Określenie sposobu przeprowadzania rozrachunków międzybankowych.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.NBP.1998.3.6

Akt utracił moc

Wersja od: 9 marca 1998 r.

ZARZĄDZENIE Nr 2/98

Prezesa Narodowego Banku Polskiego

z dnia 5 marca 1998 r.

w sprawie określenia sposobu przeprowadzania rozrachunków międzybankowych.

Na podstawie art. 68 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. Nr 140, poz. 939) zarządza się, co następuje:

Rozdział  1

Przepisy ogólne

§ 1. Rozrachunki międzybankowe są przeprowadzane w celu realizacji:

1) zlecenia płatniczego klienta banku, dokonującego rozliczenia pieniężnego z osobą prawną lub osobą fizyczną posiadającą rachunek w innym banku,

2) własnego zlecenia płatniczego banku, dokonującego rozliczenia pieniężnego z innym bankiem lub z osobą prawną albo osobą fizyczną posiadającą rachunek w innym banku.

§ 2. W ramach rozrachunków międzybankowych banki:

1) dokonują wymiany zleceń płatniczych, zwanych dalej "zleceniami",

2) rejestrują wzajemne wierzytelności wynikające ze zleceń,

3) składają w Narodowym Banku Polskim, zwanym dalej "NBP", zlecenia w celu dokonania rozrachunków międzybankowych, które następują wraz z uznaniem i obciążeniem prowadzonych przez NBP rachunków właściwych banków.

§ 3. Czynności, o których mowa w § 2 pkt 1 i 2, mogą być przeprowadzane:

1) za pośrednictwem izby rozliczeniowej,

2) za pośrednictwem banków, prowadzących rachunki dla innych banków krajowych,

3) w drodze bezpośredniej wymiany zleceń między bankami oraz rejestracji wynikających z nich wzajemnych wierzytelności.

Rozdział  2

Czynności izby rozliczeniowej w zakresie rozrachunków międzybankowych

§  4.

1. Tryb dokonywania przez izbę rozliczeniową czynności w zakresie rozrachunków międzybankowych określa wydany przez nią regulamin.

Postanowienia regulaminu powinny ustalać w szczególności:

1) sposób wymiany zleceń między uczestnikami izby,

2) sposób rejestracji przez izbę wzajemnych wierzytelności uczestników izby,

3) zasady postępowania przy dokonywaniu potrącenia wierzytelności stron wzajemnie zobowiązanych,

4) zakres odpowiedzialności izby za terminowe i należyte przeprowadzanie czynności zleconych przez uczestników izby,

5) termin i zasady zapłaty zobowiązań oraz wierzytelności uczestników izby, wynikających z wymiany zleceń za pośrednictwem izby.

2. Zapłata, o której mowa w ust. 1 pkt 5, kończy dzień rozrachunkowy w izbie. Izba nie może rozpocząć nowego dnia rozrachunkowego bez zakończenia dnia poprzedniego.

3. Uczestnicy izby mogą upoważnić izbę do składania w NBP zleceń obciążających ich rachunki w NBP w zakresie zapłaty zobowiązań, o których mowa w ust. 1 pkt 5.

4. NBP może prowadzić rachunek pomocniczy izby, służący do gromadzenia środków pieniężnych otrzymanych jako zapłata zobowiązań uczestników izby, w celu zapłaty wierzytelności uczestnikom izby, wynikających z wymiany zleceń za pośrednictwem izby, w ramach jednego dnia rozrachunkowego.

5. Regulamin nie może naruszać postanowień rozdziału 5 zarządzenia.

Rozdział  3

Wymiana dokumentów rozliczeniowych za pośrednictwem innego banku

§ 5. W umowach rachunku bankowego, zawartych przez bank z innymi bankami w celu pośredniczenia w wymianie zleceń i rejestracji wzajemnych wierzytelności, które z tej wymiany wynikają, mogą być ustalone między innymi:

1) zasady sporządzania przez bank zleceń składanych w banku prowadzącym rachunek,

2) tryb i terminy realizacji zleceń o których mowa w pkt 1,

3) tryb rejestracji i uzgodnienia wzajemnych wierzytelności banków.

§ 6. W umowach, o których mowa w § 5, banki mogą przewidzieć przeprowadzanie bezpośredniej wymiany zleceń na odpowiednio zmodyfikowanych zasadach określonych w rozdziale 4.

Rozdział  4

Bezpośrednia wymiana zleceń przez banki

§  7.

1. W bezpośredniej wymianie zleceń uczestniczą dwie jednostki organizacyjne różnych banków:

1) jednostka wysyłająca zlecenie płatnicze,

2) jednostka otrzymująca zlecenie płatnicze.

2. Jednostki organizacyjne banków uczestniczące w bezpośredniej wymianie zleceń:

1) przygotowują dokumentację wysyłanych zleceń oraz rejestrują i wysyłają zlecenia do właściwych jednostek organizacyjnych drugiego banku,

2) dokonują rejestracji otrzymanych zleceń wysłanych przez inny bank.

§  8.

1. Centrale banków rejestrują wzajemne wierzytelności.

2. Do składania w Centrali NBP zleceń w celu przeprowadzenia rozrachunku międzybankowego jest właściwa centrala banku zobowiązana do płatności na rzecz innego banku.

