanie kalkulatorów i sprzętu PC do wykonywania obliczeń analitycznych, wizualizacji wyników i archiwizacji danych.

2.2. Podstawy rysunku technicznego.

2.3. Podstawy miernictwa elektrycznego.

2.4. Maszyny elektryczne.

2.5. Pomiar wielkości nieelektrycznych.

2.6. Podstawy elektroniki i automatyki.

2.7. Równowagi i przemiany fazowe substancji czystych.

2.8. Energetyka przemian fizycznych i chemicznych.

2.9. Spontaniczność przemian, stan równowagi dynamicznej i statycznej, układy gazowe doskonałe, układy heterofazowe i z fazą gazową.

2.10. Elektrochemia przemysłowa (hydrometalurgia, galwanostegia, elektroosmoza, chemiczne źródła prądu).

2.11. Podstawy korozji metali.

2.12. Układy koloidalne i ich zastosowanie w procesach przemysłowych.

2.13. Kinetyka chemiczna.

2.14. Procesy jednostkowe i aparatura przemysłu chemicznego.

2.15. Podstawy technologii chemicznej.

2.16. Kontrola analityczna w przemyśle.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA:

Kształcenie w bloku techniczno-technologicznym ma na celu opanowanie przez uczniów umiejętności pomocniczo-projektowych (sporządzanie i interpretowanie dokumentacji technicznej oraz bilansowanie procesów technologicznych) i praktycznych (użytkowanie, obsługiwanie i konserwacja aparatów przemysłu chemicznego oraz przyrządów pomiarowych; ocena jakości surowców, półproduktów i produktów).

Ocena realizacji praktycznych celów kształcenia powinna być dokonywana w realnych lub symulowanych warunkach technologicznych i obejmować sprawność, szybkość i dokładność wykonywania zadań na stanowisku pracy. Dodatkowo, dla sprawdzenia umiejętności pomocniczych, mogą być stosowane metody rozwiązywania problemów i testowania.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W BLOKU: BIOLOGICZNO-EKOLOGICZNYM

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

1.1. Dobrać sprzęt i przyrządy laboratorium mikrobiologicznego.

1.2. Wykonać najprostsze postępowania immobilizacji enzymu.

1.3. Przygotować preparat mikroskopowy i przeprowadzić jego barwienie.

1.4. Rozróżnić podstawowe grupy drobnoustrojów na podstawie obrazów mikroskopowych.

1.5. Prowadzić hodowlę i doświadczenia biologiczne oraz interpretować ich wyniki.

1.6. Wyszukać i zebrać informacje dotyczące szkodliwości substancji dla organizmu ludzkiego i środowiska.

1.7. Ocenić toksyczny charakter narkotyków i szkodliwych używek.

1.8. Pobrać i zabezpieczyć próbki do badań toksykologicznych.

1.9. Wykonać analizy substancji w celu ustalenia stopnia jej toksyczności.

1.10. Zanalizować i scharakteryzować zagrożenia, jakie niesie ze sobą współczesna cywilizacja.

1.11. Scharakteryzować zanieczyszczenia wpływające na mechanizmy bioenergetyczne.

1.12. Scharakteryzować zmiany środowiska spowodowane postępem cywilizacyjnym.

1.13. Ocenić stopień narażenia biosfery i ekosystemów na degradację w skali regionu, kraju i świata.

1.14. Umieć zakwalifikować wytwarzane w swojej pracy zawodowej odpady, zbadać ich właściwości oraz określić sposób ich utylizacji.

1.15. Krytycznie analizować nowe, niesprawdzone w praktyce rozwiązania technologiczne.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe):

2.1. Podstawy biochemii i mikrobiologii.

2.2. Metody mikrobiologiczne w technologii chemicznej i chemii analitycznej.

2.3. Metody analityczne w laboratoriach klinicznych.

2.4. Toksykologia związków chemicznych.

2.5. Toksykologia środowiska.

2.6. Zapobieganie zagrożeniom ekologicznym (bezodpadowe i nietoksyczne technologie, zagospodarowanie odpadów, ekologiczne rolnictwo, uzdatnianie wód i oczyszczanie ścieków).

2.7. Rozwój cywilizacji w harmonii z ekosystemem.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA:

Cele kształcenia w bloku biologiczno-ekologicznym zakładają opanowanie przez uczniów umiejętności praktycznych, zwłaszcza takich jak: organizacja miejsca pracy w laboratorium mikrobiologicznym, wykonanie analiz mikrobiologicznych, ocena stopnia toksyczności produktów chemicznych ( w tym narkotyków i używek), wskazanie sposobów utylizacji odpadów.

Podstawę oceny stopnia realizacji celów kształcenia stanowić powinno porównanie zachowań ucznia w warunkach rzeczywistej pracy laboratoryjnej z postępowaniami wzorcowymi, ze szczególnym zwróceniem uwagi na sprawność działania w zmiennych warunkach. Pomocniczym kryterium oceny może być sprowadzenie zdolności ucznia do stosowania wiadomości w sytuacjach problemowych (np. formułowanie planów działania w symulowanych stanach zagrożenia ekologicznego.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W BLOKU: EKONOMICZNO-SOCJOTECHNICZNYM

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

1.1. Określić pojęcia: potrzeby, dobra usługi, produkcja, obrót towarowy, konsumpcja, środki pracy, przedmioty pracy, siła robocza.

1.2. Wskazać wpływ odpowiedniej organizacji pracy na efekt działania.

1.3. Określić istotę mechanizmu rynkowego.

1.4. Określić pojęcia: towar, popyt, podaż, cena.

1.5. Wskazać relacje między popytem, podażą a ceną.

1.6. Wskazać przyczyny inflacji oraz metody walki z inflacją.

1.7. Określić pojęcia: podmiot gospodarczy, działalność gospodarcza.

1.8. Sklasyfikować podmioty gospodarcze według formy prawnej.

1.9. Podać różnicę między przedsiębiorstwem państwowym, komunalnym, spółdzielnia a spółkami prawa handlowego (jawna, akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością) i prawa cywilnego, uwzględniając tworzenie, osobowość prawną i zasady działania.

1.10. Rozróżnić odpowiedzialność majątkową spółdzielni i spółek oraz ich współwłaścicieli.

1.11. Rozróżnić cenę akcji i obligacji: nominalną, emisyjną i rynkową.

1.12. Wyjaśnić sposoby prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

1.13. Wyjaśnić zasady powszechnej prywatyzacji.

1.14. Wymienić podstawowe zadania organów różnych podmiotów gospodarczych.

1.15. Scharakteryzować schemat struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa: komórki zarządu, komórki produkcyjne i pomocnicze.

1.16. Wskazać komórki organizacyjne zajmujące się sprawami pracowniczymi.

1.17. Złożyć ofertę pracy i odpowiedzieć na nią.

1.18. Sporządzić list intencyjny (podanie) i życiorys (Cirriculum Vitae – C.V.).

1.19. Przeprowadzić rozmowę z potencjalnym pracodawcą.

1.20. Określić prawa i obowiązki pracownika przy zawieraniu umowy o pracę i umowy-zlecenia.

1.21. Skorzystać z kodeksu pracy i przykładowych regulaminów wewnętrznych.

1.22. Objaśnić wpływ wydajność pracy na wynagrodzenie pracownika.

1.23. Obliczyć wysokość wynagrodzenia.

1.24. Skorzystać z ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

1.25. Obliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych zatrudnionych według umowy o pracę, umowy zlecenia i umowy o dzieło oraz wypełnić deklarację podatkową.

1.26. Rozpoznać lokalny rynek w celu prowadzenia działalności.

1.27. Załatwić formalności w celu podjęcia działalności gospodarczej: wypełnić zgłoszenie w urzędzie gminy, uzyskać koncesję, założyć rachunek bankowy, uzyskać numery REGON i NIP, zgłosić obowiązek podatkowy w urzędzie skarbowym.

1.28. Wypełnić deklarację ubezpieczeniową do ZUS.

1.29. Sklasyfikować ubezpieczenia (społeczne i gospodarcze).

1.30. Rozróżnić środki trwałe i obrotowe.

1.31. Wyjaśnić różnicę między leasingiem a kredytem.

1.32. Sklasyfikować kredyty.

1.33. Obliczyć odsetki od kredytu.

1.34. Sklasyfikować koszty w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym.

1.35. Scharakteryzować koszty zmienne i stałe,

1.36. Przeprowadzić prostą kalkulację kosztów.

1.37. Obliczyć cenę sprzedaży.

1.38. Obliczyć wysokość podatku akcyzowego.

1.39. Obliczyć wysokość podatku VAT naliczonego i należnego.

1.40. Sporządzić fakturę i rachunek.

1. 41. Podać różnice między płatnościami za pomocą czeku, weksla i polecenia przelewu.

1.42. Wystawić weksel, czek, polecenie przelewu.

1.43. Obliczyć i zinterpretować podstawowy wskaźnik rentowności.

1.44. Wybrać sposób rozliczania się z urzędem skarbowym.

1.45. Zarejestrować typowe zdarzenia gospodarcze w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

1.46. Prowadzić ewidencję przychodów i zakupów.

1.47. Rozliczyć się z urzędem skarbowym z tytułu różnych podatków.

ZAŁĄCZNIK Nr 2

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ELEKTRONIK

symbol cyfrowy 21 05

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

1.1.

Umiejętności zawodowe, stanowiące kwalifikacje w zawodzie:

W wyniku realizacji kształcenia w zawodzie uczeń/słuchacz powinien umieć:

– skomunikować się, wyszukać i przetworzyć informację,

– zaakceptować zmiany i przystosować się do nich,

– samodzielnie podjąć decyzję,

– skorzystać ze swoich praw,

– porozumieć się w językach obcych,

– zanalizować i zinterpretować podstawowe zjawiska i prawa z zakresu elektrotechniki i elektroniki,

– odczytać schematy ideowe, blokowe oraz montażowe układów i urządzeń elektronicznych,

– zanalizować działanie układów i urządzeń elektronicznych,

– zmontować, uruchomić, przetestować układy i urządzenia elektroniczne,

– zaprojektować proste układy elektroniczne,

– zaprojektować obwody drukowane,

– wykonać oraz uruchomić modele oraz prototypy układów i urządzeń elektronicznych na podstawie dokumentacji technicznej,

– obsłużyć nowoczesne narzędzia montażu elementów i układów elektronicznych,

– zestroić i wyregulować układy elektroniczne,

– obsłużyć aparaturę pomiarową,

– dokonać pomiarów wielkości elektrycznych i nieelektrycznych oraz zinterpretować otrzymane wyniki,

– dokonać pomiarów parametrów technicznych układów i urządzeń elektronicznych,

– ocenić stan techniczny przyrządów pomiarowych,

– posłużyć się katalogami elementów i układów elektronicznych,

– posłużyć się instrukcjami obsługi i dokumentacją serwisową urządzeń elektronicznych,

– skorzystać z literatury technicznej polskiej i obcojęzycznej (szczególnie angielskiej),

– zdiagnozować stan elementów, układów i urządzeń elektronicznych,

– wykryć usterki, niesprawności oraz przeprowadzić konserwację urządzeń elektronicznych,

– naprawić urządzenia i układy elektroniczne,

– posłużyć się oprogramowaniem narzędziowym i użytkowym w zakresie niezbędnym do wykonywanej pracy,

– napisać proste programy w jednym z języków programowania,

– posłużyć się oprogramowaniem wspomagającym projektowanie,

– zorganizować stanowiska pracy, zgodnie z wymogami bhp, ppoż. i ekologii,

– dobrać właściwe technologie do wykonywanych zadań,

– zastosować przepisy bhp, ppoż. i o ochronie środowiska,

– posłużyć się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi,

– skorzystać ze źródeł wiedzy ekonomicznej i prawnej,

– poszukiwać aktywnie pracy i prezentować swoje umiejętności,

– skorzystać z przysługujących praw i obowiązków wynikających z kodeksu pracy,

– podjąć i rozliczyć działalność gospodarczą.

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

Technicy elektronicy mogą podejmować pracę w zakładach przemysłowych, w których są produkowane lub stosowane urządzenia elektroniczne, na stanowiskach uruchamiaczy, konserwatorów i kontrolerów jakości; w warsztatach naprawczych urządzeń elektronicznych; w zakładach instalujących urządzenia elektroniczne; w placówkach badawczo-rozwojowych, w pracowniach i biurach konstrukcyjno-technologicznych, zajmujących się projektowaniem urządzeń elektronicznych.

Typowe zadania zawodowe na stanowiskach obejmują:

– organizowanie stanowisk pracy przy produkcji, uruchamianiu i serwisie urządzeń elektronicznych,

– przeprowadzanie kontroli technicznej we wszystkich fazach produkcji, uruchamiania i testowania urządzeń elektronicznych,

– uruchamianie urządzeń elektronicznych,

– posługiwanie się aparaturą pomiarową i diagnostyczną, a w szczególności oscyloskopami, miernikami cyfrowymi, testerami, analizatorami stanów logicznych, komputerowymi systemami pomiarowymi,

– instalowanie urządzeń elektronicznych,

– nadzorowanie i kontrola pracy urządzeń elektronicznych,

– ocenianie stanu technicznego urządzeń elektronicznych,

– naprawa urządzeń elektronicznych,

– posługiwanie się dokumentacją techniczną i serwisową,

– posługiwanie się dokumentacją technologiczną,

– posługiwanie się nowoczesnymi narzędziami do montażu elementów i układów elektronicznych,

– posługiwanie się oprogramowaniem narzędziowym i użytkowym w zakresie niezbędnym do wykonywanej pracy,

– projektowanie prostych układów elektronicznych.

Umiejętności złożone ujęte w opisie zawodu zostały pogrupowane w cztery bloki programowe:

– blok programowy: podstawy elektroniki,

– blok programowy: urządzenia elektroniczne,

– blok programowy: pomiary elektroniczne,

– blok programowy: technika wytwarzania i gospodarka rynkowa.

Blok programowy podstawy elektroniki jest bazą do kształcenia zawodowego technika elektronika. Uczniowie/słuchacze na zajęciach z tego bloku wykorzystują podstawowe prawa elektryczności i magnetyzmu, do obliczeń prostych obwodów elektrycznych prądu stałego i zmiennego; wykonują ćwiczenia polegające na szacowaniu rozpływu prądów i rozkładu napięć w obwodach elektrycznych, z wykorzystaniem praw Ohma i Kirchhoffa; korzystają przy tym z przedrostków wielokrotności i podwielokrotności jednostek miar (takich jak: V, mV, kΩ, MΩ, mA, μA). Uczniowie/słuchacze w ramach tego bloku poznają również zagrożenia związane z prądem elektrycznym oraz podstawowe systemy ochrony przeciwporażeniowej.

Blok ten zawiera też treści związane z budową, działaniem oraz przykładami typowych zastosowań elementów półprzewodnikowych i elementów biernych stosowanych w elektronice.

Działy tematyczne dotyczące układów analogowych pozwolą opanować wiadomości z zakresu zasad działania wzmacniaczy elektronicznych, generatorów napięć sinusoidalnych, budowy i działania scalonych układów analogowych oraz ich zastosowań, generatorów przebiegów niesinusoidalnych, zasilaczy i stabilizatorów, przetworników A/C i C/A oraz układów modulacji i demodulacji. Każdy dział tematyczny zakończony jest omówieniem metod pomiaru prezentowanych układów elektronicznych oraz techniki lokalizacji uszkodzeń w tych układach.

Działy tematyczne dotyczące układów cyfrowych pozwolą opanować wiadomości i umiejętności związane z budową, działaniem i zastosowaniem elementów i układów cyfrowych scalonych, układów typu GAL; pamięci półprzewodnikowych, układów sprzęgających, cyfrowych układów wyjściowych mocy; układów transmisji sygnałów cyfrowych oraz metod pomiarów tych układów i technikę lokalizacji uszkodzeń.

Treści zawarte w działach tematycznych o układach mikroprocesorowych dotyczą budowy, działania i zastosowania rodziny mikroprocesorów stosowanych w automatyce; zasad współpracy mikroprocesorów z układami zewnętrznymi; budowy i działania nowoczesnych mikrokontrolerów jednoukładowych, pisania prostych programów w języku asemblera oraz zastosowania tych układów do sterowania portami, klawiaturą, wyświetlaczami oraz przetwornikami.

Treści nauczania zawarte w bloku programowym urządzenia elektroniczne dotyczą głównie budowy, działania i obsługi: urządzeń elektroakustycznych, odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych, urządzeń zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu, urządzeń telewizji kablowej i satelitarnej, domowych urządzeń powszechnego użytku oraz urządzeń teletechniki i techniki komputerowej. Uczniowie/słuchacze w ramach tego przedmiotu poznają typowe rozwiązania konstrukcyjne ww. urządzeń, zapoznają się z instalowaniem tych urządzeń, obsługą i programowaniem.

Blok programowy urządzenia elektroniczne zawiera również działy dotyczące budowy i działania przyrządów i systemów pomiarowych. Uczniowie/słuchacze zapoznają się z budową, działaniem i wykorzystaniem nowoczesnych elektronicznych mierników analogowych i cyfrowych, oscyloskopów, mikrokomputerowych systemów pomiarowych i generatorów pomiarowych. Poznają również zasady pomiaru wielkości nieelektrycznych.

W ramach działów tematycznych dotyczących automatyki uczeń/słuchacz poznaje: zastosowanie czujników pomiarowych, wzmacniaczy, siłowników, elementów wykonawczych stosowanych w automatyce; układy sterowania – stycznikowe, przekaźnikowe, tyrystorowe; regulatory ciągłe i krokowe; regulatory dwu- i trójstanowe; układy automatycznej regulacji; budowę, działanie, programowanie – komputerowych systemów sterowania; sterowniki mikroprocesorowe i roboty przemysłowe. Działy te są niezbędne ze względu na szybki rozwój automatyzacji i elektronizacji wielu dziedzin działalności gospodarczej oraz powszechne zastosowanie mikroprocesorowych układów sterowania.

Blok programowy pomiary elektroniczne realizowany jest w specjalnie do tego celu przygotowanych pomieszczeniach – laboratoriach, wyposażonych w stoły laboratoryjne z doprowadzonym zasilaniem. Instalacja zasilająca musi posiadać system ochrony przeciwporażeniowej (zabezpieczenia różnicowo-prądowe).

Laboratoria powinny być wyposażone w minimum 5 stanowisk pomiarowych. Grupa laboratoryjna nie powinna liczyć więcej niż 15 uczniów/słuchaczy (maksymalnie po trzech uczniów/słuchaczy do jednego stanowiska). Zajęcia powinny odbywać się w następujących laboratoriach: laboratorium elektrycznym, elektroniki analogowej i cyfrowej, układów mikroprocesorowych, urządzeń elektronicznych.

Blok programowy technika wytwarzania i gospodarka rynkowa służy zapoznaniu uczniów słuchaczy z podstawowymi właściwościami materiałów i technologiami wytwarzania stosowanymi w elektronice oraz ukształtowaniu umiejętności niezbędnych w warunkach gospodarki rynkowej.

Treści kształcenia poświęcone omówieniu technologii wytwarzania i podstawowych właściwości materiałów stosowanych w elektronice powinny być realizowane w przystosowanej do tego celu pracowni przedmiotowej, ze względu na stałą potrzebę ilustrowania ich pomocami dydaktycznymi. Znajomość technologii wytwarzania i podstawowych właściwości materiałów stosowanych w elektronice powinna zaowocować racjonalną eksploatacją elementów, układów i urządzeń elektronicznych.

Kształtowanie umiejętności praktycznych, dotyczących technologii wytwarzania urządzeń elektronicznych, powinno być realizowane w specjalnie do tego celu przeznaczonych pomieszczeniach, wyposażonych w stoły monterskie, z doprowadzonym zasilaniem. Instalacja zasilająca musi posiadać system ochrony przeciwporażeniowej (zabezpieczenia różnicowo-prądowe). Uczniowie/słuchacze przed rozpoczęciem zajęć muszą odbyć szkolenie bhp – ogólne i stanowiskowe.

Cele i treści kształcenia zostały tak dobrane, by uczniowie/słuchacze opanowali umiejętności: obróbki ręcznej metali i tworzyw sztucznych, montażu mechanicznego urządzeń elektronicznych oraz różnych technik montażu elektronicznego.

Realizacja treści kształcenia dotyczących gospodarki rynkowej pozwoli na opanowanie wiadomości i umiejętności niezbędnych do podjęcia pracy zawodowej, a w szczególności: prowadzenia własnej działalności gospodarczej, sporządzania deklaracji podatkowych i ubezpieczeniowych, sporządzania różnych dokumentów, zawierania umów, korzystania z kodeksu pracy itd. Zagadnienia te powinny być realizowane w formie ćwiczeń symulujących zjawiska gospodarcze zachodzące wewnątrz przedsiębiorstwa, jak również na zewnątrz we współpracy z różnymi instytucjami. Ćwiczenia powinny być realizowane w oparciu o aktualne przepisy i zarządzenia oraz obowiązujące wzory dokumentów. W trakcie nauki uczniowie/słuchacze odbywają czterotygodniową praktykę zawodową, w zakładach pracy, zgłaszających potrzeby kadrowe w zawodzie technik elektronik.

Praktyki należy przede wszystkim organizować w tych zakładach, które zgłaszają potrzeby kadrowe. Uczniowie/słuchacze w zależności od potrzeb rynku pracy mogą odbywać praktykę, zgodnie z zainteresowaniami, w jednym z niżej wymienionych zakładów:

– w zakładach produkujących urządzenia elektroniczne,

– w zakładach w których stosowane są urządzenia elektroniczne,

– w warsztatach naprawczych urządzeń elektronicznych,

– w placówkach badawczo-rozwojowych, w pracowniach i biurach konstrukcyjno-technologicznych zajmujących się projektowaniem urządzeń elektronicznych,

– w placówkach zajmujących się sprzedażą urządzeń elektronicznych.

W klasie/semestrze programowo – najwyższym może być realizowana specjalizacja.

Szkoła zobowiązana jest dostosować kształcenie specjalistyczne do potrzeb rynku pracy.

Uczniowie/słuchacze w zależności od potrzeb lokalnego rynku pracy mogą uzyskać specjalizację z zakresu:

– systemów i sieci komputerowych,

– urządzeń audio – video,

– automatyki przemysłowej,

– lub inne.

Po rozeznaniu lokalnych potrzeb kadrowych, wybrane specjalizacje mogą być realizowane: w funkcjonującym w mieście/rejonie centrum kształcenia praktycznego, w szkolnym laboratorium (jeśli szkoła dysponuje takimi warunkami) lub w zakładzie pracy (w takim przypadku zakład jest zobowiązany zrealizować program ustalony dla danej specjalizacji i zapewnić uczniom/słuczaczom odpowiednio przygotowane stanowiska dydaktyczne).

Szkoła, przed podjęciem działań związanych z planowaniem naboru musi przede wszystkim rozpoznać potrzeby rynku pracy.

Szkoła zobowiązana jest dostosować profil kształcenia do lokalnych potrzeb kadrowych. Na planowanie naboru powinni więc mieć wpływ przedstawiciele rynku oraz rejonowe urzędy pracy – instytucje najlepiej zorientowane w potrzebach i w skali bezrobocia w zawodzie.

Szkoła przed rozpoczęciem kształcenia w zawodzie powinna ponadto uzyskać zapewnienie przedstawicieli miejscowych zakładów pracy, dotyczące organizacji praktyk zawodowych oraz kształcenia specjalistycznego w zawodzie.

Po rozpoznaniu potrzeb i rozpoczęciu kształcenia w zawodzie, szkoła zobowiązana jest śledzić wymagania rynku pracy, związane z poziomem kształcenia zawodowego.

Brak zainteresowania miejscowego rynku pracy zawodem technik elektronik, będzie widoczny już wtedy, gdy szkoła nie będzie w stanie zapewnić uczniom/słuchaczom miejsc w zakładach pracy do odbywania praktyki zawodowej. Jest to symptom, którego dyrektor szkoły nie powinien lekceważyć. W takiej sytuacji należy ograniczyć kształcenie w zawodzie lub zupełnie z niego zrezygnować, na rzecz zawodu poszukiwanego przez rynek pracy.

3.

WARUNKI TECHNICZNE

Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie powinna posiadać dostęp do następujących laboratoriów:

Laboratorium informatyki winno posiadać 15 stanowisk wyposażonych w: komputery typu IBM PC, połączone w lokalną sieć, drukarki różnych typów, ploter, skaner, modemy, multimedia: oprogramowanie systemowe, oprogramowanie narzędziowe, oprogramowanie użytkowe (edytory, arkusze kalkulacyjne, programy F-K, przykładowe bazy danych), oprogramowanie specjalistyczne (typu CAD – projektowanie wspomagane komputerem, PSpice – symulacja działania układów elektronicznych).

Stanowisko nauczycielskie, wyposażone w komputer takiej samej klasy, winno posiadać panel LCD z rzutnikiem pisma.

Laboratorium elektryczne winno być wyposażone w minimum 5 stanowisk pomiarowych zawierających: zasilacz stabilizowany napięcia stałego 0 – 12 V +/- 15 V; zasilacz napięcia sinusoidalnego 50Hz, 12 – 24 V; generator funkcji (sinusoida, prostokąt, piła); oscyloskop o paśmie 20 MHz z sondami pomiarowymi; mierniki analogowe i cyfrowe; mostek RLC oraz makiety (trenażery), ze specjalnie przygotowanymi układami elektrycznymi i elektronicznymi, umożliwiające: naukę obsługi przyrządów pomiarowych; pomiary napięcia prądu, rezystancji, pojemności, indukcyjności, mocy; badanie obwodów z elementami RCL; badanie transformatora jednofazowego i silników elektrycznych małej mocy; badanie instalacji elektrycznej; badanie parametrów przyrządów półprzewodnikowych; badanie prostowników i filtrów elektrycznych.

W laboratorium powinny być co najmniej dwa komputery typu IBM z oprogramowaniem niezbędnym do szybkiej obróbki wyników wykonanych pomiarów. Pozwala to na opracowanie rezultatów pomiarów i wykonanie niezbędnych wykresów, w trakcie trwania zajęć laboratoryjnych, bez konieczności wykonywania tych czynności przez ucznia w domu.

Laboratorium elektroniki analogowej i cyfrowej winno posiadać minimum 5 stanowisk wyposażonych w sprzęt pomiarowy: mierniki uniwersalne, zasilacze stabilizowane, generatory funkcyjne, oscyloskopy, mostki pomiarowe, testery oraz makiety (trenażery), ze specjalnie przygotowanymi układami elektronicznymi umożliwiającymi badanie i diagnostykę wzmacniaczy tranzystorowych w podstawowych układach pracy; wzmacniaczy małej częstotliwości, mocy, szerokopasmowych, selektywnych, różnicowych; badanie układów ze wzmacniaczem operacyjnym; badanie generatorów napięć sinusoidalnych i impulsowych; stabilizatorów; układów modulacji; komparatorów scalonych; przetworników A/C i C/A; badanie i diagnostykę elementów i układów cyfrowych scalonych; badanie i programowanie układów GAL; badanie linii przesyłowych; pamięci półprzewodnikowych; wyświetlaczy cyfrowych. w laboratorium winny znajdować się również komputery wyposażone w karty pomiarowe wspomagające badanie układów elektronicznych.

Laboratorium układów mikroprocesorowych winno być wyposażone w minimum 5 stanowisk zawierających dydaktyczne systemy mikroprocesorowe, oparte o nowoczesny mikroprocesor jednoukładowy , sprzężone z komputerami IBM PC, z oprogramowaniem symulacyjnym do demonstracji działania procesora. Systemy te powinny umożliwiać: pisanie programów z użyciem asemblera; obsługę zewnętrznych układów we/wy (klawiatura , wyświetlacz); obsługę układów czasowych/liczników; obsługę układów transmisji szeregowej i równoległej; programowanie układów przerwań; obsługę przetworników A/C i C/A; przetwarzanie danych pomiarowych oraz badanie czujników i układów wykonawczych stosowanych w automatyce,

Laboratorium urządzeń elektronicznych winno być wyposażone w minimum 5 stanowisk umożliwiających: badanie i diagnostykę: urządzeń elektroakustycznych; badanie wybranych parametrów odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych; badanie urządzeń zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu, urządzeń automatyki przemysłowej, urządzeń telewizji kablowej i satelitarnej, systemów pomiarowych, urządzeń techniki komputerowej, urządzeń teletechniki; badanie innych urządzeń elektronicznych powszechnego użytku.

Szkoła powinna mieć ponadto dostęp do pracowni umożliwiających realizację programu zajęć praktycznych. Zajęcia te odbywają się w specjalnie do tego celu przeznaczonych pomieszczeniach, wyposażonych w stanowiska umożliwiające obróbkę ręczną metali i tworzyw sztucznych, lutowanie przewodów oraz wykonywanie modułów elektronicznych. Instalacja zasilająca te stanowiska musi posiadać system ochrony przeciwporażeniowej (zabezpieczenia różnicowo-prądowe).

4.

WARUNKI KADROWE

Dla zapewnienia prawidłowego procesu dydaktycznego szkoła musi pozyskać następujących specjalistów:

informatyk	– o specjalności ogólnej (znajomość języków programowania, programów użytkowych i narzędziowych)
elektronik	– specjalista z zakresu elektroniki analogowej
elektronik	– specjalista z zakresu elektroniki cyfrowej
elektronik	– specjalista z zakresu techniki mikroprocesorowej
elektronik	– specjalista z zakresu elektronicznego sprzętu powszechnego użytku (urządzenia radiowe telewizyjne, urządzenia zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu)
elektronik	– specjalista z zakresu sprzętu (ang. hardware) komputerowego i oprogramowania diagnostycznego
elektronik	– specjalista z zakresu automatyki
elektronik	– specjalista z zakresu urządzeń teletechniki.

Szczegółowe kwalifikacje reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (Dz. U. Nr 98, poz. 433 oraz z 1994 r Nr 5, poz. 19 i Nr 109, poz. 521).

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

Przy opracowywaniu planów i programów nauczania dla zawodu, wiadomości i umiejętności oraz treści kształcenia pogrupowane w podstawie programowej w cztery bloki: podstawy elektroniki, urządzenia elektroniczne, pomiary elektroniczne, technika wytwarzania i gospodarka rynkowa, powinny znaleźć się w programach nauczania poszczególnych przedmiotów zawodowych.

Programy nauczania przedmiotów zawodowych winny zawierać tak dobrane wykazy umiejętności i odpowiadające im treści kształcenia, by pomiędzy poszczególnymi przedmiotami występowała wzajemna korelacja.

Autor programu nauczania powinien zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie korelacji pomiędzy działami tematycznymi dotyczącymi techniki pomiarowej, występującymi w przedmiotach teoretycznych, a realizacją ćwiczeń w poszczególnych laboratoriach.

Przy realizacji programów nauczania poszczególnych przedmiotów zawodowych należy uwzględniać wiadomości i umiejętności opanowane w szkole będącej podbudową programową kształcenia w zawodzie. Plany nauczania w szkołach dla dorosłych powinny więcej godzin przeznaczać na kształtowanie umiejętności praktycznych (przy odpowiednio mniejszej ilości godzin na kształcenie teoretyczne).

Kształcenie w zawodzie może odbywać się w różnych typach szkół młodzieżowych i dla dorosłych zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego z 1993 r.

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

W procesie kształcenia zawodowego niezbędna jest korelacja między przedmiotami ogólnokształcącymi i zawodowymi blokami programowymi.

Dla osiągnięcia założonych celów kształcenia w bloku programowym podstawy elektroniki, uczeń/słuchacz wcześniej powinien umieć:

– z matematyki:

– wykorzystywać funkcje trygonometryczne,

– wykorzystywać funkcje eksponencjalne,

– wykonywać działania na potęgach.

