Określenie minimalnych wymagań programowych dla studiów magisterskich na kierunkach: "chemia", "filologia", "geografia".

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MEN.1998.7.43

Akt utracił moc

Wersja od: 1 października 1998 r.

Uchwała Nr 237/98

Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego

z dnia 18 czerwca 1998 r.

w sprawie określenia minimalnych wymagań programowych dla studiów magisterskich na kierunkach: "chemia", "filologia", "geografia".

Działając na podstawie art. 42 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, z późniejszymi zmianami), Rada Główna uchwala, co następuje:

§  1.

1. Określa się minimalne wymagania programowe na studiach magisterskich dla kierunków studiów:

– "chemia",

– "filologia",

– "geografia".

2. Wymagania, o których mowa w ust. 1, stanowią załączniki do niniejszej uchwały.

§ 2. Przekazuje się niniejszą uchwałę Ministrowi Edukacji Narodowej oraz rektorom szkół wyższych.

§ 3. Uchwała wchodzi w życie z dniem 1 października 1998 r.

ZAŁĄCZNIKI

ZAŁĄCZNIK Nr 1

Minimalne wymagania programowe dla studiów magisterskich.

Kierunek: CHEMIA

I.

WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku chemia trwają 5 lat (10 semestrów). Ogólna liczba godzin powinna wynosić około 3500, w tym minimalne wymagania programowe stanowią 1860 godzin. Wymagania te obejmują bloki przedmiotów: kształcenia ogólnego, podstawowych oraz kierunkowych.

II.

SYLWETKA ABSOLWENTA

Magister chemii powinien posiadać:

– wiedzę w zakresie podstawowych zagadnień chemii opartą na szerokich podstawach matematyki i nauk przyrodniczych;

– biegłość w wybranej specjalności umożliwiającej podjęcie pracy w przemyśle, jednostkach badawczych (uczelniach), oraz innych – niekoniecznie związanych z chemią;

– umiejętność nauczania w szkolnictwie podstawowym i średnim (po uzupełnieniu wykształcenia o blok przedmiotów kształcenia nauczycielskiego).

III.

GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A.	PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO	240 godzin
B.	PRZEDMIOTY PODSTAWOWE	270 godzin
C.	PRZEDMIOTY KIERUNKOWE	1350 godzin
Razem:		1860 godzin

IV.

PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A.	PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO	240 godzin
1.	Przedmioty humanistyczne (filozofia, etyka, metodologia nauk przyrodniczych, ochrona własności intelektualnej lub inne do wyboru)	60 godzin
2.	Język obcy (angielski)	120 godzin
3.	Wychowanie fizyczne	60 godzin
B.	PRZEDMIOTY PODSTAWOWE	270 godzin
4.	Matematyka	150 godzin
5.	Fizyka	90 godzin
6.	Informatyka	30 godzin
C.	PRZEDMIOTY KIERUNKOWE	1350 godzin
7.	Chemia analityczna i analiza instrumentalna	240 godzin
8.	Chemia fizyczna, teoretyczna i krystalografia	390 godzin
9.	Chemia ogólna i nieorganiczna	300 godzin
10.	Chemia organiczna i makromolekuł	360 godzin
11.	Technologia chemiczna	60 godzin

V.

TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

4. Matematyka

Ciągi i szeregi liczbowe, szeregi potęgowe i trygonometryczne. Rachunek różniczkowy funkcji jednej zmiennej (funkcje elementarne, ciągłość i granica funkcji, pochodna funkcji i jej zastosowania). Rachunek całkowy funkcji jednej zmiennej (całka oznaczona i nieoznaczona, podstawowe metody obliczania całek, zastosowanie całek oznaczonych). Liczby zespolone. Algebra liniowa (macierze i podstawowe pojęcia z nimi związane, układy równań, wyznaczniki, wartości i wektory własne). Funkcje wielu zmiennych (ciągłość i granica funkcji, pochodne cząstkowe, pochodna i jej zastosowania, ekstrema funkcji). Całki podwójne i potrójne. Równania różniczkowe (podstawowe typy równań całkowalnych elementarnie, równania liniowe wyższych rzędów, układy równań liniowych o stałych współczynnikach). Elementy geometrii analitycznej i przestrzennej. Podstawy teorii grup. Szeregi Fouriera. Elementy rachunku prawdopodobieństwa.

5. Fizyka

Obszar zainteresowań i metody badawcze fizyki. Mechanika punktów materialnych i dynamika bryły sztywnej. Zasady zachowania energii, pędu i momentu pędu. Oddziaływanie grawitacyjne. Sprężyste własności materii. Drgania i fale w ośrodkach sprężystych. Polaryzacja, interferencja i dyfrakcja fal. Podstawy teorii pola elektromagnetycznego. Fale elektromagnetyczne. Oddziaływanie pola z materią. Elektryczne i magnetyczne właściwości materii. Podstawy mechaniki kwantowej. Budowa atomu i cząsteczki. Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Elementy fizyki jądrowej.

6. Informatyka

Podstawy obsługi komputerów osobistych. Systemy operacyjne, polecenia systemowe, obsługa plików i katalogów, atrybuty plikowe, polecenia konfiguracyjne, podstawy przetwarzania wsadowego, standardowe strumienie informacji, filtry, polecenia zewnętrzne i wewnętrzne, otoczenie procesora poleceń, uruchamianie programów, zarządzanie pamięcią i konfiguracja komputera. Rozwiązywanie problemów w oparciu o maszyny cyfrowe, języki programowania, kompilatory, zintegrowane środowisko programisty, tworzenie, kompilacja i uruchamianie programów. Struktura programu, słowa kluczowe, identyfikatory, typy danych i ich opis, instrukcje, funkcje i procedury, moduły. Kodowanie algorytmów, stabilność numeryczna algorytmów, elementy metod numerycznych. Obsługa programów użytkowych wykorzystywanych w chemii.

C. PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

7. Chemia analityczna i analiza instrumentalna

Chemia analityczna. Oznaczalność i wykrywalność pierwiastków. Metody oddzielania stosowane podczas analizy (ekstrakcja, wymiana jonowa, chromatografia, metody oparte na strącaniu). Podstawy analizy jakościowej: identyfikacja i rozdzielanie wybranych jonów w roztworach. Podstawy analizy ilościowej: metody oparte na przeniesieniu protonów (alkacymetria), elektronów (nadmanganometria, chromianometria, bromianometria, jodometria), jonów i cząsteczek (kompleksometria) oraz wykorzystujące równowagi w układach niejednorodnych (analiza wagowa, miareczkowanie strąceniowe). Wskaźniki w reakcjach kwasowo-zasadowych, redoksowych, kompleksowania, strącania. Przygotowanie prób do analiz (pobieranie, rozpuszczanie, mineralizacja). Standaryzacja metod analitycznych. Opracowanie statystyczne wyników analizy chemicznej.

Analiza instrumentalna. Opis i klasyfikacja metod instrumentalnych. Metodologia: kalibracja, interferencja, selektywność, dokładność, precyzja. Metody spektroskopowe. Widma absorpcyjne i emisyjne, prawa absorpcji. Zastosowania analityczne spektroskopii: elektronowej absorpcyjnej i emisyjnej. oscylacyjnej. Ramana, rezonansu jądrowego i elektronowego, promieniowania rentgenowskiego, absorpcji atomowej oraz spektrometrii mas. Metody elektrochemiczne: woltamperometria, potencjometria, oscylometria, kulometria oraz konduktometria. Polarografia stało- i zmiennoprądowa. Zastosowanie elektrod jonoselektywnych. Chromatografia gazowa i cieczowa. Analiza jakościowa i ilościowa w oparciu o chromatografię gazową i wysokosprawną chromatografię cieczową. Chromatografia jonowa. Chromatografia w warunkach nadkrytycznych. Sprzężenie metod chromatograficznych ze spektroskopowymi.

8. Chemia fizyczna, teoretyczna i krystalografia

Chemia fizyczna. Właściwości podstawowych stanów skupienia materii: gazów, cieczy, ciał stałych. Podstawowe pojęcia termodynamiki chemicznej: układ, otoczenie, procesy odwracalne i nieodwracalne, funkcje stanu (energia, entalpia. entropia, energia swobodna, entalpia swobodna, potencjał chemiczny) oraz związki pomiędzy nimi, parametry stanu, praca i ciepło. I i II zasada termodynamiki. Fenomenologiczna i molekularna interpretacja energii i entropii. Termodynamika procesów chemicznych: doświadczalne i teoretyczne metody określania zmian energetycznych i entropowych. Termodynamiczne kryteria równowagi chemicznej, stałe równowagi, wpływ temperatury i ciśnienia na stan równowagi. Elementy termodynamiki procesów nieodwracalnych: bodźce, przepływy termodynamiczne, źródło entropii, stany stacjonarne a stan równowagi układu. Opis otaczającego nas świata na gruncie termodynamiki. Termodynamika procesu mieszania: roztwory doskonałe, rzeczywiste i nieskończenie rozcieńczone. Równowagi fazowe w układach jedno- i wieloskładnikowych: reguła faz, diagramy fazowe, procesy parowania, destylacji, rektyfikacji, krystalizacji i ekstrakcji. Fizykochemiczny opis procesu adsorpcji na powierzchni cieczy i faz stałych, izotermy adsorpcji. Zjawisko osmozy. Termodynamika procesów nieodwracalnych a kinetyka chemiczna. Pojęcie rzędu, cząsteczkowości, stałej szybkości i energii aktywacji reakcji. Procesy chemiczne proste i złożone (przeciwne, współbieżne, następcze). Teoria zderzeń oraz stanu przejściowego. Kataliza homo- i heterogeniczna. Autokataliza. Kataliza w przyrodzie ożywionej. Fenomenologiczny i teoretyczny opis właściwości roztworów elektrolitów, przewodnictwo. Termodynamika i kinetyka procesów elektrochemicznych: samorzutnych (ogniwa) i wymuszonych (elektroliza). Siła elektromotoryczna i związki tejże z wielkościami charakteryzującymi procesy elektrodowe. Podstawowe elektrody. Potencjał elektrod – zależność od stężenia i temperatury. Konwersja i akumulacja energii elektrycznej. Korozja. Układy koloidalne: budowa, właściwości optyczne i elektryczne. Podstawy teoretyczne spektroskopii molekularnej: elektronowej (fotoelektronowej), oscylacyjnej, Ramana, rotacyjnej, magnetycznego rezonansu jądrowego i elektronowego, rezonansu spinowego oraz spektrometrii mas. Elektryczne i magnetyczne właściwości cząsteczek. Elementy fotochemii, sonochemii i radiochemii.

Chemia teoretyczna. Podstawy chemii kwantowej. Zasada de Broglie'a, zasada nieoznaczoności Heisenberga. Równania Schroedingera zależne i niezależne od czasu. Przybliżenie jednoelektronowe. Metoda Hartree-Focka. Przybliżenie Borna-Oppenheimera, metoda LCAO MO. Wiązanie chemiczne, hybrydyzacja. Zastosowania teorii grup. Podstawy spektroskopii molekularnej. Metody obliczeniowe chemii kwantowej: półempiryczne i ab initio. Korelacja elektronowa. Metody wychodzące poza przybliżenie jednoelektronowe. Podstawy termodynamiki statystycznej. Entropia a prawdopodobieństwo, teoria przemian chemicznych. Oddziaływania międzycząsteczkowe: Van der Waalsa (despersyjne) i elektronodonorowo-akceptorowe, wiązania wodorowe. Elementy mechaniki i dynamiki molekularnej.

Krystalografia. Pojęcie kryształu jako fazy uporządkowanej. Komórki elementarne. Elementy krystalografii geometrycznej. Teoria sieciowa budowy kryształów, symetria punktowa, symetria sieci, grupy przestrzenne. Etapy procesu krystalizacji. Krystalografia strukturalna. Metody dyfrakcyjne (prawo Bragga), badania struktury (rentgenografia, elektronografia, neutronografia). Krystalochemia. Klasyfikacja struktur krystalicznych ze względu na oddziaływania (metaliczne, jonowe, kowalencyjne, dyspersyjne, tworzące wiązania wodorowe), elementy krystalochemii makromolekuł. Krystalofizyka. Pojęcie własności fizycznej i jej opis tensorowy, grupy graniczne.

9. Chemia ogólna i nieorganiczna

Chemia ogólna. Budowa atomu. Struktura elektronowa atomu wieloelektronowego. Właściwości okresowe pierwiastków wieloelektronowych. Wiązania chemiczne i oddziaływania międzycząsteczkowe. Stechiometria. Reakcje chemiczne. Fazy gazowa, ciekła i stała oraz ich elementarne właściwości. Efekty energetyczne i entropowe reakcji chemicznych. Równowaga i kinetyka chemiczna. Oddziaływanie typu kwas-zasada. Równowagi jonowe. Reakcje chemiczne z przeniesieniem elektronu. Elementy elektrochemii.

Chemia nieorganiczna. Klasyfikacja związków nieorganicznych. Wiązania chemiczne a struktura cząsteczek. Reaktywność związków nieorganicznych. Przegląd podstawowych grup pierwiastków: wodór, litowce, berylowce, borowce, węglowce, azotowce, tlenowce, fluorowce, helowce. Związki metaloorganiczne pierwiastków bloku s i p. Pierwiastki przejściowe. Budowa i właściwości związków metali przejściowych. Związki kompleksowe i ich reaktywność. Pierwiastki bloku d. Związki metaloorganiczne pierwiastków bloku d. Pierwiastki bloku f. Elementy chemii bionieorganicznej.

10. Chemia organiczna i makromolekuł

Chemia organiczna. Struktura a wiązanie chemiczne. Hybrydyzacja, rezonans, elektroujemność i polaryzacja wiązań. Rozpad homolityczny i heterolityczny wiązania chemicznego. Diagramy energetyczne reakcji, pojęcie stanu przejściowego i produktu przejściowego. Nazewnictwo IUPAC. Reguły określenia izomerii E/Z, nomenklatura R/S dla związków chiralnych. Alkany, alkeny, alkiny. Reaktywność. Addycja do wiązań wielokrotnych. Struktura karbokationów i ich trwałość. Wolnorodnikowa i jonowa polimeryzacja. Skoniugowane dieny, rezonans. Addycja elektrofilowa do alkinów. Związki aromatyczne. Kryterium aromatyczności. Rezonans. Substytucja elektrofilowa. Izomeria wielopodstawionych związków aromatycznych. Reaktywność, wpływ skierowujący podstawnika. NukleofiIowe podstawienie związków aromatycznych. Benzyn. Halogenowanie w łańcuchu bocznym: kation, anion i rodnik benzylowy. Policykliczne węglowodory aromatyczne. Stereochemia. Centra stereogeniczne (chiralne). Enancjomery, diastereoizomery, związki mezo, mieszaniny racemiczne i ich rozdział. Analiza konformacyjna cykloheksanu. Halogenki alkilowe. Substytucja nukleofilowa S_N1, S_N2. Reakcje eliminacyjne E1 i E2 – mechanizm i stereochemia. Alkohole, fenole, etery i epoksydy. Reaktywność: reakcje z halogenkami alkilowymi, halogenkami fosforu, dehydratacja, reakcje z metalami, utlenianie, acylowanie. Synteza eterów, tioli i siarczków. Aminy: zasadowość i nukleofilowość. Synteza i reakcje amin: alkilowanie, degradacja soli aminowych, acylowanie. Związki diazoniowe – wykorzystanie w syntezie organicznej. Aldehydy i ketony. Monosacharydy, disacharydy, polisacharydy. Aminokwasy i peptydy: wiązanie peptydowe, struktura dipolarna, punkt izoelektryczny. Struktura i właściwości grupy karbonylowej. Addycja nukleofilowa wody, alkoholi, amin i związków Grignarda do grupy karbonylowej. Reakcja Wittiga. Kwasy karboksylowe i ich pochodne. Kwasowość. Synteza kwasów karboksylowych, reakcje estryfikacji. Tworzenie halogenków kwasowych, amidów, bezwodników. Alkilowanie i acylowanie enoli i jonów enolanowych. Wykorzystanie acetylooctanu etylu i malonianu dietylu w syntezie organicznej. Reakcje kondensacji: kondensacja aldolowa, Claisena, Michaela i podobne. Enaminy i ich wykorzystanie w syntezie. Przegrupowania karbokationów. Związki heterocykliczne. Reakcje z odczynnikami elektrofilowymi i nukleofilowymi – utlenianie i redukcja. Właściwości kwasowo-zasadowe związków organicznych. Spektroskopia UV–VIS, IR, Ramana i NMR – narzędzie dla określania struktury. Zastosowania spektrometrii mas w chemii organicznej. Synteza organiczna. Koncepcja retrosyntezy. Pojęcie syntonu. Przemiany grup funkcyjnych. Koncepcja grup blokujących.

Chemia makromolekuł. Pojęcie makromolekuły i polimeru. Główne metody syntezy makromolekuł. Polimeryzacja i polikondensacja. Procesy polimeryzacji łańcuchowej. Reakcje elementarne: inicjowanie, propagacja, terminacja i transfer. Polimeryzacja rodnikowa i jonowa. Ważniejsze klasy polimerów: polimery karbołańcuchowe, heterołańcuchowe, poliolefiny, polimery winylowe, poliestry i poliamidy. Elementy chemii supramolekuł. Biomakromolekuły: polipeptydy, kwasy nukleinowe, kwasy tejchojowe, polisacharydy oraz ich elementy strukturalne. Ważniejsze metody syntezy polipeptydów, polinukleotydów i polisacharydów. Synteza na fazie stałej. Metody zautomatyzowane. Metoda PCR w syntezie DNA. Struktura pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowa biomolekuł. Helisy lewo- i prawoskrętne. Podwójna helisa DNA, wyższe struktury białek. Kolagen.

11. Technologia chemiczna

Technologia chemiczna – obszar zainteresowań oraz związki z innymi naukami przyrodniczymi i technicznymi. Fizykochemiczne podstawy procesów technologicznych. Zasady technologiczne. Operacje i procesy jednostkowe: transport ciepła, transport masy (gazów, płynów, ciał stałych). Rozdzielanie układów zdyspergowanych, rektyfikacja, krystalizacja, ekstrakcja. Rozdzielanie w oparciu o zjawisko osmozy i odwróconej osmozy. Baza surowcowa przemysłu chemicznego. Zachowawczy i destrukcyjny przerób ropy naftowej, technologia związków siarki i azotu. Kataliza i katalizatory. Technologie nowych materiałów. Problemy ochrony środowiska przyrodniczego: zagospodarowanie i utylizacja odpadów stałych oraz ścieków. Charakterystyka światowego i polskiego przemysłu chemicznego.

VI.

ZALECENIA.

Przynajmniej 60% zajęć powinno być realizowanych w formie ćwiczeń rachunkowych i laboratoryjnych. Program studiów powinien obejmować (w zależności od specjalności i specyfiki uczelni) praktyki przemysłowe, laboratoryjne bądź pedagogiczne.

ZAŁĄCZNIK Nr 2

Minimalne wymagania programowe studiów magisterskich.

Kierunek: FILOLOGIA

I.

WYMAGANIA OGÓLNE

Termin filologia uwzględnia bardzo szeroką gamę specjalności. Różnią się one często znacznie jedna od drugiej, zarówno co do wymiaru godzin, jak też liczby przedmiotów. Dzieli je liczba godzin poświęconych na praktyczne opanowanie odpowiednich języków (w przypadku niektórych filologii występują dwa lub trzy języki). Ponadto na anglistyce, germanistyce i romanistyce (filologia francuska) odpowiednio język angielski, niemiecki i francuski jest środkiem komunikacji (przedmioty kierunkowe: wykłady ćwiczenia i seminaria są przeprowadzane w języku specjalności), a ich praktyczna nauka odbywa się na poziomie bardzo zaawansowanym i realizowana jest nieco inaczej niż np. nauka języków skandynawskich – na specjalnościach skandynawskich. Na tych specjalnościach studenci poznają język od podstaw, a zajęcia podstawowe prowadzone są w języku polskim. Biorąc pod uwagę ten fakt, minimum różnicuje specjalności kierunku dzieląc je na dwie grupy:

grupa A obejmuje te specjalności, gdzie nauka języka rozpoczyna się od poziomu bardzo zaawansowanego (anglistyka, germanistyka, romanistyka, rusycystyka) oraz filologie takie, jak np.: klasyczna, słowiańska, białoruska, ukraińska, na których nauka języka rozpoczyna się od początku, ale może być ona realizowana w wymiarze godzinowym zbliżonym do specjalności, na których naukę języka się kontynuuje;

grupa B obejmuje pozostałe filologie, tzn. te, na których nauka języka rozpoczyna się od początku i wymaga ona znacznie większej liczby godzin. Po uwzględnieniu powyższego podziału, minimum programowe obejmuje odpowiednio:

grupa A: 1665 godzin;

grupa B: 1965 godzin.

Całkowita ilość godzin programów realizowanych na specjalnościach grupy A winna mieścić się w przedziale 2000 do 3000, podczas gdy całkowitą ilość godzin programów realizowanych na specjalnościach grupy B określa się od 2700 do 3900. Studia magisterskie trwają dziesięć semestrów.

Minimalne wymagania programowe nie uwzględniają minimum programów umożliwiających uzyskanie przez filologa dodatkowych kwalifikacji zawodowych: nauczyciela języka, tłumacza, wydawcy, edytora itp. Są one realizowane fakultatywnie, według wymogów programowych określanych w innych dokumentach.

II.

SYLWETKA ABSOLWENTA

Absolwent kierunku reprezentuje wysoki poziom przygotowania ogólnohumanistycznego oraz posiada ogólną znajomość literatury, kultury i historii obszaru językowego wybranego języka i ogólne wykształcenie językoznawcze. Ponadto, absolwent jest specjalistą w zakresie praktycznej znajomości języka i w zależności od wybranej specjalizacji naukowej, uzyskując tytuł zawodowy "magister filologii", jest on specjalistą – znawcą literatury danego języka, zagadnień kulturowych danego obszaru językowego, lub specjalistą z zakresu językoznawstwa. Przygotowanie filologa pozwala na zdobycie dodatkowych kwalifikacji, umożliwiających wykonywanie zawodu nauczyciela, tłumacza, wydawcy, organizatora i propagatora kultury danego obszaru językowego itp.

III.

GRUPY PRZEDMIOTÓW I OBCIĄŻENIA GODZINOWE:

		grupa A	grupa B
1.	PRZEDMIOTY OGÓLNE	330 godzin	330 godzin
2.	PRZEDMIOTY PODSTAWOWE I KIERUNKOWE	1335 .godzin	1635 godzin
Razem:		1665 godzin	1965 godzin

IV.

PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE:

1.	PRZEDMIOTY OGÓLNE (A i B) ogółem:	330 godzin
	Przedmiot do wyboru (np. informatyka, logika, przedmioty przyrodnicze, podstawy ochrony własności intelektualnej)	30 godzin
	Historia filozofii	60 godzin
	II język obcy^1	120 godzin
	Łacina/Staro-cerkiewno-słowiański^2	60 godzin
	W-F	60 godzin
2.	PRZEDMIOTY PODSTAWOWE I KIERUNKOWE
	A:	1335 godzin
	B:	1635 godzin
	Blok zajęć literaturoznawczych:
	Wstęp do literaturoznawstwa	30 godzin
	Historia literatury	120 godzin
	Blok zajęć z zakresu zagadnień kulturowych:
	Kultura obszaru językowego	60 godzin
	Historia obszaru językowego	30 godzin
	Blok zajęć językoznawczych
	Wstęp do językoznawstwa	30 godzin
	Gramatyka opisowa	120 godzin
	Historia języka z elementami gramatyki historycznej	30 godzin
	Gramatyka kontrastywna/metryka^3	15 godzin
	Praktyczna nauka jeżyka specjalności^4 A:	900 godzin
	B:	1200 godzin

V.

TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW PODSTAWOWYCH I KIERUNKOWYCH

Wstęp do literaturoznawstwa

Teoria dzieła literackiego, stylistyka, wersyfikacja, rodzaje i gatunki literackie.

Historia literatury

Historia piśmiennictwa obszaru językowego danego języka, uwzględniająca reprezentatywne pozycje literatury: poezji, dramatu i prozy.

Historia kultury

Elementy historii i kultury danego obszaru językowego, wyznaczające jego specyfikę kulturową.

Wstęp do językoznawstwa

Kategorie językowe, poziomy analizy języka, relacje paradygmatyczne i syntagmatyczne, wybrane zagadnienia historii językoznawstwa.

Gramatyka opisowa

Treści obejmują działy tematyczne istotne dla danego języka spośród: fonetyki, fonologii. morfologii, składni, semantyki, pragmatyki.

Gramatyka kontrastywna

Pojęcia, zasady i cele analizy porównawczej.

Historia języka

Historyczny kontekst rozwoju języka z uwzględnieniem cech systemu gramatycznego danego języka na najistotniejszych etapach jego rozwoju.

VI.

ZALECENIA

Przedmioty, które powinny być realizowane na wymienionych specjalnościach oprócz minimum dla kierunku.

Filologia bałtycka: język łotewski 60 godzin

Filologia romańska: drugi język romański 240 godzin

Filologia rumuńska: język francuski 800 godzin

Filologia słowiańska: drugi język słowiański 240 godzin

Filologia ukraińska i białoruska: język rosyjski 240 godzin

_________________________

¹ II język obcy może być realizowany zgodnie z "Zaleceniami"

² W zależności od historycznej przynależności języka głównego

³ Przedmiot realizowany na filologii klasycznej

⁴ W przypadku "Filologii klasycznej" należy tutaj rozumieć "języki specjalności"

ZAŁĄCZNIK Nr 3

Minimalne wymagania programowe dla studiów magisterskich

Kierunek: GEOGRAFIA

I.

WYMAGANIA OGÓLNE

Studia magisterskie na kierunku geografia trwają 5 lat (10 semestrów). Zakłada się, że łączny wymiar zajęć powinien wynosić ok. 3000 godzin. Minimum programowe wynosi 1200 godzin. Obejmuje ono jedynie przedmioty kształcenia ogólnego, podstawowego i kierunkowego, wspólne dla wszystkich specjalności.

II.

SYLWETKA ABSOLWENTA

Magister geografii powinien posiadać:

– znajomość podstawowych dyscyplin geograficznych, opartą na szerokiej podstawie nauk ścisłych i przyrodniczych;

– biegłość w odpowiedniej specjalności dającą przygotowanie do pracy zawodowej i naukowej;

– umiejętność nauczania w szkołach podstawowych i średnich (po odbyciu odpowiedniego kształcenia nauczycielskiego).

III.

GRUPY PRZEDMIOTÓW I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A.	PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO	210 godzin
B.	PRZEDMIOTY PODSTAWOWE	675 godzin
C.	PRZEDMIOTY KIERUNKOWE	315 godzin
Razem:		1200 godzin

IV.

PRZEDMIOTY W GRUPACH I MINIMALNE OBCIĄŻENIA GODZINOWE

A.	PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO
1.	Przedmioty humanistyczne (do wyboru)	30 godzin
2.	Język obcy	120 godzin
3.	Wychowanie fizyczne	60 godzin
B.	PRZEDMIOTY PODSTAWOWE
1.	Matematyka	60 godzin
2.	Fizyka	30 godzin
3.	Astronomiczne podstawy geografii	30 godzin
4.	Geograficzne systemy informacyjne (GIS)	45 godzin
C.	PRZEDMIOTY KIERUNKOWE
1.	Geografia fizyczna
	– geomorfologia	60 godzin
	– hydrologia i oceanografia	60 godzin
	– meteorologia i klimatologia	60 godzin
2.	Geografia społeczno-ekonomiczna
	– geografia ekonomiczna (przemysł, rolnictwo, usługi)	75 godzin
	– geografia społeczna	60 godzin
	– geografia osadnictwa	45 godzin
3.	Geografia regionalna
	– geografia Polski (fizyczna i ekonomiczna)	90 godzin
	– geografia regionalna świata	90 godzin
4.	Geologia	75 godzin
5.	Kartografia i topografia	90 godzin
6.	Gleboznawstwo i geografia gleb	45 godzin
7.	Podstawy kształtowania i ochrona środowiska	30 godzin
8.	Teledetekcja	45 godzin

Uwaga: Przedmioty kierunkowe mogą być realizowane cząstkowo w ramach kilku różnych zajęć lub łączone. Dopuszcza się przesuwanie niektórych treści programowych w obrębie przedmiotów pokrewnych.

V.

TREŚCI PROGRAMOWE PRZEDMIOTÓW

B. PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. Matematyka

Rachunek macierzowy, zastosowanie macierzy do rozwiązywania układów równań. Układy współrzędnych i ich transformacje. Elementy rachunku różniczkowego i całkowego. Podstawy statystyki matematycznej.

2. Fizyka

Dynamika bryły sztywnej. Precesja, nutacja i efekt giroskopowy. Pole grawitacyjne. Drgania i fale sprężyste. Podstawy teorii elastyczności z zastosowaniem do ośrodków skalnych. Budowa Ziemi, trzęsienia Ziemi. Zjawiska transportu w płynach. Elementy termodynamiki. Przejścia fazowe (krzepnięcie, skraplanie, sublimacja). Podstawowe prawa pola elektromagnetycznego. Pole geomagnetyczne. Własności magnetyczne minerałów i skał. Zjawisko promieniotwórczości i przemiany promieniotwórcze. Metody detekcji promieniowania jądrowego. Badania fizyczne mikrostruktury minerałów i skał.

3. Astronomiczne podstawy geografii

Układy współrzędnych na Ziemi i sferze niebieskiej, ruchy ciał niebieskich w układzie topocentrycznym, czasy, ruch obrotowy i obiegowy Ziemi i jego skutki, zjawiska w układzie Ziemia-Księżyc, Ziemia jako jedna z planet Układu Słonecznego, związki Ziemia-Słońce, ewolucja materii we Wszechświecie.

4. Geograficzne systemy informacyjne (GIS)

Podstawowe wiadomości z zakresu obsługi i wykorzystywania komputera. GIS (Geographical Information System) czyli Geograficzne Systemy Informacyjne. Cel, zakres i przydatność GIS w edukacji geograficznej oraz możliwość ich zastosowań w nauce, dydaktyce i życiu gospodarczym. Wymagania sprzętowe, programy i inne informacje o bazach danych informatycznych wraz z programami interpretującymi, na przykład programem ARC/INFO, jednym z najbardziej znanych pakietów GIS (systemie służącym do przestrzennej analizy informacji). Zapoznanie się z pojęciem warstwy jako podstawowego elementu definiującego przestrzenne i tematyczne atrybuty obiektów, tworzenie, edycja oraz wykorzystywanie. Wprowadzenie do programów wspomagających projektowanie np. AUTOCAD. Tworzenie map w programie AUTOCAD. Poznanie narzędzi operujących na poszczególnych obiektach, warstwach i bibliotekach, takich jak: translacja, dygitalizacja, edycja i analiza. Opanowanie podstaw pracy z w/w programami i interpretacja wyników. Możliwość współpracy z innymi programami.

C. PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA KIERUNKOWEGO

1. Geografia fizyczna

Geomorfologia. Geomorfologia jako nauka. Czynniki endogeniczne i ich rola w powstawaniu form powierzchni Ziemi. Czynniki egzogeniczne i ich rola w kształtowaniu powierzchni Ziemi. Morfogeniczna działalność czynników denudacyjnych. Procesy i formy denudacyjne. Morfogeniczna działalność rzek. Ruch wody rzecznej. Działalność wody płynącej. Typy koryt i rzek. Doliny rzeczne. Rzeźba fluwialno-denudacyjna, jej uwarunkowania oraz teorie rozwoju. Procesy i formy krasowe. Procesy i formy sufozyjne. Kształtowanie się rzeźby w poszczególnych strefach klimatycznych (glacjalna, peryglacjalna, umiarkowana, półsucha i sucha). Rzeźba litoralna. Formy biogeniczne. Formy antropogeniczne.

Hydrologia i oceanografia. Rozwój hydrologii i jej podział. Hydrosfera, obieg wody, zasoby wodne. Bilans wodny i modele matematyczne obiegu wody. Wody podziemne, ich podział, reżim i pochodzenie. Warunki występowania i zasoby wód podziemnych w Polsce. Źródła – ich reżim i klasyfikacja. Potamologia i jej rozwój. Warunki występowania cieków i reżimy rzeczne oraz metody ich badań. Stan wody, przepływ, temperatura, rodzaje i transport rumowiska. Limnologia i jej rozwój. Morfometria, klasyfikacja i rozmieszczenie jezior na kuli ziemskiej. Cechy fizyczne i chemiczne wód. Osady jeziorne. Reżim jezior. Mokradła. Glacjologia. Warunki powstawania i typy lodowców oraz ich reżim i rozmieszczenie. Termika i zjawiska lodowe. Oceanografia i jej podział. Zasolenie mórz i oceanów. Morze Bałtyckie. Dynamika wód morskich. Kartowanie hydrograficzne. Podstawowe zadania i zasady gospodarki wodnej. Zagospodarowanie i ochrona wód.

Meteorologia i klimatologia. Meteorologia i klimatologia jako nauka. Ogólne wiadomości o atmosferze. Promieniowanie słońca, ziemi i atmosfery. Temperatura gleby. Temperatura powietrza. Para wodna w atmosferze. Kondensacja pary wodnej w atmosferze. Opady atmosferyczne. Ciśnienie atmosferyczne. Prądy powietrzne w atmosferze. Czynniki klimatotwórcze. Rozkład przestrzenny temperatury na globie. Przestrzenny rozkład ciśnienia na globie. Ogólna cyrkulacja atmosfery. Rozmieszczenie opadów na globie. Klasyfikacja klimatów. Zmiany klimatu.

2. Geografia społeczno-ekonomiczna

Geografia ekonomiczna. Powstanie, rozwój i dorobek geografii ekonomicznej. Środowisko przyrodnicze i jego rola w działalności produkcyjnej człowieka. Rozwój produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz problemy wyżywienia ludności. Rozwój przemysłu i czynniki lokalizacji. Transport i łączność – podstawowe pojęcia i definicje. Region ekonomiczny.

Geografia społeczna. Człowiek i zbiorowości ludzkie jako przedmiot badań geograficznych. Rozmieszczenie, dynamika i struktury ludności. Podstawowe pojęcia i koncepcje w geografii społecznej. Środowisko w świadomości człowieka. Struktury i powiązania społeczno-przestrzenne.

Geografia osadnictwa. Geografia osadnictwa jako nauka geograficzna. Rozwój geografii osadnictwa w Polsce na tle geografii światowej. Czynniki kształtujące osadnictwo, jego rozwój i przekształcenia, rozwój społeczny, gospodarczy i cywilizacyjny, rola i znaczenie środowiska przyrodniczego. Osadnictwo wiejskie. Powstanie i rozwój miast. Systemy osadnicze.

3. Geografia regionalna

Geografia Polski. Geografia społeczno-ekonomiczna Polski – cel i zadania. Współczesna struktura gospodarki narodowej. Zjawiska demograficzne i procesy je tworzące. Zmiany położenia geograficznego Polski i ich konsekwencje. Baza i produkcja surowcowa. Zróżnicowanie struktur demograficznych. Geneza i zmiany podziału administracyjnego. Przekształcenia struktury przemysłu i infrastruktury technicznej. Współpraca i obroty handlowe z zagranicą. Geografia fizyczna Polski, jej cel i zadania. Podziały regionalne Polski. Jednostki strukturalno-tektoniczne Polski. Rozwój paleogeograficzny Polski. Wpływ zlodowaceń plejstoceńskich na rzeźbę powierzchni. Klimat Polski. Wody powierzchniowe. Bilans wodny Polski. