Określenie szczegółowych zasad postępowania w sprawie zgłaszania pracowników do ubezpieczenia społecznego oraz opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i na Fundusz Pracy przez zakłady pracy zatrudniające nie więcej niż 20 pracowników i członków spółdzielni.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.ZUS.1992.4.7

Akt utracił moc

Wersja od: 23 kwietnia 1993 r.

INSTRUKCJA NR 2

Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 11 marca 1992 r.

określająca szczegółowe zasady postępowania w sprawie zgłaszania pracowników do ubezpieczenia społecznego oraz opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i na Fundusz Pracy przez zakłady pracy zatrudniające nie więcej niż 20 pracowników i członków spółdzielni.

Na podstawie § 53 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 1990 r. w sprawie wysokości i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, zgłaszania do ubezpieczenia społecznego oraz rozliczania składek i świadczeń z ubezpieczenia społecznego (Dz. U. Nr 7, poz. 41, Nr 41, poz. 238, Nr 71, poz. 418, z 1991 r. Nr 12, poz. 49, Nr 28, poz. 120, Nr 69, poz. 295 i z 1992 r. Nr 18, poz. 76) ustalam, co następuje:

Rozdział  1

Postanowienia ogólne

§ 1. Instrukcja określa tryb:

1) rejestrowania w oddziale ZUS zakładów pracy oraz zgłaszania pracowników i członków spółdzielni do ubezpieczenia społecznego,

2) rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne i wypłaconych świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz składek na Fundusz Pracy,

3) opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i składek na Fundusz Pracy.

§ 2. Użyte w instrukcji określenia oznaczają:

1) zakład pracy - każdy zakład pracy bez względu na formę własności, zatrudniający nie więcej niż 20 pracowników, a w odniesieniu do rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych każdą spółdzielnię zatrudniającą nie więcej niż 20 pracowników i członków spółdzielni,

2) oddział ZUS - oddział ZUS właściwy ze względu na siedzibę zakładu pracy lub miejsce prowadzenia działalności gospodarczej,

3) ubezpieczony - pracownika, w tym osobę zatrudnioną w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy, a ponadto członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych, osobę wykonującą pracę nakładczą, adwokata,

4) składki ubezpieczeniowe - składki na ubezpieczenie społeczne osób wymienionych w pkt 3,

5) składki na Fundusz Pracy - składki na Fundusz Pracy opłacane od dochodów osób wymienionych w pkt 3,

6) świadczenia - następujące świadczenia pieniężne finansowane ze środków ubezpieczenia społecznego:

a) 1 zasiłki chorobowe - przysługujące pracownikom nieuspołecznionych zakładów pracy, pracownikom rolniczych spółdzielni produkcyjnych oraz członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych a także pracownikom uspołecznionych zakładów pracy po ustaniu stosunku pracy,

b) zasiłki opiekuńcze,

c) zasiłki macierzyńskie,

d) zasiłki porodowe,

e) zasiłki wyrównawcze,

f) zasiłki pogrzebowe,

g) zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne,

h) zasiłki wychowawcze,

i) świadczenia rehabilitacyjne,

j) 2 (skreślona),

k) inne świadczenia z ubezpieczenia społecznego zlecone zakładom pracy do wypłaty ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

7) przeciętne wynagrodzenie:

a) pracowników - przeciętne wynagrodzenie pracowników z poprzedniego kwartału ogłoszone dla celów emerytalnych w Monitorze Polskim, ulegające zmianie co kwartał, od trzeciego miesiąca kwartału na okres trzech kolejnych miesięcy,

b) pracowników młodocianych zatrudnionych w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonej pracy w zakładach rzemieślniczych oraz młodocianych zatrudnionych w zakładach pracy nie będących rzemieślniczymi zakładami pracy, odbywających przyuczenie do wykonywania określonej pracy - przeciętne wynagrodzenie miesięczne w pięciu podstawowych działach gospodarki narodowej bez wypłat z zysku i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach z ostatniego miesiąca poprzedniego kwartału, ogłaszane przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim,

8) najniższe wynagrodzenie - najniższe wynagrodzenie pracowników ogłaszane przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w Monitorze Polskim.

Rozdział  2

Rejestrowanie zakładów pracy oraz zgłaszanie do ubezpieczenia społecznego w oddziałach ZUS

§  3.

1. W celu rejestracji w oddziale ZUS zakład pracy dokonuje zgłoszenia w ciągu 10 dni od zatrudnienia pierwszego pracownika na formularzach:

1) ZUS S-2 - "Zgłoszenie płatnika składek" - nieuspołeczniony zakład pracy,

2) ZUS S-1 - "Zgłoszenie płatnika składek" - uspołeczniony zakład pracy

zwanych dalej zgłoszeniem. Spółdzielnia dokonuje zgłoszenia w ciągu 10 dni od daty zarejestrowania w sądzie. Zgłoszenie składa się w dwóch egzemplarzach, z których jeden przeznaczony jest dla oddziału ZUS, a drugi przekazywany jest przez oddział ZUS inspektorowi Państwowej Inspekcji Pracy. Wzory zgłoszeń stanowią załączniki nr 1 i 2 do instrukcji.

2. Zakłady pracy zaopatrują się w formularze zgłoszeń w oddziale ZUS lub w inspektoracie oddziału ZUS.

3. Wykaz oddziałów ZUS wraz z adresami stanowi załącznik nr 3 do instrukcji.

§  4.

1. Po dokonaniu rejestracji oddział ZUS zawiadamia zakład pracy o nadanym numerze konta płatnika, zwanym dalej NKP.

2. Ustalony przez oddział ZUS NKP powinien być czytelnie wpisywany w odpowiednich rubrykach wszystkich formularzy z zakresu ubezpieczeń społecznych, dowodach wpłat oraz we wszelkiej korespondencji z oddziałem ZUS.

§ 5. O wszelkich zmianach w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu do rejestracji oraz o ewentualnej likwidacji zakładu, zakład pracy obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie oddział ZUS na piśmie.

§ 6.

1. Każdy zarejestrowany zakład pracy zgłasza imiennie zatrudnionego pracownika i członka spółdzielni w oddziale ZUS w deklaracji rozliczeniowej - formularz ZUS S-8 "Deklaracja rozliczeniowa zakładów pracy zobowiązanych do imiennych rozliczeń i formularz ZUS S-8a "Załącznik do deklaracji rozliczeniowej S-8", w terminie rozliczania składek na ubezpieczenie społeczne.

2. Zakład pracy może wystąpić z wnioskiem do oddziału ZUS o zwolnienie z imiennego zgłaszania pracowników do ubezpieczenia społecznego.

3. Zwolnienie określone w ust. 2 może nastąpić pod warunkiem złożenia przez zakład pracy pisemnego zobowiązania do przechowywania dokumentacji osobowej zatrudnionych pracowników i członków spółdzielni, zgodnie z obowiązującymi przepisami o archiwowaniu akt osobowych.

§ 7. W razie stwierdzenia przez oddział ZUS, że osoba nowo zgłoszona do ubezpieczenia społecznego nie spełnia warunków do objęcia ubezpieczeniem, oddział ZUS w ciągu 14 dni od zgłoszenia tej osoby wydaje decyzję o nie podleganiu ubezpieczeniu społecznemu.

Rozdział  3

Rozliczanie należności z tytułu składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy oraz wypłacanych świadczeń

A. Ogólne zasady rozliczeń

§  8.

1. Zakład pracy obowiązany jest rozliczać co miesiąc składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy oraz wypłacane świadczenia w deklaracji rozliczeniowej - formularz ZUS S-8 "Deklaracja rozliczeniowa zakładów pracy zobowiązanych do imiennych rozliczeń" i formularz ZUS S-8a "Załącznik do deklaracji rozliczeniowej S-8".