§ 9. Banki zawierają wzajemne porozumienia, określające szczegółowe zasady bezpośredniej wymiany zleceń płatniczych, a w szczególności:

1) jednostki organizacyjne uczestniczące w bezpośredniej wymianie zleceń,

2) sposób udokumentowania wymiany zleceń i zasady sporządzania tej dokumentacji,

3) tryb wymiany zleceń,

4) zasady postępowania przy korygowaniu błędów w dokumentacji wymiany zleceń.

Rozdział  5

Przeprowadzanie przez NBP rozrachunków międzybankowych

§  10.

1. W celu dokonania rozrachunku międzybankowego bank składa w Centrali NBP zlecenia obciążenia jego rachunku bieżącego i uznania rachunku bieżącego banku zleceniobiorcy.

2. Zlecenie jest skierowane w formie uzgodnionej z NBP, z tym że powinno ono:

1) być podpisane przez osoby uprawnione do dysponowania środkami na rachunku, jeżeli jest sporządzane na papierowym nośniku informacji,

2) być uwierzytelnione w sposób określony w umowie zawartej z NBP, jeśli zostało sporządzone na magnetycznym nośniku informacji lub ma formę zlecenia telekomunikacyjnego.

§ 11. Zlecenie banku powinno zawierać w szczególności oznaczenie:

1) numeru zlecenia, odrębnego dla każdego zlecenia w ramach jednej daty realizacji zlecenia,

2) daty realizacji zlecenia, tj. daty wskazanej przez bank do przeprowadzania rozrachunku międzybankowego przez NBP (księgowania zlecenia na rachunkach banków),

3) kwoty zlecenia,

4) numeru rachunku banku zleceniodawcy,

5) numeru rachunku banku zleceniobiorcy.

§  12.

1. W przypadku istotnych uchybień w zleceniu, NBP zwraca zlecenie banku bez wykonania.

2. Zlecenia banku przesłane drogą telekomunikacyjną lub na magnetycznych nośnikach informacji nie są potwierdzane na piśmie.

§  13.

1. Z zastrzeżeniem § 12 ust. 1 i § 14 Centrala NBP wykonuje zlecenia banków w dniu wskazanym przez bank jako data realizacji zlecenia i w tym samym dniu obciąża rachunek bieżący banku zleceniodawcy oraz uznaje rachunek bieżący banku zleceniobiorcy, pod warunkiem, że zleceniodawca dysponuje wystarczającymi środkami pieniężnymi na rachunku. Otrzymane zlecenia są realizowane kolejno, zgodnie z ich numeracją, bez oczekiwania na brakujące zlecenia.

2. Do środków pieniężnych o których mowa w ust. 1, zalicza się środki pieniężne zgromadzone na rachunku bieżącym oraz ewentualnie inne środki, jeśli zostało to przewidziane w umowie z NBP.

3. Zlecenia, które nie zostały zrealizowane w danym dniu, z powodu braku pokrycia na rachunku banku zleceniodawcy, są zwracane zleceniodawcy.

§  14.

1. W razie otrzymania zlecenia banku po dacie realizacji zlecenia, Centrala NBP zwraca zlecenie bez wykonania.

2. Centrala NBP zwraca zlecenia, o których mowa w ust. 1 oraz w § 12 ust. 1 i w § 13 ust. 3 w trybie ustalonym w umowie.

§ 15. NBP może zastrzec w umowie z bankiem prawo do obciążenia rachunku bieżącego banku z tytułu własnych zleceń. Zlecenia NBP są wtedy realizowane przed wszystkimi zleceniami własnymi banku.

§  16.

1. Wyciąg z rachunku bieżącego banku w NBP jest udostępniany bankowi na początku następnego dnia operacyjnego po dniu realizacji operacji w formie i na zasadach ustalonych w umowie.

2. Wyciąg z rachunku, o którym mowa w ust. 1, zawiera:

1) nazwę banku,

2) numer wyciągu,

3) datę realizacji operacji,

4) pełny numer rachunku bieżącego w Centrali NBP i jego nazwę,

5) saldo na początek dnia, obroty strony Winien, obroty strony Ma, saldo na koniec dnia.

3. Centrala NBP dokumentuje obroty na rachunku bieżącym banku, w szczególności załączając do wyciągu wtórniki zleceń lub zamieszczając odpowiednie informacje na wyciągu.

§  17.

1. NBP ponosi odpowiedzialność za terminową realizację zlecenia zgodnie z jego treścią, z zastrzeżeniem przepisów § 13.

2. NBP nie ponosi odpowiedzialności za skutki wynikłe z zamieszczenia w zleceniu nieprawidłowych informacji.

§  18.

1. Bank, który złożył zlecenie w Centrali NBP może je odwołać do chwili wykonania.

2. Centrala NBP może dokonać storna własnego zlecenia NBP przed upływem terminu przedawnienia roszczeń z tytułu umowy rachunku bankowego.

Rozdział  6

Przepisy końcowe

§ 19. Zarządzenie wchodzi w życie z dniem 15 marca 1998 r.