Określenie minimalnych wymagań programowych dla studiów magisterskich na kierunku "geologia".
Dz.Urz.MEN.1998.7.45
Akt utracił mocUchwała Nr 300/98
Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego
z dnia 22 października 1998 r.
w sprawie określenia minimalnych wymagań programowych dla studiów magisterskich na kierunku "geologia".
ZAŁĄCZNIK
Minimalne wymagania programowe dla studiów magisterskich.
Minimalne wymagania programowe dla studiów magisterskich.
I.
WYMAGANIA OGÓLNE
WYMAGANIA OGÓLNE
II.
SYLWETKA ABSOLWENTA
SYLWETKA ABSOLWENTA
Magister geologii powinien posiadać:
– znajomość podstawowych dyscyplin geologicznych opartą na szerokiej podstawie nauk ścisłych i przyrodniczych,
– biegłość w odpowiedniej specjalności dającą przygotowanie do pracy zawodowej i naukowej;
III.
GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE
GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE
| A. | PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO | 240 godzin |
| B. | PRZEDMIOTY PODSTAWOWE | 255 godzin |
| C. | PRZEDMIOTY KIERUNKOWE | 990 godzin |
| Łącznie: | 1485 godzin |
IV.
PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE
PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE
| A. | PRZEDMIOTY OGÓLNE | |
| 1. | Przedmioty humanistyczne lub prawno-ekonomiczne (do wyboru) | 60 godzin |
| 2. | Język obcy | 120 godzin |
| 3. | Wychowanie fizyczne | 60 godzin |
| B. | PRZEDMIOTY PODSTAWOWE | |
| 1. | Matematyka | 60 godzin |
| 2. | Fizyka | 60 godzin |
| 3. | Chemia | 60 godzin |
| 4. | Metody komputerowe w geologii | 75 godzin |
| C. | PRZEDMIOTY KIERUNKOWE | |
| 1. | Geologia dynamiczna | 120 godzin |
| 2. | Geologia historyczna | 90 godzin |
| 3. | Geologia inżynierska | 45 godzin |
| 4. | Geologia regionalna | 45 godzin |
| 5. | Geologia i ekonomika złóż | 45 godzin |
| 6. | Geochemia | 40 godzin |
| 7. | Mineralogia | 80 godzin |
| 8. | Geofizyka | 75 godzin |
| 9. | Hydrogeologia | 60 godzin |
| 10. | Kartowanie geologiczne | 60 godzin |
| 11. | Petrologia | 75 godzin |
| 12. | Podstawy paleontologii | 60 godzin |
| 13. | Sedymentologia | 30 godzin |
| 14. | Tektonika | 60 godzin |
| 15. | Górnictwo i wiertnictwo | 45 godzin |
| 16. | Ochrona i kształtowanie środowiska | 60 godzin |
Uwaga: Powyższe przedmioty kierunkowe mogą być realizowane cząstkowo w ramach kilku różnych zajęć lub łączone. Dopuszcza się przesuwanie niektórych treści programowych w obrębie przedmiotów pokrewnych.
V.
TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW
TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW
Elementy algebry wyższej: rachunek macierzowy, zastosowanie macierzy do rozwiązywania układów równań, elementy rachunku wektorowego i tensorowego, układy współrzędnych i ich transformacje, zastosowanie tensorów w hydrodynamice i teorii sprężystości. Elementy analizy matematycznej: funkcje wielu zmiennych, elementy rachunku różniczkowego i całkowego funkcji wielu zmiennych, szeregi funkcyjne, rozwijanie funkcji w szereg, równania różniczkowe stopnia I i II dla funkcji zmiennych; liczby zespolone, funkcje zespolone, działania na funkcjach zespolonych (różniczkowanie, całkowanie, szeregi funkcyjne i rozwijanie funkcji w szereg), transformacje fourierowskie; podstawy statystyki matematycznej.
Podstawowe prawa mechaniki (zasady zachowania). Elementy teorii elastyczności. Fale sprężyste. Polaryzacja, interferencja i dyfrakcja fal. Odbicie i załamanie fal. Kinetyczna teoria gazów. Pojęcie ciepła i entropii. Pierwsza i druga zasada termodynamiki. Procesy odwracalne i nieodwracalne. Przemiany fazowe. Podstawowe prawa pola elektromagnetycznego. Zasady mechaniki kwantowej. Budowa atomu. Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Przemiany promieniotwórcze. Podstawy fizyki jądrowej.