2. Wzory deklaracji ZUS S-8 i ZUS S-8a zawarte są w załącznikach nr 4 i 5 do instrukcji.

3. W formularze deklaracji rozliczeniowych, jak również we wszelkie inne druki niezbędne do prawidłowego prowadzenia rozliczeń zakład pracy zaopatruje się w oddziale ZUS lub inspektoracie oddziału ZUS.

4. W przypadku zwolnienia zakładu pracy od imiennych rozliczeń zakład ten rozlicza się w deklaracji rozliczeniowej na formularzu ZUS S-9 "Deklaracja rozliczeniowa zakładów pracy uprawnionych do bezimiennych rozliczeń" i stosuje instrukcję Prezesa ZUS określającą szczegółowe zasady postępowania w sprawie zgłoszeń do ubezpieczenia społecznego, rozliczania i opłacania składek na ubezpieczenie społeczne przez zakłady zatrudniające ponad 20 pracowników i członków spółdzielni.

§ 9. W deklaracji rozliczeniowej zakład pracy podaje:

1) w formularzu ZUS S-8:

a) w części nagłówkowej - ogólną informację o zakładzie pracy,

b) w części Ia - obliczenie składek i wypłaconych świadczeń,

c) w części Ib - informacje o pracownikach przyjętych do pracy lub zwolnionych z pracy, względnie chorych w ciągu miesiąca rozliczeniowego,

d) w części II - rozliczenie należności,

e) w części III - zestawienie wypłaconych świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz innych wypłat podlegających pokryciu ze środków ZUS,

f) w części IV - zasiłki chorobowe podlegające pokryciu ze środków zakładu pracy,

2) w formularzu ZUS S-8a - dane wyszczególnione w pkt 1 lit. b i lit. c, jeżeli liczba pozycji zawarta w części Ia i Ib formularza ZUS S-8 jest niewystarczająca, w przypadku zatrudnienia więcej niż 10 pracowników.

§ 10.

1. Sporządzoną deklarację rozliczeniową zakład pracy przesyła oddziałowi ZUS do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego rozliczenie dotyczy.

2. Zakład pracy, który wypłaca pracownikom wynagrodzenia ze środków pobranych z banku obowiązany jest dokonać rozliczenia w dniu pobrania z rachunku bankowego środków na wypłatę ostatecznie należnych wynagrodzeń za miesiąc wymieniony w tytule deklaracji. Deklaracja rozliczeniowa przesłana do oddziału ZUS powinna zawierać stempel banku określający datę pobrania tych środków.

§  11.

1. Zakład pracy, który nie wypłaca pracownikom świadczeń jest zwolniony od obowiązku składania deklaracji rozliczeniowych za każdy miesiąc kalendarzowy, w którym skład osobowy pracowników i ich wynagrodzenia nie uległy zmianie w stosunku do miesiąca poprzedniego. W takim przypadku zakład pracy obowiązuje złożenie deklaracji za grudzień każdego roku.

2. Jeżeli zakład pracy nie zwolniony od comiesięcznego składania deklaracji nie nadeśle jej w terminie, oddział ZUS wymierza składki na podstawie ostatnio złożonej deklaracji rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych świadczeń podlegających zaliczeniu na poczet składek i zawiadamia zakład pracy o wysokości dokonanego wymiaru składek z urzędu. W przypadkach uzasadnionych wymiar składek z urzędu może być dokonany w wyższej kwocie, niż wymiar wynikający z ostatniej deklaracji.

3. Korekta wymiaru składek z urzędu dokonywana jest przez oddział ZUS po złożeniu przez zakład pracy deklaracji rozliczeniowej.

B. Ustalanie podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy.

§  12.

1. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych oraz składek na Fundusz Pracy przyjmuje się dochód w gotówce i w naturze osiągnięty z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, uwzględniający podatek dochodowy. Dochód ten stanowią także nagrody i premie z zysku oraz zaliczki na ich poczet dokonane również w formie akcji i obligacji. Do podstawy wymiaru wlicza się także nagrody z zakładowego funduszu nagród wypłacane w państwowych jednostkach organizacyjnych nie będących przedsiębiorstwami państwowymi oraz wypłaty z części nadwyżki bilansowej na premie i nagrody dla pracowników w spółdzielniach, a w spółdzielniach pracy także dla członków z tytułu wkładu pracy.

2. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy wlicza się także honoraria wypłacone:

1) dziennikarzom za pracę dziennikarską przez macierzystą redakcję, z tym że w Komitecie do Spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja" przez redakcję macierzystą rozumie się w Warszawie - Zespół Polskiego Radia albo Zespół Telewizji Polskiej, a w terenie - rozgłośnię radiową albo ośrodek telewizyjny bądź ośrodek radiowo-telewizyjny, z uwzględnieniem programu ogólnopolskiego,

2) pracownikom własnym za prace związane z przygotowaniem, realizacją i organizacją programu radiowego i telewizyjnego w Komitecie do Spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja", w ośrodku telewizyjnym bądź ośrodku radiowo-telewizyjnym albo rozgłośni radiowej oraz wynagrodzenia za pracę dla terytorialnie właściwego ośrodka telewizyjnego (ośrodka radiowo-telewizyjnego) i programu ogólnopolskiego,

3) pracownikom za realizację i opracowanie filmów w jednostkach do tego upoważnionych,

do wysokości nie przekraczającej trzykrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

3. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy przyjmuje się również równowartość dodatków dewizowych wypłaconych pracownikom zatrudnionym na morskich statkach handlowych i rybackich obliczoną według kursu walut obowiązującego w dniu wypłaty dodatku w wysokości ustalonej dla celów emerytalno-rentowych w układzie zbiorowym.

4. Nie są natomiast dochodem z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy i nie stanowią podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy:

1) zasiłki chorobowe,

2) wypłaty na rzecz jednostek wojskowych jako kwoty stanowiące wartość robocizny z tytułu zadań szkoleniowo-produkcyjnych wykonywanych przez te jednostki,

3) uposażenia zasadnicze wraz z dodatkami, premie i inne należności pieniężne wypłacone żołnierzom zawodowym pełniącym służbę w przedsiębiorstwach państwowych podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub wykonujących zadania poza wojskiem,

4) wypłaty na rzecz właściwych jednostek organizacyjnych kwot stanowiących wartość robocizny zorganizowanych grup roboczych, z wyjątkiem wypłat za pracę wykonywaną przez skazanych oraz wypłat za pracę wykonywaną na podstawie umowy o pracę przez uczestników Ochotniczych Hufców Pracy,

5) wypłaty na rzecz chorych oraz pensjonariuszy domów pomocy społecznej za czynności wykonywane w ramach terapii zajęciowej,

6) odprawy pieniężne wypłacone pracownikom, z którymi został rozwiązany stosunek pracy, przysługujące na podstawie ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19, Nr 10, poz. 59, Nr 51, poz. 298, z 1991 r. Nr 83, poz. 372, Nr 106, poz. 457, Nr 113, poz. 491, z 1992 r. Nr 21, poz. 84),

7) odszkodowania wypłacane pracownikom na podstawie art. 36¹ Kodeksu pracy za skrócenie okresu wypowiedzenia stosunku pracy najwyżej do 1 miesiąca,

8) odprawy przysługujące w wypadku odwołania dyrektorów przedsiębiorstw,

9) dywidendy z udziału w zysku w spółce,

10) wypłaty części nadwyżki bilansowej członkom spółdzielni w formie oprocentowania udziałów członkowskich,

11) ekwiwalent pieniężny wypłacany uczniom szkół zawodowych dla niepracujących w okresie praktycznej nauki zawodu, w warsztatach szkolnych lub zakładach pracy, odbywanej na podstawie umowy zawartej między szkołą a zakładem pracy.