Znajomość funkcji trygonometrycznych jest niezbędna do zrozumienia prądu sinusoidalnie zmiennego. Przy omawianiu stanów nieustalonych stosowana jest funkcja eksponencjalna, natomiast umiejętność wykonywania działań na potęgach, wykorzystywana jest przez uczniów, podczas przeliczania przedrostków wielokrotności i podwielokrotności jednostek miar.

– z fizyki:

– interpretować podstawowe prawa dotyczące elektrostatyki, prądu elektrycznego, magnetyzmu i elektromagnetyzmu,

– interpretować model atomu Bohra.

Wskazane jest by działy tematyczne dotyczące elektryczności i magnetyzmu omawiane były na zajęciach przedmiotu fizyka w klasie pierwszej, gdyż niezbędna jest korelacja pomiędzy tym przedmiotem a treściami kształcenia zawartymi w bloku programowym podstawy elektroniki.

W szkole policealnej realizacja działów tematycznych związanych z elektrycznością, elektrostatyką i magnetyzmem oraz półprzewodnikami winna bazować na wiadomościach i umiejętnościach wyniesionych z przedmiotu fizyka w liceum ogólnokształcącym .

Nauczyciel elementów informatyki powinien ściśle współpracować z nauczycielami realizującymi treści kształcenia zawarte w bloku technika wytwarzania i gospodarka rynkowa (projektowanie prostych płytek drukowanych) i w bloku podstawy elektroniki (symulacja układów elektronicznych) m.in. przez odpowiednie rozszerzenie treści nauczania przedmiotu.

Nauczyciele przedmiotów: przysposobienie obronne, ochrona i kształtowanie środowiska powinni nawiązywać, w trakcie realizacji swoich treści kształcenia, do specyficznych warunków pracy technika elektronika (np. wpływ pól elektromagnetycznych wytwarzanych przez różne źródła na organizm ludzki).

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w % dla podbudowy programowej^*)
Nazwa bloku programowego	szkoły podstawowej	szkoły zasadniczej	liceum ogólnokształcącego
Podstawy elektroniki	23	25	20
Urządzenia elektroniczne	23	25	25
Pomiary elektroniczne	24	25	25
Technika wytwarzania i gospodarka rynkowa	10	5	10
Razem	80^**)	80^**)	80^**)

^*)podział na bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodzieży jak i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej),

^**)20% pozostaje do rozdysponowania przez autorów programu nauczania na dostosowanie do potrzeb rynku pracy.

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

PODSTAWY ELEKTRONIKI

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń/słuchacz w wyniku kształcenia powinien umieć:

– scharakteryzować podstawowe zjawiska zachodzące w polu elektrycznym, magnetycznym i elektromagnetycznym,

– zastosować podstawowe prawa elektrotechniki do obliczania obwodów elektrycznych prądu stałego i zmiennego,

– oszacować wartości wielkości elektrycznych w prostych obwodach,

– wyjaśnić ogólne zasady działania i bezpiecznego użytkowania prostych maszyn i urządzeń elektrycznych,

– wyjaśnić działanie i zastosowanie elementów biernych,

– wyjaśnić działanie i scharakteryzować podstawowe parametry przyrządów półprzewodnikowych,

– wyjaśnić działanie podstawowych układów elektronicznych i scharakteryzować ich parametry,

– określić wartości napięć składowych stałych i zanalizować przebiegi czasowe składowych zmiennych w poszczególnych punktach pomiarowych układów elektronicznych,

– wyjaśnić działanie i zastosowanie analogowych układów scalonych,

– zinterpretować sygnały elektryczne na poszczególnych wyprowadzeniach analogowych układów scalonych,

– wyjaśnić zasady modulacji i demodulacji,

– wyjaśnić zasady przetwarzania analogowo-cyfrowego i cyfrowo-analogowego,

– zastosować arytmetykę cyfrową i podstawowe prawa algebry logiki,

– zanalizować działanie podstawowych elementów i układów cyfrowych oraz scharakteryzować ich podstawowe parametry,

– zaprojektować proste układy cyfrowe,

– określić wymagania przy łączeniu układów cyfrowych zrealizowanych w różnych technologiach,

– określić i zinterpretować zjawiska związane z przesyłaniem sygnałów cyfrowych,

– zastosować typowe scalone pamięci półprzewodnikowe do projektowania bloków pamięci o różnych organizacjach,

– wyjaśnić rolę i działanie poszczególnych bloków systemu mikroprocesorowego,

– napisać proste programy, wykorzystując listę rozkazów mikroprocesora,

– zaprogramować układy współpracujące z mikroprocesorem,

– skorzystać z książek, katalogów i innych źródeł zawierających parametry, charakterystyki oraz zastosowania elementów i układów elektronicznych,

– wyjaśnić oznaczenia elementów i układów elektronicznych.

TREŚCI KSZTAŁCENIA

Pole elektryczne, magnetyczne i elektromagnetyzm:

Podstawowe pojęcia, prawa oraz wielkości związane z polem elektrycznym magnetycznym i elektromagnetyzmem. Ruch ładunku w polu elektrycznym i magnetycznym. Kondensatory. Własności magnetyczne materiałów. Elektromagnes. Prądy wirowe. Obwody magnetyczne.

Prąd elektryczny; obwody elektryczne prądu stałego i zmiennego:

Podstawowe wielkości prądu elektrycznego. Obliczanie obwodów elektrycznych z wykorzystaniem praw Ohma i Kirchhoffa. Obwody nieliniowe prądu stałego. Podstawowe pojęcia, prawa i wielkości obwodów z prądem sinusoidalnym. Zależności między wielkościami elektrycznymi dla obwodów R, L, C. Trójkąty napięć i prądów. Obliczanie prostych obwodów prądu sinusoidalnego. Energia i moc prądu przemiennego. Obwody ze sprzężeniami magnetycznymi. Układy trójfazowe. Przebiegi niesinusoidalne: parametry, składowe harmoniczne. Czwórniki: klasyfikacja, schematy zastępcze, warunki dopasowania, parametry. Linie długie: parametry, odbicia, dopasowanie. Filtry częstotliwościowe: rodzaje, charakterystyki i parametry. Stany nieustalone w obwodach RLC.

Maszyny i urządzenia elektryczne:

Zasada działania i zastosowanie transformatorów, silników prądu stałego i zmiennego, prądnic. Instalacje elektryczne: przewody elektryczne – rodzaje, symbole, dopuszczalne obciążenia; osprzęt instalacyjny, zabezpieczenia, zabezpieczenia różnicowo-prądowe. Schematy prostych instalacji elektrycznych. Zagrożenia związane z prądem elektrycznym. Wpływ pól elektromagnetycznych na organizm ludzki. Systemy ochrony przeciwporażeniowej. sposoby udzielania pomocy osobom porażonym prądem elektrycznym.

Przyrządy półprzewodnikowe:

Półprzewodniki: budowa, zjawiska, domieszkowanie. Złącze p-n: powstawanie, właściwości, rodzaje złącz oraz zjawiska zachodzące w złączu. Dioda. Tranzystory bipolarne. Tranzystory polowe. Elementy optoelektroniczne. Tyrystory. Elementy półprzewodnikowe dużej mocy. Układy prostowników sterowanych. Tyrystorowe układy regulacji napięcia.

Elementy bierne w elektronice:

Rezystory, potencjometry, termistory, warystory, hallotrony, kondensatory, cewki, dławiki, transformatory, kontaktrony, mikrofony, głośniki.

Wzmacniacze:

Podstawowe pojęcia, parametry, charakterystyki, podział i przeznaczenie wzmacniaczy. Wzmacniacze m.cz. Wzmacniacze wielostopniowe. Wzmacniacze mocy. Wzmacniacze różnicowe. Wzmacniacze selektywne. Wzmacniacze szerokopasmowe. Sprężenia zwrotne.

Generatory napięcia sinusoidalnego:

Wzmacniacz z dodatnim sprzężeniem zwrotnym, warunki generacji, generatory LC, stabilizacja częstotliwości, generatory kwarcowe.

Analogowe układy scalone:

Parametry, budowa, zasada działania, zastosowania: wzmacniaczy operacyjnych, komparatorów, scalonych wzmacniaczy mocy oraz innych specjalizowanych układów scalonych.

Zasilacze:

Prostowniki, filtracja napięć, stabilizacja napięć: dioda Zenera, stabilizatorem szeregowym, stabilizatorami scalonymi. Parametry stabilizatorów. Zabezpieczenia nadprądowe i nadnapięciowe.

Generatory przebiegów niesinusoidalnych:

Dwustanowa praca diod i tranzystorów. Klucze i przerzutniki tranzystorowe: zasada działania , wykresy przebiegów czasowych. Generatory napięcia piłokształtnego. Generatory scalone. generatory programowane.

Układy modulacji i demodulacji:

Modulacja amplitudy, częstotliwości i fazy. Modulacja impulsowa. Układy modulatorów. Modulatory scalone. Demodulacja i demodulatory.

Arytmetyka cyfrowa i algebra logiki:

Systemy liczbowe – system binarny, heksadecymalny, BCD. Operacje matematyczne i logiczne. Algebra logiki. Funktory logiczne bramek. Analiza i synteza prostych przykładowych układów kombinacyjnych.

Elementy i układy funkcjonalne:

Podstawowe parametry, rodziny technologiczne, oznaczenia katalogowe układów. Bramki podstawowe wykonane w różnych technologiach – zasada działania, charakterystyka przełączania, charakterystyka poboru mocy, modyfikacje. Przerzutniki. Układy funkcjonalne kombinacyjne (konwertery kodów, układy arytmetyczne, multipleksery i demultipleksery) oraz sekwencyjne (rejestry, liczniki). Programowalne zespoły logiczne (układy PAL i GAL).

Przetwarzanie A/C i C/A:

Zasada przetwarzania A/C. Przykłady przetworników. Zasada przetwarzania C/A. Przykłady przetworników C/A. Błędy przetwarzania.

Układy sprzęgające i wyjściowe mocy:

Układy translatorów sygnałów TTL/CMOS i CMOS/TTL. Sterowanie wejściami bramek. Układy tłumiące drgania zestyków. Współpraca wyjść bramek TTL i CMOS z układami zewnętrznymi. Układy transmisji sygnałów cyfrowych. Transmisja sygnałów za pośrednictwem różnych mediów.

Pamięci półprzewodnikowe:

Rodzaje pamięci półprzewodnikowych, ich parametry i oznaczenia. Pamięć RAM. Pamięci statyczne (SRAM) i dynamiczne (DRAM) – na przykładzie typowych pamięci scalonych. Pamięci typu ROM (ROM, PROM, EPROM, EEPROM). Łączenie układów pamięci scalonych w bloki o różnych organizacjach. Zasady pracy i wykorzystywania innych, specyficznych typów pamięci: VRAM, FIFO, pamięć asocjacyjna.

Podstawy systemów mikroprocesorowych:

Bloki funkcjonalne systemu mikroprocesorowego. Architektura i budowa procesora. Rejestry. Operacje wejścia/wyjścia. Przerwania. Podstawowe sygnały sterujące i ich rola. Rozkazy: format, tryby adresowania, lista rozkazów. tryby pracy rzeczywisty i wirtualny, ochrona zasobów.

Zasady współpracy mikroprocesora z układami zewnętrznymi:

Dwukierunkowe bufory trójstanowe. Układ transmisji równoległej. Układ transmisji szeregowej. Kontroler przerwań. Kontroler DMA.

Mikrokontrolery:

Główne cechy przykładowej rodziny mikrokontrolerów. Budowa i zasada działania mikrokontrolera. Współpraca z otoczeniem. Lista rozkazów. Zasady programowania i weryfikacji zapisu pamięci wewnętrznej EPROM w kontrolerach.

URZĄDZENIA ELEKTRONICZNE

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń/słuchacz w wyniku kształcenia powinien umieć:

– wyjaśnić budowę i działanie przyrządów pomiarowych,

– scharakteryzować funkcje elementów regulacyjnych na płytach czołowych przyrządów pomiarowych oraz wymienić podstawowe parametry i podać ich typowe wartości,

– zidentyfikować na schematach ideowych i scharakteryzować poszczególne bloki funkcjonalne przyrządów pomiarowych,

– scharakteryzować sondy pomiarowe,

– wyjaśnić działanie i zastosowanie kart pomiarowych w komputerach PC do pomiaru wielkości elektrycznych,

– scharakteryzować systemy pomiarowe ze standardowymi interfejsami,

– wyjaśnić metody przetwarzania sygnałów nieelektrycznych na elektryczne,

– wyjaśnić zasadę działania i budowę wzmacniaczy elektroakustycznych,

– wyjaśnić zasady nagłaśniania pomieszczeń,

– wyjaśnić działanie odbiornika radiowego i telewizyjnego na podstawie schematu blokowego,

– wyjaśnić zasady działania typowych bloków funkcjonalnych odbiorników radiowych i telewizyjnych,

– odnaleźć na schematach ideowych i scharakteryzować poszczególne bloki funkcjonalne odbiorników radiowych i telewizyjnych,

– wyjaśnić działanie lamp obrazowych,

– wyjaśnić budowę i działanie odbiornika telewizji satelitarnej,

– scharakteryzować funkcje elementów regulacyjnych stosowanych w odbiornikach RTV,

– wyjaśnić działanie i zastosowanie anten RTV,

– wyjaśnić działanie i zastosowanie osprzętu antenowego i urządzeń instalacji kablowych,

– wyjaśnić budowę i działanie gramofonów, magnetofonów, odtwarzaczy płyt CD, kamer i magnetowidów,

– rozróżnić na schemacie ideowym poszczególne bloki funkcjonalne ww. urządzeń,

– scharakteryzować parametry poszczególnych standardów zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu,

– scharakteryzować funkcje elementów regulacyjnych stosowanych w urządzeniach zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu,

– wyjaśnić zasadę działania i budowę domowych urządzeń powszechnego użytku,

– wyjaśnić działanie central abonenckich, aparatów telefonicznych i faksów,

– wyjaśnić działanie telefonów komórkowych,

– scharakteryzować parametry urządzeń teletechniki,

– wyjaśnić rolę podstawowych podzespołów wchodzących w skład komputera (płyta główna, karty rozszerzeń, napędy dyskowe, pamięć),

– scharakteryzować role podstawowych elementów płyty głównej,

– rozróżnić rodzaje podstawowych kart rozszerzających oraz scharakteryzować ich rolę,

– rozróżnić złącza płyty głównej oraz scharakteryzować ich rolę,

– wyjaśnić działanie i sposób podłączenia myszy, drukarki, plotera, skanera,

– wyjaśnić podstawowe pojęcia stosowane w automatyce,

– wyjaśnić zasady działania i zastosowanie elementów wykonawczych stosowanych w automatyce,

– wyjaśnić zastosowanie przetworników stosowanych w automatyce,

– zanalizować pracę układów z regulatorami P, PI, PID,

– zanalizować pracę układów z regulatorami dwu- i trójstanowymi,

– zanalizować pracę sterowników przemysłowych,

– zanalizować sposoby działania poszczególnych układów zabezpieczeń w automatyce.

TREŚCI KSZTAŁCENIA:

Przyrządy pomiarowe:

Elektryczne i elektroniczne mierniki analogowe: amperomierz, woltomierz, omomierz, miernik uniwersalny, watomierz, licznik energii elektrycznej, multimetry elektroniczne, miliwoltomierze napięć stałych, woltomierze napięć w.cz. Przetworniki pomiarowe do pomiaru wielkości nieelektrycznych. Generatory pomiarowe: klasyfikacja i podstawowe parametry, generator m.cz., generator sygnałowy w.cz., generatory funkcyjne, generatory impulsowe, generatory programowe. Oscyloskopy: bloki funkcyjne, lampa oscyloskopowa, tor odchylania pionowego, tor odchylania poziomego, dodatkowe wyposażenie oscyloskopu, oscyloskopy z pamięcią, oscyloskopy cyfrowe; parametry techniczne oscyloskopów; płyta czołowa oscyloskopu – elementy regulacji – przeznaczenie, oznaczenia, terminologia angielska; sondy napięciowe; wobuloskopy; analizatory widma. Mierniki cyfrowe: cyfrowy pomiar napięcia, prądu, rezystancji; schemat blokowy i ideowy multimetru cyfrowego; cyfrowy pomiar czasu, częstotliwości i fazy; testery i analizatory stanów logicznych. Systemy pomiarowe: karty pomiarowe, interfejsy stosowane w systemach pomiarowych, systemy kontrolno-pomiarowe.

Urządzenia elektroakustyczne:

Wzmacniacze elektroakustyczne – budowa, parametry. Equalizery. Urządzenia do wytwarzania dodatkowych efektów akustycznych. Zestawy nagłaśniające.

Urządzenia radiowe:

Propagacja fal radiowych. Anteny, Obwody wejściowe (odbiorników AM i FM). Wzmacniacze w.cz. Stopień przemiany. Wzmacniacz pośredniej częstotliwości. Detektory. Wzmacniacze mocy m.cz. Układy regulacji. Przykłady odbiorników radiowych.

Lampy obrazowe:

Budowa i działanie lampy obrazowej, wytwarzanie strumienia elektronów, odchylanie strumienia elektronów, zniekształcenia obrazu, ekrany i ich właściwości, kineskopy kolorowe, rozdzielczość ekranu.

Urządzenia telewizyjne:

Bloki funkcjonalne odbiorników telewizyjnych. Zasady działania poszczególnych bloków odbiornika. Przegląd systemów telewizji kolorowej. Telewizja satelitarna. Telewizja kablowa.

Urządzenia zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu:

Zapis i odczyt dźwięku. Budowa i działanie gramofonu. Budowa i działanie magnetofonu. Magnetofony cyfrowe. Budowa i działanie odtwarzacza płyt CD. Zapis i odczyt obrazu. Kamera , budowa, zasada działania. Magnetowid – budowa, zasada działania, systemy zapisu.

Domowe urządzenia powszechnego użytku:

Regulatory oświetlenia – budowa, zasada działania. Elektroniczne urządzenia alarmowe. Kuchnie mikrofalowe. Automaty pralnicze. Zegarki elektroniczne.

Urządzenia teletechniki:

Centrale abonenckie, telefony, telefony komórkowe, telefaksy – zasada działania, budowa, parametry, programowanie i użytkowanie.

Urządzenia techniki komputerowej:

Modułowa budowa komputera: płyta główna, karty rozszerzeń. Podstawowe urządzenia peryferyjne i ich rola. Standardowe elementy płyty głównej komputera. Karty rozszerzeń: karta graficzna, karta I/O, karta sterowników napędów dyskowych, karty modemowe i faxowe, karty sieciowe, karty multimedialne. złącza płyty głównej. Urządzenia zewnętrzne: drukarki, plotery, skanery, mysz.

Urządzenia automatyki:

Pojęcia podstawowe w automatyce: sterowanie, regulacja, układ otwarty, zamknięty, podstawowe sygnały i bloki funkcjonalne w układach automatyki. Elementy wykonawcze stosowane w automatyce. regulacja ciągła: układy automatycznej regulacji (UAR) z regulatorami: P, PI, PID. Regulacja nieliniowa: regulacja dwustanowa, regulacja trójstanowa. Mikroprocesorowe sterowniki przemysłowe. Programowanie sterowników przemysłowych. Układy zabezpieczeń w automatyce: zabezpieczenia urządzeń elektrycznych przed przeciążeniem, zabezpieczenia urządzeń elektrycznych przed zanikiem napięcia, ochrona przeciwporażeniowa.

POMIARY ELEKTRONICZNE

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń/słuchacz w wyniku kształcenia powinien umieć:

– zastosować przepisy bhp przy pomiarach elektrycznych,

– obsłużyć przyrządy pomiarowe,

– dobrać przyrządy w zależności od parametrów badanego układu,

– zastosować odpowiednie sondy pomiarowe,

– zmierzyć wielkości elektryczne,

– zmierzyć parametry oraz charakterystyki elementów i układów elektronicznych,

– zastosować odpowiednie metody pomiarowe,

– obliczyć i oszacować błędy pomiaru,

– wykorzystać komputer do obróbki wyników pomiaru,

– wykorzystać komputer z kartami pomiarowymi do pomiarów wielkości elektrycznych,

– sporządzić charakterystyki elementów i układów elektronicznych za pomocą komputera,

– zmierzyć podstawowe parametry przetworników A/C i C/A,

– zmierzyć parametry przebiegów zmodulowanych,

– zanalizować działanie układów elektronicznych na podstawie uzyskanych wyników pomiaru i zlokalizować usterki,

– zmierzyć parametry elementów i układów cyfrowych,

– rozróżnić typowe uszkodzenia elementów i układów cyfrowych,

– posłużyć się testerem układów cyfrowych,

– zaprojektować, połączyć i uruchomić proste układy cyfrowe,

– zmontować i uruchomić układy wyświetlania informacji cyfrowej,

– zanalizować oscylogramy przebiegów na wyprowadzeniach układów cyfrowych,

– sprawdzić poprawność działania układów cyfrowych,

– wykonać proste operacje arytmetyczne i logiczne za pomocą układów arytmetycznych,

– zapisać i odczytać komórki pamięci RAM,

– kasować i zapisać informację w pamięciach EPROM i EEPROM,

– połączyć scalone układy pamięci w bloki,

– posłużyć się oprogramowaniem wspomagającym projektowanie układów logicznych,

– zaprogramować układy GAL,

– zmierzyć parametry linii przemysłowych (kabel koncentryczny, skrętka dwuprzewodowa, światłowód),

– obsłużyć dydaktyczny system mikroprocesorowy,

– wykorzystać wybrane oprogramowanie narzędziowe: asembler, debugger, linker,

– wykorzystać zasoby sprzętowe typowych mikroprocesorów jednoukładowych,

– zastosować systemy mikroprocesorowe w układach kontrolno-pomiarowych,

– zastosować mikrokontrolery w automatyce i sterowaniu,

– zlokalizować proste usterki w systemach mikroprocesorowych,

– zbadać bloki funkcjonalne odbiorników radiofonicznych,

– zbadać bloki funkcjonalne odbiorników telewizyjnych,

– zainstalować i zaprogramować odbiorniki telewizyjne,

– zainstalować i zaprogramować odbiorniki telewizji satelitarnej,

– zainstalować i zbadać urządzenia instalacji domowej i kablowej RTV,

– zbadać i zaprogramować urządzenia zapisu i odtwarzania dźwięku i obrazu,

– zanalizować działanie poszczególnych układów i urządzeń na podstawie uzyskanych wyników pomiaru,

– dobrać i zbadać czujniki i elementy wykonawcze, stosowane w automatyce,

– zaprogramować proste sterowniki przemysłowe,

– zainstalować, skonfigurować i zdiagnozować urządzenia techniki komputerowej,

– zainstalować i zaprogramować urządzenia teletechniki,

– skorzystać z katalogu elementów i układów cyfrowych.

TREŚCI KSZTAŁCENIA:

Pomiary, badanie obwodów elektrycznych i elementów elektronicznych;

Obsługa mierników uniwersalnych analogowych. Obsługa mierników uniwersalnych cyfrowych. układy regulacji natężenia prądu. Układy regulacji napięcia. Badanie obwodów prądu stałego. Badanie wpływu parametrów mierników na wyniki pomiarów. Pomiary rezystancji. Pomiar pojemności. Pomiar indukcyjności. Obsługa oscyloskopu. Badanie obwodów zawierających elementy RLC. Pomiary mocy. Badanie transformatora jednofazowego. badanie silników elektrycznych małej mocy. Badanie instalacji elektrycznej. Badanie elementów półprzewodnikowych. Badanie filtrów elektrycznych. Badanie prostowników. Badanie przebiegów niesinusoidalnych.

Pomiary i badanie analogowych układów elektronicznych:

Badanie wzmacniaczy tranzystorowych w podstawowych układach pracy. Badanie wzmacniaczy: małej częstotliwości, selektywnych, szerokopasmowych, impulsowych, mocy, różnicowych. Badanie generatorów. Badanie układów ze wzmacniaczem operacyjnym. Badanie układów z komparatorem analogowym. Badanie stabilizatorów. badanie przetworników A/C i C/A. Badanie układów modulacji i demodulacji.

Pomiary i badanie cyfrowych układów elektronicznych:

Badanie elementów i układów cyfrowych. Diagnostyka układów cyfrowych. Synteza układów kombinacyjnych. Badanie pamięci półprzewodnikowych. Badanie odbiorników i nadajników linii. Badanie linii przesyłowych. Badanie układów wyświetlania informacji cyfrowej. Badanie układów wyjściowych mocy.

Badanie układów mikroprocesorowych:

Obsługa programów narzędziowych (asembler, debugger, linker). Tworzenie algorytmów typowych procedur przetwarzania wewnętrznego i komunikacji z otoczeniem mikroprocesorów jednoukładowych. Tworzenie programów wykorzystujących zasoby sprzętowe mikroprocesorów jednoukładowych. Badanie mikroprocesorowych systemów stosowanych w układach kontrolno-pomiarowych i automatyce.

Badanie urządzeń elektronicznych:

Badanie odbiorników radiofonicznych. Badanie i programowanie odbiorników telewizyjnych. Badanie magnetofonu. Badanie i programowanie magnetowidu i kamery VIDEO. Badanie i programowanie odbiornika telewizji satelitarnej. Badanie czujników i elementów wykonawczych stosowanych w automatyce. Badanie układów automatycznej regulacji. Badanie i programowanie sterowników przemysłowych. Instalowanie i konfigurowanie urządzeń techniki komputerowej. Instalowanie i programowanie urządzeń teletechniki.

Technika wytwarzania i gospodarka rynkowa

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń/słuchacz w wyniku kształcenia powinien umieć:

– rozpoznać materiały używane w elektronice oraz wyjaśnić ich zastosowanie,

– rozpoznać i dobrać materiały przewodzące stosowane w elektronice,

– scharakteryzować typowe materiały magnetyczne i ciekłokrystaliczne,

– rozpoznać powłoki ochronne i wyjaśnić ich zastosowanie,

– scharakteryzować technologie stosowane przy wytwarzaniu urządzeń elektronicznych,

– scharakteryzować metody wytwarzania i technologie montażu płytek drukowanych,

– rozróżnić i scharakteryzować połączenia elektryczne,

– rozróżnić elementy elektroniczne po ich wyglądzie i oznaczeniach,

– rozróżnić i scharakteryzować podzespoły mechaniczne stosowane w urządzeniach elektronicznych,

– posłużyć się dokumentacją techniczną, instrukcjami, schematami montażowymi i ideowymi,

– posłużyć się przyrządami pomiarowymi wielkości mechanicznych,

– wykonać proste operacje obróbki ręcznej,

– montować wałki, dźwignie, sprężyny, obudowy i inne elementy mechaniczne w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych,

– mocować: transformatory, radiatory, złącza, wyłączniki, potencjometry, gniazda, bezpieczniki, styczniki i przekaźniki,

– montować złącza zaciskowe,

– skleić metale i tworzywa sztuczne,

– lutować przewody,

– lutować złącza do kabli wielożyłowych,

– wyjaśnić poszczególne etapy procesu produkcyjnego,

– scharakteryzować współczesne normy dotyczące kontroli jakości,

– zaprojektować proste układy elektroniczne,

– zaprojektować prostą płytkę drukowaną,

– wykonać płytki drukowane różnymi technikami,

– montować i lutować elementy elektroniczne i układy scalone na płytce drukowanej,

– uruchomić proste układy i urządzenia elektroniczne,

– zastosować przepisy bhp, ppoż. i o ochronie środowiska,

– skalkulować cenę wytworzonego urządzenia elektronicznego,

– sporządzić różne dokumenty (faktura, rachunek, weksel, czek, polecenie przelewu),

– zawierać różnego rodzaju umowy,

– skorzystać z kredytu i leasingu,

– wyjaśnić podstawowe pojęcia i mechanizmy gospodarki rynkowej,

– sporządzić dokumenty niezbędne do podjęcia działalności gospodarczej,

– stworzyć plan przedsięwzięcia gospodarczego,

– prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów,

– sporządzić deklaracje podatkowe i ubezpieczeniowe oraz rozliczać się z urzędem skarbowym,

– zaprezentować swoje umiejętności i sporządzić list intencyjny,

– skorzystać z kodeksu pracy.

TREŚCI KSZTAŁCENIA:

Materiały stosowane w elektronice:

Metale i stopy. Materiały przewodzące, oporowe i elektroizolacyjne. Dielektryki. Tworzywa sztuczne. Materiały magnetyczne. Ciekłe kryształy. Powłoki ochronne i dekoracyjne.

Wytwarzanie elementów i układów stosowanych w elektronice:

Elementy elektroniczne: rezystory, kondensatory, podzespoły indukcyjne, elementy półprzewodnikowe. Wytwarzanie układów scalonych. Wytwarzanie magnetycznych nośników informacji. Wytwarzanie płyt fonicznych.

Obróbka ręczna metali i tworzyw sztucznych:

Pomiary wielkości mechanicznych. Trasowanie na płaszczyźnie. Piłowanie metali i ich stopów oraz tworzyw sztucznych. Cięcie, gięcie, prostowanie prętów, płaskowników, blach. Wiercenie otworów w różnych materiałach. Gwintowanie otworów i wałków. Nitowanie – rodzaje nitów, technika nitowania.

Montaż mechaniczny:

Konstrukcje, obudowy – modularyzacja i unifikacja. Prowadnice i łożyska. Przekładnie. Pokrętła. Wyłączniki. Połączenia mechaniczne – rozłączne i nierozłączne. Montaż i demontaż wałków, przekładni zębatych, dźwigni. Wymiana sprężyn, łożysk, śrub. Montaż mechaniczny transformatorów, radiatorów, wentylatorów, złączy gniazd, wyłączników, potencjometrów, styczników i przekaźników. Montaż złącz zaciskowych.

Technika wytwarzania urządzeń elektronicznych:

Projektowanie prostych układów elektroniczny analogowych i cyfrowych. Projektowanie płytek drukowanych. Wytwarzanie płytek drukowanych. Połączenia elektryczne – lutowane, owijane, zaciskane, rozłączne. Okablowanie. Złącza – rodzaje, właściwości i zastosowanie. Sposoby montażu: montaż automatyczny, metody lutowania płytek, montaż powierzchniowy. Technika lutowania przewodów. wykonywanie wiązek i kabli. Lutowanie złączy do kabli wielożyłowych. Uruchamianie i regulacja układów i urządzeń.

Dokumentacja techniczna urządzeń:

Schematy elektryczne: ideowe i montażowe urządzeń. Rysunki techniczne: rzuty, widoki i przekroje, wymiarowanie, uproszczenia w rysunku technicznym.

Proces produkcyjny:

Analiza potrzeb. Przygotowanie produkcji. dokumentacja konstrukcyjna i technologiczna. Przygotowanie stanowisk. Produkcja. Kontrola jakości (normy ISO 9000).

Gospodarka rynkowa:

Wiadomości wstępne o gospodarce. Podmiot gospodarczy. Działalność gospodarcza. Prywatyzacja. Papiery wartościowe. Organy podmiotu gospodarczego. Rynek pracy. Bezrobocie, Prezentacja swoich umiejętności. Obowiązki i prawa pracownika. Podatek dochodowy od osób fizycznych. Podejmowanie działalności gospodarczej. Tworzenie planu przedsięwzięcia gospodarczego. Formalności związane z podejmowaniem działalności gospodarczej. Ubezpieczenia społeczne i gospodarcze. Pozyskanie majątku trwałego i obrotowego: leasing i kredyt. Koszty działalności. Podatki. Formy płatności. Wynik finansowy. Rentowność. Prowadzenie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Marketing.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA.