Pojęcia podstawowe i definicje. Budowa atomu. Charakterystyka pierwiastków na tle położenia w układzie okresowym. Potencjały jonizacji. Elektropowinowactwo i elektroujemność. Wiązania chemiczne. Klasyfikacja związków chemicznych. Elementy kinetyki i statyki chemicznej. Roztwory i teoria dysocjacji elektrolitycznej. Teoria elektrolitów mocnych. Protonowa teoria kwasów i zasad. Iloczyn jonowy wody i pH. Rozpuszczalność związków trudno rozpuszczalnych i iloczyn rozpuszczalności. Podstawy elektrochemii. Metody analizy chemicznej.
Budowa i zasady działania komputera; podstawowe i wyspecjalizowane układy wejścia-wyjścia; sieci komputerowe – lokalne, regionalne i globalne; oprogramowanie podstawowe – systemy operacyjne, edytory tekstów, arkusze kalkulacyjne, bazy danych. Oprogramowanie specjalistyczne – programy graficzne, programy statystyczne, programy analizy i wizualizacji danych geologicznych. Zastosowanie edytorów tekstu do tworzenia opracowań wyników badań; zastosowanie arkuszy kalkulacyjnych do przetwarzania i prezentacji wyników badań. Tworzenie i przeszukiwanie baz danych geologicznych. Tworzenie map i przekrojów geologicznych przy pomocy programów wizualizacji danych. Zasady konstruowania i analizy algorytmów przetwarzania danych geologicznych.
Przedmiot i metody geologii dynamicznej. Przegląd procesów endo- i egzogenicznych oraz ich powiązania. Ukształtowanie powierzchni Ziemi, jej wewnętrzna budowa i własności geofizyczne. Wietrzenie fizyczne i chemiczne. Działalność wód płynących. Wody podziemne. Działalność wiatru. Działalność lodowców. Powierzchniowe ruchy masowe. Procesy geologiczne w jeziorach, morzach i oceanach. Procesy prowadzące do powstania skał osadowych. Ruchy skorupy ziemskiej i jej deformacje strukturalne (elementy geologii strukturalnej). Wulkanizm. Plutonizm. Metamorfizm. Elementy geotektoniki. Astroproblemy. Skutki działalności antropogenicznej.
Zarys metodyki badawczej i pojęcia podstawowe. Skala czasu geologicznego a główne wydarzenia w historii litosfery (rozwój oceanów i kontynentów, cykle orogeniczne) i biosfery (ewolucja świata organicznego, wielkie wymierania). Skamieniałości jako narzędzia badania genezy skał osadowych. Paleoekologia i aktualizm geologiczny. Prekambr: kryteria podziału i początki życia na Ziemi. Prekambr w Polsce. Paleozoik: wydarzenia paleogeograficzne i tektoniczne, prowincje facjalne i biogeograficzne. Paleozoik w Polsce. Mezozoik: kryteria podziału, paleogeografia i facje. Mezozoik w Polsce. Kenozoik: paleogeografia i rozwój facjalny, fałdowanie alpejskie, zlodowacenia. Kenozoik w Polsce.
Badania inżyniersko-geologiczne. Inżyniersko-geologiczne klasyfikacje skał i gruntów. Rejonizacja warunków inżyniersko-geologicznych. Podstawowe zasady projektowania i dokumentowania badań inżyniersko-geologicznych. Inżyniersko-geologiczne badania podłoża gruntowego i skalnego dla różnego rodzaju budownictwa i górnictwa. Inżyniersko-geologiczne badania procesów geodynamicznych i praktyczne przeciwdziałanie ich szkodliwym wpływom. Deformacje powierzchni terenu na skutek eksploatacji podziemnej i otworowej. Stan naprężeń i odkształceń wokół wyrobisk górniczych. Zachowanie się podłoża gruntowego w warunkach obciążeń dynamicznych. Inżyniersko-geologiczne problemy przekształcania i ochrony środowiska człowieka.
Jednostki geotektoniczne. Ogólny zarys budowy geologicznej kontynentów i oceanów. Zarys budowy i rozwoju geologicznego Europy: platforma wschodnio-europejska, kaledonidy, waryscydy i alpidy. Podział Polski na jednostki geologiczne. Platforma wschodnio-europejska oraz kaledonidy i waryscydy na obszarze Polski, ze szczególnym uwzględnieniem Sudetów, Zagłębia Górnośląskiego i Gór Świętokrzyskich. Powaryscyjski rozwój obszaru platformowego Polski, Karpaty, rów przedkarpacki.