5. Nie stanowią podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy następujące wypłaty :

1) gratyfikacje - nagrody jubileuszowe,

2) odprawy przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę inwalidzką,

3) ekwiwalenty za nie wykorzystany urlop wypoczynkowy, ekwiwalenty za nie wykorzystane dni wolne od pracy,

4) odszkodowanie przysługujące pracownikowi w razie niezgodnego z prawem rozwiązania stosunku pracy przez zakład pracy,

5) odprawy pośmiertne po zmarłych pracownikach, wypłacane na podstawie Kodeksu pracy lub przepisów układów zbiorowych pracy,

6) dodatkowe świadczenia pieniężne bądź wartości świadczeń w naturze nie mające charakteru deputatu, przyznawane na podstawie przepisów szczególnych - kart branżowych np. ekwiwalentu pieniężnego z tytułu zwrotów kosztów przejazdów urlopowych, świadczenia na pomoce naukowe dla dzieci, świadczenia przyznawane z okazji uroczystych dni, jak tradycyjne "barbórkowe", korzyści materialne zapewnione pracownikom w układach zbiorowych pracy lub w umowach indywidualnych, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów lub przedmiotów, korzystanie z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji, z biletów teatralnych, kinowych itp.,

7) nagrody okolicznościowe wypłacane w związku z uroczystym dniem lub też należące do sfery praw honorowych,

8) nagrody rzeczowe,

9) wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (w tym posiłków profilaktycznych) oraz ekwiwalenty za te świadczenia, a także ekwiwalenty za pranie i reperację odzieży roboczej wykonywane we własnym zakresie przez pracowników, ekwiwalenty za przedłużenie używalności odzieży roboczej, za używanie odzieży własnej zamiast odzieży roboczej, za nie wydane pracownikom przysługujące im środki higieny osobistej,

10) ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, stanowiące własność wykonawcy,

11) wypłaty należności z tytułu podróży służbowych, w tym dodatki dewizowe, czarterowe i inne wypłaty w walucie obcej, związane z podróżą służbową za granicę oraz z tytułu wyrównywania wydatków ponoszonych przez pracownika w związku z wykonywaniem pracy poza stałym miejscem zamieszkania między innymi dodatki i ryczałty za rozłąkę, strawne, dodatki godzinowe wypłacane w przedsiębiorstwie państwowym "Polskie Koleje Państwowe", z zastrzeżeniem postanowień zawartych w ust. 3,

12) ryczałty i ekwiwalenty za używanie do celów służbowych prywatnych samochodów lub innych środków lokomocji,

13) wartość wyżywienia wydawanego bezpłatnego lub częściowo odpłatnie na kursach i szkoleniach,

14) wartość posiłków regeneracyjno-wzmacniających oraz innych środków wydawanych niektórym grupom pracowników do spożycia wyłącznie w czasie wykonywania pracy bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu, między innymi w zakładach gastronomicznych, placówkach żywienia przyzakładowego, placówkach opiekuńczo-wychowawczych, zakładach dla nieletnich, służbie zdrowia, domach wczasowych, marynarzom i rybakom oraz dodatki kaloryczne wypłacane na podstawie odrębnych przepisów,

15) wypłaty należności obliczone od wielkości efektów uzyskanych przez zastosowanie pracowniczego projektu wynalazczego i za dokumentację dostarczoną bezumownie przez twórcę projektu, przydatną do stosowania projektu oraz nagrody za wynalazczość, a także nagrody za prace badawcze i wdrożeniowe,

16) nagrody o charakterze szczególnym, a zwłaszcza nagrody państwowe, resortowe o charakterze nagród państwowych, nagrody konkursowe, nagrody za szczególne osiągnięcia w zakresie prac badawczych oraz zastosowania ich wyników w praktyce, nagrody za ratownictwo morskie, nagrody dla krwiodawców, nagrody za upowszechnianie kultury, nagrody za osiągnięcia w eksporcie przyznawane z funduszu nagród Ministra Współpracy Gospodarczej z Zagranicą,

17) zasiłki na zagospodarowanie oraz zasiłki osiedleniowe,

18) jednorazowe pożyczki na zagospodarowanie, np. dla młodych małżeństw,

19) zapomogi wypłacone pracownikom z funduszu zapomóg, pozostającego w dyspozycji ministrów lub kierowników urzędów centralnych, wojewodów i prezydentów miast: stołecznego Warszawy, Krakowa i Łodzi oraz w dyspozycji Służby Więziennej,

20) wypłaty przeznaczone na pomoc zdrowotną dla nauczycieli korzystających z opieki zdrowotnej,

21) ryczałty oraz dodatki wypłacane w złotych obywatelom polskim zatrudnionym za granicą przez pracodawcę zagranicznego w ramach współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej,

22) jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci oraz odszkodowania za przedmioty utracone lub uszkodzone wskutek wypadku przy pracy, przysługujące od zakładu pracy,

23) świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne, tj. z funduszu socjalnego, funduszu mieszkaniowego i przewidzianej na te cele części nadwyżki bilansowej w spółdzielczości, jeżeli odpisy na te fundusze dokonywane są na zasadach i do wysokości określonej w odrębnych przepisach o zakładowych funduszach socjalnym i mieszkaniowym,

24) prowizje od zysku przedsiębiorstwa państwowego przysługującego na podstawie art. 43 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1991 r., Nr 18, poz. 80, Nr 75, poz. 329, Nr 101, poz. 444 i Nr 107, poz. 464) oraz wydanych na jego podstawie przepisach wykonawczych,

25) premie i nagrody za oszczędne zużycie paliwa płynnego i za oszczędne wykorzystanie ogumienia.

6. Wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego we właściwych przepisach branżowych lub normach budżetowych, a w razie ich braku:

1) jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności gospodarczej pracodawcy - według cen stosowanych wobec innych odbiorców niż pracownicy,

2) jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione przez pracodawcę - według cen zakupu,

3) jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego - w wysokości równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu.

7. Roczną wartość użytkowania działki przez nauczycieli określa się w wysokości równowartości 2 q żyta według obliczonej dla celów podatku rolnego średniej ceny skupu żyta za okres, z którego dochód przyjmuje się do podstawy wymiaru składek.

8. Za dochód przyjmowany do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy uważa się dochód w gotówce i wartość świadczeń w naturze uwzględniający podatek dochodowy.

9. Najniższa podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy uzależniona jest od wymiaru czasu pracy, wobec czego w przypadku zatrudnienia:

1) w pełnym wymiarze czasu pracy - przyjmuje się jako podstawę wymiaru składek w stosunku miesięcznym, kwotę nie niższą od kwoty najniższego wynagrodzenia,

2) w niepełnym wymiarze godzin pracy - kwotę najniższej podstawy wymiaru zmniejsza się proporcjonalnie do ustalonego czasu pracy,

3) przez niepełny miesiąc (nie przez wszystkie dni w miesiącu) - kwotę najniższej podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych zmniejsza się odpowiednio, tj. w zależności od liczby przepracowanych dni przyjmując, że miesiąc liczy 30 dni.

Przykłady:

1) w styczniu 1992 r. pracownik był zatrudniony w prywatnej restauracji w pełnym wymiarze godzin i zarobił 800.000 zł, w gotówce + obiady, których cena według pracodawcy wyniosła 137.000 zł. Łącznie wynagrodzenie wyniosło 937.000 zł. Najniższe wynagrodzenie pracowników w styczniu 1992 r. wynosiło 875.000 zł. Ponieważ kwota zadeklarowana jako podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych była wyższa od najniższego wynagrodzenia to podstawę wymiaru stanowi zarobek faktyczny w gotówce i w naturze, tj. kwota 937.000 zł.

2) pracownik przepracował w grudniu 1991 r. cały miesiąc w połowie wymiaru czasu pracy. Najniższe wynagrodzenie wynosiło 700.000 zł. W związku z tym najniższa podstawa wymiaru składek tego pracownika nie może być niższa od kwoty 350.000 zł. (700.000 zł : 2).

3) w styczniu 1992 r. pracownik przepracował 10 dni w pełnym wymiarze godzin. Najniższe wynagrodzenie pracowników wyniosło w styczniu 1992 r. 875.000 zł. Wobec tego najniższa podstawa wymiaru składek tego pracownika nie może być niższa od kwoty 262.494 zł. [875.000 zł - 21 x (875.000 zł : 30 = 29.166 zł)].