Szkoła zawodowa zobowiązana jest do kontroli stopnia opanowania umiejętności i wiadomości, założonych w opisie kwalifikacji absolwenta. W trakcie nauki sprawdzanie powinno obejmować wszystkie umiejętności zawodowe, stanowiące kwalifikacje w zawodzie.

Przy kilkustopniowej skali ocen (od niedostatecznej do celującej) należy ustalić zbiory wymagań (zadań) dla każdej pozytywnej oceny oddzielnie, czyli oddzielne wymagania na ocenę mierną (wymagania konieczne), oddzielne – na ocenę dostateczną (wymagania podstawowe), oddzielne – na dobrą (wymagania rozszerzone) i bardzo dobrą (wymagania dopełniające). Nie ustala się wymagań na ocenę celującą.

Wymagania konieczne dotyczą zapamiętania wiadomości, czyli gotowości ucznia do przypomnienia sobie:

– podstawowych praw elektrotechniki,

– schematów elektrycznych typowych układów elektronicznych,

– podstawowych parametrów i charakterystyk elementów i układów elektronicznych,

– zasad działania urządzeń elektronicznych oraz typowych ich schematów blokowych,

– podstawowych parametrów urządzeń elektronicznych.

Wymagania te dotyczą również opanowania umiejętności:

– wykonania podstawowych pomiarów oraz badań układów i urządzeń elektronicznych na podstawie zadanej instrukcji zawierającej: schematy układów pomiarowych, wykaz niezbędnych przyrządów i urządzeń wraz z podanym sposobem ich użycia,

– wykonywania prostych operacji, pod ścisłą kontrolą nauczyciela, związanych z obróbką ręczną metali i tworzyw sztucznych oraz z techniką montażu mechanicznego i elektronicznego, na podstawie zadanej dokumentacji technologicznej; nauczyciel jest zobowiązany do udzielania ciągłego instruktażu bieżącego.

Wymagania podstawowe dotyczą zrozumienia wiadomości co oznacza, że uczeń/słuchacz potrafi wyjaśnić:

– działanie elementów i układów elektronicznych,

– wpływ poszczególnych elementów na parametry i charakterystyki prostych układów elektronicznych,

– działanie poszczególnych bloków funkcjonalnych urządzeń elektronicznych,

oraz opanował umiejętności:

– wykorzystania podstawowych wzorów stosowanych w elektrotechnice do obliczania wartości wielkości elektrycznych,

– doboru przyrządów pomiarowych oraz wykonania podstawowych pomiarów i badań układów i urządzeń elektronicznych na podstawie zadanej instrukcji zawierającej schematy układów pomiarowych,

– wykonywania prostych operacji, związanych z obróbką ręczną metali i tworzyw sztucznych oraz techniką montażu mechanicznego i elektronicznego, na podstawie zadanej dokumentacji technologicznej; rola nauczyciela ogranicza się do omówienia procesu technologicznego w ramach instruktażu wstępnego i sprawdzenia rezultatów wykonanych czynności oraz udzielenia uczniowi uwag podczas instruktażu końcowego.

Wymagania rozszerzone dotyczą stosowania wiadomości i umiejętności w sytuacjach typowych; co oznacza opanowanie przez ucznia/słuchacza umiejętności praktycznego posługiwania się wiadomościami według podanych mu uprzednio wzorów, np.:

– zastosowanie praw Ohma i Kirchhoffa do obliczania obwodów elektrycznych,

– obliczanie wartości i wykreślanie przebiegów czasowych i wektorowych prądu i napięcia w obwodach R,L,C,

– programowanie układów we/wy do równoległego i szeregowego przesyłania danych,

– stosowanie rozkazów: przesyłania, konwersji danych, rozkazów logicznych i arytmetycznych do pisania prostych programów w języku asemblera,

– odnaleźć na schemacie ideowym przykładowego nowoczesnego odbiornika telewizji kolorowej jego podstawowe bloki funkcjonalne oraz scharakteryzować funkcje elementów regulacyjnych stosowanych w tych blokach itd.).

wymagania te dotyczą również opanowania umiejętności:

– doboru przez ucznia/słuchacza odpowiedniej metody pomiarowej (układu pomiarowego), wykonania podstawowych pomiarów układów i urządzeń elektronicznych oraz samodzielnego przygotowania sprawozdania z wykonanych czynności wraz z wnioskami,

– samodzielnego wykonywania operacji, związanych z obróbką ręczną metali i tworzyw sztucznych oraz z techniką montażu mechanicznego i elektronicznego, na podstawie zadanej dokumentacji technologicznej. Rola nauczyciela ogranicza się do sprawdzenia rezultatów wykonanych czynności i udzielenia uczniowi uwag w ramach instruktażu końcowego.

Wymagania dopełniające dotyczą stosowania wiadomości i umiejętności w sytuacjach problemowych, np.:

– analizowania pracy układów i urządzeń elektronicznych, na podstawie uzyskanych wyników pomiarów oraz lokalizacji ewentualnych uszkodzeń.

– dokonania kontroli jakościowej elementów i układów bez konieczności wylutowywania ich z urządzeń elektronicznych,

– analizowanie wpływu napięć zasilających na pracę układu,

– zastosowania rozkazów: przesłania, konwersji danych, rozkazów logicznych i arytmetycznych do pisania złożonych programów w języku asemblera itd.,

– zaproponowania algorytmu lokalizacji uszkodzenia w odbiorniku telewizyjnym na podstawie zaobserwowanych objawów wadliwej pracy tego urządzenia,

– analizowania wpływu elementów regulacyjnych na pracę poszczególnych bloków odbiornika itd.,

– zaplanowania i samodzielnego wykonania wszystkich operacji związanych z projektowaniem, montażem i uruchomieniem prostych urządzeń elektronicznych (rola nauczyciela ogranicza się do sprawdzenia rezultatów wykonanych czynności).

Dla przykładu: umiejętność złożona, ujęta w opisie kwalifikacji absolwenta "wykonywanie pomiarów parametrów technicznych układów i urządzeń elektronicznych", oznacza, iż uczeń/słuchacz powinien umieć:

– dobrać odpowiednią metodę pomiarową (układ pomiarowy),

– dobrać przyrządy pomiarowe,

– po zmontowaniu układu pomiarowego, wykonać podstawowe pomiary układów i urządzeń elektronicznych,

– samodzielnie przygotować sprawozdanie z wykonanych czynności wraz z wnioskami.

W tym przypadku wymagania konieczne powinny dotyczyć opanowania umiejętności wykonania podstawowych pomiarów oraz badań układów i urządzeń elektronicznych na podstawie zadanej instrukcji zawierającej: schematy układów pomiarowych, wykaz niezbędnych przyrządów wraz z podanym sposobem ich użycia; wymagania podstawowe dotyczą opanowania dodatkowej umiejętności doboru przyrządów pomiarowych; wymagania rozszerzone – "rozszerzają" zakres umiejętności o dobór przez ucznia/słuchacza odpowiedniej metody pomiarowej (układu pomiarowego) oraz samodzielnego przygotowania sprawozdania z wykonanych czynności wraz z wnioskami; wymagania dopełniające natomiast dotyczą opanowania dopełniającej umiejętności analizowania pracy układów i urządzeń elektronicznych, na podstawie uzyskanych wyników pomiarów.

ZAŁĄCZNIK Nr 3

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ODLEWNIK

symbol cyfrowy 21 21

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ODLEWNIK 21 21

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

1.1.

Umiejętności zawodowe, stanowiące kwalifikacje w zawodzie.

W wyniku realizacji kształcenia w zawodzie technik odlewnik uczeń (słuchacz) powinien umieć:

– czytać i wykonywać rysunki konstrukcyjne i technologiczne oraz schematy układów mechanicznych, pneumatycznych i kinematycznych;

– czytać schematy podstawowych układów elektrycznych, elektronicznych i automatyki przemysłowej;

– projektować proste procesy wytwarzania odlewów w formach piaskowych, metalowych, ceramicznych, i specjalnych;

– użytkować (obsługa operatorska) maszyny, urządzenia, gniazda i linie odlewnicze;

– oceniać sprawność techniczną maszyn i urządzeń odlewniczych w zakresie warunkującym ich dopuszczanie do bieżącej eksploatacji, a także oceniać stopień ich zużycia i możliwość bieżącej naprawy;

– wykonać konserwację oraz drobne naprawy maszyn i urządzeń odlewniczych;

– wykonać prace pomocnicze związane z przeglądami technicznymi, naprawą i regulacją obsługiwanych maszyn i urządzeń odlewniczych;

– kontrolować prawidłowość przebiegu technologicznego wytwarzania odlewów stosując odpowiednie metody, przyrządy, i sprawdziany;

– oceniać stan techniczny oprzyrządowania odlewniczego oraz narzędzi i przyrządów wykorzystywanych w odlewniczych procesach technologicznych;

– rozróżniać i dobierać podstawowe materiały i tworzywa odlewnicze;

– przygotować wsad, przeprowadzać wytop, rafinację i modyfikację stopów odlewniczych;

– wykonać kontrolę wejściową i międzyoperacyjną cząstkowych procesów decydujących o wytwarzaniu odlewów;

– prowadzić kontrolę wejściową i odbiorczą materiałów, tworzyw odlewniczych, półwyrobów i gotowych oraz interpretować wyniki tych kontroli;

– pobierać próby do badań właściwości fizycznych, chemicznych, technologicznych i wytrzymałościowych oraz prowadzić badania "ruchowe" i laboratoryjne;

– wykonać ręcznie i maszynowo formy i rdzenie oraz wykonać inne prace związane z procesem wytwarzania odlewów;

– ustalać i regulować parametry procesu technologicznego zgodnie z wymaganiami dokumentacji technologicznej procedur zapewnienia jakości z wykorzystaniem aparatury pomiarowej i komputerowych systemów kontrolnych i sterowania procesami produkcyjnymi;

– posługiwać się instrukcjami technologicznymi, dokumentacją techniczno-ruchową maszyn i urządzeń odlewniczych i innymi dokumentacjami związanymi z technologią wytwarzania odlewów (normy państwowe, branżowe, zakładowe) oraz czasopismami i literaturą techniczną;

– posługiwać się typowym sprzętem ochrony osobistej w różnych warunkach;

– określić wpływ czynników szkodliwych na zdrowie, bezpieczeństwo pracy i na lokalne środowisko;

– udzielać pomocy przedlekarskiej w razie wypadku i nagłych zachorowań;

– stosować i przestrzegać stosowania przepisów bhp, ppoż. i ochrony środowiska naturalnego;

– przygotować podstawową dokumentację produkcyjną (karty obiegowe dla poszczególnych partii wyrobów, plany zużycia materiałów, produkcji, czasu pracy maszyn i ludzi, odbioru technicznego wyrobów oraz rejestracji danych i analizy jakości zgodnie z procedurami jakości;

– organizować pracę uzasadnioną technicznie i ekonomicznie zgodnie z obowiązującymi normami technicznymi i jakościowymi;

– użytkować urządzenia komputerowe stosowane w procesach projektowania, wytwarzania i odbiorze technicznych odlewów, sterowania produkcją, ewidencjonowania danych technologicznych, analizy jakości, rozliczenia czasu pracy, materiałów, wyrobów itp.;

– rozróżniać podstawowe kategorie ekonomiczne i najważniejsze podmioty gospodarcze występujące w gospodarce rynkowej.

– stosować wiedzę ogólnoekonomiczną w wykonaniu i organizowaniu pracy na stanowiskach wytwarzania odlewów:

– organizować pracę własną i podległych pracowników;

– oceniać (samokrytycznie) własne możliwości zawodowe oraz w odpowiedni sposób prezentować własne walory osobiste i umiejętności zawodowe;

– poszukiwać miejsca pracy w gospodarce rynkowej jako samodzielny przedsiębiorca lub jako pracownik najemny;

– korzystać ze swoich praw pracowniczych.

1.2.

Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu

Technik odlewnik powinien charakteryzować się:

– rozwiniętą wyobraźnią przestrzenną,

– spostrzegawczością i szybką reakcją na bodźce zewnętrzne,

– zdolnością koncentracji, a jednocześnie podzielnością uwagi,

– opanowaniem,

– wytrwałością, cierpliwością oraz systematycznością i dokładnością w wykonywaniu czynności,

– zamiłowanie do ładu i porządku,

– inicjatywą i pomysłowością,

– szybkością podejmowania decyzji i działania,

– zdolnościami organizacyjnymi w sytuacjach normalnych i konfliktowych,

– poczuciem odpowiedzialności za bezpieczeństwo podwładnych oraz za powierzone mienie,

– motywacją do samokształcenia (podnoszenia kwalifikacji zawodowych),

– wysokim stopniem koordynacji wzrokowo-słuchowej,

– odpornością psychiczną i fizyczną na trudne warunki środowiska pracy,

– prawidłowym rozwojem fizycznym,

– dobrym wzrokiem i słuchem,

– rozwiniętym zmysłem dotyku,

– sprawnością ruchową ciała.

1.3.

Przeciwwskazania zdrowotne

Przeciwwskazaniami do wykonywania zawodu technik odlewnik są:

– nadmierna nerwowość,

– zakłócenia zmysłu równowagi i zawroty głowy,

– ograniczenie sprawności ruchowej kończyn,

– płaskostopie,

– choroby układu krążenia, w tym choroby żył,

– przewlekle choroby płuc i górnych dróg oddechowych,

– przewlekle choroby skóry,

– skłonność do alergii uwarunkowanej czynnikami występującymi w procesach odlewniczych.

O przydatności do zawodu decyduje uprawniony lekarz.

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

Technik odlewnik może być zatrudniony w:

– samodzielnych odlewniach żeliwa, stali lub metali nieżelaznych,

– odlewniach żeliwa, staliwa lub metali nieżelaznych będących wydziałami zakładów budowy maszyn, hut, zakładów metalurgicznych lub usługowych,

– biurach technologicznych przemysłu odlewniczego,

– biurach konstrukcji odlewanych części maszyn,

– biurach projektowych przemysłu,

– zapleczu naukowo-badawczym.

Technik odlewnik jako wykwalifikowany pracownik w odpowiedni sposób, samodzielnie i z pełną odpowiedzialnością: planuje, nadzoruje (ewentualnie wykonuje sam) procesy produkcyjne oraz przygotowuje dokumentację technologiczną.

W zależności od miejsca pracy technik odlewnik wykonuje zadania polegające na:

– przygotowaniu dokumentacji technologicznej i konstrukcyjnej procesów wytwarzania odlewów oraz innych procesów realizowanych w odlewni,

– zabezpieczeniu maszyn, urządzeń, przyrządów, surowców i materiałów pomocniczych do realizacji procesów technologicznych zgodnie z dokumentacją technologiczną i warunkami odbioru materiałów, mas formierskich i rdzeniowych, ciekłego metalu i odlewów,

– zapewnieniu warunków bhp oraz instruowaniu i kontrolowaniu stosowania zasad i przepisów bhp, ppoż. i ochrony środowiska naturalnego,

– organizowaniu pracy zespołów realizujących procesy technologiczne w odlewni,

– nadzorowaniu nad zgodnym z dokumentacją technologiczną przebiegiem procesów wytwarzania mas formierskich i rdzeniowych, form i rdzeni, topienia, uszlachetniania i zalewania stopów i wybijania, oczyszczania, wykańczania, kontroli i badania jakości odlewów,

– kontrolowaniu i ustalaniu parametrów technologicznych na wszystkich etapach wytwarzania odlewów zgodnie z dokumentacją technologiczną i procedurą zapewnienia jakości,

– wykonywaniu badań kontrolnych i laboratoryjnych materiałów i półwyrobów stosowanych w procesie wytwarzania odlewów oraz wnioskowanie o zmianę na zgodne z wymaganiami procesu technologicznego i procedur zapewnienia jakości,

– wnioskowaniu o zmianę opracowanych procesów technologicznych w celu poprawienia jakości produkcji i obniżki kosztów wytwarzania,

– kontrolowaniu dokładności wymiarowej i jakości odlewów zgodnie z warunkami odbioru i procedurami zapewnienia jakości,

– kontrolowaniu stanu technicznego maszyn, urządzeń, omodelowania i oprzyrządowania odlewniczego, przyrządów i sprawdzianów,

– nadzorowaniu czynności związanych z przeprowadzaniem bieżących przeglądów i konserwacji oraz wnioskowanie lub decydowanie o oddaniu urządzenia do naprawy,

– prowadzeniu bieżącej dokumentacji technologicznej,

– prowadzeniu bieżącej dokumentacji rozliczeniowej zużytych surowców i materiałów oraz godzin pracy maszyn i urządzeń,

– prowadzeniu dokumentacji rozliczeniowej podległego personelu, ustalanie norm, organizacji pracy, zakresów czynności, obliczanie wydajności i wykorzystania czasu pracy,

– zbieraniu danych technicznych o przeprowadzanych pracach umożliwiających doskonalenie metod i organizacji produkcji,

– prowadzeniu systematycznej oceny podległego personelu.

Aby umożliwić absolwentom technikum przystosowanie się do zmieniającego się rynku pracy oraz przygotowanie się do szczególnych potrzeb regionu, w którym jest zlokalizowana szkoła, przy zachowaniu zasady kształcenia szerokoprofilowego, przewiduje się możliwość realizacji specjalizacji np. w zakresie:

– odlewnictwa żeliwa,

– odlewnictwa staliwa,

– odlewnictwa metali nieżelaznych,

– precyzyjnych metod odlewania,

– stopów żelaza i specjalnych stopów nieżelaznych,

– odlewania stopów metali szlachetnych, w tym wyrobów ze złota, srebra itp.

Specjalizacja w zawodzie technik odlewnik może być realizowana w końcowym okresie kształcenia w zależności od potrzeb i możliwości regionalnych zakładów pracy lub możliwości ucznia.

W wyniku analizy umiejętności zawodowych, stanowiących kwalifikacje w zawodzie dokonano podziału tych umiejętności na trzy grupy zagadnień, które będą stanowiły bloki programowe: eksploatacyjny, technologiczny i społeczno-ekonomiczny.

Za kryterium wyodrębnienia przyjęto podział umiejętności zawodowych uwzględniając:

– użytkowanie, obsługiwanie oraz zasilanie maszyn, narzędzi i aparatury pomiarowej,

– planowanie i nadzorowanie procesów technologicznych w wytwarzaniu odlewów,

– zachowanie się pracownika w zakładzie pracy oraz podstawowe zasady gospodarki rynkowej.

3.

WARUNKI TECHNICZNE

Podstawową formą nauczania w technikum jest lekcja, której głównym celem jest kształtowanie umiejętności wynikających z opisu zawodu. Aby zapewnić właściwą i efektywną realizację celów, lekcje powinny odbywać się w salach wyposażonych w odpowiednie środki dydaktyczne przystosowane do wykonywania ćwiczeń, pokazów i realizowania zajęć w grupach.

W szkole kształcącej w zawodzie "Technik odlewnik" niezbędne są następujące klasy-pracownie i pracownie:

– klasa-pracownia podstaw budowy i eksploatacji maszyn i urządzeń,

– klasa-pracownia technik obróbki materiałów,

– klasa-pracownia elektrotechniki i elektroniki,

– klasa-pracownia metod mechanizacji i automatyzacji procesów wytwarzania odlewów.

Wszystkie klasy-pracownie powinny być wyposażone w techniczne środki nauczania (rzutnik pisma, rzutnik przeźroczy, magnetowid, telewizor itp.) eksponaty i modele, zestawy przedmiotowych kaset VHS, foliogramy, fazogramy oraz podręczne biblioteki zawierające PN, BN, poradniki, katalogi, atlasy, podręczniki, czasopisma techniczne, literaturę popularnonaukową itd.

Pracownia komputerowa wyposażona w:

– stanowiska komputerowe jedno na dwóch uczniów,

– drukarki i plotery,

– licencyjne oprogramowanie na każde stanowisko: system operacyjny, nakładki systemowe, edytor tekstu, edytor rysunku,

– programy do wspomagania projektowania np. AutoCad, arkusz kalkulacyjny, baza danych, programy specjalistyczne, programy archiwizujące i antywirusowe.

Pracownia techniczna wyposażona w:

– narzędzia pomiarowe: wzorce miar, sprawdziany i przyrządy pomiarowe,

– uniwersalną maszynę wytrzymałościową,

– twardościomierze: Brinella, Vickersa, Rockwella,

– młot Charpy’ego,

– stanowiska do badania właściwości mas formierskich i rdzeniowych,

– stanowiska do prób technologicznych,

– aparatura do oznaczania zawartości węgla i siarki,

– szlifierka i polerka do wykonywania zgładów metalograficznych,

– zestaw odczynników do trawienia zgładów,

– mikroskopy metalograficzne,

– defektoskopy,

– piec elektryczny komorowy z automatyczną regulacją i rejestracją temperatury,

– pirometry, termometry cieczowe i termoelektryczne przylgowe i zanurzeniowe.

Ważną rolę w przygotowaniu do zawodu technika odlewnika odgrywają zajęcia praktyczne, odbywające się w warsztatach szkolnych lub w wydzielonych na terenie zakładu pracy warsztatach szkoleniowych.

Warsztaty szkolne powinny spełniać przede wszystkim funkcję dydaktyczną, której podporządkowuje się zadania produkcyjne.

Proces kształcenia praktycznego w warsztatach szkolnych powinien przebiegać w warunkach produkcyjnych zbliżonych do naturalnych i polegać na uporządkowanym i systematycznym wykonywaniu prac, w wyniku których uczeń zdobywa umiejętności zawodowe, a jednocześnie wytwarza określony wyrób.

Spełnienie w/w warunków wymaga wyposażenia warsztatów w:

– sale instruktażowe,

– stanowiska: ślusarskie do obróbki mechanicznej, obróbki plastycznej, obróbki cieplnej, kontroli jakości,

– stanowiska wytwarzania odlewów metodami specjalnymi,

– narzędzia i przyrządy pomiarowe,

– zestawy technicznych środków nauczania.

Niezbędnym elementem procesu dydaktyczno-wychowawczego jest współpraca szkoły z pracodawcami, która wzbogaca jej działalność dydaktyczną. Korzystanie ze sprzętu, urządzeń, maszyn, laboratoriów technicznych, bibliotek i informacji naukowo-technicznej zakładów pracy nie tylko ułatwia szkole realizację procesu kształcenia, lecz może służyć doskonaleniu pracy nauczycieli. Właściwa współpraca z zakładami pracy może ułatwić prowadzenie warsztatom działalności dydaktycznej oraz przybliżyć absolwentowi szkoły jego przyszłe miejsce pracy.

Ważną rolę w procesie nauczania spełniają wycieczki dydaktyczne do zakładów pracy, instytutów, uczelni wyższych, które powinny być ukierunkowane na zapoznanie uczniów z nowymi technologiami i urządzeniami oraz postępem technicznym.

4.

WARUNKI KADROWE

Kształcenie zawodowe kierunkowe powinni prowadzić nauczyciele o wysokich kwalifikacjach zawodowych, posiadający wyższe wykształcenie zawodowe w zakresie odlewnictwa lub zbliżone.

Pozostała kadra nauczycieli biorących udział w realizacji procesu kształcenia zawodowego w szkole powinna posiadać wyższe wykształcenie stosowne do potrzeb kształcenia.

Wszyscy powinni posiadać przygotowanie pedagogiczne.

Kształcenie zawodowe praktyczne (zajęcia praktyczne) – mogą prowadzić również osoby ze średnim kierunkowym przygotowaniem zawodowym zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określania szkół i wypadków, w których można zatrudniać nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (Dz. U. Nr 98, poz. 433 oraz z 1994 r. Nr 5, poz. 19 i Nr 109, poz. 521).

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

Zgodnie z Ustawą o systemie oświaty kształcenie zawodowe w technikum odbywać się będzie na bazie podstawy programowej.

Podstawa programowa, to obowiązkowe na danym poziomie kształcenia zestawy treści nauczania oraz umiejętności, które mają być uwzględniane w programach nauczania i umożliwiają ustalenie kryteriów ocen szkolnych i wymagań egzaminacyjnych.

Podstawę programową kształcenia w zawodzie technik odlewnik stanowią trzy bloki programowe:

– blok eksploatacyjny,

– blok technologiczny,

– blok społeczno-ekonomiczny.

Bloki te stanowią punkt wyjścia do opracowywania planów i programów nauczania.

Programy nauczania zostaną opracowane przez szkoły i inne zespoły fachowców, a po ich zatwierdzeniu do użytku szkolnego będą stanowiły odrębny dokument.

Kształcenie zarówno młodzieży jak i dorosłych w zawodzie "technik odlewnik" realizowane jest w technikum 5-letnim na podbudowie programowej szkoły podstawowej oraz w technikum 3-letnim na podbudowie programowej szkoły zasadniczej, zawody: operator maszyn i urządzeń odlewniczych i modelarz odlewniczy.

Kształcenie dorosłych może być realizowane zarówno w formie stacjonarnej jak i zaocznej.

Uczniowie kończący naukę w technikum po zdaniu egzaminu z przygotowania zawodowego uzyskują tytuł technika odlewnika, a po złożeniu egzaminu dojrzałości (matura) uzyskują możliwość ubiegania się o wstęp na wyższą uczelnię.

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

Przy opracowywaniu planów nauczania i tworzeniu programów nauczania zarówno przedmiotów ogólnokształcących i zawodowych należy zwrócić uwagę na powiązanie niektórych treści i umiejętności kształcenia zawodowego zawartych w podstawowych programowych z odpowiednimi treściami i umiejętnościami przedmiotów ogólnokształcących m.in. przez ukierunkowanie na treści i umiejętności związane z zawodem.

W przypadku kształcenia w zawodzie technik odlewnik należy poszerzyć zakres problematyki z fizyki i chemii o zagadnieniach umożliwiające lepsze zrozumienie zjawisk związanych z zawodem, a w szczególności teoretycznych podstaw procesów technologicznych, konstrukcji maszyn i urządzeń itp.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Zawód: technik odlewnik

Lp.	Nazwa bloku programowego	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %^*)
		Podbudowa programowa: szkoła podstawowa			Podbudowa programowa: szkoła zasadnicza
1	eksploatacyjny	30			38
2	technologiczny	48			44
3	społeczno-ekonomiczny		6			2
Razem				84^**)			84^**)

^*)Podział na bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodzieży jak i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

^**)Pozostałe do zagospodarowania 16% czasu zostanie wykorzystane przez autorów programu do dostosowania kształcenia do potrzeb rynku pracy – zajęcia specjalizujące.

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

BLOK EKSPLOATACYJNY

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

– wykonać szkic części maszyny odwzorowując z zachowaniem proporcji kształty zewnętrzne i wewnętrzne oraz podać oznaczenia zgodnie z obowiązującymi normami rysunku technicznego;

– wykonać rysunek techniczny części maszyny, zwymiarować i podać oznaczenia zgodnie z obowiązującymi normami rysunku technicznego;

– czytać Dokumentację Techniczno-Ruchową i instrukcje obsługi maszyn i urządzeń;

– wyznaczyć warunki równowagi punktu materialnego i ciała sztywnego;

– wyznaczyć siłę i moment tarcia;

– wyznaczyć środek ciężkości figury płaskiej;

– rozróżnić rodzaje ruchu na podstawie jego parametrów oraz obliczyć prędkość: obwodową, kątową i obrotową;

– obliczyć pracę mechaniczną, moc, energię oraz sprawność urządzenia;

– wykonać proste obliczenia wytrzymałościowe dla elementów maszyn (zginanie, skręcanie, rozciąganie, zginanie ze skręcaniem, wyboczenie);

– rozróżnić konstrukcje, zasady działania: połączeń, osi, wałków, łożysk, sprzęgieł, hamulców i mechanizmów oraz określić ich zastosowanie w budowie maszyn;

– określić na podstawie dokumentacji technicznej (rysunki złożeniowe i zespołowe) elementy składowe maszyny lub urządzenia oraz ustalić ich działanie;

– wykonać projekt elementu maszyny oraz uzasadnić poprawność przedstawionego rozwiązania;

– zaplanować przebieg procesu montażu i demontażu maszyn i urządzeń;

– sklasyfikować i scharakteryzować elementy obwodów prądu stałego i przemiennego;

– obliczyć proste obwody elektryczne oraz analizować schematy elektryczne;

– sklasyfikować i scharakteryzować elementy półprzewodnikowe (diody, tranzystory, tyrystory, układy scalone);

– analizować schematy podstawowych układów elektronicznych;

– dobrać przyrządy pomiarowe i dokonać pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych w obwodach prądu stałego i przemiennego;

– scharakteryzować maszyny i urządzenia elektryczne prądu stałego i przemiennego oraz interpretować zasady ich rozruchu;

– identyfikować elementy zabezpieczające obwody elektryczne;

– sklasyfikować podstawowe elementy instalacji elektrycznej i analizować proste schematy;

– sklasyfikować i scharakteryzować układy i elementy automatycznej regulacji oraz interpretować schematy blokowe układów sterowania procesami technologicznymi;

– rozróżnić urządzenia pomiarowe i regulacyjne w obwodach automatyki;

– dobrać do zadanych warunków proste układy sterowania, sygnalizacji i zabezpieczeń;

– określić funkcje poszczególnych układów robota i manipulatora oraz przewidzieć zastosowanie specjalizowanych manipulatorów i robotów przemysłowych w produkcji odlewniczej;

– scharakteryzować systemy automatycznego sterowania;

a) przerobem mas

b) wykonywaniem form

c) topieniem metalu

d) zalewaniem form

e) wykańczaniem odlewów;

– scharakteryzować typowe wyposażenie automatycznych gniazd wytwarzania odlewów kokilowych i ciśnieniowych oraz urządzenia w automatycznych liniach formowania;

– wyjaśnić budowę i zasadę działania napędów hydraulicznych i pneumatycznych oraz analizować schematy ich układów;

– sklasyfikować sprężarki i wentylatory, określić podstawowe parametry i przewidzieć ich wykorzystanie w procesach technologicznych odlewni;

– scharakteryzować urządzenia transportu wewnętrznego oraz dobrać odpowiednie środki transportu w zależności od stosowanej metody odlewania;

– scharakteryzować urządzenia do obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej oraz przewidzieć typ urządzenia do określonej operacji w zależności od wielkości odlewu i rodzaju produkcji;

– sklasyfikować i scharakteryzować piece odlewnicze oraz rozróżnić urządzenia do kontroli i regulacji parametrów pracy pieca i warunków wytopu;

– sklasyfikować i scharakteryzować maszyny i urządzenia wykorzystywane w procesach:

a) wykonania modeli i rdzennic

b) wykonania form i rdzeni piaskowych

c) odlewania kokilowego

d) odlewania ciśnieniowego

e) odlewania ciągłego i półciągłego

f) oczyszczania i wykańczania odlewów

– rozróżnić podstawowe pojęcia związane z eksploatacją maszyn i urządzeń;

– określić podstawowe pojęcia i wskaźniki niezawodności i trwałości maszyn i urządzeń;

– zinterpretować zjawiska fizyko-chemiczne towarzyszące procesom destrukcyjnym w eksploatacji maszyn i urządzeń odlewniczych;

– scharakteryzować zużycie maszyn i urządzeń oraz metody zapobiegające nadmiernemu zużyciu;

– rozpoznać stan techniczny maszyn i urządzeń odlewniczych;

– ocenić prawidłowość maszyn i urządzeń odlewniczych, zespołów pomiarowych oraz wpływ obsług technicznych na wyniki produkcji;

– określić zakres prac wykonywanych podczas przeglądu technicznego i napraw;

– scharakteryzować gospodarkę materiałową i elektroenergetyczną w zakładach przemysłu odlewniczego;

– stosować rachunek ekonomiczny w podejmowaniu decyzji o charakterze technicznym i organizacyjnym w sferze eksploatacji;

– użytkować urządzenia komputerowe w zakresie: wspomagania projektowania, organizacji i zarządzania eksploatacją środków trwałych, automatycznej regulacji biegu procesów technologicznych;

– posługiwać się dokumentacją techniczno-ruchową maszyn i urządzeń odlewniczych, normami państwowymi, czasopismami i inną literaturą techniczną;

– stosować przepisy Dozoru Technicznego, bhp, ppoż. i ochrony środowiska naturalnego podczas użytkowania i obsługiwania maszyn i urządzeń odlewniczych.

MATERIAŁ KSZTAŁCENIA

1. Rysunek techniczny

2. Tolerancje, pasowania i chropowatość powierzchni

3. Mechanika techniczna

4. Wytrzymałość materiałów

5. Elementy maszyn

6. Montaż i demontaż

7. Podstawy elektrotechniki

8. Podstawy elektroniki

9. Podstawy miernictwa elektrycznego

10. Maszyny elektryczne

11. Instalacje elektryczne i odbiorniki energii elektrycznej

12. Układy i elementy automatycznej regulacji

13. Układy zasilania, sterowania, zabezpieczenia i sygnalizacji

14. Roboty przemysłowe i manipulatory

15. Automatyzacja procesów technologicznych odlewni

16. Automatyczne gniazda wytwarzania odlewów i linie formowania

17. Napędy hydrauliczne i pneumatyczne

18. Sprężarki i wentylatory

19. Urządzenia transportu wewnętrznego

20. Urządzenia do obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej

21. Piece odlewnicze

22. Maszyny i urządzenia odlewnicze

23. Niezawodność i trwałość maszyn i urządzeń

24. Zmiany stanu technicznego maszyn i urządzeń

25. Diagnostyka techniczna

26. Użytkowanie maszyn i urządzeń. Obsługa techniczna

27. Gospodarka materiałowa i elektroenergetyczna

28. Organizacja, zarządzanie i ekonomika eksploatacji maszyn i urządzeń.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

"Ewaluacja" osiągnięć ucznia, tj. sprawdzanie i ocenianie musi odbywać się systematycznie w ciągu całego procesu kształcenia.

Ocenianie powinno mieć charakter jakościowy, tzn. przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteriów i wymagań.

W procesie dydaktycznym przeprowadza się kontrolę:

– wstępną (badania diagnostyczne)

– bieżącą (badania formatywne)

– końcową (badania sumatywne)

Badania diagnostyczne powinny być przeprowadzone w technikum trzyletnim na podbudowie szkoły zasadniczej na etapie początkowym procesu kształcenia.

Celem tych badań jest ustalenie stopnia opanowania wiadomości i umiejętności podczas realizacji programu szkoły zasadniczej i na tej podstawie sprecyzowanie, jakie treści przewidziane programem do realizacji można pominąć, ponieważ zostały już opanowane.

Badania formatywne (kształtujące) mają na celu sprawdzenie wyników nauczania uzyskiwanych w trakcie trwania procesu kształcenia.

Ocenie powinny podlegać umiejętności intelektualne i praktyczne związane ze sporządzaniem i analizowaniem dokumentacji technicznej, projektowaniem elementów maszyn, użytkowaniem i obsługiwaniem maszyn i urządzeń odlewniczych.

Ocenę można przeprowadzić za pomocą:

– pytań problemowych i poleceń

– obserwacji podczas wykonywania zadań

– sprawdzianu praktycznego

– zadań testowych.

Badania sumatywne dotyczą określenia ogólnego poziomu wiadomości i umiejętności ucznia przewidzianych w podstawie programowej.

Stopień trudności pytań i ćwiczeń na egzaminie sprawdzającym musi odpowiadać kryterium stopnia, o który ubiega się uczeń. W związku z tym konieczne jest sprecyzowanie jasno określonych wymagań programowych, poinformowanie o nich ucznia i konsekwentne stosowanie ich przez nauczyciela.

BLOK TECHNOLOGICZNY

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

– scharakteryzować właściwości, rodzaje, zakres stosowania materiałów niemetalowych oraz przewidzieć ich wykorzystanie w przemyśle maszynowym i odlewniczym;

– dobrać materiały ogniotrwałe w zależności od charakteru procesu technologicznego z uwzględnieniem warunków eksploatacji oraz ich wpływu na trwałość urządzenia cieplnego;

– scharakteryzować wodę technologiczną, określić sposób jej uzdatniania oraz ocenić wpływ jej zanieczyszczenia na przebieg procesów technologicznych i środowisko naturalne;

– scharakteryzować krystalizację pierwotną i wtórną oraz wykazać wpływ wytopu i krzepnięcia na właściwości stopu;

– analizować układy równowagi stopów oraz sporządzać na ich podstawie krzywe chłodzenia i schematy struktur;

– korzystać z wykresu Fe-C podczas projektowania i wykonywania procesów technologicznych;

– scharakteryzować typowe struktury stopów Fe-C oraz wyjaśnić wpływ węgla, domieszek na strukturę i właściwości tych stopów;

– określić gatunek stopów Fe-C metali nieżelaznych i ich stopów na podstawie podanego oznaczenia oraz dobrać z PN/H stopy przeznaczone na określone części maszyn, narzędzia, przyrządy, odlewy;

– rozróżnić i objaśnić metody badania metali i stopów oraz wskazać na ich zastosowanie do określania stanu materiałów i wykrywania wad;

– badać właściwości mechaniczne i technologiczne stopów Fe-C, metali nieżelaznych i ich stopów;

– wyznaczyć zawartość węgla i dodatków stopowych w stopach Fe-C oraz wykonać próby ujawniające rozkład zanieczyszczeń fosforem i siarką;

– wykrywać wady w odlewach, analizować przyczyny ich powstawania i wnioskować o sposobach ich zapobiegania;

– rozpoznać zjawiska korozyjne, ich skutki oraz dobrać rodzaj powłoki ochronnej w zależności od tworzywa odlewniczego i przeznaczenia odlewu;

– zaplanować proces technologiczny obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej odlewów;

– ocenić wpływ szybkości chłodzenia na strukturę i właściwości stopu oraz porównać uzyskane wyniki z wykresu CTP;

– przeprowadzić podstawowe procesy obróbki cieplnej i cieplno-chemicznej oraz ocenić wpływ na strukturę i właściwości odlewu;

– scharakteryzować paliwa stosowane w piecach odlewniczych i określić wpływ ich jakości na parametry procesów technologicznych i kształtowanie się kosztów wytwarzania odlewów;

– badać właściwości fizyczne i chemiczne paliw oraz wyznaczać ich wartość opałową;

– sporządzić bilans cieplny pieca;

– scharakteryzować materiały wsadowe, formierskie i pomocnicze wykorzystywane w procesach technologicznych odlewni oraz ustalić ich zużycie;

– przeprowadzić badania piasku, mas formierskich i rdzeniowych;

– wykonać pomiary, ciśnienia i temperatury mediów stosowanych w odlewnictwie;

– scharakteryzować procesy metalurgiczne wytopu żeliwa, staliwa, metali nieżelaznych i ich stopów oraz określić wpływ warunków wytopu, składu chemicznego i czynników technologicznych na strukturę i właściwości tworzyw odlewniczych;

– obliczyć wsad do procesu topienia wybranego stopu odlewniczego;

– opracować instrukcję technologiczną topienia i obróbki pozapiecowej ciekłego metalu odlewniczego;

– przeprowadzić wytop typowych stopów odlewniczych i zabiegi uszlachetniania ciekłego metalu oraz wnioskować i reagować na wszelkie nieprawidłowości w procesie wytopu;

– zalewać formy odlewnicze łyżkami oraz kadziami ręcznymi i podwieszanymi;

– scharakteryzować wytwarzanie odlewów w formach piaskowych i metodami specjalnymi oraz przewidzieć zakres ich stosowania w zależności od rodzaju tworzywa, wielkości i stopnia skomplikowania odlewu oraz wielkości serii produkcyjnej;

– sporządzić dokumentację techniczną niezbędną w procesach produkcji odlewów;

a) szkice i rysunki: koncepcji technologicznej odlewania surowego odlewu, zespołu modelowego, oprzyrządowania odlewniczego;

b) instrukcje technologiczne podstawowych i pomocniczych procesów odlewniczych;

– dobrać metody, środki i materiały do produkcji odlewów (jednostkowej, seryjnej, masowej);

– wykonać podstawowe operacje technologiczne związane z przygotowaniem i produkcją odlewów oraz ocenić ich jakość zgodnie z procedurami zapewnienia jakości;

a) sporządzić modele i rdzennice z różnych tworzyw;

b) przygotować masę formierską i rdzeniową;

c) wykonać formy odlewnicze;

d) oczyścić i wykończyć odlewy;

– naprawić wady usuwalne odlewów przez: zastosowanie metod mechanicznych, spawanie i lutowanie, uszczelnianie, kitowanie, metalizację;

– sporządzić i analizować statystyczne wyniki kontroli jakości produkcji odlewów;

– projektować proste procesy produkcji odlewów;

– wyjaśnić metody plastycznego kształtowania metali: walcowanie, kucie, ciągnienie, wyciskanie, tłoczenie;

– wykonać nieskomplikowane części za pomocą kucia swobodnego ręcznego i mechanicznego;

– określić cechy charakterystyczne typowych metod spawania;

– scharakteryzować spawalnicze metody regeneracji części maszyn, naprawy wad odlewów i nanoszenia powłok ochronnych;

– lutować, kleić i wykonywać podstawowe operacje spawania elektrycznego i gazowego (pod nadzorem);

– wyjaśnić zasadę pracy narzędzia skrawającego, geometrię ostrza oraz wykazać wpływ zjawisk fizycznych towarzyszących procesowi skrawania na ostrze noża i obrabiany materiał;

– wykonać podstawowe operacje obróbki ręcznej;

– wykonać podstawowe operacje obróbki mechanicznej oraz dobrać parametry obróbki, narzędzia i oprzyrządowania;

– wykonać czynności konserwacyjne, drobne naprawy, wymianę części, montaż, regulację poszczególnych zespołów i całego urządzenia oraz przeprowadzić próby po naprawie;

– przygotować stanowisko do pracy i wykonać podstawowe czynności obliczenia oraz analizować wnioski;

– dobrać narzędzia, przyrządy i materiały w zależności od wykonywanej pracy;

– wydać, przyjąć i ewidencjonować narzędzia, przyrządy, materiały i wykonane prace;

– użytkować urządzenia komputerowe w zakresie: przygotowania produkcji odlewu, kontroli jakości, sterowania procesami technologicznymi;

– posługiwać się dokumentacją technologiczną, normami: państwowymi, branżowymi, zakładowymi oraz czasopismami i inną literaturą techniczną;

– przeprowadzić kontrolę jakości i stosować przepisy bhp, ppoż. i ochrony środowiska naturalnego na stanowisku pracy.

MATERIAŁY KSZTAŁCENIA

1. Materiały niemetalowe.

2. Krystalizacja. Układy równowagi fazowej.

3. Stopy żelaza z węglem.

4. Metale nieżelazne i ich stopy.

5. Badania metali i stopów.

6. Korozja metali.

7. Obróbka cieplna i cieplno-chemiczna.

8. Paliwa.

9. Surowce i materiały pomocnicze.

10. Topnienie tworzyw odlewniczych i zalewanie form.

11. Odlewanie w formach piaskowych.

12. Specjalne metody odlewania.

13. Oczyszczanie i wykańczanie odlewów.

14. Naprawa odlewów.

15. Kontrola jakości odlewów.

16. Przygotowanie produkcji odlewów.

17. Obróbka plastyczna.

18. Spajanie.

19. Obróbka ręczna i mechaniczna.

20. Konserwacja i naprawa maszyn i urządzeń odlewniczych.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

"Ewaluacja" osiągnięć uczniów, tj. sprawdzanie i ocenianie musi odbywać się systematycznie w ciągu całego procesu kształcenia.

Ocenianie powinno mieć charakter jakościowy, tzn. przeprowadzone wg uprzednio sprecyzowanych kryteriów i wymagań.

W procesie dydaktycznym przeprowadza się kontrolę:

– wstępną (badania diagnostyczne)

– bieżącą (badania formatywne)

– końcową (badania sumatywne)

Badania diagnostyczne powinny być przeprowadzone w technikum trzyletnim na podbudowie szkoły zasadniczej na etapie początkowym procesu kształcenia.

Celem tych badań jest ustalenie stopnia opanowania wiadomości i umiejętności przez uczniów podczas realizacji programu szkoły zasadniczej i na tej podstawie sprecyzowano, jakie treści przewidziane programem do realizacji można pominąć, ponieważ zostały już opanowane.

Badania formatywne (kształtujące) mają na celu sprawdzenie wyników nauczania uzyskiwanych w trakcie trwania procesu kształcenia. Kontroli powinny podlegać umiejętności intelektualne i praktyczne związane z projektowaniem procesów technologicznych, planowaniem procesów produkcyjnych, wykonywaniem badań, pomiarów, procesów technologicznych.

Ocenę można przeprowadzić za pomocą:

– pytań problemowych i poleceń

– obserwacji podczas wykonywania zadań

– sprawdzianu praktycznego w sytuacji naturalnej lub z użyciem aparatury i urządzeń symulujących

– zadań testowych np. typu: próba pracy, wielokrotnego wyboru, uzupełnień.

Badania sumatywne dotyczą określenia ogólnego poziomu wiadomości i umiejętności ucznia przewidzianych w podstawie programowej.

Stopień trudności pytań, ćwiczeń i zadań praktycznych musi odpowiadać kryterium stopnia, o który ubiega się uczeń. W związku z tym konieczne jest sprecyzowanie jasno określonych wymagań programowych, poinformowaniu o nich ucznia i konsekwentne stosowanie ich przez nauczyciela.

Egzamin z przygotowania zawodowego składa się z części praktycznej i teoretycznej.

Uczniowie zobowiązani są: rozwiązać zadanie egzaminacyjne w trakcie egzaminu lub przedstawić zadania egzaminacyjne zrealizowane w formie pracy dyplomowej przed przystąpieniem do egzaminu.

Zadanie egzaminacyjne powinno składać się z części praktycznej i teoretycznej. Do części praktycznej i teoretycznej zadania egzaminacyjnego należy ustalić kryteria oceny.

Praca dyplomowa może stanowić projekt technologiczny, stanowisko badawcze, stanowisko symulacyjno-badawcze lub może być opisowa w zakresie wybranego zagadnienia technicznego. W zależności od rodzaju pracy powinny być opracowane kryteria oceny poziomu wykonania.

Temat pracy należy formułować w sposób problemowy, stwarzając uczniowi możliwość analizowania, wnioskowania, uogólniania i oceniania.

Zarówno zadania egzaminacyjne jak i temat pracy dyplomowej muszą wynikać z celów zawartych w podstawie programowej.

BLOK SPOŁECZNO-EKONOMICZNY

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

– określić podstawowe prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;

– stosować przepisy dotyczące ochrony pracowników w miejscu pracy i przewidywać konsekwencje prawne i inne z tytułu naruszenia przepisów bhp w trakcie realizacji zadań zawodowych;

– wykazać wpływ konstrukcji i warunków eksploatacji maszyn i urządzeń technicznych na bezpieczne warunki pracy;

– dostrzegać zagrożenia życia i zdrowia związane z obsługą i naprawą maszyn oraz transportu wewnątrzzakładowego oraz wskazać na sposoby ich usuwania;

– objaśnić zasady zachowania się pracownika w przypadku zaistnienia wypadku przy pracy, pożaru i innych sytuacjach zagrożeń;

– udzielić pomocy przedmedycznej;

– analizować i organizować miejsca pracy i proces pracy pod względem wymagań bhp i zasad ergonomii;

– ocenić wpływ czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych na zdrowie i bezpieczeństwo pracowników oraz na lokalne środowisko pracy;

– wykazać społeczne i zdrowotne skutki nałogów;

– ocenić przyczyny zmęczenia fizycznego i psychicznego w czasie pracy i ich wpływ na wypadkowość w warunkach pracy;

– uzasadnić wpływ racjonalnego odżywiania i wypoczynku na zdrowie pracownika i efekty pracy;

– scharakteryzować podstawowe systemy kontroli i nadzoru nad stanem bhp i bezpieczeństwa pożarowego;

– wyjaśnić rolę związków zawodowych w ochronie interesów pracownika oraz scharakteryzować przyczyny i skutki bezrobocia;

– określić podstawowe źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego produkowanych przez odlewnie żelaza i metali nieżelaznych oraz wykazać ich wpływ na człowieka i środowisko;

– zaplanować sposoby wykorzystania lub neutralizacji odpadów przemysłowych oraz ich ograniczenia w procesach technologicznych;

– ocenić wpływ zużycia surowców, wody i energii w procesie produkcyjnym na ochronę środowiska naturalnego;

– scharakteryzować system ekonomiczny w Polsce, rodzaje własności i podmiotów gospodarczych oraz różne formy jednostek gospodarczych;

– określić istotę mechanizmu rynkowego;

– wskazać wpływ odpowiedniej organizacji pracy na efekty ekonomiczne działania zakładów;

– stosować (przedstawić) aktywne sposoby poszukiwania pracy oraz rozpoznać charakterystykę zawodów pokrewnych posiadanemu celem zwiększenia możliwości podjęcia pracy i ocenić oferty pod kątem własnych dążeń i wyobraźni o karierze zawodowej;

– sprawdzić i wypełnić odpowiednie dokumenty, druki i umowy związane z podjęciem pracy najemnej lub działalności gospodarczej;

– obliczyć wynik finansowy prowadzonej działalności;

– korzystać z kredytów oferowanych na rynku;

– wyjaśnić różnice między sposobami rozliczeń finansowych;

– obliczać wysokość wynagrodzenia według różnych systemów płac;

– rozliczyć się z urzędem skarbowym z tytułu różnych podatków.

ZAŁĄCZNIK Nr 4

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK WŁÓKIENNICZYCH WYROBÓW DEKORACYJNYCH

symbol cyfrowy 21 57

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

1.1.

Umiejętności zawodowe stanowiące kwalifikacje w zawodzie

W wyniku realizacji kształcenia w zawodzie uczeń (słuchacz) powinien umieć:

– wykonać projekt plastyczny włókienniczego wyrobu dekoracyjnego;

– dokonać analizy środków plastycznego wyrazu zastosowanych w projekcie plastycznym;

– wykonać rysunek roboczy włókienniczego wyrobu dekoracyjnego;

– zaplanować warunki techniczne oraz technologię wykonania włókienniczego wyrobu dekoracyjnego;

– ustalić próg rentowności wyrobu oraz jego minimalną cenę;

– wykonać wyrób dekoracyjny zgodnie z projektem plastycznym i technologicznym, chroniąc siebie, otoczenie i środowisko naturalne;

– zastosować zabiegi, czynności i techniki mające na celu uzyskanie wymaganych właściwości użytkowych i estetycznych wyrobu finalnego;

– zastosować metody kontroli sprawdzające prawidłowość procesów wytwarzania i wymaganą jakość wyrobu finalnego;

– dokonać prezentacji wykonanego wyrobu dekoracyjnego.

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych kontynuuje tradycje ręcznego wytwarzania wyrobów z surowców włókienniczych, różnorodnymi ukształtowanymi w ciągu wieków technikami. Rozwój technologii przemysłowych we włókiennictwie nie osłabił popytu na ręcznie wykonane wyroby o niepowtarzalnych lub odtworzonych z minionych epok wzorach.

Jest to zawód artystyczno-techniczny. Uczeń (słuchacz) w szkole jest przygotowywany do urzeczywistniania własnej lub odtworzonej z dokumentów historycznych wizji plastycznej we włókienniczym wyrobie: w tkaninie, hafcie, koronce, dzianinie. – Z jednej strony szkoła zapewnia przygotowanie artystyczne, z drugiej – technologiczne. Obie strony kształcenia zawodowego są tak samo ważne, ale możliwe jest rozłożenie akcentów poprzez indywidualizowanie procesu kształcenia: uczniów o twórczej osobowości należy angażować bardziej w działania artystyczne, uczniów mniej twórczych – w odtwarzanie i wytwarzanie wyrobów.

Poprzez tworzenie podstawowych rodzajów prac plastycznych: rysunek, grafika, malarstwo, rzeźba uczniowie (słuchacze) rozwijają wrażliwość i zdolności plastyczne. W efekcie twórczych działań plastycznych są w stanie zaprojektować wzór wyrobu na wysokim poziomie artystycznym. Elementy historii sztuk plastycznych służą nie tylko koniecznej w tym zawodzie erudycji i rozwijają zainteresowania plastyczne uczniów (słuchaczy), ale pozwalają im też na inspirowanie się tradycją we własnych projektach. Z kolei teoria sztuki wprowadzona w podstawowym zakresie uczy rozumienia i celowego stosowania różnorodnych technik plastycznych do uzyskania jak najlepszego wyrazu plastycznego projektowanego wzoru.

Uczeń (słuchacz) po samodzielnym wykonaniu projektu plastycznego realizuje go w samodzielnie dobranym, a często też wykonanym przez siebie, tworzywie włókienniczym za pomocą narzędzi i urządzeń stosowanych w rękodzielnictwie włókienniczym. Musi też określić technikę wykonania. Dobranie surowców, narzędzi, technik wykonania wiąże się z dobrym przyswojeniem tradycyjnego włókiennictwa. Opanowanie umiejętności typowo włókienniczych jest niezbędne w tym zawodzie. Bardziej twórczy uczniowie mogą proponować niekonwencjonalne rozwiązania technologiczne. Nie hamując twórczych poszukiwań uczniów (słuchaczy), szkoła przygotowuje przede wszystkim do stosowania surowców, narzędzi i technik tradycyjnych, zwracając uwagę nie tylko na adekwatność projektu technologicznego i wzoru, ale także na staranność wykonania i wykończenia wyrobu.

Finalnymi wytworami działań w tym zawodzie są unikalne (niepowtarzalne) wyroby wykonane z różnych surowców włókienniczych rozmaitymi rękodzielniczymi technikami. Asortyment może być różny: oryginalna odzież, elementy zdobnicze odzieży, tkanina artystyczna, tkanina użytkowa, koce, serwety, obrusy, firanki, zasłony, itp. Włókiennicze wyroby dekoracyjne wytwarzane przez absolwentów technikum mogą mieć charakter w pełni autorski, ale mogą też odtwarzać dawne wzory i techniki.

Obok zaprojektowania i wykonania wyrobu ważne jest jego właściwe zaprezentowanie. Szkoła powinna zadbać o ukształtowanie u uczniów (słuchaczy) umiejętności ekspozycji wyrobów, także określania ceny i negocjacji z potencjalnym nabywcą.

Nabywanie umiejętności niezbędnych do wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych wymaga od uczniów (słuchaczy) zdolności plastycznych, cierpliwości i zaangażowania. Ponieważ wszystkie etapy tworzenia wyrobu są czasochłonne, należy w trakcie realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego wypracować u uczniów prawidłowe nawyki racjonowania czasu pracy i odpoczynku, ergonomicznego organizowania miejsca pracy. W procesie kształcenia w tym zawodzie dużo ćwiczeń uczeń (słuchacz) musi wykonywać samodzielnie w czasie pozaszkolnym; należy je tak dozować, aby nie zakłócały porządku życia osobistego uczniów (słuchaczy) i nie przeszkadzały w kształceniu ogólnym.

Z punktu widzenia rozwoju w tym zawodzie ważne jest ukształtowanie u uczniów nawyku uczestniczenia w wystawach sztuk plastycznych, kolekcjonowania i oglądania albumów i książek o sztuce.

Technik włókienniczy wyrobów dekoracyjnych może podjąć kształcenie w uczelni artystycznej o kierunku plastycznym (otrzymuje podstawy w zakresie sztuk plastycznych), może wytwarzać wyroby włókiennicze we własnej pracowni, może być zatrudniony przez artystę plastyka w jego pracowni artystycznej, w pracowniach konserwatorskich i rekonstrukcyjnych, w zakładach rękodzieła włókienniczego.

Umiejętności zawarte w podstawie programowej są tak sformułowane, aby szkoła mogła opracować program kształcenia dostosowany do tradycji rękodzielniczych regionu lub zapotrzebowania lokalnego rynku na określone wyroby dekoracyjne. Szerokoprofilowe kształcenie ukierunkowane jest na opanowanie przez uczniów (słuchaczy) węzłowych umiejętności i zagadnień, na których oparte są procesy rękodzielniczego wytwarzania wszystkich rodzajów włókienniczych wyrobów dekoracyjnych oraz wszechstronny rozwój intelektualny, artystyczny i technologiczny, co stwarza dobre przygotowanie do wielokierunkowej specjalizacji.

Zajęcia specjalizacyjne możliwe są do realizowania w końcowym etapie kształcenia, np. w ramach pracy dyplomowej. Za kryterium specjalizacyjne można przyjąć rodzaj wyrobu włókienniczego, np. tkanina artystyczna, tkanina użytkowa, wyrób haftowany, koronka, dzianina.

Podstawa programowa składa się z trzech bloków tematycznych:

1. blok plastyczno-projektowy,

2. blok surowcowo-wytwórczy,

3. blok ekonomiczno-marketingowy.

Zostały one wyodrębnione na podstawie następstwa poszczególnych etapów w procesie wytwarzania włókienniczego wyrobu dekoracyjnego: projekt plastyczny, projekt technologiczny, wytworzenie, ekspozycja i sprzedaż wyrobu.

3.

WARUNKI TECHNICZNE

Prawidłowe ukształtowanie umiejętności niezbędnych w tym zawodzie wymaga, aby szkoła dysponowała właściwym wyposażeniem technicznym i dydaktycznym.

Zaleca się przygotowanie minimum trzech pracowni:

1. pracowni plastycznego projektowania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych,

2. pracowni włókienniczej (laboratorium włókienniczego),

3. pracowni wytwarzania wyrobów włókienniczych (warsztaty szkolne).

Pracownia plastycznego projektowania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych służy do kształtowania umiejętności zarówno plastycznych, jak i projektowych; rodzaj ćwiczeń, jaki wykonują uczniowie w obu dziedzinach, jest podobny, toteż wymagane jest takie samo wyposażenie techniczne i dydaktyczne. Pracownia powinna składać się z dwóch części:

– sali wykładowo-audiowizualnej,

– sali ćwiczeniowej.

Sala wykładowo-audiowizualna powinna być wyposażona w:

– sprzęt audiowizualny, telewizor. magnetowid, projektoskop, rzutnik do przeźroczy;

– stanowisko komputerowe (dla nauczyciela); zaleca się także (jeśli szkoła ma odpowiednie środki) po jednym stanowisku komputerowym na dwóch uczniów, z oprogramowaniem, umożliwiającym tworzenie kompozycji plastycznych oraz obserwację figur i brył w przestrzeni;

– drukarkę kolorową;

– białą tablicę.

W sali powinny znajdować się komplety albumów, przeźroczy i filmów o sztuce dawnej i współczesnej.

W sali ćwiczeniowej powinny znajdować się meble i przyrządy (po jednym komplecie na ucznia) do działań plastycznych i projektowania wyrobów dekoracyjnych: blaty kreślarskie, sztalugi, szafki do przechowywania narzędzi, materiałów i prac plastycznych. Szkoła powinna zapewnić każdemu uczniowi w zakresie podstawowym przybory i materiały plastyczne, jak pędzle , ołówki, piórka, tusz, farby wodne, papier różnego formatu i gatunku. Sala ćwiczeniowa powinna być wyposażona w ciąg wodno-kanalizacyjny.

Pracownia włókiennicza (laboratorium włókiennicze) powinna składać się z dwóch części:

– sali ćwiczeniowo-audiowizualnej,

– sali laboratoryjnej.

Sala ćwiczeniowo-audiowizualna powinna być wyposażona w:

– sprzęt audiowizualny, telewizor. magnetowid, projektoskop, rzutnik do przeźroczy, komputer,

– oprogramowanie umożliwiające rysowanie i projektowanie splotów tkackich i dziewiarskich,

– tablicę do rysowania splotów,

– białą tablicę.

– motak,

– zestaw kratkówek o różnym podziale,

– deski z kołkami do odtwarzania przekrojów wyrobów włókienniczych,

– plansze,

– katalogi wyrobów włókienniczych,

– katalogi surowców włókienniczych

– kolekcje surowców i wyrobów włókienniczych,

– kalkulatory (jeden na dwóch uczniów) z oprogramowaniem umożliwiającym obliczenia statystyczne.

W sali laboratoryjnej powinny znajdować się przyrządy, aparatura i odczynniki niezbędne do wykonywania badań włókienniczych, jak mikroskopy laboratoryjne z kompletem oprzyrządowania do analizy chemicznej włókien (jeden na dwóch uczniów), igły preparacyjne (jeden komplet na dwóch uczniów), pincety (komplet na dwóch uczniów), nożyczki, płytki kontrastowe, lampy, miarki krawieckie, wagi laboratoryjne, skrętomierz, zrywarka do nitek, urządzenie Ustar-Zellweger. Laboratorium powinno być wyposażone w ciąg wodno-kanalizacyjny, w urządzenia klimatyzacyjne, zapewniające stałe warunki badań.

Pracownia wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych (warsztaty szkolne) służy do wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych i powinna składać się z trzech części:

1. części służącej do przygotowania surowców i półproduktów,

2. części służącej do wytwarzania wyrobów włókienniczych,

3. części służącej do wykończenia wyrobów włókienniczych.

W części służącej do przygotowania surowców i półproduktów niezbędne są potrzebne do kontroli jakości półproduktów i wyrobów kalkulatory (jeden na dwóch uczniów), umożliwiające wykonywanie obliczeń technologicznych, kilka kołowrotków, miejsce do prania i farbowania surowców z paleniskiem i odpowiednimi kotłami oraz mieszadłami, nawoje.

Wyposażenie części służącej do wytwarzania wyrobów włókienniczych zależne jest w dużym stopniu od realizowanego przez szkołę programu. Powinny się tam znajdować urządzenia niezbędne do wytwarzania rękodzielniczych wyrobów dekoracyjnych, jak krosna rękodzielnicze, snowarka ręczna oraz przyrządy pomocnicze do snucia, cewiarka ręczna, szydełka, druty, szydełkarka płaska, klocki do koronek, igły do haftowania, tymborki, czółenka do koronek.

W części służącej do wykończenia włókienniczych wyrobów powinny znajdować się urządzenia niezbędne do prania i prasowania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych: odpowiednie wanny z bieżącą woda, żelazka, deski lub stoły do prasowania.

W pracowni powinny się ponadto znajdować szafy do przechowywania środków pomocniczych,

Szkoła powinna dysponować magazynem do przechowywania surowców, półproduktów i wyrobów włókienniczych gotowych, umożliwiającym zapewnienie odpowiednich warunków klimatycznych. Powinna też mieć salę do stałej ekspozycji wyrobów dekoracyjnych w formie wystawowej.

4.

WARUNKI KADROWE

Odpowiednio przygotowani do pracy wychowawczej i dydaktycznej nauczyciele decydują o rozwoju osobowym i zawodowym uczniów (słuchaczy). Wymaga się, aby wszyscy nauczyciele realizujący kształcenie zawodowe mieli wyższe wykształcenie zgodne z kierunkami zawodowymi realizowanymi w przyjętym przez szkołę programie kształcenia oraz przygotowanie pedagogiczne.

Aby możliwe było prawidłowe ukształtowanie wszystkich podstawowych umiejętności niezbędnych do wykonywania zawodu technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, szkoła powinna zatrudnić nauczycieli z wyższym wykształceniem plastycznym (magistrów sztuki) lub artystów plastyków zawodowo zajmujących się wytwarzaniem rękodzielniczych wyrobów dekoracyjnych, inżynierów włókienników, także magistra ekonomii. Zajęcia praktyczne powinien prowadzić artysta plastyk lub inżynier włókiennik.

Powodzenie w pracy dydaktycznej i wychowawczej w szkole przygotowującej do zawodu, który bazuje na wrażliwości, osobowości twórczej, zaangażowaniu, będą mieli tylko nauczyciele przejawiający te same cechy. Ważna jest ich kultura osobista, umiejętność inspirowania i pobudzania do twórczej aktywności, zdolność do współodczuwania i współprzeżywania sukcesów i klęsk, zawsze istniejących w twórczych procesach. Nauczyciel powinien wspierać młodych adeptów zawodu w ich poszukiwaniach nowych rozwiązań wzorniczych i technologicznych. W swojej funkcji dydaktycznej nauczyciele uczący zawodu są reżyserami procesów nabywania umiejętności zawodowych, uwzględniającymi indywidualność uczniów, rozwijającymi zainteresowanie zawodem, wywołującymi i podtrzymującymi motywację do działań twórczych i rozwoju w zawodzie.

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

Kształcenie w zawodzie technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych przewidywane jest (zgodnie z klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego) w następujących typach szkół:

szkoła policealna

podbudowa programowa: liceum ogólnokształcące.

Jednocześnie przewiduje się we wszystkich typach szkół kształcenie w formie stacjonarnej i zaocznej, dla młodzieży i dorosłych. Bez względu na typ szkoły i formę organizacyjną najlepsze efekty dydaktyczne przyniesie zawsze praca w małych grupach i stosowanie metod aktywnych. W kształceniu w formie zaocznej większą część działań słuchacze wykonują samodzielnie w czasie pozaszkolnym. W opanowaniu umiejętności zawodowych charakterystycznych dla technika włókienniczych wyrobów dekoracyjnych niezmiernie ważny jest indywidualny kontakt z nauczycielem, tak w trakcie wykonywania projektu plastycznego, jak i wytwarzania wyrobu. Odpowiednia korekta pozwoli właściwie ukierunkować działania uczniów (słuchaczy), poszukać nowych rozwiązań. Istotna jest również konfrontacja i wymiana ocen i poglądów z kolegami, co prowadzi do szybszego rozwoju w zawodzie. Dlatego we wszystkich formach kształcenia należy organizować systematycznie przeglądy prac uczniowskich w postaci np. mini wystawek.

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

Kształcenie ogólne w szkole zawodowej przygotowującej do zawodu technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych jest tak samo ważne jak zawodowe, wzajemnie się uzupełniając i wspomagając. Ważne jest zwłaszcza kształcenie humanistyczne, które w zakresie takich przedmiotów, jak język polski, historia, geografia, języki obce wyręczy nauczycieli kształcenia zawodowego w opanowaniu dużej części historii i teorii sztuki, historii kultury materialnej, w tym artykułów dekoracyjnych, stylów ludowych wyrobów dekoracyjnych zależnych od regionu Polski i świata. Na języku polskim młodzież uczona jest też analizy i interpretacji dzieł sztuki, co jest ważną umiejętnością w tym zawodzie. Matematyka zaś i chemia wspiera nauczycieli kształcenia zawodowego w zakresie badań surowców i półproduktów włókienniczych. Przy żmudnej, czasochłonnej. a jednocześnie angażującej pracy twórczej i wytwórczej właściwej dla tego zawodu lekcje wychowania fizycznego powinny być prowadzone szczególnie starannie.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Zawód: technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych

Nazwa bloku	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %^*)
plastyczno-projektowy	24
surowcowo-wytwórczy	53
ekonomiczno-marketingowy	3
Razem	80^**)

______

^*)Podział godzin na poszczególne bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodzieży, jak i dorosłych.

^**)Pozostałe 20% czasu pozostaje do rozdysponowania przez autorów programów na dostosowanie kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy (w tym specjalizacji).

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

Spis treści

Blok plastyczno-projektowy

1. Cele kształcenia

2. Treści kształcenia (działy programowe)

3. Zalecenia dotyczące oceniania

Blok surowcowo-wytwórczy

1. Cele kształcenia

2. Treści kształcenia

3. Zalecenia dotyczą

Blok ekonomiczno-marketingowy

1. Cele kształcenia

2. Treści kształcenia

3. Zalecenia dotyczą

BLOK PLASTYCZNO-PROJEKTOWY

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

– rozpoznać rodzaj i technikę wskazanego dzieła sztuki plastycznej dawnej i współczesnej;

– zastosować podstawowe techniki rysunkowe do rozwiązywania podstawowych problemów kompozycyjnych;

– zastosować dowolne techniki rysunkowe w pracach na dowolny temat;

– wykonać szkice z obserwacji podstawowymi technikami na podane tematy: martwa natura, portret, postać ludzka, pejzaż, motywy roślinne i zwierzęce;

– wykonać szkice światłocieniowe podstawowymi technikami na dowolne tematy;

– przetransponować szkice motywów roślinnych i zwierzęcych na zgeometryzowane elementy dekoracyjne do realizacji w danym wyrobie włókienniczym;

– zastosować zasady koła barw podstawowymi technikami malarskimi do rozwiązywania głównych problemów obrazu malarskiego;

– wykonać cykl prac malarskich dowolnymi technikami na dowolny temat;

– przetransponować prace malarskie na projekt dowolnego rodzaju wyrobu włókienniczego dekoracyjnego;

– wykonać projekt literniczy okładki podstawowymi technikami graficznymi;

– wykonać projekt plakatu i znaku graficznego dowolną techniką na zadany temat;

– wykonać projekt ex-librisu techniką komputerową;

– wykonać technikami klasycznymi projekt dowolnego rodzaju wyrobu włókienniczego z zastosowaniem wzoru zmultiplikowanych brył w przestrzeni;

– wykonać techniką komputerową projekt dowolnego wyrobu włókienniczego z zastosowaniem wzoru zmultiplikowanych brył w przestrzeni;

– rozpoznać technikę wskazanej grafiki artystycznej;

– wykonać kompozycję przestrzenną z materiałów elastycznych;

– wykonać projekt płaskiego wyrobu włókienniczego w paski i w kratę;

– wykonać projekt reliefowego wyrobu włókienniczego;

– wykonać projekt ażurowego wyrobu włókienniczego;

– wykonać projekt przestrzennego wyrobu włókienniczego;

– zaplanować surowce i techniki wytworzenia do projektów plastycznych wyrobów włókienniczych;

– dokonać oceny walorów użytkowych projektowanego wyrobu dekoracyjnego;

– opracować koncepcję zharmonizowania wyrobu użytkowego z innymi elementami otoczenia;

– zaprojektować sposoby zdobienia wyrobu włókienniczego technikami aplikacji i haftu nakładanego;

– wykonać cykl projektów plastycznych na dowolne tematy dowolnymi technikami oraz wskazać i omówić źródła inspiracji wzorniczej;

– odtworzyć projekt plastyczny wskazanego gotowego wyrobu włókienniczego;

– sporządzić dokumentację projektową do wytworzenia włókienniczego wyrobu dekoracyjnego;

– rozpoznać czas powstania, autora, styl i kierunek wybranego dzieła sztuki plastycznej dawnej i współczesnej, polskiej i światowej;

– dokonać analizy formalnej i funkcjonalnej wybranego dzieła sztuki plastycznej dawnej i współczesnej, polskiej i światowej;

– zastosować do oceny wartości artystycznej wybranego dzieła sztuki plastycznej kryteria zewnętrzne i wewnętrzne;

– scharakteryzować kompozycje jednoraportowe i wieloraportowe, występujące we włókienniczych wyrobach dekoracyjnych;

– rozpoznać czas powstania, autora i styl wskazanego wyrobu sztuki włókienniczej;

– rozpoznać we wskazanym wyrobie sztuki włókienniczej technikę wykonania i zastosowane surowce;

– dokonać opisu wykonania wyrobu – od szkicu do założeń projektu, poprzez zestawienia kolorystyczne, fakturę, surowiec, technikę wytwarzania – do dzieła finalnego;

– wykonać rysunek roboczy zaprojektowanego wyrobu dekoracyjnego;

– zastosować podstawowe zasady prezentacji i ekspozycji prac plastycznych i projektowych w wystawie indywidualnej i zbiorowej;

– przekazać w dowolnej formie własne doświadczenia z oglądanych wystaw sztuk plastycznych;

– chronić własną odzież i pomieszczenie przed zabrudzeniem w działalności plastycznej;

– stosować odpowiednie proporcje czasu tworzenia i wypoczynku;

– racjonalnie zużywać materiały i narzędzia do plastycznej działalności.

2. TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe)

– Materiały i narzędzia plastyczne

– Podstawowe rodzaje i techniki plastyczne

– Muzea i galerie sztuk plastycznych (ekspozycje stałe i czasowe)

– Ocena wartości artystycznej dzieł sztuk plastycznych

– Historia sztuki w wybranych zakresach

– Podstawowe pojęcia z teorii sztuki

– Transformacja prac plastycznych na projekt włókienniczego wyrobu dekoracyjnego

– Wzornictwo włókienniczych wyrobów dekoracyjnych

– Kolorystyka włókienniczych wyrobów dekoracyjnych

– Projekt płaskiego wyrobu włókienniczego

– Projekt reliefowego wyrobu włókienniczego

– Projekt włókienniczej kompozycji ażurowej

– Projekt włókienniczej kompozycji przestrzennej

– Projekt wyrobu wykonanego z różnych surowców i nitek

– Rekonstrukcja projektu wyrobu włókienniczego

– Projekt zharmonizowania włókienniczego wyrobu dekoracyjnego z otoczeniem

– Zasady prezentacji i ekspozycji sztuk plastycznych

– Ergonomia i higiena pracy twórczej

– Racjonalne gospodarowanie materiałami i narzędziami plastycznymi

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

Ucznia należy oceniać wg następujących kryteriów:

– w pracach zadanych: zgodność z poleceniem i staranność wykonania;

– w pracach twórczych: adekwatność użytych technik do założonego efektu artystycznego; oryginalność pomysłu plastycznego;

– staranność wykonania;

– zaangażowanie w proces twórczy (pracowitość i samodzielność);

– rozległość wiedzy o sztuce dawnej i współczesnej;

– liczba prac wykonanych samodzielnie poza zajęciami obowiązkowymi;

– uzasadnianie sądów oceniających o sztuce dawnej i współczesnej;

– samodzielność w korzystaniu ze źródeł informacji o sztukach plastycznych.

BLOK SUROWCOWO-WYTWÓRCZY

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

– zastosować zasady i środki ochrony człowieka, otoczenia i środowiska przy przechowywaniu tekstyliów i środków pomocniczych oraz przy wytwarzaniu rękodzielniczych wyrobów dekoracyjnych;

– zgłaszać wnioski dotyczące poprawy warunków pracy;

– korzystać z pomocy organów nadzoru nad warunkami pracy;

– przewidywać konsekwencje prawne i inne z powodu naruszenia przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w trakcie realizacji zadań zawodowych;

– stosować odpowiednie proporcje czasu pracy i wypoczynku;

– organizować miejsce pracy zgodnie z zasadami ergonomii;

– udzielić pomocy przedlekarskiej;

– opisać podstawowe źródła zanieczyszczeń środowiska naturalnego i scharakteryzować główne sposoby ich ograniczenia;

– rozpoznać surowce włókiennicze i zaklasyfikować je do odpowiedniej grupy;

– wyznaczyć i ocenić parametry klimatu w pomieszczeniu;

– wyznaczyć podstawowe parametry technologiczne dla surowców włókienniczych, stosowanych w rękodzielniczych wyrobach dekoracyjnych;

– scharakteryzować rodzaje nitek stosowanych w rękodzielniczych wyrobach dekoracyjnych;

– wyznaczyć podstawowe parametry technologiczne nitek stosowanych w rękodzielniczych wyrobach dekoracyjnych;

– rozróżnić, z uwagi na technologię, podstawowe rodzaje liniowych oraz płaskich wyrobów włókienniczych;

– wyznaczyć podstawowe parametry struktury tkanin i dzianin;

– scharakteryzować właściwości wytrzymałościowe, estetyczne i higieniczne płaskich, rękodzielniczych wyrobów włókienniczych;

– ocenić użyteczność wyrobu dekoracyjnego w zależności od jego przeznaczenia lub sposobu wykorzystania;

– wykazać możliwość zastosowania włókien odpadowych, wtórnych i ponownych do wytwarzania rękodzielniczych wyrobów dekoracyjnych;

– opisać główne rodzaje produktów ubocznych i odpadów przemysłu włókienniczego oraz sposoby ich wykorzystania lub neutralizacji;

– opisać związek pomiędzy zużyciem surowców, wody i energii w procesie produkcyjnym (we włókiennictwie) a ochroną środowiska naturalnego;

– wyszczególnić rodzaje preparacji oraz sposoby zabezpieczania rękodzielniczych wyrobów dekoracyjnych;

– obliczyć podstawowe wskaźniki statystyczne;

– scharakteryzować czynniki kształtujące powierzchnię i strukturę włókienniczych wyrobów dekoracyjnych;

– wykonać rysunki podstawowych splotów stosowanych w wyrobach rękodzielniczych;

– zidentyfikować splot w próbce typowego wyrobu dekoracyjnego;

– przedstawić projekt kształtowania powierzchni włókienniczego wyrobu dekoracyjnego surowcem i splotem;

– scharakteryzować proces wytwarzania przędzy systemem rękodzielniczym i zinterpretować jego przebieg;

– rozróżnić i sklasyfikować przędze wytworzone systemem rękodzielniczym;

– rozróżnić i sklasyfikować błędy w nitkach;

– scharakteryzować sposoby wytwarzania nawojów jednonitkowych i wielonitkowych;

– scharakteryzować zasady tworzenia (technologię) rękodzielniczych wyrobów dekoracyjnych;

– scharakteryzować zasady wykorzystywania walorów surowcowych w wyrobach dekoracyjnych o nietypowej fakturze i surowcach;

– scharakteryzować zasady uzyskiwania określonych efektów plastycznych przy stosowaniu niewłókienniczych elementów dekoracyjnych w wyrobach tekstylnych;

– dobrać surowce, nitki i technologię do wytwarzania rękodzielniczych wyrobów dekoracyjnych i artystycznych, dla danego projektu plastycznego;

– scharakteryzować zasady otrzymywania założonego efektu podczas wykańczania rękodzielniczych, włókienniczych wyrobów dekoracyjnych;

– barwić nitki przeznaczone do wytwarzania wyrobów rękodzielniczych;

– wytworzyć nawoje jednonitkowe sposobem rękodzielniczym;

– przygotować osnowę dla podstawowych włókienniczych wyrobów dekoracyjnych;

– wykonać, w małej formie, różne wyroby dekoracyjne za pomocą technik rękodzielniczych, w tym tkaniny i dzianiny;

– rozróżniać i likwidować błędy w wytwarzanych rękodzielniczych wyrobach dekoracyjnych;

– przygotować urządzenia i narzędzia do wytwarzania włókienniczych wyrobów dekoracyjnych sposobem rękodzielniczym, zgodnie z założonymi warunkami technicznymi i dyspozycyjnymi wyrobu;

– wykonać rękodzielniczy, włókienniczy wyrób dekoracyjny zgodnie z projektem plastycznym i technologicznym;

– przedstawić zasady kierowania procesem wytwórczym rękodzielniczych włókienniczych wyrobów dekoracyjnych;

– kontrolować prawidłowość procesu wytwarzania włókienniczych rękodzielniczych wyrobów dekoracyjnych i dokonywać niezbędnych korekt w poszczególnych fazach wytwarzania;

– zastosować techniki obróbki mechanicznej i chemicznej do wykończenia rękodzielniczego, włókienniczego wyrobu dekoracyjnego.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe)

– Materiałoznawstwo włókiennicze

– Podstawy metrologii włókienniczej

– Budowa wyrobów włókienniczych

– Technologie wytwarzania rękodzielniczych włókienniczych wyrobów dekoracyjnych

– Budowa i działanie urządzeń wykonawczych

– Podstawy prawa pracy

– Ergonomia i higiena pracy

– Zasady bezpiecznej pracy

– Ochrona środowiska naturalnego

– Metrologia włókiennicza w zakresie kontroli jakości produktów włókienniczych

– Przygotowanie surowców i półproduktów

– Przygotowanie urządzeń do pracy

– Obsługa urządzeń do wytwarzania rękodzielniczych włókienniczych wyrobów dekoracyjnych

– Konserwacja i czyszczenie urządzeń i stanowiska pracy

– Gospodarka odpadkami

– Podstawowe mechaniczne i chemiczne techniki wykończenia rękodzielniczych włókienniczych wyrobów dekoracyjnych

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

Ucznia należy oceniać według następujących kryteriów:

– sprawność w projektowaniu, kształtowaniu struktury i powierzchni włókienniczego wyrobu dekoracyjnego w projekcie technologicznym;

– dokładność analizy pracy urządzeń do wytwarzania wyrobów dekoracyjnych na podstawie schematu;

– sprawność wypełniania dokumentacji technologicznej;

– zachowanie bezpieczeństwa na stanowisku pracy oraz stosowanie zasad ppoż. i ochrony środowiska; ergonomii i higieny pracy;

– prawidłowość przygotowywania surowców i półproduktów zgodnie z projektem plastycznym i dokumentacją techniczno-technologiczną;

– sprawność przygotowania urządzeń do pracy oraz ich obsługiwania;

– prawidłowość wykonywania ćwiczeń zgodnie z projektem plastycznym i dokumentacją techniczno-technologiczną;

– sprawność wykonywania badań laboratoryjnych w ramach kontroli jakości oraz prawidłowość wprowadzania korekt;

– prawidłowość doboru i dokładność wykonania mechanicznej i chemicznej techniki wykończenia włókienniczego wyrobu dekoracyjnego.

BLOK EKONOMICZNO-MARKETINGOWY

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

– posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi;

– wyjaśnić istotę mechanizmów rynkowych;

– wykazać relację między popytem, podażą a ceną;

– obliczyć próg rentowności wyrobu i jego cenę;

– sklasyfikować podmioty gospodarcze według normy prawnej;

– porównać systemy zarządzania i podać czynniki wpływające na strukturę organizacyjną podmiotu gospodarczego;

– sporządzić schemat struktury organizacyjnej podmiotu gospodarczego;

– określić rolę marketingu w gospodarce rynkowej;

– przeprowadzić badania rynku;

– opracować koncepcję promocji danego wyrobu we własnym regionie;

– wskazać podstawę prawną uruchomienia małego zakładu wytwórczego;

– sporządzić podstawowe dokumenty wymagane w związku z uruchomieniem działalności gospodarczej;

– opracować koncepcję zarządzania własną firmą;

– określić prawa i obowiązki pracownika przy zawieraniu umowy o pracę i umowy-zlecenia;

– przedstawić formy aktywnego poszukiwania pracy;

– rozliczyć się z urzędem skarbowym z różnych podatków.

ZAŁĄCZNIK Nr 5

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK FOTOTECHNIK

symbol cyfrowy 21 09

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

1.1.

Umiejętności zawodowe, stanowiące kwalifikacje w zawodzie

W wyniku realizacji procesu kształcenia w zawodzie uczeń (słuchacz) powinien umieć:

1.1.1. Dobierać optymalne metody zapisu obrazu (informacji obrazowej) w zależności od specyfiki tego obrazu oraz warunków, w których ma ten zapis nastąpić.

1.1.2. Dobierać odpowiedni nośnik przeznaczony do zapisu informacji obrazowej w zależności od specyfiki obrazu oraz warunków, w których ma ten zapis nastąpić.

1.1.3. Kontrolować właściwości użytkowe nośników informacji obrazowej.

1.1.4. Określać prawidłowe warunki ekspozycji nośników obrazu pod względem sensytometrycznym i technicznym.

1.1.5. Określać prawidłowe warunki oświetleniowe oraz kształtować najkorzystniejszą formę i kompozycję estetyczną obrazu.

1.1.6. Wykonywać ręczną i maszynową obróbkę chemiczną materiałów fotograficznych.

1.1.7. Wykonywać maszynową obróbkę chemiczną materiałów dwuazoniowych i termograficznych.

1.1.8. Posługiwać się podstawowym sprzętem fototechnicznym i audiowizualnym oraz scharakteryzować jego budowę i zasady funkcjonowania.

1.1.9. Przetwarzać metodami elektronicznymi informację obrazową zapisaną na nośnikach magnetycznych.

1.1.10. Kontrolować i regulować fizykochemiczne i sensytometryczne parametry procesów chemicznej obróbki materiałów fotograficznych.

1.1.11. Opracować wyniki fizykochemicznej i sensytometrycznej analizy materiałów fotograficznych i procesów ich chemicznej obróbki.

1.1.12. Reklamować materiały fotograficzne oraz identyfikować ich wady oraz zaburzenia występujące podczas przechowywania i obróbki chemicznej.

1.1.13. Reklamować sprzęt i urządzenia fototechniczne oraz znać zasady ich użytkowania i konserwowania.

1.1.14. Posługiwać się obowiązującymi normami w celu właściwego wykonywania czynności zawodowych.

1.1.15. Organizować stanowisko pracy i utrzymywać je w stanie zgodnym z aktualnymi przepisami w zakresie bhp i ppoż.

1.1.16. Rozpoznawać i eliminować zagrożenia powstające podczas pracy.

1.1.17. Rozróżniać podstawowe kategorie ekonomiczne i najważniejsze podmioty w gospodarce rynkowej.

1.1.18. Oceniać własne możliwości zawodowe oraz w odpowiedni sposób prezentować walory osobiste i umiejętności zawodowe podczas poszukiwania pracy.

1.1.19. Korzystać z literatury zawodowej.

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU MAJĄCE WPŁYW NA ORGANIZACJĘ PROCESU DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO

Kierunki kształcenia w zawodzie "Fototechnik" określone są strukturą rynku pracy dla absolwentów tej specjalności. Rynek ten wykazuje charakterystyczną ewolucję zdeterminowaną powszechnym postępem naukowym i technologicznym oraz pewnymi zmianami gospodarczymi zachodzącymi w naszym kraju. Podstawowy obszar działalności fototechnika obejmuje zagadnienia zapisu, przetwarzania i wizualizacji informacji obrazowej. Wyznacza on przyszłe miejsca pracy, do których zaliczyć można:

– laboratoria fotograficzne usługowe, profesjonalne, przemysłowe,

– przemysł fotooptyczny i optyczny,

– przemysł fotochemiczny i fotograficzny,

– przemysł optoelektroniczny, komputerowy i informatyczny,

– telewizja i wytwórnie filmów.

Fototechnicy znajdują również zatrudnienie w innych sferach działalności człowieka: w laboratoriach naukowo-badawczych, kryminalistycznych, medycznych, archeologicznych, geologicznych, w ośrodkach historycznych, archiwach, muzeach itp. Zasygnalizowana specyfika rynku pracy jaki pozostaje w dyspozycji "Fototechnika" wymusza konieczność kształcenia zawodowego z uwzględnieniem szerokiego profilu. Celem przedmiotów zawodowych jest ukształtowanie umiejętności zawodowych, zarówno manualnych jak i intelektualnych. Perspektywiczny rozwój nauki i technologii ze szczególnym uwzględnieniem powszechnego zastosowania informatyki i zautomatyzowanych systemów komputerowych wprowadza do kształcenia zawodowego konieczność permanentnego korygowania treści i metod kształcenia. Zawód "Fototechnik" obejmuje zakresem swojej specjalizacji komputerowe techniki obrazowania, a więc w przypadku tym wymagana jest szczególna troska, aby treści nauczania z tego zakresu realizowane były z zastosowaniem najnowocześniejszych i najlepszych środków dydaktycznych.

Strukturalne przekształcenia jakie dokonują się w gospodarce naszego kraju wywołują konieczność kształcenia uzupełniającego w zakresie przedmiotów ekonomiczno-handlowych na poziomie szkoły średniej. Ten zakres nauczania ma na celu przygotowanie absolwentów do podjęcia pracy w warunkach normalizującej się gospodarki rynkowej, zdolnej do profesjonalnej obsługi klienta w jednostkach handlowych i usługowych branży fotograficznej.

3.

WARUNKI TECHNICZNE NIEZBĘDNE DO PODJĘCIA PRZEZ SZKOŁĘ KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

Prawidłowa realizacja treści objętych niniejszą podstawą programową możliwa jest jedynie w szkołach dysponujących odpowiednimi warunkami technicznymi, a przede wszystkim pracowniami i laboratoriami szkolnymi wyposażonymi w nowoczesny sprzęt, urządzenia techniczne i pomoce naukowo-dydaktyczne.

Specyfika kształcenia zawodowego fototechnika wymaga:

1. Klasopracowni ogólnych do realizacji zajęć z całą klasą.

2. Pracowni fizycznej do prowadzenia zajęć z grupami ćwiczeniowymi w bloku fizyczno-technologicznym.

3. Pracowni komputerowej do zajęć z grupami ćwiczeniowymi w bloku matematyczno-informatycznym.

4. Laboratorium chemicznego do zajęć z grupami ćwiczeniowymi w bloku chemiczno-fotograficznym.

5. Pracowni fotograficznej do zajęć z grupami ćwiczeniowymi w blokach fizyczno-technologicznym i chemiczno-fotograficznym.

6. Pracowni sensytometrycznej do zajęć z grupami ćwiczeniowymi w blokach fizyczno-technologicznym i chemiczno-fotograficznym.

7. Pracowni plastycznej do realizacji treści plastycznych na zajęciach z grupami ćwiczeniowymi.

3.1.

Klasopracownie ogólne

Klasopracownie przeznaczone do pracy z całą klasą wyposażone w sprzęt audiowizualny (telewizor, magnetowid, rzutnik pisma, rzutnik przeźroczy), zestawy przedmiotowych kaset WHS, foliogramów, przeźroczy, plansz oraz tekstowych źródeł informacji (czasopisma i podręczniki).cele kształcenia powinny stanowić wyznacznik w uzupełnieniu sprzętu i pomocy dydaktycznych, sprzętu komputerowego w konfiguracji umożliwiającej wykorzystywanie programów dydaktycznych oraz bibliotekę tych programów o treściach zgodnych z potrzebami przedmiotów ogólnokształcących.

3.2.

Pracownia fizyczna

Pracownia dla grup ćwiczeniowych wyposażona w sprzęt do prowadzenia pokazów i pomiarów wykonywanych przez uczniów indywidualnie lub w zespołach – co najwyżej dwuosobowych ilustrujących treści programowe, zwłaszcza w działach: ciepło, elektryczność magnetyzm (przede wszystkim obwody prądu miernictwo, maszyny elektryczne), światło, optyka geometryczna i instrumentalna (budowa przyrządów i układów optycznych, szczególnie aparatów fotograficznych, kamer filmowych, obiektywów fotograficznych o stałej i zmiennej ogniskowej, teleobiektywów, konwerterów, obiektywów lustrzanych, filtrów, pryzmatów i nasadek efektowych, dalmierzy lunet, teleskopów i innych przyrządów optycznych), fizyka współczesna (zwłaszcza techniczne elementy i układy półprzewodnikowe: diody, tyrystory, tranzystory termistory hallotrony, układy scalone i hybrydowe niskiej i wysokiej skali integracji), budowa atomu i cząsteczki, elementy fizyki jądrowej i fizyki kwantowej.

Ponadto, cele kształcenia bloku fizyczno-technologicznego powinny stanowić wyznacznik w uzupełnianiu sprzętu i pomocy dydaktycznych pracowni fizycznej wyposażonej w standardowy sprzęt komputerowy w konfiguracji umożliwiającej wykorzystanie programów dydaktycznych oraz biblioteki tych programów o treściach i profilu zgodnym z potrzebami przedmiotu.

3.3.

Pracownia komputerowa

Pracownia komputerowa wyposażona w sprzęt umożliwiający indywidualną pracę uczniów w grupach ćwiczeniowych wyposażona w zestawy standardowego sprzętu komputerowego. Stanowiska robocze, np. komputery typu IBM PC, pracujące w lokalnej sieci(LAN) obsługiwanej przez lokalny serwer zapewniający bezkonfliktową pracę 10–15 stacji roboczych oraz posiadający dostatecznie dużą pamięć stałą. Drukarki sieciowe i lokalne: igłowe (kilka sztuk), atramentową barwną, laserową wysokiej rozdzielczości, skaner stacjonarny barwny i ploter. Ponadto niezbędne jest wyposażenie pracowni również w fax-modem współpracujący z komputerem oraz licencjonowane oprogramowanie systemowe i narzędziowe.

Stacje robocze, przez ich odpowiednie wyposażenie, powinny zapewniać możliwość bezkonfliktowego i sprawnego użytkowania współczesnego oprogramowania graficznego i multimedialnego, zwłaszcza w zakresie zapisu, przechowywania, przetwarzania i metod zobrazowania informacji optycznej, zarówno w formie statycznej jak i animacji.

Wskazane jest, aby niektóre stacje robocze wyposażono w sprzęt i oprogramowanie umożliwiające edycję, zapis, odtwarzanie i syntezę dźwięków. Ponadto, włączenie lokalnej, szkolnej sieci komputerowej do międzynarodowej sieci komputerowej INTERNET stwarza niepowtarzalne możliwości dydaktyczne, z których korzyści trudno jest przecenić.

3.4.

Pracownia chemiczna i chemii procesów fotograficznych

Pracownia chemiczna, poprzez możliwości eksperymentalnej ilustracji treści nauczania, powinna ułatwić realizację i zrozumienie omawianych zagadnień chemicznych zarówno o charakterze ogólnym i specjalistycznym. Pracownie te powinny składać się z sali ćwiczeń, oraz pokoju wagowego i pokoju przygotowawczego. W pokoju przygotowawczym powinno składować się odczynniki i sprzęt laboratoryjny niezbędny do prowadzenia ćwiczeń. Należy w nim wydzielić miejsce na substancje trujące. Substancje te należy przechowywać pod zamknięciem. W sali do ćwiczeń powinny znajdować się typowe stoły laboratoryjne przymocowane na stałe do podłogi, wyposażone w instalacje wodną, gazową i elektryczną, Sala do ćwiczeń musi posiadać sprawnie działające wyciągi i dygestorium, w ilości stanowisk w sali ćwiczeniowej, która powinna umożliwiać indywidualną pracę uczniów lub w zespołach co najwyżej dwuosobowych.

Cele kształcenia treści chemicznych, w tym chemii fotograficznej powinny stanowić wyznacznik w uzupełnieniu sprzętu i pomocy dydaktycznych, a także wyposażenia w standardowy sprzęt komputerowy w konfiguracji umożliwiającej wykorzystywanie programów dydaktycznych oraz kompletowania biblioteki tych programów o treściach i profilu zgodnym z przedmiotami chemicznymi.

3.5.

Pracownia fotograficzna

Pracownia fotograficzna powinna być wyposażona w sprzęt fotograficzny, materiały zdjęciowe oraz przyrządy do kopiowania odbitek. Pracownia ta powinna składać się z dwóch pomieszczeń: atelier fotograficznego i ciemni fotograficznej, odpowiednio oprzyrządowanych na stanowiskach umożliwiających indywidualną pracę uczniów lub w zespołach co najwyżej dwuosobowych.

Atelier fotograficzne – wyposażone powinno być w:

– nowoczesne aparaty fotograficzne umożliwiające wykonywanie zdjęć w formatach od małoobrazkowego typu 135 poprzez średnioformatowy typu 120 oraz aparaty wielkoformatowe.

– osprzęt fotograficzny do odpowiednich typów aparatów: wymienne obiektywy, statywy, filtry fotograficzne, nasadki, pierścienie redukcyjne itp. stosowany przy wykonywaniu zdjęć.

– tła fotograficzne o różnych strukturach.

– sprzęt oświetleniowy błyskowy.

Ciemnia fotograficzna – wyposażona w:

– termostatowany procesor umożliwiający obróbkę negatywów i materiałów odwracalnych w sposób precyzyjny; koreksy, kuwety, suszarka do negatywów.

– procesory rolkowo-transportowe do obróbki pozytywowych materiałów barwnych do szerokości 30 cm.

– powiększalniki fotograficzne z głowicami filtracyjnymi umożliwiające kopiowanie zdjęć w formatach negatywów typu 135 oraz 120.

– powiększalnik.

– osprzęt ciemniowy: zegary powiększalnikowe, maskownice fotograficzne, lampy ciemniowe, kuwety fotograficzne różnych rozmiarów (od 13x18 cm do 50x60 cm).

– odczynniki chemiczne do obróbki materiałów czarno-białych i barwnych zarówno negatywowych jak i pozytywowych.

– urządzenia do przygotowywania roztworów chemicznych służących do obróbki materiałów światłoczułych, termometry, pH-metr, waga techniczna, naczynia z tworzyw sztucznych o różnych pojemnościach.

Cele kształcenia treści fotograficznych ujętych w bloki chemiczno-fotograficzny i fizyczno-technologiczny powinny stanowić wyznacznik do uzupełniania wyposażenia pracowni fotograficznej w standardowy sprzęt komputerowy w konfiguracji umożliwiającej wykorzystywanie programów dydaktycznych oraz kompletowania biblioteki tych programów o treściach i profilu zgodnym z wymienionymi przedmiotami.

3.6.

Pracownia sensytometryczna

Pracownia powinna być wyposażona w zestawy pomocy umożliwiające indywidualną lub co najwyżej w zespołach dwuosobowych pracę w grupach ćwiczeniowych dostosowanych do wykonywania ćwiczeń praktycznych z zakresu sensytometrii fotograficznej. Szczególnie istotne wyposażenie tej pracowni stanowią: sensytometry wraz z cechowanymi źródłami światła, modulatorami oświetlenia i filtrami barwnymi, densytometry punktowe i przeciągowe pozwalające na pomiary w świetle odbitym i przepuszczonym w statusach pomiarowych "A", "M" i "D", a ponadto wywoływaczki sensytometryczne, suszarnie i inny drobny sprzęt laboratoryjny i ciemniowy taki jak: stopery, zegary sygnalizacyjne, termometry, kuwety i koreksy, szczypce fotograficzne, wieszaki itp. Ponadto niezbędne jest licencjonowane oprogramowanie wraz z komputerami połączonymi z desytometrami, co umożliwia automatyczną akwizycję pomiarów oraz ich bezpośrednią obróbkę i zobrazowanie w postaci wykresów i standardowych form wydruków uzyskanych wyników.

3.7.

Pracownia plastyczna

Pracownia plastyczna powinna być wyposażona w komplet stanowisk – indywidualnie dla każdego ucznia do różnych prac plastycznych oraz zaplecze wyposażone w szafy do przechowywania elementów martwej natury i innych pomocy dydaktycznych.

Zagadnienia plastyczne wymagają wzbogacenia wykładów pokazami różnego typu (reprodukcje, albumy, katalogi, przeźrocza, fotografie itd.). Ponadto istnieje konieczność przechowywania tych materiałów dla przyszłych działań plastycznych.

pracownia powinna mieć dobre warunki do pracy wzrokowej (związane zarówno ze światłem naturalnym i sztucznym). Pracownia plastyczna wyposażona jest także w maksymalną liczbę ekranów z płyt pilśniowych miękkich służących do ekspozycji i omawiania ćwiczeń praktycznych uczniów oraz stanowisk do wykonywania ćwiczeń za pomocą tzw. technik mokrych. To wymaga łatwego dostępu do umywalek lub innych środków zastępczych w dostarczaniu wody do stanowisk uczniowskich.

4.

WARUNKI KADROWE

Ze względu na specyfikę zawodu, nauczycielami przedmiotów zawodowych mogą być absolwenci wydziałów chemicznych politechnik (specjalizacji: chemii fotograficznej i technik obrazowania) i uniwersytetów, a także wydziałów matematycznych (ze specjalizacją informatyczną) wyższych szkół pedagogicznych i uniwersytetów. Szczegółowe kwalifikacje reguluje Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 października 1991 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określania szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli nie mających wyższego wykształcenia (Dz. U. Nr 98, poz. 433 oraz z 1994 r. Nr 5, poz. 19 i Nr 109, poz. 521).

5.

WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

Kształcenie zawodowe w zawodzie "Fototechnik" prowadzone będzie w blokach tematycznych dostosowanych do potrzeb tego zawodu, określone opisem kwalifikacji absolwenta zamieszczonym w punkcie 1 dotyczącego "Zaleceń organizacyjno-programowych", w formach kształcenia stacjonarnego, wieczorowego i zaocznego. Kształcenie to realizowane będzie w średnich szkołach zawodowych:

– 5-letnich technikach na podbudowie programowej szkoły podstawowej,

– 2-letnich szkołach policealnych na podbudowie programowej liceum ogólnokształcącego.

Absolwenci szkoły zawodowej kształcącej w zawodzie "Fototechnik" uzyskują tytuł technika w zakresie fototechnicznym, który umożliwia podjęcie pracy w laboratoriach fotograficznych o różnych profilach lub też w przemyśle fototechnicznym i fotochemicznym. Ponadto umożliwia dalsze doskonalenie zawodowe lub podjęcie kształcenia zawodowego w grupach zawodów pokrewnych, a także przygotowanie ogólnokształcące porównywalne z wykształceniem absolwentów liceum ogólnokształcącego, umożliwiając składanie egzaminu dojrzałości oraz wstęp na wyższe uczelnie.

Podstawa programowa stanowi wyznacznik do opracowania programów nauczania zawodu fototechnik, realizowanych we wszystkich typach szkól określonych w klasyfikacji zawodów – zarówno dla młodzieży jak i dorosłych (w formie stacjonarnej jak i zaocznej).

6.

POWIĄZANIA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

Przedmioty ogólnokształcące realizowane w szkołach zawodowych są integralnym elementem procesu kształcenia. Ich treści i umiejętności, poza tworzeniem podstaw ogólnego rozwoju intelektualnego, powinny stanowić podbudowę przedmiotów zawodowych. Właściwa konstrukcja przedmiotów obydwu rodzajów wymaga starannego korelowania zarówno treści, jak i usytuowania ich względem siebie w cyklu kształcenia. Wyodrębnione w podstawie programowej bloki tematyczne zawierają zbiory kształcenia. Szczegółowy, pełny program nauczania uwzględniać musi obydwa elementy procesu, a charakter bloku ogólnokształcącego powinien być nakierunkowany na specyficzne treści i umiejętności związane z zawodem.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Nazwa bloku	Minimalna liczba godzin w cyklu kształcenia w %^*)
Chemiczno-fotograficzny	20%
Fizyczno-technologiczny	30%
Matematyczno-informatyczny	20%
Ekonomiczno-handlowy	10%
Razem	80%^**)

______

^*)podział na bloki programowe dotyczy kształcenia młodzieży i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej) dla typów szkół zawodu fototechnik przewidzianych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego z 1993 r.

^**)20% pozostaje do rozdysponowania przez autorów programów nauczania na dostosowanie kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy (w tym specjalizację).

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE W BLOKACH PROGRAMOWYCH

1. Chemiczno-fotograficznym

2. Fizyczno-technologicznym

3. Matematyczno-informatycznym

4. Ekonomiczno-handlowym

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W BLOKU CHEMICZNO-FOTOGRAFICZNYM

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

1.1. Opisać podstawowe właściwości promieniowania tworzącego informację obrazową.

1.2. Wyjaśnić psychofizyczny mechanizm widzenia i postrzegania barw.

1.3. Opisać przebieg procesów fotograficznych służących do zapisu informacji obrazowej.

1.4. Określić zasady funkcjonowania i posługiwania się sprzętem fototechnicznym.

1.5. Samodzielnie przeprowadzić obróbkę chemiczną materiałów fotograficznych.

1.6. Wykonać zdjęcia fotograficzne operując właściwym sprzętem fotograficznym.

1.7. Dobrać właściwą metodę rejestracji oraz właściwy rodzaj materiału światłoczułego.

1.8. Ocenić wpływ technologii wytwarzania halogenosrebrowych materiałów promienioczułych na ich właściwości użytkowe.

1.9. Ocenić – na podstawie znajomości właściwości użytkowych różnych typów materiałów promienioczułych – ich przydatność do rejestracji informacji obrazowej.

1.10. Dobrać właściwe procesy obróbki dla różnorodnych materiałów promienioczułych.

1.11. Sklasyfikować materiały promienioczułe pod względem ich przeznaczenia, właściwości, typu obróbki, rodzaju podłoża, sposobu ekspozycji oraz typu obrazu na nich uzyskiwanego.

1.12. Określić techniki porozumiewania się pozawerbalnego oraz zastosować je w odczytywaniu i przekazywaniu informacji obrazowej.

1.13. Określić fizykochemiczne właściwości substancji chemicznych stosowanych w fotografii.

1.14. Dobrać właściwe metody analizy chemicznej ilościowej i jakościowej w odniesieniu do substancji stosowanych w fotografii.

1.15. Dokonać, na podstawie wyników analiz chemicznych i pomiarów fizykochemicznych, diagnozy przebiegu procesów obróbki chemicznej materiałów promienioczułych.

1.16. Przewidzieć zagrożenia wynikające z toksycznych właściwości stosowanych odczynników chemicznych, umieć zapobiec takim zagrożeniom i udzielić pierwszej pomocy.

1.17. Scharakteryzować podstawy chemiczne procesów przebiegających podczas ekspozycji materiałów promienioczułych oraz ich obróbki chemicznej, ze szczególnym uwzględnieniem halogenosrebrowych materiałów fotograficznych.

1.18. Przewidzieć ewentualne zagrożenia ekologiczne wynikające z przedostania się do środowiska naturalnego substancji chemicznych stosowanych w fotografii.

1.19. Zapobiegać przypadkom zagrożenia ekologicznego wynikających z przedostania się do środowiska naturalnego substancji chemicznych stosowanych w fotografii.

1.20. Likwidować powstałe skutki i następstwa zagrożeń ekologicznych wynikających z przedostania się do środowiska naturalnego substancji chemicznych stosowanych w fotografii.

1.21. Zastosować właściwe metody utylizacji ścieków i odpadów powstających podczas produkcji i obróbki chemicznej halogenosrebrowych materiałów promienioczułych.

1.22. Wyjaśnić mechanizm powstawania i zmian obrazu w kryształach halogenków srebra.

1.23. Opisać przebieg i mechanizm zjawisk występujących podczas obróbki chemicznej halogenosrebrowych materiałów fotograficznych czarno-białych i barwnych.

1.24. Scharakteryzować wielkości fizyczne i fotometryczne stosowane w fotometrii i metrologii fotograficznej.

1.25. Powiązać kształt krzywej charakterystycznej oraz wielkości sensytometryczne z użytkowymi właściwościami materiałów fotograficznych.

1.26. Zastosować metody sensytometryczne, densytometryczne i strukturometryczne do prowadzenia badań i oceny właściwości użytkowych materiałów fotograficznych.

1.27. Scharakteryzować metody badań i oceny właściwości użytkowych niekonwencjonalnych warstw i materiałów halogenosrebrowych przeznaczonych do ekspozycji promieniowaniem niewidzialnym.

1.28. Opisać sposoby niekonwencjonalnego, chemicznego (srebrowego i bezsrebrowego) zapisu informacji obrazowej na poziomie zjawisk określających powstawanie widzialnego obrazu.

1.29. Scharakteryzować podstawowe elementy budowy, zasady działania i serwisu podstawowych maszyn i urządzeń stosowanych w fototechnice i obróbce chemicznej materiałów fotograficznych.

1.30. Wykazać znajomość tendencji rozwojowych fotografii, filmu, technik wideo oraz hybrydowych metod zapisu i przetwarzania informacji obrazowej.

1.31. Skorzystać z dostępnych źródeł informacji takich jak podręczniki, czasopisma specjalistyczne oraz prospekty, karty katalogowe, instrukcje technologiczne, dokumentacje techniczne i katalogi handlowe.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe):

2.1. Światło i jego właściwości. Widzenie i synteza barw.

2.2. Zagadnienia optyki fotograficznej. Obiektywy. Ostrość obrazu fotograficznego.

2.3. Aparaty fotograficzne i źródła światła stosowane w fotografii.

2.4. Ekspozycja materiałów światłoczułych.

2.5. Sporządzanie roztworów do obróbki chemicznej materiałów fotograficznych.

2.6. Obróbka chemiczna materiałów światłoczułych.

2.7. Fotografowanie nieruchomych przedmiotów płaskich, trójwymiarowych oraz postaci ludzkiej.

2.8. Zdjęcia krajobrazowe, architektury katalogowe, reportażowe, reklamowe.

2.9. Fotomakrografia i fotomikrografia.

2.10. Techniki specjalne w fotografii.

2.11. Budowa i klasyfikacja materiałów promienioczułych.

2.12. Właściwości użytkowe halogenosrebrowych materiałów promienioczułych.

2.13. Chemikalia do celów fotograficznych. Wywoływacze fotograficzne, utrwalacze, wybielacze, kąpiele pośrednie i końcowe.

2.14. Chemikalia konfekcjonowane.

2.15. System kodów i oznaczeń halogenosrebrowych materiałów fotograficznych.

2.16. Identyfikacja chemiczna substancji stosowanych w fotografii.

2.17. Organiczne substancje wywołujące.

2.18. Wywoływanie i utrwalanie obrazu fotograficznego.

2.19. Procesy związane z utlenianiem obrazu srebrowego, leukozwiązków barwników i barwników.

2.20. Elementy ilościowej, jakościowej i instrumentalnej analizy chemicznej.

2.21. Właściwości fizykochemiczne żelatyn fotograficznych.

2.22. Regeneracja srebra. Utylizacja odpadów produkcyjnych i ścieków pochodzących z obróbki chemicznej.

2.23. Budowa materiałów fotograficznych.

2.24. Zależność pomiędzy gęstością optyczną a wielkością naświetlenia. Krzywa charakterystyczna.

2.25. Spektrosensytometria.

2.26. Strukturometria fotograficzna.

2.27. Metody bezsrebrowe i niekonwencjonalne.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA:

Czynności, które uczeń powinien umieć po zakończeniu kształcenia w bloku chemiczno-fotograficznym mają charakter nie tylko praktyczny, ale również teoretyczny. Zakres umiejętności praktycznych obejmuje, przede wszystkim, umiejętność organizowania stanowiska pracy fototechnika w warunkach laboratoriów fotograficznych usługowych, profesjonalnych jak i przemysłowych. Ponadto obejmuje dobór odpowiedniego sprzętu laboratoryjnego, odczynników chemicznych i gotowych zestawów do obróbki chemicznej, przyrządów pomiarowych i diagnostycznych, wykonanie podstawowych analiz fizykochemicznych i sensytometrycznych, przestrzeganie przepisów bhp oraz przepisów pracy w pomieszczeniach zamkniętych i zaciemnionych. Zakres umiejętności teoretycznych powinien umożliwiać uczniowi swobodne posługiwanie się poznanymi metodami pracy, odpowiednie wykorzystanie specjalizowanej aparatury i maszyn technologicznych oraz wykonywać pracę ugruntowaną świadomością celu jej wykonywania.

Sprawdzenie stopnia opanowania treści kształcenia powinno odbywać się w warunkach rzeczywistych przyszłej pracy absolwenta szkoły średniej. Podstawą oceny powinno być porównanie sposobu wykonania czynności przez ucznia z postępowaniem wzorcowym. Istotne znaczenie w tej ocenie zajmuje rzetelność wykonania wszelkich oznaczeń i pomiarów diagnostycznych związanych z użyciem i przebiegiem obróbki chemicznej materiałów fotograficznych. Pomocniczymi metodami oceny mogą być odpowiedzi ustne i pisemne potwierdzające poziom umiejętności wykorzystania podstaw teoretycznych z zakresu treści bloku chemiczno-fotograficznego.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W BLOKU FIZYCZNO-TECHNOLOGICZNYM

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

1.1. Powiązać elementarną budowę materii z jej makroskopowymi właściwościami.

1.2. Wyjaśnić podstawowe prawa fizyki i zastosować je do interpretacji zjawisk leżących u podstaw procesów zachodzących podczas zapisu informacji obrazowej na nośnikach chemicznych.

1.3. Scharakteryzować podstawowe procesy technologiczne z zakresu wytwarzania halogenosrebrowych emulsji światłoczułych, sensybilizacji chemicznej i spektralnej, stabilizacji oraz przygotowania emulsji do oblewu.

1.4. Zinterpretować zagadnienia technologiczne procesu nanoszenia emulsji na podłoże zginalne, konfekcjonowania materiałów fotograficznych z podziałem na ich właściwości i zastosowanie.

1.5. Scharakteryzować procesy technologiczne z zakresu emulsyfikacji komponentów barwnikowych.

1.6. Dobrać wyposażenie, aparaturę, urządzenia i maszyny stosowane w technologii halogenosrebrowych materiałów fotograficznych.

1.7. Dobrać metody badań i kontroli procesów technologicznych związanych z wytwarzaniem emulsji fotograficznych oraz nanoszeniem ich na podłoże.

1.8. Wykazać znajomość standardowych receptur typowych emulsji światłoczułych.

1.9. Powiązać właściwości granulometryczne i krystalograficzne halogenków srebra zawartych w emulsjach fotograficznych z właściwościami sensytometrycznymi gotowych materiałów światłoczułych.

1.10. Samodzielnie dokumentować przebieg procesów technologicznych.

1.11. Opracować podstawowe receptury technologiczne i normy techniczne

1.12. Ocenić jakość surowców i ich przydatność do produkcji materiałów światłoczułych.

1.13. Wyznaczyć na drodze eksperymentalnej właściwości sensytometryczne materiałów fotograficznych dowolnego typu.

1.14. Ocenić wpływ fizykochemicznych warunków obróbki chemicznej materiałów fotograficznych na uzyskiwane właściwości sensytometryczne.

1.15. Określić różnicowe wskaźniki sensytometryczne stosowane w kontroli i regulacji zautomatyzowanych systemów obróbki chemicznej materiałów fotograficznych.

1.16. Przeprowadzić kontrolę dowolnego procesu chemicznej obróbki materiałów fotograficznych z wykorzystaniem standardowych i różnicowych metod sensytometrii fotograficznej.

1.17. Wyznaczać względną czułość spektralną materiałów fotograficznych dowolnego typu.

1.18. Cechować, kontrolować oraz obsługiwać urządzenia i przyrządy stosowane w sensytometrii fotograficznej.

1.19. Zastosować podstawowe zagadnienia z zakresu strukturometrii fotograficznej, włącznie z metodami pomiaru zdolności rozdzielczej, ostrości konturowej, funkcji przenoszenia modulacji, ziarnistości optycznej, funkcji autokorelacji i widma ziarnistości w ocenie materiałów fotograficznych.

1.20. Prawidłowo sporządzić roztwory niezbędne do obróbki chemicznej w procesach fotograficznych.

1.21. Samodzielnie obsługiwać procesy fotograficzne.

1.22. Zorganizować stanowisko pracy i ocenić przydatność poszczególnych jego elementów.

1.23. Samodzielnie użytkować podstawowe wyposażenie, maszyny i urządzenia elektryczne zgodnie z zasadami bhp i ppoż.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe):

2.1. Surowce wyjściowe do produkcji materiałów światłoczułych.

2.2. Technologia wytwarzania emulsji fotograficznych.

2.3. Technologia wytwarzania i nanoszenia warstw pomocniczych.

2.4. Maszyny i urządzenia do wytwarzania emulsji fotograficznych.

2.5. Technologia nanoszenia emulsji na podłoże oraz konfekcjonowanie gotowych wyrobów.

2.6. Technologia emulsyfikacji komponentów barwnikowych.

2.7. Obróbka chemiczna materiałów fotograficznych.

2.8. Regeneracja roztworów w obróbce chemicznej materiałów fotograficznych.

2.9. Wysokotemperaturowe procesy obróbki fotograficznych materiałów barwnych.

2.10. Utylizacja ścieków, ochrona środowiska, odzysk srebra.

2.11. Wprowadzenie do sensytometrii fotograficznej.

2.12. Przygotowanie materiałów fotograficznych do badań sensytometrycznych.

2.13. Sensytometria materiałów fotograficznych czarno-białych.

2.14. Sensytometria materiałów fotograficznych barwnych.

2.15. Sensytometria materiałów rentgenologicznych i defektoskopowych.

2.16. Strukturometria fotograficzna i ocena jakości materiałów fotograficznych.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA:

Kształcenie w bloku fizyczno-technologicznym ma na celu opanowanie przez uczniów praktycznych umiejętności pomocniczo-technicznych z zakresu sporządzania i interpretowania dokumentacji technicznej oraz bilansowania i diagnozowania procesów technologicznych. Ponadto w zakres praktycznych umiejętności ucznia powinna wchodzić wiedza z zakresu użytkowania, obsługiwania i konserwacji aparatów i urządzeń przemysłu fotochemicznego i fototechnicznego. Szczególne znaczenie posiada umiejętność oceny jakości i technologicznej przydatności surowców, półproduktów i produktów.

Ocena realizacji celów kształcenia powinna być dokonywana w realnych lub symulowanych warunkach technicznych i uwzględniać powinna: sprawność, szybkość i dokładność wykonywania zadań na stanowisku pracy. Ponadto dla sprawdzenia poziomu umiejętności mogą być stosowane testy z zadaniami o charakterze problemowym.

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W BLOKU MATEMATYCZNO-INFORMATYCZNYM

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

1.1. Zanalizować kierunki rozwoju oraz możliwości jakie stwarza współczesna technika i technologia fotografii cyfrowej.

1.2. Użytkować podstawowy sprzęt komputerowy, drukarki, plotery, skanery, kamery, aparaty cyfrowe i videoprintery do elektronicznych metod wizualizacji.

1.3. Zastosować podstawowe zasady posługiwania się standardowym oprogramowaniem stosowanym przy cyfrowym zapisie i przetwarzaniu obrazów.

1.4. Wyjaśnić zasady oraz metody przetwarzania obrazów cyfrowych, a także ich zapisu, kompresji, przenoszenia i wizualizacji przy użyciu drukarek i videoprinterów.

1.5. Wyjaśnić zasadę oraz metody stosowane w statycznej fotografii cyfrowej.

1.6. Scharakteryzować hybrydowe metody uzyskiwania fotografii i filmów ruchomych.

1.7. Zastosować elementarne pojęcia z zakresu teorii informacji, dyskretyzacji i cyfryzacji sygnałów w komputerowych technikach obrazowania.

1.8. Określić możliwości komputerowych środowisk graficznych umożliwiających realizację określonych zadań z zakresu cyfrowego przetwarzania obrazów.

1.9. Określić przeznaczenie oraz warunki użytkowe podstawowego sprzętu komputerowego, drukarek, ploterów i skanerów stosowanych w tradycyjnych i cyfrowych metodach obrazowania.

1.10. Dobrać i zastosować standardowe oprogramowanie stosowane w sensytometrii podstawowej i różnicowej, granulometrii, strukturometrii fotograficznej.

1.11. Dobrać optymalne metody elementarnego przetwarzania obrazów cyfrowych oraz ich zapisu, kompresji, przenoszenia i wizualizacji przy użyciu monitorów, ploterów, drukarek i videoprinterów.

1.12. Scharakteryzować zasady i metody stosowane w fotografii cyfrowej i hybrydowej.

1.13. Zanalizować kierunki rozwoju współczesnej techniki komputerowej.

1.14. Określić zasady automatyzacji i komputeryzacji, niektórych etapów wyrobów halogenosrebrowych materiałów fotograficznych, sposobów użycia gotowych materiałów oraz ich zautomatyzowanej obróbki chemicznej.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe):

2.1. Systemy rejestracji obrazów optycznych

2.2. Podstawy teorii informacji

2.3. Cyfrowy system rejestracji obrazów optycznych

2.4. Cyfrowa reprezentacja obrazu

2.5. Fotografia cyfrowa

2.6. Wprowadzenie w tematykę multimediów

2.7. Komputerowe przetwarzanie obrazów i dźwięków

2.8. Fotografia cyfrowa

2.9. Podstawy automatyki i komputeryzacji

2.10. Technika cyfrowa w sprzęcie fotograficznym

2.11. Technika komputerowa w sensytometrii i strukturometrii fotograficznej

2.12. Komputerowe modele zjawisk i procesów fotograficznych

2.13. Automatyzacja i komputeryzacja procesu syntezy emulsji fotograficznych

2.14. Automatyka maszyn i urządzeń służących do obróbki materiałów fotograficznych

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA:

Celem kształcenia w bloku matematyczno-informatycznym zakładają opanowanie przez uczniów umiejętności praktycznych z zakresu organizacji miejsca pracy w sensie jej usprawnienia przez automatyzację i komputeryzację.

Podstawę oceny stopnia realizacji celów kształcenia stanowić powinno porównanie zachowań i umiejętności ucznia podczas pracy w warunkach rzeczywistych. Dobrym odniesieniem może być również efektywność pracy w zmienionych warunkach oraz konieczność wykonywania powierzonych zadań przy zastosowaniu różnych poziomów automatyzacji i komputeryzacji. Pomocniczym kryterium może być sprawdzenie zdolności ucznia do stosowania wiadomości w sytuacjach problemowych.

PODSTAWA PROGRAMOWA W BLOKU EKONOMICZNO-HANDLOWYM.

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

1.1. Scharakteryzować podstawowe pojęcia: potrzeby, dobra, usługi, produkcja, obrót towarowy, konsumpcja, środki pracy, przedmioty pracy, siła robocza, rentowność, dochód, zysk, strata, podatek.

1.2. Wskazać relacje między popytem, podażą a ceną.

1.3. Sklasyfikować podmioty gospodarcze według formy prawnej.

1.4. Podać różnice między przedsiębiorstwem państwowym, komunalnym, spółdzielnią a spółkami prawa handlowego (jawna, akcyjna, z ograniczoną odpowiedzialnością) i prawa cywilnego, uwzględniając tworzenie, osobowość prawną i zasady działania.

1.5. Rozróżnić odpowiedzialność majątkową spółdzielni i spółek oraz ich współwłaścicieli jako osób fizycznych i prawnych.

1.6. Odróżnić cenę akcji i obligacji: nominalną, emisyjną i rynkową.

1.7. Wyjaśnić sposoby prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

1.8. Wyjaśnić zasady powszechnej prywatyzacji.

1.9. Wyjaśnić istotę mechanizmów rynkowych w gospodarce narodowej.

1.10. Wskazać wpływ sposobu organizacji pracy na efektywność funkcjonowania zakładów i przedsiębiorstw.

1.11. Wymienić podstawowe zadania organów różnych podmiotów gospodarczych.

1.12. Scharakteryzować schemat struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa: komórki zarządu, komórki produkcyjne i pomocnicze.

1.13. Wskazać komórki organizacyjne zajmujące się sprawami pracowniczymi.

1.14. Złożyć ofertę pracy i odpowiedzieć na nią.

1.15. Sporządzić list intencyjny (podanie) i życiorys (Curiculum Vitae – C.V.).

1.16. Przeprowadzić rozmowę z potencjalnym pracodawcą.

1.17. Określić prawa i obowiązki pracownika przy zawieraniu umowy o pracę i umowy-zlecenia.

1.18. Zanalizować przepisy kodeksu pracy oraz przykładowych regulaminów wewnętrznych.

1.19. Objaśnić wpływ wydajności pracy na wynagrodzenie pracownika.

1.20. Obliczyć wysokość wynagrodzenia.

1.21. Zastosować przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

1.22. Obliczyć podatek dochodowy od osób fizycznych zatrudnionych wg umowy o pracę, na umowę zlecenie oraz wypełnić deklarację podatkową.

1.23. Zanalizować rynek w celu zaprojektowania działalności gospodarczej.

1.24. Zaprojektować procedury podjęcia działalności gospodarczej.

1.25. Wypełnić deklarację ubezpieczeniową do ZUS.

1.26. Sklasyfikować ubezpieczenia (społeczne i gospodarcze).

1.27. Rozróżniać środki trwałe i obrotowe.

1.28. Wyjaśnić różnicę między leasingiem a kredytem.

1.29. Sklasyfikować kredyty.

1.30. Obliczyć odsetki od kredytu.

1.31. Sklasyfikować koszty w układzie rodzajowym i kalkulacyjnym.

1.32. Scharakteryzować koszty zmienne i stałe.

1.33. Przeprowadzić prostą kalkulację kosztów.

1.34. Obliczyć cenę sprzedaży.

1.35. Obliczyć wysokość podatku akcyzowego.

1.36. Obliczyć wysokość podatku VAT naliczonego i należnego.

1.37. Sporządzić fakturę i rachunek.

1.38. Określić różnicę między płatnościami za pomocą czeku, weksla i polecenia przelewu.

1.39. Wystawić weksel, czek i polecenie przelewu.

1.40. Obliczyć wynik finansowy.

1.41. Obliczyć i zinterpretować podstawowy wskaźnik rentowności.

1.42. Dobrać do typu działalności gospodarczej sposób rozliczania się z urzędem skarbowym.

1.43. Zarejestrować typowe zdarzenia gospodarcze w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.

1.44. Samodzielnie dokumentować ewidencję przychodów i zakupów.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe):

2.1. Podstawowe kategorie ekonomiczne.

2.2. Podmioty gospodarcze i ich klasyfikacja.

2.3. Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych, nowe formy własnościowe, papiery wartościowe będące efektem prywatyzacji.

2.4. Rynek pracy.

2.5. Pracownik na rynku pracy.

2.6. Wynagrodzenie pracownika.

2.7. Formy działalności gospodarczej wraz z jej uwarunkowaniami.

2.8. Opłacalność działalności gospodarczej.

2.9. Marketing jako zespół działań i instrumentów zmierzających do optymalizacji zaspokajania potrzeb konsumentów.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

Realizacja treści podstawy programowej w bloku ekonomiczno-handlowym ma na celu wykształcenie umiejętności uczniów w zakresie poszukiwania i podejmowania pracy przez absolwenta w charakterze pracownika lub samodzielnego przedsiębiorcy.

Ocena zdobytej przez uczniów wiedzy i umiejętności powinna wynikać z porównania z wzorcem oraz na analizie zachowań w sytuacjach problemowych lub też konieczności samodzielnego rozwiązywania zadania problemowego. Dla sprawdzenia poziomu umiejętności mogą być również stosowane testy zawierające zadania o charakterze problemowym.

ZAŁĄCZNIK Nr 6

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE ŚLUSARZ

symbol cyfrowy 37 03

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

1.1. Umiejętności zawodowe, stanowiące kwalifikacje w zawodzie

1.2. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu

1.3. Przeciwwskazania zdrowotne

2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3. WARUNKI TECHNICZNE

4. WARUNKI KADROWE

5. KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6. POWIĄZANIA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II. PODZIAŁ GODZIN PODZIAŁ NA BLOK

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

1.1. Techniczne podstawy ślusarstwa

1.2. Odwzorowanie i zapis konstrukcji

1.3. Technologia ślusarstwa

1.4. Przedsiębiorczość i bezpieczeństwo

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

1.1.

Umiejętności zawodowe, stanowiące kwalifikacje w zawodzie

W wyniku realizacji kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć:

– posługiwać się dokumentacją konstrukcyjną i technologiczną oraz normami technicznymi,

– czytać i interpretować rysunki wykonawcze i złożeniowe,

– wykonać szkice prostych części maszyn i mechanizmów,

– ustalać kolejność zabiegów przy wykonywaniu operacji wielozabiegowych,

– trasować w zakresie właściwym operacjom ślusarskim,

– rozróżniać i opisywać właściwości materiałów stosowanych w ślusarstwie,

– użytkować zgodnie z wymogami racjonalnej eksploatacji: obrabiarki właściwe operacjom ślusarskim, narzędzia i przyrządy ślusarskie,

– wykonywać operacje obróbki ślusarskiej: mechanicznej i ręcznej,

– wykonywać proste operacje obróbki skrawaniem, obróbki plastycznej, spawania i lutowania,

– wykonywać operacje montażowe i demontażowe maszyn, urządzeń, instalacji oraz mechanizmów,

– stosować techniki pomiarowe i użytkować, zgodnie z przeznaczeniem sprawdziany, przyrządy pomiarowe właściwe zakresowi wykonywanej pracy,

– przeprowadzić ocenę stanu technicznego i podstawowe naprawy maszyn, urządzeń, przyrządów i narzędzi,

– rozróżniać smary, chłodziwa i oleje oraz znać zakres ich zastosowań w operacjach ślusarskich,

– konserwować, regulować i naprawiać sprzęt powszechnego użytku,

– wykorzystywać technikę komputerową w praktyce warsztatowej,

– oceniać jakość wykonywanych prac,

– kalkulować koszty pracy i materiałów,

– stosować świadomie zasady bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska,

– organizować i utrzymywać w czystości stanowisko pracy,

– działać twórczo, samodzielnie podejmować decyzje w procesie pracy oraz korzystać ze swoich praw ^*) ,

– właściwie prezentować swoje kwalifikacje podczas poszukiwania pracy,

– wyszukiwać i przetwarzać informacje oraz doskonalić kwalifikacje zawodowe^*).

_______________

^*) umiejętnosci o charakterze ponadzawodowym

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

Zawód ślusarz ma szerokie zastosowanie w gospodarce narodowej, głównie w usługach oraz wytwarzaniu i eksploatacji wyrobów technicznych branży metalowej. Szeroki asortyment konstrukcji wyrobów, duża różnorodność procesów technologicznych i warunków eksploatacji wymagają szerokoprofilowego kształcenia zawodowego w takim zakresie, aby absolwent uzyskał podbudowę teoretyczną i praktyczną do:

– wykonywania i naprawiania narzędzi skrawających do metali, przyrządów i uchwytów obróbkowych oraz przyrządów kontrolno-pomiarowych;

– wykonywania napraw elementów prostych mechanizmów i urządzeń oraz typowych narzędzi używanych w ślusarstwie, jak też wykonywania obróbki ostatecznej części maszyn oraz montażu zespołów maszynowych w warunkach produkcji jednostkowej;

– świadczenia usług w zakresie:

– wykonywania konserwacji i napraw mechanicznego i nie mechanicznego sprzętu powszechnego użytku;

– wykonywania i naprawy ozdobnej galanterii metalowej oraz nadawania wyrobom metalowym ostatecznego, estetycznego wyglądu.

Szybkie przeobrażenia w technice, technologii, organizacji produkcji i usługach stwarzają obiektywną potrzebę rozwijania kształcenia w zawodach szerokoprofilowych. Przykładem takiego zawodu jest ślusarz. Kształcenie w tym zawodzie zakłada opanowanie węzłowych zagadnień ogólnozawodowych, na których oparte są wszystkie procesy technologiczne oraz wszechstronny rozwój podstawowych umiejętności intelektualnych i praktycznych dających dobre przygotowanie do wielokierunkowej specjalizacji. Między innymi przewiduje się następujące specjalizacje w zawodzie ślusarz:

– urządzenia i instalacje,

– narzędzia i przyrządy,

– wyroby artystyczne.

Coraz szerszy asortyment zmechanizowanego sprzętu powszechnego użytku sprawia, że ślusarz będzie w przyszłości szerzej zajmował się jego obsługą i naprawami.

Zakres prac ślusarza jest rozległy i zróżnicowany. Znajduje to swoje odzwierciedlenie w podstawie programowej kształcenia w zawodzie, dla której wyodrębniono podstawy programowe kształcenia w nw. blokach programowych:

– Techniczne podstawy ślusarstwa

– Odwzorowanie i zapis konstrukcji

– Technologia ślusarstwa

– Przedsiębiorczość i bezpieczeństwo pracy.

Nowym elementem wprowadzonym do modelu szerokoprofilowego kształcenia ślusarzy są zajęcia specjalizujące, które szkoła może rozwijać w końcowym etapie kształcenia. Uwzględniać one powinny specyfikę występujących w regionie zakładów pracy i wymagań wydziałów i stanowisk, na których może pracować ślusarz. Ponadto specjalizacja zawodowa powinna być kontynuowana w ramach przewidzianych praktyk zawodowych, w toku pracy zawodowej oraz kształcenia ustawicznego.

Szczególną rolę w przygotowaniu ślusarzy spełniają zajęcia praktyczne oraz praktyki zawodowe, służące rozwijaniu umiejętności praktycznych. Ich realizacja odbywa się w warsztatach szkolnych, ale również powinny być prowadzone w zakładach przemysłowych, usługowych lub prywatnych warsztatach ślusarskich.

Warsztaty szkolne powinny pełnić przede wszystkim funkcję dydaktyczną, której podporządkowuje się zadania produkcyjne. Uczniowie na zajęciach w warsztatach szkolnych powinni opanować pełny zakres umiejętności manualnych w naturalnych warunkach produkcyjnych. W ramach zajęć praktycznych, uczniowie mogą też wykonywać ćwiczenia nieprodukcyjne, o ile są one konieczne do pełnej realizacji programu nauczania. W nauczaniu zajęć praktycznych wskazane jest stosowanie etapowości kształcenia.

W pierwszym etapie (podstawowym) praktyczne kształcenie powinno odbywać się głównie w formie usystematyzowanych pokazów i ćwiczeń, mających na celu wykształcenie i utrwalenie elementarnych umiejętności praktycznych.

W drugim etapie (rozwojowym) praktyczne kształcenie polega na doskonaleniu umiejętności podstawowych i rozszerzaniu ich zakresu tematycznego.

W trzecim etapie (uprofilowującym) praktyczne kształcenie ukierunkowane jest na nabywanie, rozwijanie i utrwalanie umiejętności kierunkowych dla ślusarza i powinno odbywać się w zakładzie (przedsiębiorstwie, zakładzie usługowym), którego profil produkcji lub usług jest maksymalnie zbliżony do kierunku kształcenia.

W procesie dydaktyczno-wychowawczym szczególnie duży nacisk należy położyć na aktywizowanie i usamodzielnianie uczniów w poznawaniu najbliższego otoczenia i świata pracy. Podstawowym zadaniem wychowawczym jest kształtowanie prawidłowej postawy uczniów, określonej w opisie zawodu. Szkoła powinna również podkreślać decydującą rolę człowieka w procesach społecznego wytwarzania, rozwijać u uczniów poczucie potrzeby pracy, jako potrzeby życiowej oraz potrzebę systematycznego doskonalenia zawodowego.

Realizacja zadań wychowawczych wymaga ścisłego współdziałania nauczycieli między sobą oraz stałego kontaktu nauczycieli z rodzicami uczniów i środowiskiem.

Niezbędnym elementem procesu dydaktyczno-wychowawczego jest utrzymanie więzi szkoły z otoczeniem, w szczególności z przedsiębiorstwami, które oferują miejsca pracy dla absolwentów w zawodzie ślusarz.

Współpraca szkoły ze środowiskiem pracy prowadzić powinna do nawiązywania przez uczniów bliższych kontaktów z przedsiębiorstwami i firmami oferującymi dobrą jakość produkcji i usług, w celu rozpoznania rzeczywistych warunków pracy w nauczanym zawodzie, co może być pomocne przy poszukiwaniu zatrudnienia po ukończeniu szkoły.

3.

WARUNKI TECHNICZNE

Realizacja kształcenia w zawodzie ślusarz powinna odbywać się w pracowniach i warsztatach wyposażonych w odpowiednie środki techniczne i pomoce dydaktyczne podporządkowane: celom, treściom i preferowanym metodom kształcenia oraz posiadających możliwości: wykonywania pokazów, ćwiczeń, projektów i realizowania zajęć w grupach.

Szkoła kształcąca ślusarzy powinna posiadać pracownie:

– rysunku technicznego,

– elektrotechniki i elektroniki,

– informatyki,

– technologii.

Wskazane jest, aby w standardowym wyposażeniu pracowni w środki techniczne znalazły się: rzutnik pisma, rzutnik przeźroczy, odtwarzacz kaset audio i wideo, zestawy przedmiotowe kaset audio i wideo, odbiornik TV i inne, specyficzne dla danej pracowni.

Pracownia rysunku technicznego powinna być wyposażona w pomoce dydaktyczne wspomagające kształtowanie u uczniów podstawowych wiadomości i umiejętności wykonywania i czytania szkiców i rysunków technicznych oraz posługiwania się dokumentacją techniczną i normami rysunku technicznego. Pomocne w tym zakresie powinny być, podporządkowane celom i treściom kształcenia: tablice poglądowe, modele, eksponaty, przekroje, narzędzia pomiarowe, przeźrocza i foliogramy, oprogramowanie komputerowe oraz zbiór norm dotyczących rysunku technicznego.

Pracownia elektrotechniki i elektroniki powinna być wyposażona w pomoce dydaktyczne wspomagające kształtowanie u uczniów podstawowych wiadomości i umiejętności, które są niezbędne w jego działalności zawodowej z uwzględnieniem zasad bezpieczeństwa obsługi urządzeń i instalacji elektrycznych. Bezpieczna i sprawna obsługa urządzeń i instalacji może być zapewniona wówczas, gdy obsługujący posiada podstawowe wiadomości z zakresu ich budowy i zasady działania.

Osiągniecie zadowalających efektów nauczania i prawidłowej realizacji celów i treści kształcenia z zakresu elektrotechniki elektroniki jest możliwe dzięki stosowaniu na zajęciach odpowiednich pomocy dydaktycznych w formie: plansz, schematów, tablic graficznych, modeli i naturalnych pomocy dydaktycznych, zestawów demonstracyjno-pomiarowych, przeźroczy, foliogramów oraz oprogramowania komputerowego symulującego wiele zjawisk i procesów.

Pracownia informatyki powinna być wyposażona w pomoce dydaktyczne wspomagające kształtowanie u uczniów podstawowych wiadomości i umiejętności związanych z opanowaniem metod i narzędzi współczesnej techniki informatycznej. Kształcenie informatyczne w zawodzie ślusarz powinno być głównie ukierunkowane na poznanie przez uczącego się praktycznych zastosowań komputerów oraz posługiwania się nimi w charakterze narzędzi wykorzystywanych w przyszłej pracy zawodowej.

Wyposażenie pracowni powinno zapewnić możliwość samodzielnej pracy uczniów (słuchaczy) z komputerem (jeden komputer maksymalnie na dwóch uczniów), który może pracować w sieci i posiada właściwości multimedialne. W wyposażeniu pracowni nie powinno zabraknąć urządzeń do drukowania i skanowania oraz niezbędnego oprogramowania systemowego i użytkowego.

Pracownia technologii powinna być wyposażona w pomoce dydaktyczne wspomagające kształtowanie u uczniów podstawowych wiadomości i umiejętności z zakresu ślusarstwa ogólnego i ukierunkowującego na specjalizację, wybraną przez szkołę. Stąd też nie bez znaczenia dla jakości kształcenia ma zastosowana infrastruktura technodydaktyczna (środki i pomoce dydaktyczne), która powinna nawiązywać do rzeczywistych procesów technologicznych. Zestawy pomocy dydaktycznych powinny uwzględniać m.in.: foliogramy, fazogramy, plansze, filmy dydaktyczne, gabloty, modele i eksponaty (typowych narzędzi i przyrządów stosowanych w pracach ślusarskich), dokumentacja procesów technologicznych, zestaw PN, oprogramowanie komputerowe i inne.

Wyposażenie warsztatów szkolnych umożliwiać powinno wykonywanie typowych prac ślusarskich z rozszerzeniem o możliwości prowadzenia zajęć specjalizujących. W wielu przypadkach (organizacja praktycznej nauki zawodu, zajęcia specjalizacyjne) wskazana jest współpraca szkoły z zakładami pracy, która umożliwiać powinna: korzystanie z nowoczesnego wyposażenia technicznego, doświadczeń i innowacji technicznych oraz doskonalenie celów i treści kształcenia zawartych w programach nauczania. Współpraca szkoły z zakładami pracy nie tylko wzbogaci bazę dydaktyczną szkoły, ale przede wszystkim będzie wpływać na podniesienie jakości kształcenia zawodowego, w aspekcie nabywania przez uczniów umiejętności praktycznych obowiązujących w rzeczywistych warunkach pracy.

4.

WARUNKI KADROWE

Jednym z głównych czynników zapewnienia wysokiej jakości kształcenia zawodowego są nauczyciele. Ich wpływ poprzez umiejętności i kwalifikacje absolwentów na jakość produkcji i usług jest decydujący. Kształcenie w zawodzie ślusarz – wymaga angażowania nauczycieli posiadających wyższe lub średnie wykształcenie techniczne, kompetencje pedagogiczne oraz doświadczenie w pracy w przemyśle i usługach. Wskazane jest aby nauczyciele posiadali przygotowanie informatyczne, z uwagi na możliwości zastosowania komputera i odpowiedniego oprogramowania w realizacji treści kształcenia każdego z czterech bloków programowych.

Specyfika zawodu ślusarz wymaga, aby kadra pedagogiczna w maksymalnym stopniu odwoływała się do pokazów i ćwiczeń praktycznych oraz innych aktywizujących metod nauczania jak: dyskusja, praca pod opieką instruktora, praca nad realizacją projektów indywidualnych i zespołowych.

Konieczność stosowania przez nauczycielki metod aktywnych wynika z następujących przesłanek:

– w trakcie kształcenia powinna występować symulacja działań, jakie może napotkać absolwent podczas przyszłej pracy zawodowej;

– uczeń/słuchacz powinien nauczyć się integrować wiedzę z różnych dziedzin i korzystać z dostępnych źródeł informacji;

– należy ukształtować umiejętności samodzielnego planowania pracy, podejmowania decyzji oraz pracy w grupie;

– kształcenie ślusarzy powinno być ukierunkowane głównie na zapewnienie uczniom/słuchaczom umiejętności praktycznych.

Realizacja powyższych celów może być uzyskana metodami stymulującymi aktywność umysłową kandydatów do zawodu ślusarz. Wymaga to innego podejścia do procesu nauczania-uczenia się, odmiennego od tradycyjnego stylu pracy nauczycieli. Oczekuje się, aby nauczyciele podmiotowo traktowali uczniów oraz byli:

– twórczy i nastawieni na innowacje, a zwłaszcza dostosowywanie treści kształcenia do wymagań – standardów stanowisk pracy oraz zmian na lokalnym rynku zatrudnienia,

– stymulatorem rozwoju sprawności intelektualnych i manualnych uczącego się, poprzez tworzenie odpowiednich warunków technodydaktycznych w zależności od realizowanych celów kształcenia,

– przewodnikiem uczącego się po obszarach wiedzy, co powinno przejawia się w udzielaniu rad w zakresie oczekiwań uczniów oraz wskazywania źródeł informacji,

– odpowiedzialni i wdrożeni do samokształcenia oraz posiadający umiejętność planowania, czuwania nad ładem dydaktycznym, organizowania procesu nauczania i uczenia się, kontrolowania i oceniania postępów uczących się.

Poprawa skuteczności kształcenia zależy od zmian w organizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego, a zwłaszcza od wprowadzania aktywnych metod nauczania-uczenia się. Rosnąca w kierownictwie szkół i gronie pedagogicznym świadomość potrzeby ich stosowania jest jednak niewystarczająca. Ograniczona znajomość nowych metod, brak potrzebnych umiejętności, niedostateczna znajomość praktyki oraz czasochłonność przygotowywania zajęć – wszystko to powoduje, że są wprowadzane w ograniczonym zakresie i zbyt powoli. Konieczne jest usuwanie barier związanych z nowoczesnym wyposażeniem technodydaktycznym szkoły oraz postawami uczniów i nauczycieli.

Nauczyciele dobierając aktywne metody nauczania powinni uwzględniać następujące czynniki:

– cele i treści kształcenia,

– poziom intelektualny i psychofizyczny uczniów,

– czas przeznaczony na realizację tematu,

– bazę technodydaktyczną,

– własne kwalifikacje i doświadczenie,

– usytuowanie miejsca kształcenia (pracownia, sala, warsztat, stacja dydaktyczna).

Zaleca się, aby nauczyciele łączyli odpowiednie metody dla realizacji konkretnego celu kształcenia. Przykładowo wykład – służy wprowadzeniu do tematu, pokaz i zajęcia praktyczne – umożliwiają kształtowanie określonych umiejętności, dyskusja w grupie – pozwala na upewnienie się, że wszyscy słuchacze rozumieją to, czego mają się nauczyć, natomiast praca pod opieką instruktora – zapewnia pomoc dla każdego ucznia indywidualnie.

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

Klasyfikacja zawodów szkolnictwa zawodowego przewiduje kształcenie w zawodzie ślusarz w następujących typach szkół:

– szkoła zasadnicza dla młodzieży i dorosłych na podbudowie szkoły podstawowej;

– liceum zawodowe (szkoła średnia zawodowa) dla młodzieży i dorosłych na podbudowie szkoły podstawowej;

– szkoła policealna (szkoła średnia zawodowa) dla młodzieży i dorosłych na podbudowie liceum ogólnokształcącego.

Wszystkie wymienione typy szkół mogą prowadzić ponadto w przypadku osób dorosłych, formy stacjonarne i zaoczne, w których część zajęć może odbywać się poprzez samokształcenie.

Kształcenie zawodowe teoretyczne odnosi się głównie do celów kształcenia bloków programowych: techniczne podstawy ślusarstwa, odwzorowanie i zapis konstrukcji oraz przedsiębiorczość i bezpieczeństwo pracy.

Natomiast kształcenie zawodowe praktyczne powinno znaleźć swoje odwzorowanie w realizacji celów bloku programowego – technologia ślusarstwa.

W przypadku podjęcia przez szkołę kształcenia ślusarzy w liceum zawodowym, bądź w szkole policealnej, należy przewidzieć wprowadzenie dla uczniów praktyk zawodowych, które stanowić powinny uzupełnienie zajęć praktycznych realizowanych w szkole. Praktyka może być traktowana i organizowana jako poszerzenie zajęć specjalizujących, umożliwiając w ten sposób uczniom wykorzystanie wcześniej nabytej wiedzy i doskonalenie umiejętności na konkretnych stanowiskach pracy zajmowanych przez ślusarza. Ponadto praktyka powinna umożliwić poznanie nowych urządzeń i procesów technologicznych oraz ukierunkowanie zainteresowań ucznia (słuchacza) na wybór przyszłego miejsca pracy.

Szkoła policealna kształcąca w zawodzie ślusarz powinna być uruchamiana przy zespołach szkól zawodowych (najkorzystniej o kierunku mechanicznym).

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

Kształcenie ogólne stanowi niezbędną podbudowę kształcenia zawodowego, stąd też powinna istnieć odpowiednia korelacja treści kształcenia ogólnego i zawodowego. Na etapie tworzenia programów nauczania przedmiotów ogólnokształcących i zawodowych należy brać pod uwagę treści kształcenia, które występują w różnych wyodrębnionych blokach programowych podstawy programowej. Zwrócić należy szczególną uwagę na korelację treści kształcenia matematyki, fizyki, chemii, z treściami kształcenia teoretycznych przedmiotów zawodowych i ich ukierunkowanie na zawód ślusarz.

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

Lp.	Nazwa bloku programowego	Procentowy udział godzin w cyklu kształcenia
1	Techniczne podstawy ślusarskie	12,5%
2	Odwzorowanie i zapis konstrukcji	5,0%
3	Technologia ślusarstwa	58,0%
4	Przedsiębiorczość i bezpieczeństwo pracy	4,5%
	Razem około	80,0%

Podział godzin na bloki programowe dotyczy zarówno kształcenia młodzieży, jak i dorosłych (w formie stacjonarnej i zaocznej).

W tabeli została podana procentowa ilość czasu (nie mniej niż) przewidziana na realizację poszczególnych bloków programowych. Jest to minimalny wymiar czasu niezbędny do opanowania umiejętności określonych w celach kształcenia poszczególnych bloków programowych. Podane wskaźniki procentowe nie wyczerpują całego wymiaru godzin w cyklu kształcenia określonego w ramowych planach nauczania. Pozostała liczba godzin (ok. 20%) powinna być rozdysponowana przez autorów programów nauczania, w zależności od przyjętej koncepcji kształcenia w zawodzie, na dostosowanie kształcenia do potrzeb lokalnego rynku pracy, w tym specjalizację w zawodzie.

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

TECHNICZNE PODSTAWY ŚLUSARSTWA

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

– zastosować wiedzę z zakresu wykorzystania energii elektrycznej, materiałów elektrotechnicznych, maszyn i urządzeń elektrycznych w praktycznym działaniu;

– zastosować typowe rozwiązania w budowie obwodów elektrycznych prądu stałego i przemiennego, uwzględniając różne rodzaje odbiorników elektrycznych;

– dokonać obliczeń podstawowych wielkości elektrycznych na podstawie danych znamionowych odbiorników;

– odczytać ze zrozumieniem wskazania przyrządów pomiarowych włączonych do obwodu elektrycznego i mierzących różne wielkości elektryczne;

– posłużyć się typowymi schematami układów elektrycznych i elektronicznych odczytując podstawowe symbole i oznaczenia;

– opisać i wyjaśnić podstawowe prace ślusarskie;

– scharakteryzować ważniejsze materiały metalowe, niemetalowe i pomocnicze stosowane w pracach ślusarskich;

– wyjaśnić procesy tarcia, smarowania, zużycia oraz korozji metali;

– rozróżnić i wyjaśnić metody łączenia materiałów stosowanych w pracach ślusarskich;

– wyjaśnić procesy technologiczne obróbki cieplnej, plastycznej i mechanicznej;

– opisywać i wyjaśniać budowę typowych urządzeń technicznych;

– rozróżniać procesy eksploatacyjne maszyn i urządzeń;

– wykonać podstawowe obliczenia wytrzymałościowe części maszyn;

– wyjaśnić praktyczne aspekty pomiarów, tolerancji, pasowa i chropowatości powierzchni;

– obsługiwać sprzęt komputerowy w podstawowym zakresie;

– opracować komputerowo tekst oraz wykorzystać informacje zawarte w bazach danych, do wspomagania przedsięwzięć zawodowych;

– udoskonalać własną wiedzę i umiejętności poprzez: ciągłe obserwowanie najnowszych osiągnięć techniki i technologii oraz zapoznawanie się z dokumentacjami technicznymi i literaturą fachową.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe)

– Prąd elektryczny

– Magnetyzm i elektromagnetyzm

– Maszyny elektryczne prądu stałego i przemiennego

– Podstawy miernictwa elektrycznego

– Elektronika przemysłowa

– Podstawy materiałoznawstwa

– Podstawowe prace ślusarskie

– Podstawowe narzędzia ślusarskie

– Pomiary warsztatowe

– Tolerancje, pasowania i chropowatość powierzchni

– Trasowanie

– Obróbka cieplna, cieplno-chemiczna i plastyczna metali

– Technika łączenia metali

– Obróbka mechaniczna skrawaniem

– Mechanizmy i elementy maszyn

– Typowe obliczenia wytrzymałościowe

– Fizyko-chemiczne podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń

– Korozja metali i powłoki ochronne

– Podstawy obsługi komputera PC i edycji tekstu

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

Kontrola efektów nauczania-uczenia się polega na ocenianiu, któremu przypisuje się trzy funkcje: diagnostyczną, prognostyczną i motywacyjną.

Funkcja diagnostyczna wiąże się z określeniem poziomu i zakresu wiadomości i umiejętności. Funkcja prognostyczna sprowadza się do przewidywania, na podstawie aktualnych osiągnięć, przyszłych losów szkolonych osób. Jednakże prognozy te należy traktować z pewną rezerwą, gdyż dane, którymi operuje się w momencie prognozowania, są na ogół niepełne. Funkcja motywacyjna (wychowawcza polega na tym, że ocena oddziałuje na sferę postaw i wpływa na samokontrolę i samoocenę uczniów.

Tradycyjne ocenianie za pomocą stopni jest intuicyjne, często mało obiektywne, gdyż nauczyciele (instruktorzy) stawiają różne wymagania i zmienne kryteria wobec uczniów. Stąd też jedna ze skuteczniejszych metod obiektywizacji kontroli wyników nauczania polega na zastosowaniu testów dydaktycznych, zwanych też testami osiągnięć szkolnych. Test (sprawdzian testowy) jest zbiorem zadań dostosowanych do określonych treści i uwzględniających wymagania programowe.

Sprawdzian testowy jest jednym z narzędzi dydaktycznych, a jego rola ogranicza się do kontroli i oceny . Kontrola i ocena poziomu wiadomości i umiejętności uczniów/słuchaczy służy określeniu efektywności dydaktycznej, tzn. pozwala na podjęcie zabiegów zmierzających do zlikwidowania :różnic między wiedzą uczniów, braków w wiadomościach i umiejętnościach. Układając sprawdzian testowy należy przeprowadzić analizę celów i treści kształcenia i na tej podstawie określić kryteria wymagań.

Do badania osiągnięć uczniów w zakresie planowanych celów kształcenie bloku programowego techniczne podstawy ślusarstwa najlepiej służą testy sprawdzające, skonstruowane według kryterium celu. Testy te spełniać powinny kilka istotnych funkcji:

– pokazują, czy uczeń osiągnął cel, a więc, czy może przejść do pracy nad osiąganiem następnego celu;

– pozwalają wcześnie wykryć i zdiagnozować niepowodzenie w uczeniu się, a tym samym ustalić, jakie w tym przypadku wskazane jest nauczanie wyrównawcze;

– dostarczają danych, na podstawie których udoskonalić można proces nauczania-uczenia się;

– służą obiektywnej ocenie uczniów przez nauczyciela.

Kontrola według kryterium celu oznacza, że aby zbadać rezultaty uczenia się, należy skonstruować testy lub inne narzędzia kontroli, które mierzą bezpośrednio zachowanie wykonawcze opisane w formie celów kształcenia bloku programowego. Należy założyć, że ocena poziomu umiejętności uczniów będzie prowadzona po zakończeniu każdego działu programowego z wykorzystaniem narzędzi pomiaru dydaktycznego. Mogą tu występować zadania wielokrotnego wyboru lub krótkiej odpowiedzi.

ODWZOROWANIE I ZAPIS KONSTRUKCJI

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

– wykorzystać zasady tworzenia odwzorowania graficznego różnych konstrukcji oraz poszczególnych jej elementów zgodnie z przyjętymi normami technicznymi;

– dobrać materiały i narzędzia rysunkowe do tworzenia odwzorowania graficznego elementów konstrukcyjnych oraz części maszyn;

– zastosować odpowiednie techniki zapisu podczas wykonywania odwzorowań konstrukcyjnych;

– przedstawić w odpowiednich rzutach kształt i wielkość elementów konstrukcyjnych, rodzaje połączeń występujących w konstrukcjach mechanicznych;

– odczytać informacje zawarte w technicznej dokumentacji oraz schematach rysunkowych dotyczących konstrukcji mechanicznych;

– przedstawić w odwzorowaniach konstrukcyjnych uproszczenia rysunkowe części maszyn oraz typowych połączeń;

– skorzystać z norm rysunku technicznego podczas przygotowywania i odczytywania rysunków technicznych;

– zastosować technikę komputerową do przygotowania i zapisywania informacji rysunkowej;

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe)

– Zasady tworzenia rysunku technicznego

– Konstrukcje geometryczne

– Zasady szkicowania elementów

– Rzutowanie prostokątne i aksonometryczne

– Zasady wymiarowania

– Zasady wykonywania widoków i przekrojów

– Uproszczenia rysunkowe

– Rysunki wykonawcze i złożeniowe

– Sposoby oznaczania chropowatości i falistości powierzchni, tolerancji wymiarów, pasowań, tolerancji kształtu i położenia, rodzajów obróbek powierzchni

– Gospodarka rysunkowa

– Wprowadzenie do komputerowego oprogramowania użytkowego

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

Do badania osiągnięć uczniów w zakresie planowanych celów kształcenia najlepiej służą testy sprawdzające, skonstruowane według kryterium celu. Testy te spełniać powinny kilka istotnych funkcji:

– pokazać, czy uczeń osiągnął cel, a więc, czy może przejść do pracy nad osiąganiem następnego celu;

– zdiagnozować i wykryć niepowodzenie w uczeniu się, a tym samym ustalić, jakie w tym przypadku wskazane jest nauczanie wyrównawcze;

– dostarczyć danych, na podstawie których udoskonalić można proces nauczania-uczenia się;

– zobiektywizować ocenę uczniów przez nauczyciela.

Osiągnięcia szkolne uczniów, w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia bloku programowego odwzorowanie i zapis konstrukcji, powinny dotyczyć poziomu wiadomości i umiejętności nabywanych w trakcie realizacji procesu nauczania-uczenia się i być oceniane za pomocą sprawdzianów dydaktycznych. Zadania w sprawdzianie dydaktycznym powinny mieć charakter mieszany i składać się z zadań wielokrotnego wyboru, krótkiej i rozszerzonej odpowiedzi oraz obejmować zagadnienia z zakresu:

– czynności związanych z rysowaniem wybranych konstrukcji geometrycznych,

– czynności związanych ze szkicowaniem wybranych elementów,

– umieszczania wymiarowania na rysunkach części maszyn,

– umieszczania oznaczeń chropowatości powierzchni, tolerancji, pasowań i innych na rysunkach części maszyn,

– czytania rysunków części maszyn,

– odwzorowania informacji rysunkowej z wykorzystaniem techniki komputerowej.

Badania formatywne, ze względu na specyfikę bloku tematycznego, powinny ponadto obejmować wytwory pracy uczniów w postaci wykonanych szkiców różnorodnych elementów i części maszyn i sprowadzać się do prezentacji i obrony wykonanych przez nich rysunków.

Ze względu na szerokie zastosowanie techniki komputerowej w pracach rysunkowych, należy przewidzieć zadania sprawdzające, obejmujące podstawowe działania ucznia z wykorzystaniem systemu komputerowego, jako narzędzia do kopiowania, drukowania i zapisywania informacji (rysunków technicznych). Taki sprawdzian powinien mieć na celu ocenę umiejętności ucznia w zakresie wyedytowania w komputerze rysunku technicznego w odpowiednim programie, zapisanie na dysku, przekopiowanie na inny dysk (wymienny) oraz wydrukowanie gotowego rysunku z wykorzystaniem drukarki (igłowej, atramentowej, laserowej) lub plotera.

TECHNOLOGIA ŚLUSARSTWA

CELE KSZTAŁCENIA

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

– określać przeznaczenie i wyjaśnić budowę narzędzi do obróbki ręcznej i mechanicznej metali i ich stopów,

– wyjaśniać budowę i określać przeznaczenie przyrządów do: obróbki skrawaniem, obróbki plastycznej tłoczeniem, przetwarzania tworzyw sztucznych, spawania i zgrzewania,

– wyjaśniać budowę i określać przeznaczenie uchwytów do: obróbki skrawaniem, spawania i zgrzewania,

– wyróżniać elementy składowe, określać zasadę działania i przeznaczenie typowych instalacji,

– określać cechy charakterystyczne demontażu, montażu i naprawy oraz wykonywać operacje ślusarskie, montażowe, demontażowe, naprawcze i konserwacyjne,

– dokonywać pomiarów i sprawdzania z zastosowaniem uniwersalnych i specjalistycznych narzędzi pomiarowych i sprawdzianów,

– wykonać połączenia rozłączne i nierozłączne,

– wykonywać operacje obróbkowe na uniwersalnych obrabiarkach skrawających,

– wykonać operacje obróbki plastycznej,

– naprawiać, regulować i konserwować narzędzia, przyrządy i instalacje oraz sprzęt powszechnego użytku,

– wykonywać podstawowe prace produkcyjne i usługowe na typowych stanowiskach ślusarskich,

– współdziałać i komunikować się z różnymi podmiotami procesu pracy,

– zorganizować własne stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii i bezpieczeństwa pracy.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe)

– Zasady naprawy obiektów technicznych

– Narzędzi skrawające

– Przyrządy i uchwyty do obróbki skrawaniem

– Narzędzia i przyrządy do obróbki plastycznej tłoczeniem

– Przyrządy do przetwórstwa tworzyw sztucznych

– Przyrządy i uchwyty do spawania i zgrzewania

– Instalacje wodociągowo-kanalizacyjne

– Instalacje wentylacyjno-klimatyzacyjne

– Instalacje centralnego ogrzewania

– Sprzęt powszechnego użytku

– Wykonywanie podstawowych operacji ślusarskich

– Wykonywanie wybranych operacji obróbki skrawaniem (toczenie, frezowanie, szlifowanie)

– Wykonywanie wybranych operacji obróbki plastycznej (cięcie, kształtowanie, łączenie z zastosowaniem odkształceń)

– Wykonywanie połączeń nierozłącznych: spawanych, zgrzewanych, lutowanych i klejonych

– Wykonywanie operacji montażowych i demontażowych

– Naprawianie i wykonywanie narzędzi: skrawających, do obróbki plastycznej i do przetwórstwa tworzyw sztucznych

– Naprawianie i wykonywanie przyrządów i uchwytów

– Naprawianie i wymienianie elementów instalacji wodociągowo-kanalizacyjnych

– Naprawianie i wymienianie elementów instalacji wentylacyjno-klimatyzacyjnej

– Wykonywanie i naprawianie instalacji centralnego ogrzewania

– Konserwowanie i naprawianie sprzętu powszechnego użytku

– Praca na typowych stanowiskach ślusarskich w przedsiębiorstwach przemysłowych i usługowych

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

Sprawdzenie osiągnięć szkolnych uczniów, w zakresie wyodrębnionych celów kształcenia bloku programowego technologia ślusarstwa, powinno obejmować wiadomości teoretyczne i umiejętności praktyczne, kształtowane w procesie nauczania-uczenia się. Ocena osiągnięć uczniów wymaga zastosowania różnorodnych sprawdzianów dydaktycznych.

Zadania w sprawdzianie dydaktycznym powinny mieć charakter mieszany i składać się z zadań wielokrotnego wyboru, krótkiej i rozszerzonej odpowiedzi oraz zadań (sprawdzianów) praktycznych, polegających na wykonywaniu ściśle określonych czynności i wytworów z zakresu:

– technologii wykonywania połączeń rozłącznych i nierozłącznych oraz podstawowych operacji ślusarskich,

– napraw, konserwacji i regulacji narzędzi skrawających, przyrządów i uchwytów,

– regulacji, naprawy i konserwacji instalacji wodociągowo-kanalizacyjnych, wentylacyjno-klimatyzacyjnych i centralnego ogrzewania,

– napraw, regulacji i konserwacji sprzętu gospodarstwa domowego powszechnego użytku.

Badania osiągnięć szkolnych, ze względu na ważność i specyfikę tematyki zawartej w tym bloku programowym, powinny być przeprowadzane wyjątkowo starannie i szczegółowo. Ponieważ treści tego bloku najbardziej odzwierciedlają wymagania konkretnych stanowisk pracy, zajmowanych przez ślusarza w warunkach zatrudnienia, w ocenianiu powinien być położony duży nacisk na sprawdzenie:

– stopnia samodzielności,

– szybkości i trafności podejmowanych decyzji,

– inwencji i pomysłowości przy rozwiązywaniu różnorodnych zadań.

Wszystkie zadania, w trakcie badań osiągnięć szkolnych i oceniania, należy tak przygotować, aby uczniowie rozwiązywali je indywidualnie, bez konieczności korzystania ze środków dydaktycznych, urządzeń technicznych i innych materiałów znajdujących się poza zasięgiem szkoły, w której odbywa się ocenianie.

Podstawowe kryteria, służące do oceny poziomu opanowania umiejętności praktycznych, powinny obejmować:

– postawę zawodową (czystość i estetyka miejsca pracy, przestrzeganie przepisów bhp i higieny osobistej, poszanowanie mienia warsztatowego, stosunek do przełożonych i kolegów);

– organizację pracy (przygotowanie się ucznia do pracy, zgromadzenie odpowiednich materiałów zgodnie z dokumentacją, dobór narzędzi do wykonania zadania, dobór narzędzi pomiarowych i przyrządów, przygotowanie organizacyjne stanowiska pracy);

– umiejętność korzystania z narzędzi i sprzętu zmechanizowanego (poprawność obsługi maszyn i urządzeń, dobór i właściwe korzystanie z narzędzi, sprzętu mechanicznego i wyposażenia, konserwowanie i zabezpieczanie maszyn, urządzeń i wyposażenia po zakończonej pracy);

– umiejętność wykonywania pracy (sprawdzenie pobranych materiałów przed rozpoczęciem pracy, prawidłowość mocowania materiałów i narzędzi, poprawność rozpoczęcia pracy, zachowanie kolejności wykonywania czynności według obowiązującej technologii, poprawne wykonanie pracy, kultura pracy, zachowanie porządku na stanowisku pracy, w czasie pracy i po jej zakończeniu);

– umiejętność ekonomicznego wykonywania pracy (rytm pracy, czas wykonywania zgodnie z normą, oszczędność materiałów, usprawnienie technologii produkcji prowadzące do skrócenia czasu, poprawy jakości, bhp itp.)

– standard jakości wykonywanej pracy (zgodność wyrobu lub usługi z dokumentacją, estetyka i jakość wykonania, rzetelność i kompetentność usługi).

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I BEZPIECZEŃSTWO PRACY

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku kształcenia uczeń powinien umieć:

– posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi;

– zinterpretować i objaśnić typowe mechanizmy rynkowe;

– skorzystać ze źródeł wiedzy ekonomicznej i prawnej;

– podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy;

– działać zgodnie z przysługującymi prawami i obowiązkami pracownika;

– zastosować procedury związane z podejmowaniem działalności gospodarczej;

– zorganizować i prowadzić własną firmę

– przestrzegać zasad bezpieczeństwa podczas obróbki ręcznej i maszynowej oraz pracy z urządzeniami elektrycznymi;

– udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym;

– przestrzegać zasad ochrony środowiska naturalnego.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

Głównym celem kształcenia w bloku przedsiębiorczość i bezpieczeństwo pracy jest przygotowanie uczniów do świadomego wyboru przyszłej drogi zawodowej, podejmowania działalności gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowej oraz bezpiecznego wykonywania pracy w relacjach;

– człowiek – obiekty techniczne,

– człowiek – środowisko naturalne.

Dlatego też nacisk należy położyć na znajomość i rozumienie zasad: funkcjonowania gospodarki rynkowej, poszukiwania pracy i pomysłu na własną firmę oraz zapewnienia bezpieczeństwa w środowisku pracy.

Wychodząc z powyższych założeń, ocena osiągnięć szkolnych powinna pełnić funkcję aktywizującą i mobilizującą do pracy zarówno ucznia jak i nauczyciela. Stąd też zaleca się, aby proces oceniania obejmował:

– diagnozę posiadanego stanu wiedzy i umiejętności uczniów pod kątem zakładanych celów kształcenia,

– identyfikowanie postępów uczących się w toku realizacji kształcenia oraz wykrywanie trudności w osiąganiu założonych celów kształcenia,

– sprawdzenie stanu wiedzy i umiejętności ucznia po zrealizowaniu treści kształcenia objętych programem nauczania.

Poziom posiadanej wiedzy i umiejętności może być sprawdzony przez różne formy prac:

– pisemnych: test osiągnięć szkolnych, opisy, raporty, relacje;

– ustnych: dyskusje, pogadanki;

– wykonywanie projektów, zadań lub ćwiczeń;

– obserwacja pracy uczniów.

Badania osiągnięć szkolnych uczniów z wykorzystaniem testów wymaga przygotowania zadań testowych, opracowania informacji na temat warunków testowania oraz opracowania instrukcji (klucza) do analizowania wyników oceny.

Zadanie testowe powinno dotyczyć jednej czynności ucznia i wymagać od niego pokonania jednej istotnej trudności. Powinno być tak skonstruowane, aby dla znalezienia rozwiązania badani uczniowie musieli wykonać przewidzianą w planie sprawdzianu testowego czynność, tzn.: przypomnieć sobie odpowiednie umiejętności intelektualne, wykazać się ich zrozumieniem oraz zastosować w określonej sytuacji umiejętności praktyczne.

Język zadań testowych powinien być ścisły i precyzyjny w stopniu odpowiednim do danego poziomu nauczania. Należy unikać wieloznaczności.

Przy konstruowaniu sprawdzianów testowych stosować należy następujące formy zadań:

Zadania otwarte jak:

– zadanie rozprawka

– zadanie krótkiej odpowiedzi

– zadanie z luką

Zadania zamknięte jak:

– zadania wyboru wielokrotnego

– zadania typu prawda-fałsz

– zadania na dobieranie

Forma zadań testowych zależy od wyboru odpowiedniego typu zdania.

Do zadań uprzywilejowanych należą zadania wyboru wielokrotnego oraz zadania na dobieranie. Zadania z luką i zadania typu prawda-fałsz stosowane są do sprawdzania wiadomości. Natomiast do badania umiejętności należy zastosować trudniejsze zadania wyboru wielokrotnego oraz zadania na dobieranie z odpowiednio włączonymi rysunkami. Zadania testowe nie powinny zawierać słów i poleceń wieloznacznych, a ich treść powinna być jednakowo zrozumiała dla wszystkich uczniów.

ZAŁĄCZNIK Nr 7

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MURARZ

symbol cyfrowy 52 07

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

1.1.

Umiejętności zawodowe stanowiące kwalifikacje w zawodzie

w wyniku realizacji kształcenia w zawodzie uczeń powinien umieć:

– organizować , użytkować i likwidować stanowiska pracy dla robót murarskich i czynności pomocniczych z uwzględnieniem przepisów bhp, ppoż. i ochrony środowiska,

– rozróżniać i dobierać materiały budowlane murarskie (podstawowe i pomocnicze) oraz składować i transportować je na stanowisko pracy,

– posługiwać się narzędziami, urządzeniami i sprzętem budowlanym nie wymagającym dodatkowych uprawnień,

– czytać budowlaną dokumentację techniczną i sporządzać szkice robocze,

– wykorzystywać normy i instrukcje,

– wykonywać roboty murarskie zgodnie z wiedzą budowlaną, obowiązującymi normami i warunkami technicznymi wykonania i odbioru robót,

– wykonywać pomocnicze czynności zawodowe ogólnobudowlane, w tym remontowe, rozbiórkowe i naprawcze,

– wykonywać przedmiary, pomiary inwentaryzacyjne i obmiary robót murarskich,

– sporządzać zapotrzebowania i rozliczenia materiałowe dotyczące stanowiska pracy,

– korzystać z urządzeń, wyposażenia i zaplecza techniczno-socjalnego placu budowy,

– oceniać jakość materiałów budowlanych i prawidłowość wykonywanych robót,

– rozwiązywać charakterystyczne dla zawodu zagadnienia techniczno-technologiczne na stanowisku pracy,

– komunikować się i współpracować z zespołem na budowie,

– wykorzystywać znajomość procesów zachodzących w gospodarce rynkowej przy poszukiwaniu miejsca pracy (jako pracownik najemny i jako samodzielny przedsiębiorca).

1.3.

Przeciwwskazania zdrowotne:

– wady wzroku: schorzenia upośledzające ostrość widzenia i ograniczające jego pole, jednooczność, upośledzenie stereoskopii, duża krótkowzroczność, oczopląs,

– schorzenia laryngologiczne: przewlekłe choroby uszu, znaczne upośledzenie słuchu, choroby błędnika,

– zawroty głowy, zaburzenia równowagi, lęk wysokości,

– tendencje do omdleń,

– cukrzyca,

– padaczka,

– schorzenia neurologiczne,

– choroby psychiczne,

– choroby układu sercowo-naczyniowego upośledzające wydolność krążenia, nadciśnienie tętnicze,

– choroby układu oddechowego upośledzające sprawność wentylacji płuc, dychawica oskrzelowa,

– skrzywienie kręgosłupa,

– upośledzenia: sprawności ruchowej kończyn górnych i dolnych, osłabienie mięśni i tułowia.

Uwaga końcowa:

O przydatności do zawodu i zdolności do pracy w budownictwie orzeka lekarz, posiadający odpowiednie kwalifikacje w zakresie medycyny pracy i uprawnienia do wykonywania badań profilaktycznych.

Badania lekarskie musza uwzględniać wszystkie kryteria określone we wskazaniach i przeciwwskazaniach zdrowotnych, dotyczące toku nauki i późniejszego wykonywania zawodu przez kandydata.

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

Podstawowym celem kształcenia w zawodzie murarza jest przygotowanie do wykonywania prac murarskich na poziomie robotnika wykwalifikowanego oraz wyposażenie absolwenta w wiedzę i umiejętności niezbędne do dalszego kształcenia się w formach szkolnych i pozaszkolnych. Uzyskanie tytułu robotnika wykwalifikowanego w zawodzie murarza przez młodzież i dorosłych jest możliwe po ukończeniu nauki w szkole zasadniczej lub liceum zawodowym (w obu przypadkach na podbudowie szkoły podstawowej).

Absolwent szkoły zasadniczej i liceum zawodowego może być zatrudniony na stanowiskach murarsko-tynkarskich w małych i średnich firmach budowlanych oraz w rzemieślniczych warsztatach remontowo-budowlanych. może podwyższać kwalifikacje zawodowe przez ukończenie nauki w trzyletnim technikum budowlanym (na podbudowie szkoły zasadniczej) lub złożyć egzamin mistrzowski (po odpowiednim stażu pracy w zawodzie).

Wyznacznikiem skuteczności procesu dydaktycznego są ukształtowane umiejętności zawodowe, określone w celach kształcenia i realizowane w toku zajęć praktycznych oraz w czasie nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych. Przygotowanie zawodowe murarza prowadzone będzie w dwu blokach programowych.

Blok pierwszy (A) o nazwie: technologia robót murarskich obejmuje umiejętności z zakresu: materiałoznawstwa, budownictwa ogólnego, technologii i wykonawstwa robót murarskich, bhp i ochrony środowiska.

Drugi blok (B) o nazwie: dokumentacja techniczna oraz podstawy działalności gospodarczej zawiera umiejętności pozwalające na praktyczne wykorzystanie dokumentacji technicznej przy wykonywaniu czynności zawodowych, czytanie rysunków budowlanych, wykonywanie szkiców i przeprowadzanie prostych pomiarów na stanowisku pracy, a także prowadzenie działalności gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowej.

Murarz jest typowym zawodem dla procesu budowlanego przy wznoszeniu budowli tradycyjnymi metodami. Ze względu na perspektywiczne plany budownictwa mieszkaniowego, jak również konieczność prowadzenia prac remontowo-budowlanych w istniejących obiektach, zapotrzebowanie na murarzy będzie utrzymywać się na dotychczasowym poziomie.

Kształcenie murarzy w szkołach zawodowych powinno odbywać się przy współpracy z przedsiębiorstwami budowlanymi i remontowymi oraz rzemieślniczymi warsztatami. Współpraca powinna uwzględniać możliwości odbywania zajęć praktycznych na budowach oraz praktyk zawodowych (w liceum), jak również dostępu do nowoczesnych rozwiązań technologicznych.

3.

WARUNKI TECHNICZNE

Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie powinna posiadać:

– salę – pracownię ogólnobudowlaną, wyposażoną w podstawowe techniczne środki nauczania oraz środki dydaktyczne przedstawione w programach nauczania przedmiotów zawodowych bloku A,

– pracownię rysunkową i pomiarową wyposażoną w środki dydaktyczne przedstawione w programach nauczania bloku B,

– pomieszczenia warsztatowe z podręcznym laboratorium do prowadzenia uzupełniających tematów zajęć praktycznych.

Przyjęcie założenia odbywania zajęć praktycznych w znacznym zakresie na budowach, a więc poza szkołą, nakłada na dyrekcję dodatkowe obowiązki organizacyjne jak również dydaktyczne. Zajęcia praktyczne powinny odbywać się na placach budów przedsiębiorstw budowlanych, przy uwzględnieniu sezonowości prac i zakresu robót. Szkolenie praktyczne wymaga podpisania umów (określających zakres, czas i formy szkolenia w zakładzie pracy, jak również zasady rozliczeń finansowych) i ustalenie nadzoru dydaktycznego ze strony nauczycieli praktycznej nauki zawodu.

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

Zakres kształcenia zawodowego murarzy określają: umiejętności zawodowe, stanowiące kwalifikacje w zawodzie oraz ustalony podział treści w blokach programowych.

W szkołach zasadniczych dla młodzieży realizuje się dwa bloki programowe obejmujące również zajęcia praktyczne we wszystkich klasach (bez praktyk zawodowych). W liceum zawodowym młodzieżowym zajęcia praktyczne przewiduje się w dwóch ostatnich klasach oraz 4 tygodnie praktyki w klasie trzeciej. Wymiar godzin zajęć teoretycznych w obu formach kształcenia murarzy jest jednakowy, co umożliwia realizację treści w takim samym zakresie.

W szkołach zasadniczych dla dorosłych (w formach stacjonarnych i zaocznych) liczba godzin zajęć praktycznych w tygodniu ustalana będzie zgodnie z Kodeksem pracy. Liczba godzin przedmiotów teoretycznych (w porównaniu ze szkołą dla młodzieży) jest nieznacznie zmniejszona, co wymaga od nauczycieli niezbędnych korekt programowych.

W liceach zawodowych dla dorosłych (w porównaniu ze szkołami dla młodzieży) liczba godzin zajęć praktycznych jest mniejsza. Liczba godzin zajęć teoretycznych w obu formach jest taka sama.

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

Powiązania o których mowa w tytule mają charakter ogólny i nie wymagają wyspecyfikowania szczegółowych zależności tematycznych. Dla ucznia szkoły zasadniczej, a później pracownika zatrudnionego w warunkach produkcji budowlano-montażowej wysuwa się na pierwszy plan umiejętność komunikowania się w zespole. Chodzi tu o szerzej pojmowane środowisko pracy, a więc relacje zwierzchnik – podwładny oraz o układy na tym samym poziomie hierarchii służbowej. Poza znajomością pojęć i terminologii organizacyjno-technologicznej ważna jest jasność i zwięzłość wypowiedzi, które to cechy formowane są głównie – choć nie wyłącznie – na lekcjach języka polskiego.

Uczniowie powinni umieć stosować bez trudności pojęcia z zakresu matematyki i fizyki przy rozwiązywaniu zadań technicznych i techniczno-ekonomicznych. W większości przypadków polega to na obliczaniu powierzchni figur, objętości brył, określaniu masy materiałów i elementów budowli oraz na podstawowych działaniach przy wyznaczaniu sił i naprężeń w tychże elementach. Takie obliczenia lub szacunki potrzebne są przy obmiarach robót budowlanych, określaniu należności za wykonaną pracę, określaniu masy transportowanych lub składowanych materiałów itp.

W praktyce szkolnej występuje szereg zależności w treściach kształcenia, które powinny być korelowane w ramach bieżących prac Komisji przedmiotowych. Korelacja obejmować musi wszystkie przedmioty występujące w planie nauczania. Ma ona zapewnić coś więcej niż osiąganie ładu dydaktycznego w relacjach między przedmiotowych. Skoordynowany wysiłek nauczycieli doprowadzić powinien do efektów w postaci zintegrowanej wiedzy absolwenta. W tej formule mieści się również postulat wiązania kształcenia zawodowego z kształceniem ogólnym. Jest to pole działania dla kierownictwa każdej szkoły.

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

A.

TECHNOLOGIA ROBÓT MURARSKICH

(nazwa bloku programowego)

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

– organizować stanowisko pracy murarza zgodnie z wymogami technologicznymi, bhp, ppoż., ochrony środowiska i zasadami ergonomii,

– dokonywać doboru i selekcji materiałów budowlanych podstawowych i pomocniczych oraz narzędzi i sprzętu, niezbędnych do wykonywania prac murarskich,

– składować i transportować na stanowisko pracy materiały oraz sprzęt budowlany,

– organizować front robót i stanowiska robocze do wykonywania różnego typu robót murarskich i pomocniczych,

– przygotowywać zaprawy, betony i inne materiały niezbędne do wykonywania robót murarskich i pomocniczych,

– wykonywać pionowe konstrukcje murowe z różnych materiałów ściennych (kamienia, cegieł, pustaków, bloków, itp.), w tym ściany o złożonej konstrukcji, mury z kanałami i przewodami dymowymi, spalinowymi, wentylacyjnymi,

– wykonywać poziome i przesklepione konstrukcje murowane (stropy, nadproża, sklepienia o pojedynczej krzywiźnie),

– murować w przynajmniej dwóch technikach murarskich (na wycisk ze spoiną pustą i pełną oraz na docisk z kielnią),

– osadzać stolarkę i ślusarkę budowlaną,

– wykonywać czynności remontowe i naprawcze konstrukcji murowanych,

– wykonywać proste czynności pomocnicze (betoniarskie, ciesielskie, zbrojarskie, izolacyjne, tynkarskie),

– wykonywać podstawowe roboty rozbiórkowe ustrojów budowlanych murowanych,

– wykonywać tynki zwykłe zewnętrzne i wewnętrzne,

– zamawiać i rozliczać materiały na stanowisku pracy,

– montować, eksploatować i rozbierać rusztowania zewnętrzne i wewnętrzne do robót murarskich i pomocniczych robót tynkarskich,

– wykonywać roboty murarskie w warunkach obniżonych temperatur,

– dokonywać oceny jakości i prawidłowości wykonywanych robót murarskich,

– posługiwać się dokumentacją techniczną,

– stosować przepisy bhp, przeciwpożarowe i ochrony środowiska,

– udzielać pierwszej pomocy w nagłych wypadkach.

TREŚCI KSZTAŁCENIA (działy programowe bloku A):

I A: Wprowadzenie do zawodu murarza

II A: Ogólne wiadomości o budowlach

III A: Roboty murarskie:

– wykonywanie ścian grubych,

– wykonywanie ścianek działowych z cegły i innych materiałów murarskich,

– wykonywanie murów o konstrukcji złożonej,

– wykonywanie stropów, nadproży i gzymsów,

– osadzanie stolarki i ślusarki.

IV A: Naprawy i remonty murów:

– wykonywanie robót rozbiórkowych,

– wykonywanie robót remontowych i naprawczych,

V A: Roboty pomocnicze:

– wykonywanie pomocniczych robót betoniarskich i zbrojarskich,

– wykonywanie tynków zwykłych zewnętrznych i wewnętrznych,

– wykonywanie okładzin ściennych, mocowanie płyt tynku suchego i innych płyt okładzinowych,

– wykonywanie izolacji,

– wykonywanie prostych robót ciesielskich,

– wykonywanie pomocniczych robót ziemnych.

VI A: Odbiór robót murarskich

VII A: Zaplecze budowy

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA:

Każdy dział programowy powinien być zaliczony i oceniony oddzielnie.

Pomiar dydaktyczny obejmuje osiągnięcia poznawcze, uzyskane w toku nauczania. Polega na porównaniu umiejętności uczniów z wymaganiami programowymi przyjętymi w poszczególnych blokach.

Pomiar dydaktyczny należy realizować przez:

– testy sprawdzające wielostopniowe, wielozadaniowe, uwzględniające poziomy wymagań:

– A – zapamiętanie wiadomości

– B – zrozumienie wiadomości

– symulacyjne sprawdziany praktyczne sprawdzające umiejętności na poziomach:

– C – stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych

– D – stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych (dla uczniów uzdolnionych)

– zadania praktyczne, sprawdzające umiejętności uwzględniające poziomy wymagań:

– A – naśladowanie działania

– B – odtwarzanie działania

– C – sprawność w stałych warunkach

– D – sprawność w warunkach zmiennych

Przy ocenianiu należy stosować obowiązującą, sześciostopniową skalę ocen. Konieczne jest, aby uczeń zaliczył każdy z działów programowych.

Końcowa ocena z każdego działu powinna uwzględniać również wszystkie oceny cząstkowe wystawiane w jednostkach metodycznych.

B.

DOKUMENTACJA TECHNICZNA oraz PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

(nazwa bloku programowego)

CELE KSZTAŁCENIA:

Uczeń w wyniku kształcenia powinien umieć:

– czytać budowlaną dokumentację techniczną podstawową w zakresie architektoniczno-budowlanym,

– posługiwać się dokumentacją przy wykonywaniu prac murarskich i pomocniczych,

– posługiwać się prostym sprzętem pomiarowym,

– wykonywać proste rysunki elementów budowlanych,

– wykonywać odręczne szkice elementów budowlanych,

– sporządzać przedmiary i obmiary robót murarskich przy wykorzystaniu dokumentacji technicznej oraz pomiarów z natury,

– określać podstawowe pojęcia z dziedziny ekonomii i gospodarki rynkowej oraz relacje między nimi,

– uwzględniać mechanizmy rynkowe w fazie podejmowania robót i ich realizacji,

– stosować zasady prawa budowlanego, bankowego, podatkowego,

– korzystać z kodeksu pracy,

– tworzyć dokumenty różnego typu w tym: dokumenty wymagane przy podejmowaniu pracy, zakładaniu własnej firmy, dokumenty rozliczeniowe i podatkowe.

ZALECENIA DOTYCZĄCE OCENIANIA

Każdy dział programowy powinien być zaliczony i oceniony oddzielnie z uwzględnieniem obowiązującej, sześciostopniowej skali ocen.

Pomiar dydaktyczny należy realizować przez:

– testy sprawdzające wielostopniowe, uwzględniające poziomy wymagań:

– A – zapamiętanie wiadomości

– B – zrozumienie wiadomości

– sprawdziany praktyczne w zakresie:

a) wykonywania prostych rysunków technicznych i szkiców odręcznych,

b) wykonywania pomiarów budowlanych typowych dla zawodu,

c) wykonywania ćwiczeń typu: sporządzanie dokumentów, wypełnianie druków itp.

Sprawdziany praktyczne powinny dawać możliwość sprawdzenia umiejętności na wszystkich poziomach taksonomii celów nauczania:

– A – zapamiętanie wiadomości,

– B – zrozumienie wiadomości,

– C – stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych,

– D – stosowanie wiadomości w sytuacjach problemowych.

Podstawy programowe kształcenia w zawodach: technik analityk, technik elektronik, technik odlewnik, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, fototechnik, ślusarz i murarz.

Dz.Urz.MEN.1997.6.25

ZARZĄDZENIE NR 10 MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ z dnia 26 maja 1997 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach: technik analityk, technik elektronik, technik odlewnik, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, fototechnik, ślusarz i murarz.

ZAŁĄCZNIK Nr 1 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ANALITYK

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU, MAJĄCE WPŁYW NA ORGANIZACJĘ PROCESU DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO

3. WARUNKI TECHNICZNE NIEZBĘDNE DO PODJĘCIA PRZEZ SZKOŁĘ KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

4. WARUNKI KADROWE

5. WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6. POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH

ZAŁĄCZNIK Nr 2 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ELEKTRONIK

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3. WARUNKI TECHNICZNE

4. WARUNKI KADROWE

5. KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6. POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 3 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ODLEWNIK

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ODLEWNIK 21 21

1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3. WARUNKI TECHNICZNE

4. WARUNKI KADROWE

5. KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6. POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 4 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK WŁÓKIENNICZYCH WYROBÓW DEKORACYJNYCH

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3. WARUNKI TECHNICZNE

4. WARUNKI KADROWE

5. KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6. POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 5 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK FOTOTECHNIK

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU MAJĄCE WPŁYW NA ORGANIZACJĘ PROCESU DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO

3. WARUNKI TECHNICZNE NIEZBĘDNE DO PODJĘCIA PRZEZ SZKOŁĘ KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

4. WARUNKI KADROWE

5. WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6. POWIĄZANIA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. PODSTAWY PROGRAMOWE W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 6 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE ŚLUSARZ

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3. WARUNKI TECHNICZNE

4. WARUNKI KADROWE

5. KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6. POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 7 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MURARZ

I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2. SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3. WARUNKI TECHNICZNE

4. WARUNKI KADROWE

5. KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6. POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II. PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI

III. PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

A. TECHNOLOGIA ROBÓT MURARSKICH

B. DOKUMENTACJA TECHNICZNA oraz PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

ZARZĄDZENIE NR 10

MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ

z dnia 26 maja 1997 r.

w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach: technik analityk, technik elektronik, technik odlewnik, technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych, fototechnik, ślusarz i murarz.

ZAŁĄCZNIK Nr 1

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ANALITYK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU, MAJĄCE WPŁYW NA ORGANIZACJĘ PROCESU DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO

3.

WARUNKI TECHNICZNE NIEZBĘDNE DO PODJĘCIA PRZEZ SZKOŁĘ KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

4.

WARUNKI KADROWE

5.

WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH

ZAŁĄCZNIK Nr 2

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ELEKTRONIK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3.

WARUNKI TECHNICZNE

4.

WARUNKI KADROWE

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 3

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ODLEWNIK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK ODLEWNIK 21 21

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3.

WARUNKI TECHNICZNE

4.

WARUNKI KADROWE

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 4

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK WŁÓKIENNICZYCH WYROBÓW DEKORACYJNYCH

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3.

WARUNKI TECHNICZNE

4.

WARUNKI KADROWE

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 5

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE TECHNIK FOTOTECHNIK

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU MAJĄCE WPŁYW NA ORGANIZACJĘ PROCESU DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO

3.

WARUNKI TECHNICZNE NIEZBĘDNE DO PODJĘCIA PRZEZ SZKOŁĘ KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

4.

WARUNKI KADROWE

5.

WSKAZANIA DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6.

POWIĄZANIA KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 6

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE ŚLUSARZ

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3.

WARUNKI TECHNICZNE

4.

WARUNKI KADROWE

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI PROGRAMOWE

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

ZAŁĄCZNIK Nr 7

PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE MURARZ

I.

ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE

1.

OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA

2.

SPECYFICZNE WYMAGANIA ZAWODU

3.

WARUNKI TECHNICZNE

4.

WARUNKI KADROWE

5.

KSZTAŁCENIE W RÓŻNYCH TYPACH SZKÓŁ I FORMACH ORGANIZACYJNYCH

6.

POWIĄZANIE KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO Z KSZTAŁCENIEM OGÓLNYM

II.

PODZIAŁ GODZIN NA BLOKI

III.

PODSTAWY PROGRAMOWE KSZTAŁCENIA W BLOKACH PROGRAMOWYCH

A.

TECHNOLOGIA ROBÓT MURARSKICH

B.

DOKUMENTACJA TECHNICZNA oraz PODSTAWY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