Złoża surowców energetycznych: węgle kamienne i brunatne, torfy, łupki palne, ropa naftowa i gaz ziemny. Geochemiczne i geologiczne aspekty powstawania złóż, genetyczna charakterystyka i klasyfikacja złóż, rozmieszczenie wybranych złóż na świecie. Światowe zasoby geologiczne i przemysłowe, wydobycie oraz prognozy ekonomiczne. Forma, budowa i jakość polskich złóż surowców energetycznych oraz ich znaczenie dla przemysłu i bilansu energetycznego kraju. Procesy prowadzące do powstania złóż rud metali: migracja i koncentracja pierwiastków w skorupie ziemskiej, poglądy dotyczące zróżnicowania mineralizacji. Klasyfikacja złóż rud. Geologiczne warunki powstawania złóż (endogeniczne, egzogeniczne, metamorficzne). Rodzaje złóż rud poszczególnych metali oraz ich rozmieszczenie na świecie: zasoby, wydobycie oraz prognozy poszukiwawcze, wydobywcze i ekonomiczne. Złoża Polski: typy mineralizacji, rodzaje rud, budowa wybranych złóż, znaczenie dla gospodarki narodowej. Złoża surowców chemicznych: siarka, sole kamienne i siarczany. Złoża surowców skalnych.
Częstość pierwiastków we Wszechświecie (gwiazdy, planety, meteoryty, materia rozproszona). Budowa i skład chemiczny Ziemi: analiza poszczególnych stref Ziemi ze szczególnym uwzględnieniem biosfery. Klasyfikacje geochemiczne pierwiastków. Obieg pierwiastków chemicznych w procesach naturalnych. Podstawy geochemii izotopów. Wykorzystanie izotopów w geologii. Geochemia szczegółowa – omówienie głównych pierwiastków. Podstawy geochemii organicznej.
Krystalografia geometryczna – kryształ, ciała bezpostaciowe – definicje. Metody odwzorowywania kryształów – pomiary goniometryczne, zasady rzutów stereograficznego i gnomonicznego. Podstawowe prawa krystalograficzne. Symetria kryształów, układy i klasy symetrii. Przegląd klas. Morfologia minerałów. Elementy krystalochemii. Optyka kryształów – podstawowe prawa optyki kryształów (podwójne załamanie światła, polaryzacja światła, interferencja, powierzchnie optyczne). Podział optyczny kryształów. Budowa i obsługa mikroskopów optycznych do badań w świetle przechodzącym i odbitym. Mineralogia ogólna – definicje minerału. Własności fizyczne minerałów. Wzory krystalochemiczne.
Powstanie i ewolucja Systemu Słonecznego. Pola fizyczne związane z Ziemią. Pole siły ciężkości – izostazja. Pole magnetyczne i pole termiczne: wielkości opisujące te pola, zmiany występujące w tych polach oraz związki z budową geologiczną Ziemi. Badania paleomagnetyczne i ich wykorzystanie w geologii. Pierwiastki promieniotwórcze a wiek Ziemi. Elementy sejsmologii i sejsmotektoniki. Budowa wnętrza Ziemi. Badania geofizyczne w rozpoznawczych i poszukiwawczych pracach geologicznych (aerogeofizyka, geofizyka powierzchniowa i morska). Podstawy fizyczne i wykorzystanie w poszukiwaniach geologicznych wybranych metod geoelektrycznych (potencjały własne, profilowanie i sondowanie oporu). Metody sejsmiczne refleksyjne i refrakcyjne.
Geneza wód podziemnych. Występowanie wód podziemnych. Woda w strefie aeracji. Podstawowe właściwości hydrogeologiczne skał. Podstawowe prawa ruchu wód podziemnych (prawo Darcy'ego, współczynnik filtracji i metody jego oznaczania, współczynnik przepuszczalności). Źródła i ich charakterystyka. Dopływy wód do otworów studziennych (prawo Dupuit’a). Próbne pompowania w warunkach ruchu ustalonego i nieustalonego. Metody określania wielkości dopływu do wyrobisk górniczych. Własności fizyczne i chemiczne wód podziemnych. Kartografia hydrogeologiczna. Zanieczyszczenia i ochrona wód podziemnych.
Rodzaje, metody i techniki kartowania geologicznego. Mapy geologiczne, ich rodzaje, treść i zastosowanie. Kartowanie powierzchniowe, kartowanie odsłonięć i między odsłonięciami. Wydzielanie geologiczne. Metody rejestrowania szybkich procesów geologicznych. Elementy fotointerpretacji i teledetekcji. Prace związane z edycją mapy geologicznej. Geologiczne kartowanie wgłębne.