§  13.

1. 3 Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych osób wykonujących pracę nakładczą stanowi faktyczny dochód w gotówce i w naturze uwzględniający podatek dochodowy z wyjątkiem wypłat wyszczególnionych w § 12 ust. 5, chociażby był niższy od najniższego wynagrodzenia.

2. Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych adwokatów:

1) członków zespołów adwokackich stanowi dochód z tytułu pracy w zespole, łącznie z podatkiem dochodowym,

2) wykonujących zawód indywidualnie lub wspólnie z innym adwokatem stanowi dochód bieżąco zadeklarowany przez adwokata, nie niższy jednak od kwoty odpowiadającej 60% przeciętnego wynagrodzenia i nie wyższy od dochodu zadeklarowanego za poprzedni miesiąc więcej niż o 50%.

§  14.

1. Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych pracowników zatrudnionych za granicą:

1) w polskich zakładach pracy działających za granicą, a w szczególności w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych oraz zagranicznych delegaturach polskich jednostek organizacyjnych zarówno budżetowych jak też podmiotów gospodarczych oraz w jednostkach organizacyjnych realizujących budownictwo eksportowe i usługi eksportowe,

2) u pracodawców zagranicznych na podstawie umów zawartych przez upoważnione jednostki kierujące z obywatelami polskimi (jednostki kierujące działają na podstawie upoważnienia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej)

stanowi kwota zadeklarowana za zgodą pracownika przez zakład pracy, nie niższa od przeciętnego wynagrodzenia.

2. W przypadku zatrudnienia osób wymienionych w ust. 1 przez niepełny miesiąc podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych zmniejsza się odpowiednio do liczby przepracowanych dni, przyjmując że miesiąc liczy 30 dni.

§ 15. 4

1. Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy za młodocianych zatrudnionych w zakładach pracy w celu przygotowania zawodowego, z wyłączeniem zakładów rzemieślniczych, stanowi (z uwzględnieniem postanowień § 23 ust. 4 pkt 5) odpowiedni procent przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 pkt 7 lit. b i wynosi dla:

1) uczniów młodocianych odbywających naukę zawodu:

a) w I roku nauki - 4 - 9%,

b) w II roku nauki - od 5 do 12%,

c) w III roku nauki - od 6 do 15%.

Młodociani w trzecim roku nauki mogą być wynagradzani według stawek płac zasadniczych obowiązujących w zakładzie na stanowiskach pracy, na których będą wykonywali pracę i wówczas to wynagrodzenie będzie stanowiło podstawę wymiaru składek,

2) uczniów młodocianych odbywających przyuczenie do wykonywania określonej pracy - od 4 do 9%.

Przykład:

Przedsiębiorstwo państwowe w styczniu 1993 r. zatrudniało młodocianego ucznia, odbywającego drugi rok nauki zawodu. W umowie o pracę w celu przygotowania zawodowego wysokość przysługującego wynagrodzenia określono jako 8% przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 pkt 7 lit. b.

Przeciętne wynagrodzenie za grudzień 1992 r. w pięciu podstawowych działkach gospodarki narodowej bez wypłat z zysku i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach wyniosło 3.845.185 zł.

Wobec tego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych za styczeń 1993 r. wynosiła 307.615 zł (3.845.185 zł x 8%).

Podstawa wymiaru składek na Fundusz Pracy za styczeń 1993 r. wynosiła 115.356 zł (3.845.185 zł x 8% - 3.845.185 zł x 5%) - w związku z postanowieniem art. 56 ust. 2 ustawy z dnia 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu (Dz. U. Nr 106, poz. 457, z 1992 r. Nr 21, poz. 84 i Nr 78, poz. 394).

2. Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy za młodocianych zatrudnionych w rzemieślniczych zakładach pracy w celu nauki zawodu lub przyuczenia do wykonywania określonych prac stanowi (z uwzględnieniem postanowień § 23 ust. 4 pkt 5) odpowiedni procent przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w § 2 pkt 7 lit. b i wynosi:

1) dla uczniów młodocianych odbywających naukę zawodu:

a) w I roku nauki - od 4 do 9%,

b) w II roku nauki - od 5 do 12%,

c) w III roku nauki - od 6 do 15%,

2) dla młodocianych, z którymi w umowie o pracę w celu nauki zawodu zawartej przed dniem 1 września 1988 r. ustalono okres nauki dłuższy niż trzy lata, w okresie od ukończenia trzeciego roku nauki do jej zakończenia - od 6 do 15%.

Młodociani w trzecim i czwartym roku nauki zawodu mogą otrzymywać wynagrodzenie wyższe, niż określone w pkt. 1 lit. c oraz pkt. 2 i wówczas to wynagrodzenie stanowi podstawę wymiaru składek,

3) dla uczniów młodocianych odbywających przyuczenie do wykonywania określonych pracy - od 4 do 9%.

Przykład:

Zakład budowlany zatrudniał w styczniu 1993 r. ucznia młodocianego, który odbywał trzeci rok nauki zawodu. W umowie o pracę w celu nauki zawodu wysokość wynagrodzenia ustalono na 700.000 zł.

Przeciętne wynagrodzenie za grudzień 1992 r. w pięciu podstawowych działach gospodarki narodowej bez wypłat z zysku i nadwyżki bilansowej w spółdzielniach wyniosło 3.845.185 zł.

Wobec tego podstawa wymiaru składek ubezpieczeniowych za styczeń 1993 r. wynosiła 700.000 zł.

Podstawa wymiaru składek na Fundusz Pracy za styczeń 1993 r. wynosiła 469.289 zł (700.000 zł - 3.845.185 zł x 6%) - zgodnie z postanowieniem art. 56 ust. 2 ustawy o zatrudnieniu i bezrobociu.

3. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy osób, o których mowa w ust. 1 i 2, wchodzą również (z uwzględnieniem postanowień § 23 ust. 4 pkt 5) nagrody, o których mowa w § 13 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 października 1989 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich wynagradzania (Dz. U. Nr 56, poz. 332, z 1990 r. Nr 60, poz. 346 i z 1992 r. Nr 102, poz. 519) oraz w § 21a rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 30 grudnia 1974 r. w sprawie nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonych prac przez młodocianych w rzemieślniczych zakładach pracy (Dz. U. Nr 51, poz. 335, z 1982 r. Nr 17, poz. 130, z 1988 r. Nr 32, poz. 237, z 1990 r. Nr 56, poz. 332 i z 1992 r. Nr 103, poz. 525).

4. W przypadku zatrudnienia osób, o których mowa w ust. 1 i 2, przez niepełny miesiąc, podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy zmniejsza się zgodnie z § 12 ust. 9 pkt. 3.

§  16.

1. Do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych przyjmuje się dochód z tytułu pracy w spółdzielni lub z tytułu wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych przez członka spółdzielni, z wyjątkiem wypłat wyszczególnionych w § 12 ust. 4 i ust. 5.

2. Jeżeli po sporządzeniu bilansu rocznego spółdzielni okaże się, że kwota dochodu rocznego członków spółdzielni przekracza kwotę dochodu, od którego były opłacone składki ubezpieczeniowe w ciągu minionego roku, to różnica dochodu stanowi również podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych.

3. 5 Korekty podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych dokonuje się również w przypadku, gdy po sporządzeniu bilansu rocznego spółdzielni okaże się, że kwota dochodu rocznego członków spółdzielni jest niższa od kwoty dochodu, o której były opłacone składki ubezpieczeniowe w ciągu minionego roku.

§ 17. 6

Całkowity dochód za pracę osób skazanych, wykonywaną przez te osoby w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, przyjmuje się jako podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych. Przez całkowity dochód rozumie się nie tylko część należności wypłacaną osobie skazanej, ale również tę część, która należy się z tytułu pracy, a nie jest wypłacana osobie skazanej. Do dochodu tego nie wlicza się nagród wypłacanych skazanym na podstawie art. 49 § 4 ustawy z dnia 19 kwietnia 1969 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 13, poz. 98, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 16, poz. 125, Nr 18, poz. 136 i Nr 45, poz. 289, z 1985 r. Nr 23, poz. 100 i Nr 31, poz. 138, z 1988 r. Nr 20, poz. 135, z 1990 r. Nr 14, poz. 85 i Nr 36, poz. 206.

§  18.

1. Po ustaleniu podstawy wymiaru składek w sposób określony w § 12-17 instrukcji zakład pracy oblicza składkę ubezpieczeniową w wysokości:

1) 45% podstawy wymiaru za pracowników zatrudnionych we wszystkich rodzajach działalności z wyjątkiem zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolniczej,

2) 35% podstawy wymiaru składek za pracowników zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolniczej:

a) w jednostkach prowadzących produkcję rolną,

b) u osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, w rozumieniu przepisów o podatku rolnym lub dział specjalny w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli nie prowadzą ponadto innej działalności gospodarczej.

2. Jednostki prowadzące wyłącznie produkcję rolniczą w rozumieniu art. 2 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zasady opodatkowania (Dz. U. Nr 21, poz. 86) obliczają za wszystkich pracowników składkę ubezpieczeniową w wysokości 35% podstawy wymiaru składek.

3. Jednostki prowadzące działalność mieszaną rolniczą i pozarolniczą z wyjątkiem osób fizycznych prowadzących gospodarstwo rolne, lub dział specjalny ustalając składki ubezpieczeniowe od dochodu pracowników dokonują jego podziału na dochód związany z produkcją rolniczą i pozarolniczą na podstawie dokumentacji szczegółowej tego dochodu, przyjmując za działalność pozarolniczą sprzedaż tej produkcji i usług na zewnątrz. Jeżeli w jednostkach prowadzących działalność mieszaną, tj. rolniczą i pozarolniczą nie prowadzi się dokumentacji szczegółowej dochodu pracowników zatrudnionych bezpośrednio w produkcji rolniczej i innej produkcji, to dochód pracowników przyjmowany do podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych przy obliczaniu składek według stopy 35% i 45% może podlegać podziałowi na część związaną z produkcją rolniczą i pozarolniczą w oparciu o wskaźnik procentowy przychodów z działalności rolniczej do przychodów ogółem jednostki. Jeżeli w skład jednostki wchodzi kilka zakładów pracy, to obroty między tymi zakładami eliminuje się przy ustalaniu wartości przychodów z działalności rolniczej i pozarolniczej.

§  19.

1. Zakłady pracy chronionej obliczają składki ubezpieczeniowe w wysokości:

1) 5% podstawy wymiaru za pracowników zaliczonych do jednej z grup inwalidów,

2) 45% podstawy wymiaru za pozostałych pracowników.

2. Zakłady pracy (uspołecznione i nieuspołecznione) zatrudniające mniej niż 50 pracowników obliczają składki ubezpieczeniowe w wysokości:

1) 22,5% (50% z 45%) podstawy wymiaru za pracowników zaliczonych do I lub II grupy inwalidów,

2) 45% podstawy wymiaru za pozostałych pracowników.

§  20.

1. Za pracowników zakładów pracy określonych w art. 3 Kodeksu pracy może być wymierzona dodatkowa składka w wysokości 7% podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za wszystkich, lub niektórych pracowników w przypadku stwierdzenia pogorszenia się warunków pracy w tych zakładach.

Zakład pracy oblicza dodatkową składkę po otrzymaniu decyzji oddziału ZUS w tej sprawie i rozlicza ją w deklaracji rozliczeniowej.

2. Dodatkowej składki ubezpieczeniowej nie wymierza się jednostkom organizacyjnym prowadzącym gospodarkę finansową na zasadach określonych w prawie budżetowym.

§ 21. 7

Za skazanych wykonujących pracę w czasie obywania kary pozbawienia wolności zakład pracy oblicza składkę w wysokości 32%. Za skazanych wykonujących pracę w warsztatach więziennych na rzecz zakładu karnego składkę opłaca ten zakład.

§ 22. Składkę na ubezpieczenie adwokatów oblicza się w wysokości 45% podstawy wymiaru.

§ 23.

1. Oprócz składek ubezpieczeniowych zakład pracy oblicza składki na Fundusz Pracy w wysokości 2% podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za pracowników zatrudnionych w kraju i za granicą przez polskich pracodawców.

2. Jednostki kierujące obliczają składki na Fundusz Pracy w wysokości 12% podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych za pracowników kierowanych na podstawie umów do pracy za granicą u pracodawców zagranicznych i przekazują te kwotę na konto Ministerstwa Pracy i Polityki Socjalnej.

3. Z obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy zwolnione są:

1) zakłady pracy chronionej,

2) spółdzielnie inwalidów i niewidomych,

3) zakłady szkoleniowo-produkcyjne:

- Polskiego Związku Głuchych,

- Polskiego Związku Niewidomych,

- Związku Ociemniałych Żołnierzy RP,

4) Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi,

5) Zakład dla Niewidomych w Laskach.

4. Składek na Fundusz Pracy nie opłaca się do wypłat finansowanych ze środków Funduszu Pracy, tj. od:

1) zasiłków szkoleniowych i zasiłków dla bezrobotnych,

2) wynagrodzeń bezrobotnych skierowanych do wykonywania prac interwencyjnych i robót publicznych - w części podlegającej refundacji z Funduszu Pracy,

3) dodatków wyrównawczych wypłacanych przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące, jeżeli pracownik odbywał przyuczenie do zawodu lub przekwalifikowanie, w wysokości stanowiącej różnicę między zasiłkiem szkoleniowym, a wynagrodzeniem w nowym zakładzie pracy,

4) dodatków wyrównawczych wypłacanych osobom objętym przepisami ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. Nr 4, poz. 19, z późn. zm.),

5) wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom zakładów pracy, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego w części podlegającej refundacji z Funduszu Pracy,

6) dodatków i premii wypłacanych pracownikom za wykonywanie obowiązków opiekunów praktyk uczniowskich, w części podlegającej refundacji z Funduszu Pracy.

5. Składek na Fundusz Pracy zakłady nie opłacają od wynagrodzeń absolwentów szkół wyższych, zawodowych lub ogólnokształcących przez okres:

1) nieprzekraczający 12 miesięcy od dnia zatrudnienia absolwenta skierowanego przez rejonowy urząd pracy lub,

2) w którym rejonowy urząd pracy przyznał z Funduszu Pracy zwrot wypłacanego absolwentowi wynagrodzenia.

6. Składek na Fundusz Pracy nie opłaca się od ekwiwalentów pieniężnych wypłacanych uczniom szkół zawodowych dla niepracujących w okresie nauki zawodu w warsztatach szkolnych lub zakładach pracy, odbywanej na podstawie umowy zawartej między szkołą a zakładem pracy.

D. Dokonywanie rozliczenia.

§ 24. Kwoty wypłat stanowiące podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy ustala się w oparciu o dokumentację płacową.

§ 25. Składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy podlegają zaokrągleniu do pełnych 100 zł w górę, jeżeli końcówka jest wyższa od 50 zł, lub w dół, jeżeli jest równa lub niższa od 50 zł.

§  26.

1. Jeżeli zakład pracy we własnym zakresie stwierdzi mylne obliczanie składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy w poprzednio złożonych deklaracjach, korektę winien dokonać przy obliczaniu należności z tytułu tych składek za miesiąc bieżący. Kwotę wynikającą z korekty wykazuje się w zestawieniu pomocniczym, odrębnie uwidaczniając kwotę składek, a odrębnie kwotę odsetek za zwłokę.

2. Zakład pracy nie dokonuje korekty, jeżeli nieprawidłowe obliczenie składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy zostanie stwierdzone przez organa kontroli ZUS.