Pojęcia podstawowe, zakres i metodyka badawcza. Podstawy optyki kryształów. Charakterystyka optyczna minerałów skałotwórczych. Zagadnienia petrologiczne skał magmowych: geneza i ewolucja magmy, różnicowanie magm, klasyfikacja i rozmieszczenie w skorupie ziemskiej. Charakterystyka skał metamorficznych: procesy metamorficzne, klasyfikacja i przegląd systematyczny. Charakterystyka skał osadowych: geneza i diageneza, klasyfikacja i przegląd systematyczny. Podstawowe zasady mikroskopowego opisu skał. Mikroskopowe rozpoznawanie skał i minerałów skałotwórczych. Metody interpretacji petrologicznych.
Przedmiot, metody i podział paleontologii, jej znaczenie dla nauk biologicznych i geologicznych. Skamieniałości. Teoria ewolucji. Mikropaleontologia, specyfika badań mikropaleontologicznych. Ważne grupy mikroorganizmów kopalnych: głównie otwornice, małżoraczki, konodonty, skolekodonty. Informacje o ważnych grupach bezkręgowców: gąbki, jamochłony, głównie stromatopory i koralowce, mszywioły, stawonogi, głównie trylobity, mięczaki – ślimaki, małże i głowonogi, ramienionogi, szkarłupnie, głównie jeżowce i liliowce, półstrunowce i graptolity. Kręgowce kopalne. Podstawowe wiadomości z paleobotaniki: glony. przykłady wyższych roślin kopalnych.
Pojęcia podstawowe oraz metodyka badań sedymentologicznych. Związek sedymentologii z petrologią, hydrologią, stratygrafią i analizą facjalną. Współczesne i kopalne serie osadowe. Depozycja osadów klastycznych: analiza cech teksturalnych osadów, struktury sedymentacyjne i przestrzenne modele facjalne środowisk lądowych i morskich. Zasady interpretacji genezy skał osadowych. Praktyczne zastosowania sedymentologii w poszukiwaniu złóż kopalin użytecznych oraz prognozowaniu ich eksploatacji. Znaczenie sedymentologii w poznaniu i ochronie zasobów litosfery, hydrosfery i atmosfery.
Fizyczne mechanizmy procesów tektonicznych, właściwości deformacyjne skał. Geneza średnich struktur drobnych. Spękania, uwarunkowanie ich roli w hydrogeologii i mineralogenezie. Szczególne cechy tektoniki kompleksów metamorficznych. Tektonika ciał magmowych. Tektonika solna. Glacitektonika. Neotektonika i morfotektonika. Kontynentalna i oceaniczna skorupa ziemska, litosfera i astenosfera. Ruch skorupy ziemskiej, baseny sedymentacyjne. Przejawy tektoniki płyt litosfery. Budowa i rozwój wielkich struktur geologicznych, zwłaszcza kratonów (platform), ryflów, biernych obrzeży kontynentów, grzbietów i basenów oceanicznych, stref subdukcji i kolizji. Terrany. Tektonofizyczne interpretacje procesów geotektonicznych.
Podstawowe pojęcia z zakresu górnictwa i wiertnictwa. Schemat funkcjonowania zakładu górniczego. Rodzaje wyrobisk i ich zadania. Sposoby i systemy eksploatacji złóż: metody urabiania kopaliny, transport w zakładach górniczych, wentylacja wyrobisk górniczych. Kierunki rozwoju i współczesne problemy górnictwa i wiertnictwa. Klasyfikacja otworów i metod wiertniczych. Przegląd metod wiertniczych. Otwory studzienne: konstrukcja otworów, dobór filtrów, obserwacje poziomów wodonośnych, próbne pompowanie i interpretacja wyników. Zadania płuczki wiertniczej. Rurowanie i zamykanie wód. Przyczyny awarii wiertniczych, roboty ratunkowe, narzędzia do instrumentacji. Geologiczna obsługa wierceń.
Pojęcia podstawowe. Ekosystem globalny. Antropopresja. Cele i zadania ochrony ekosystemów. Klimat. Efekt cieplarniany i kwaśne deszcze. Stan zanieczyszczenia atmosfery – monitoring. Biosfera. Antropogeniczne przeobrażenia zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Monitoring jakości i ilości zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Ochrona zasobów wodnych. Degradacja litosfery. Antropogeniczne przeobrażenia środowiska geologicznego. Rekultywacja rolnicza, leśna, komunalna i wodna. Odpady. Minimalizacja wytwarzanych odpadów. Maksymalne wykorzystanie odpadów – recykling. Zasady lokalizowania i zabezpieczenia obiektów uciążliwych dla środowiska przyrodniczego. Metody teledetekcyjne. Minitoring środowiska jako system wczesnego ostrzegania i śledzenia stanu skażenia środowiska. Zarządzanie zasobami przyrody. Rola administracji państwowej i samorządowej w ochronie i kształtowaniu środowiska.
VI.
ZALECENIA
ZALECENIA