3. Jeżeli zakład pracy nie zapłaci kwoty należnych składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy ujawnionych przez organa kontroli ZUS, to zostaną one pobrane w drodze przymusowej, po uprawomocnieniu się decyzji oddziału ZUS. Kwoty nadpłaconych składek zostaną zwrócone na rachunek zakładu pracy. Decyzję o powstaniu nadpłaty oddział ZUS wydaje na wniosek zakładu pracy.

E. Wypełnianie formularza deklaracji rozliczeniowej ZUS S-8.

§ 27. W części nagłówkowej deklaracji rozliczeniowej wpisuje się:

1) w tytule - miesiąc, za który rozliczane są składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy i wypłacone świadczenia,

2) w pozycji a - nazwę i adres zakładu pracy (pieczęć), lub nazwisko i imię właściciela zakładu pracy - odpowiednie dane. Nazwiska wszystkich wspólników wpisuje się, jeżeli zakład jest prowadzony w formie spółki nie posiadającej osobowości prawnej,

3) w pozycji b - NKP podany w zawiadomieniu oddziału ZUS o zarejestrowaniu zakładu pracy, nazwę banku i numer rachunku, jeżeli zakład pracy posiada rachunek banku,

4) w pozycji c - "rodzaj działalności" np. warsztat blacharski, gospodarstwo rolne, sklep z konfekcją, biuro pisania podań, kancelaria adwokacka, itp...

§ 28. Część Ia deklaracji "Obliczanie składek i wypłaconych świadczeń" wypełnia się w następujący sposób:

1) w rubryce "Zatrudniony" wpisuje się nazwiska i imiona:

a) wszystkich zatrudnionych w ubiegłym miesiącu pracowników i uczniów, choćby byli oni zatrudnieni przez część miesiąca, lub w niepełnym wymiarze czasu pracy albo równocześnie pracowali w innym zakładzie pracy,

b) osób zatrudnionych na podstawie umów o pracę nakładczą,

c) osób zatrudnionych za granicą w polskich zakładach pracy lub u pracodawców zagranicznych na podstawie skierowania przez upoważnioną jednostkę,

d) członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

e) osób, którym zakład pracy wypłaca zasiłki wychowawcze,

2) w rubryce "Pracownik, uczeń, chałupnik" wpisuje się dane odpowiednio do stanu faktycznego w zależności od tego czy zatrudniony jest pracownikiem, uczniem czy chałupnikiem lub członkiem spółdzielni,

3) w rubryce "Wymiar czasu pracy" wpisuje się w odniesieniu do:

a) pracowników - w zależności od stanu faktycznego: pełny wymiar, 1/2, 1/3, 1/4, 1/5, 2/3 pełnego wymiaru czasu pracy, itp.,

b) uczniów - zawsze pełny wymiar czasu pracy,

c) osób wykonujących pracę nakładczą - kreskę,

d) osób zatrudnionych za granicą w polskich zakładach pracy u pracodawców zagranicznych na podstawie skierowania przez upoważnioną jednostkę - kreskę,

e) członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych, lub innych spółdzielni - kreskę,

f) adwokatów - kreskę,

4) w rubryce "Podstawa wymiaru" wpisuje się łączny dochód w gotówce i w naturze wynikający z listy płac, osiągnięty z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy, lub z tytułu pracy nakładczej w miesiącu, którego rozliczenie dotyczy - łącznie z podatkiem dochodowym,

5) w rubryce "Stopa procentowa" wpisuje się odpowiednią stopę procentową, według której oblicza się składki ubezpieczeniowe oraz składki na Fundusz Pracy:

a) 45% + 7% podstawy wymiaru - za pracowników, za których zakład pracy został zobowiązany do opłacania dodatkowej składki, wskutek pogorszenia się warunków pracy,

b) 45% podstawy wymiaru - za pracowników zatrudnionych we wszystkich rodzajach działalności, z wyjątkiem pracowników wymienionych pod lit. a i lit. c - g,

c) 35% + 7% podstawy wymiaru - za pracowników zatrudnionych bezpośrednio przy produkcji rolnej, za których zakład pracy został zobowiązany do płacenia dodatkowej składki, wskutek pogorszenia się warunków pracy,

d) 35% podstawy wymiaru - za pracowników zatrudnionych bezpośrednio przy produkcji rolnej,

e) 32% podstawy wymiaru - za osoby skazane wykonujące pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności,

f) 5% podstawy wymiaru - za pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładzie pracy chronionej,

g) 22,5% (50% + 45%) podstawy wymiaru - za pracowników zaliczanych do I lub II grupy inwalidów zatrudnionych w zakładzie pracy zatrudniającym mniej niż 50 pracowników,

h) 45% podstawy wymiaru - za adwokatów,

6) w rubryce "Kwota składek" wpisuje się kwotę składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy należnych za każdego pracownika lub członka spółdzielni, obliczonych od podstawy wymiaru, według odpowiedniej stopy procentowej,

7) w rubryce "Kwota wypłaconych świadczeń - ogółem" wpisuje się ogólną kwotę wszystkich świadczeń pieniężnych wypłaconych ubezpieczonym, podlegających pokryciu ze składek ubezpieczeniowych. Na dokonywanie wypłat świadczeń rozliczanych w deklaracji, zakład pracy nie zobowiązany w myśl przepisów do wypłaty świadczeń, powinien uzyskać pisemne upoważnienie oddziału ZUS,

8) rubryka "Potwierdzam wysokość podstawy wymiaru i odbiór świadczeń" powinna zawierać własnoręczne podpisy wszystkich ubezpieczonych, potwierdzające:

a) wysokość dochodu uzyskanego przez ubezpieczonego z tytułu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy lub członkostwa w spółdzielni w miesiącu, którego rozliczenie dotyczy,

b) odbiór świadczeń pieniężnych przysługujących ubezpieczonym, wypłaconych przez zakład pracy w miesiącu, którego rozliczenie dotyczy,

9) ponadto do części Ia przenosi się kwotę z formularza ZUS S-8a i wpisuje się:

a) w wierszu "Razem" - sumy kwot:

- składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy za poszczególnych ubezpieczonych,

- świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego podlegających pokryciu ze składek, wypłaconych poszczególnym ubezpieczonym,

b) w wierszu "Ogółem składki do opłacenia" sumę składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy.

§  29.

1. Część Ib "Informacje o pracownikach przyjętych do pracy lub zwolnionych z pracy, względnie chorych w ciągu miesiąca rozliczeniowego" wypełnia nowo powstały zakład pracy dla wszystkich osób wymienionych w części Ia.

2. Zakład pracy zarejestrowany w oddziale ZUS wypełnia tę cześć deklaracji rozliczeniowej w przypadkach jakichkolwiek zmian w stosunku do stanu wykazanego w poprzedniej deklaracji, a mianowicie w przypadkach:

1) zmiany nazwiska pracownika,

2) zmiany miejsca zamieszkania pracownika,

3) przyjęcia do pracy nowego pracownika,

4) zwolnienia z zakładu pracy pracownika,

5) nieobecności w pracy z powodu choroby, urlopu wychowawczego lub bezpłatnego,

6) zmian dotyczących równoczesnego zatrudnienia oraz zmiany zakładu pracy, zaniechania równoczesnego zatrudnienia itp.,

7) zmiany wymiaru czasu pracy.

3. Zapisu w części Ib deklaracji rozliczeniowej dokonuje się pod tą samą lp., pod którą pracownik został wpisany do części Ia deklaracji. Zapis ten jest dokonywany odpowiednio do treści poszczególnych rubryk tej części, z tym że w:

1) rubryce "Stopień pokrewieństwa (powinowactwa) z pracodawcą" wpisuje się treść określającą ten stopień np. ojciec, brat, syn, teść, itp. lub osoba obca,

2) rubryce "Okres choroby, urlopu wychowawczego lub bezpłatnego":

a) w przypadku choroby - okres zwolnienia zgodny z wpisanym przez lekarza społecznej służby zdrowia w zaświadczeniu o czasowej niezdolności do pracy - formularz Mz (L-4a),

b) w przypadku udzielenia urlopu wychowawczego lub bezpłatnego - okres trwania tego urlopu,

3) rubryce "potwierdzam zgodność danych zawartych w części Ib deklaracji" - potwierdzenie przez każdego ubezpieczonego własnoręcznym podpisem, że informacje podane w tej części deklaracji są zgodne ze stanem faktycznym.

§  30.

1. Jeżeli liczba pracowników przekracza liczbę rubryk przewidzianych do wpisu pracowników w części Ia i Ib deklaracji rozliczeniowej, zakład pracy wypełnia dodatkowo załącznik do deklaracji formularz ZUS S-8a zgodnie z wyjaśnieniami dotyczącymi części Ia i Ib formularza ZUS S-8.

2. Sumy kwot składek i wypłaconych świadczeń wykazane w załączniku S-8a w wierszu "Razem - do przeniesienia" wpisuje się w wierszu "Przeniesiono ze strony S-8a" w części Ia deklaracji rozliczeniowej.

§  31.

1. W części II deklaracji rozliczeniowej "Rozliczenie należności" wpisuje się:

1) łączną kwotę składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy z części Ia deklaracji z wiersza "Ogółem składki do opłacenia",

2) sumę wypłaconych świadczeń z części Ia z wiersza "Razem" dotyczącego kwoty wypłaconych świadczeń - ogółem.

2. W rubryce "Wpłaty" wpisuje się datę i kwotę zapłaconą przez zakład pracy na pokrycie składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy (ust. 4).

3. Po wpisaniu kwot, o których mowa w ust. 1 i ust. 2 ustala się różnicę należności:

1) na dobro oddziału ZUS, jeżeli kwota składek jest wyższa od kwoty wypłaconych świadczeń, podlegających pokryciu ze środków ZUS,

2) na dobro zakładu pracy - jeżeli kwota wypłaconych świadczeń podlegających pokryciu ze środków ZUS jest wyższa od kwoty składek,

ustalone saldo wpisuje się w wierszu 3 dokonując odpowiednich skreśleń w treści.

4. Jeżeli różnica należności przypada na dobro ZUS, to zakład pracy podaje datę dokonania wpłaty i kwotę wpłaconych składek oraz sposób dokonania wpłaty, np. przelew bankowy.

5. Jeżeli różnica przypada na dobro zakładu pracy oddział ZUS zwraca ją zakładowi pracy w terminie 30 dni od dnia wpływu deklaracji do oddziału ZUS.

§  32.

1. Część III "Zestawienie wypłaconych świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz innych wypłat podlegających pokryciu ze środków ZUS" wypełniają zakłady pracy upoważnione do wypłaty świadczeń, podając:

1) liczbę wypłaconych zasiłków porodowych i pogrzebowych, przez podliczenie pozycji wypłat tych zasiłków w listach płatniczych,

2) liczbę pracowników (rodzin), którym wypłacono zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne, wychowawcze oraz świadczenia rehabilitacyjne przez podliczenie pozycji,

3) liczbę dni, za które wypłacono zasiłki, odrębnie dla zasiłków chorobowych, opiekuńczych, macierzyńskich, wyrównawczych - przez podsumowanie liczby dni z odpowiednich rubryk listy wypłat,

4) liczbę wypłaconych dodatków cenowych, tj. liczbę osób, na które wypłacono te dodatki, wypłacone na:

a) osoby pozostające na utrzymaniu pracownika, na które nie przysługuje zasiłek rodzinny oraz na osoby przebywające na urlopie wychowawczym, bez prawa do zasiłku wychowawczego, jeżeli na te osoby nie jest pobierany zasiłek rodzinny,

b) osoby pobierające po ustaniu stosunku pracy zasiłki z ubezpieczenia społecznego, jeżeli dodatek nie został włączony do podstawy wymiaru zasiłków.

Dodatki cenowe wymienione pod lit. a i lit. b wykazuje się w odrębnych rubrykach części III deklaracji rozliczeniowej.

2. Część III deklaracji wypełnia się na podstawie:

1) list płatniczych zasiłków macierzyńskich, opiekuńczych, wychowawczych oraz rehabilitacyjnych.

2) listy płac, w której wykazano zasiłki chorobowe, podlegające finansowaniu ze środków ZUS, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne oraz dodatki cenowe,

3) innych dokumentów dotyczących wypłat świadczeń np. kart zasiłkowych.

3. Na podstawie dokumentacji wymienionej w ust. 2 oraz po ustaleniu danych, o których mowa w ust. 1 wypełnia się część III deklaracji wpisując łączne kwoty wypłat dla poszczególnych rodzajów świadczeń oraz dane o liczbie świadczeń wypłaconych pracownikom oraz członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych.

4. Jeżeli zakład pracy stwierdził, że świadczenia określone w deklaracji zostały nieprawnie wypłacone lub wypłacone w niewłaściwej wysokości albo błędnie rozliczone powinien, z zastrzeżeniem ust. 5, zmniejszyć lub zwiększyć o kwotę stwierdzonej nieprawidłowości kwotę tego samego rodzaju świadczenia, rozliczoną w aktualnie sporządzanej deklaracji. Zmniejszenia dokonuje się niezależnie od tego z czyjej winy nastąpiła nieprawna wypłata świadczenia, lub błędne rozliczenie oraz niezależnie od tego czy zakład pracy ściągnął tę kwotę od ubezpieczonego. Zmniejszeniu lub zwiększeniu podlega jednocześnie liczba dni zasiłkowych lub świadczeń.

5. Nie dokonuje się zwiększeń lub zmniejszeń - ust. 4 tylko w przypadku ujawnienia nieprawnie wypłaconych kwot świadczeń przez organa kontroli ZUS. Jeżeli zakład pracy nie zapłaci w terminie ustalonym przez oddział ZUS kwot wynikających z nieprawidłowych wypłat świadczeń ujawnionych przez organa kontroli to oddział ZUS w przypadku powstania różnicy na dobro ZUS dochodzi tę należność od zakładu pracy w trybie przymusowym po uprawomocnieniu się decyzji oddziału ZUS W przypadku powstania różnicy na dobro zakładu pracy zwraca ją zakładowi pracy.

6. W części III deklaracji nie uwzględnia się odsetek od świadczeń z ubezpieczenia społecznego wypłaconych przez zakład pracy z opóźnieniem z winy oddziału ZUS. Kwotę wypłaconych odsetek z tego tytułu zakład pracy rozlicza odrębnie w sposób określony przez oddział ZUS np. notą obciążeniową.

§  33.

1. Część IV "Zasiłki chorobowe podlegające pokryciu ze środków zakładu pracy" wypełnia się na podstawie list płac, list płatniczych zasiłków chorobowych, pokrywanych ze środków własnych, podając liczbę dni zasiłkowych i kwotę wypłaconych zasiłków.

2. Przy wypełnianiu części IV deklaracji rozliczeniowej stosuje się odpowiednio § 32.

3. Jeżeli zostanie stwierdzone przez zakład pracy, że zasiłki chorobowe uwzględnione w jednej z poprzednich deklaracji rozliczeniowych zostały nieprawnie wypłacone lub błędnie wykazane, należy zwiększyć lub zmniejszyć o kwotę nieprawidłowości kwotę zasiłków w sporządzonej deklaracji rozliczeniowej za bieżący miesiąc. Zmniejszenia lub zwiększenia dokonuje się niezależnie od tego z czyjej winy nastąpiła nieprawidłowa wypłata zasiłku bądź błędne wykazanie oraz niezależnie od tego, czy zakład pracy ściągnął tę kwotę od pracownika.

4. 8 Nie wypełniają części IV deklaracji rozliczeniowej nieuspołecznione zakłady pracy oraz rolnicze spółdzielnie produkcyjne, ponieważ nie pokrywają one wydatków z tytułu zasiłków chorobowych z własnych środków finansowych.

§ 34. Deklarację rozliczeniową podpisują osoby odpowiedzialne za prawidłowość rozliczeń należnych składek i wypłaconych świadczeń, tj. główny księgowy, kierownik, pracodawca. W deklaracji wpisuje się również nazwisko i numer telefonu osoby sporządzającej deklarację.

F. Opłacanie składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy.

§ 35.

1. Zakład pracy obowiązany jest opłacać składki ubezpieczeniowe i składki na Fundusz Pracy w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego rozliczenie dotyczy.

2. Zakład pracy, który wypłaca pracownikom wynagrodzenia ze środków pobranych z banku, opłaca składki za dany miesiąc w dniu pobrania z rachunku bankowego środków na wynagrodzenia.

3. Zapłaty należności z tytułu składek dokonuje się na rachunek bankowy, wskazany przez oddział ZUS, w wysokości różnicy pomiędzy należnymi składkami a wypłaconymi świadczeniami.

4. Wpłaty dokonuje się przelewem z rachunku bankowego lub oszczędnościowo-rozliczeniowego za pośrednictwem banku, w którym zakład posiada taki rachunek albo w urzędzie pocztowym, względnie w kasie oddziału ZUS przy pomocy blankietów książeczki wpłat Fk-3, bądź w placówce PKO w formie odpisu z książeczki oszczędnościowej; dowody wpłat oznacza się NKP nadanym przez oddział ZUS.

§  36.

1. Od nieterminowo regulowanych wpłat składek ubezpieczeniowych i składek na Fundusz Pracy za każdy dzień zwłoki pobierane są odsetki za zwłokę w wysokości ogłaszanej w drodze obwieszczenia Ministra Finansów w Dzienniku Urzędowym Ministerstwa Finansów.

2. W przypadku, gdy za określony miesiąc należne składki opłacane są po obowiązującym terminie, zakład pracy powinien sam obliczyć odsetki za zwłokę i opłacić je razem ze składkami ubezpieczeniowymi i składkami na Fundusz Pracy.

§ 37. Przy ustalaniu wysokości odsetek za zwłokę obliczoną kwotę zaokrągla się do pełnych 1000 zł, w ten sposób, że końcówki przekraczające 500 zł, podnosi się do pełnych 1000 zł, a nieprzekraczające 500 zł pomija się.

§ 38. W przypadku gdy zadania przewidziane niniejszą instrukcją dla oddziału ZUS wykonuje z upoważnienia oddziału inspektorat, to użyte w niniejszej instrukcji określenie "oddział ZUS" ma odpowiednie zastosowanie do inspektoratu ZUS.

§ 39. Traci moc instrukcja nr 7 Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 10 sierpnia 1990 r. w sprawie zgłaszania pracowników do ubezpieczenia społecznego oraz opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i na Fundusz Pracy przez zakłady pracy zatrudniające nie więcej niż 20 pracowników i członków spółdzielni (Dz. Urz. ZUS NR 9, poz. 23).

§ 40. Instrukcja wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK nr 1

Zgłoszenie płatnika składek

ZAŁĄCZNIK nr 2

ZGŁOSZENIE PŁATNIKA SKŁADEK

ZAŁĄCZNIK nr 3

Lp.	Zakład Ubezpieczeń Społecznych
	Oddział	Ulica
1.	16-300 Augustów	1 Maja 37
2.	15-950 Białystok	M. Curie-Skłodowskiej 3
3.	43-300 Bielsko-Biała	Krasińskiego 34
4.	23-400 Biłgoraj	Kościuszki 103
5.	85-224 Bydgoszcz	gen. Świerczewskiego 35
6.	22-100 Chełm	Lwowska 51
7.	41-500 Chorzów	Dąbrowskiego 45
8.	32-500 Chrzanów	Kościuszki 18
9.	06-400 Ciechanów	Rzeczkowska 8
10.	42-200 Częstochowa	Okólna 17/19
11.	80-802 Gdańsk	3 Maja 9
12.	66-400 Gorzów Wlkp.	Sikorskiego 42
13.	86-300 Grudziądz	Wybickiego 39
14.	38-200 Jasło	Rynek 18
15.	58-400 Kamienna Góra	Wojska Polskiego 14a
16.	25-510 Kielce	Piotrkowska 27
17.	62-510 Konin	Św. M. Kolbego 1
18.	75-950 Koszalin	Piotra Skargi 1
19.	31-152 Kraków	Pędzichów 27
20.	20-601 Lublin	Zana 38c
21.	90-431 Łódź	Zamenhofa 2
22.	33-300 Nowy Sącz	Sienkiewicza 77
23.	10-959 Olsztyn	Mickiewicza 1
24.	27-500 Opatów	Sienkiewicza 7/9
25.	40-701 Opole	Wrocławska 24
26.	07-400 Ostrołęka	gen. Gorbatowa 15
27.	60-400 Ostrów Wlkp.	Kościelna 18
28.	64-920 Piła	Ogińskiego 9
29.	09-402 Płock	Pl. Dąbrowskiego 1
30.	60-839 Poznań	Dąbrowskiego 12
31.	37-200 Przeworsk	Jagiellońska 10
32.	26-600 Radom	22 Lipca 19
33.	21-300 Radzyń Podlaski	Armii Krajowej 22/32
34.	63-900 Rawicz	Janka Krasickiego 21
35.	44-201 Rybnik	Powstańców Śl. 3
36.	35-959 Rzeszów	Świerczewskiego 4
37.	08-110 Siedlce	Browarna 12
38.	76-200 Słupsk	Sienkiewicza 1
39.	41-200 Sosnowiec	1-go Maja 25
40.	70-515 Szczecin	Małopolska 17
41.	82-400 Sztum	Mickiewicza 39
42.	42-600 Tarnowskie Góry	Górnicza 4
43.	33-100 Tarnów	Wałowa 12
44.	97-200 Tomaszów Maz.	Ignacego Mościckiego 29/33
45.	58-300 Wałbrzych	Kopernika 2
46.	00-950 Warszawa I	Senatorska 6/8
47.	03-829 Warszawa IV	Podskarbińska 25
48.	87-800 Włocławek	Pl. Wolności 18/19
49.	50-926 Wrocław	Pretficza 11
50.	41-801 Zabrze	3 Maja 8
51.	18-300 Zambrów	Fabryczna 3
52.	98-220 Zduńska Wola	Dąbrowskiego 14
53.	65-034 Zielona Góra	Westerplatte 15
54.	59-500 Złotoryja	Miła 6
55.	96-300 Żyrardów	Służba Polsce 1

ZAŁĄCZNIK nr 4

DEKLARACJA ROZLICZENIOWA za m-c ........... 199 .... r.

ZAŁĄCZNIK nr 5

ciąg dalszy części Ia deklaracji S-8.

¹ § 2 pkt 6 lit. a) zmieniona przez § 1 pkt 1 lit. a) instrukcji nr 3 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.7) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

² § 2 pkt 6 lit. j) skreślona przez § 1 pkt 1 lit. b) instrukcji nr 3 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.7) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

³ § 13 ust. 1 zmieniony przez § 1 pkt 2 instrukcji nr 3 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.7) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁴ § 15 zmieniony przez § 1 pkt 3 instrukcji nr 3 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.7) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁵ § 16 ust. 3 dodany przez § 1 pkt 4 instrukcji nr 3 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.7) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁶ § 17 zmieniony przez § 1 pkt 5 instrukcji nr 3 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.7) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁷ § 21 zmieniony przez § 1 pkt 6 instrukcji nr 3 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.7) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.

⁸ § 33 ust. 4 zmieniony przez § 1 pkt 7 instrukcji nr 3 z dnia 5 kwietnia 1993 r. (Dz.Urz.ZUS.93.3.7) zmieniającej nin. instrukcję z dniem 23 kwietnia 1993 r.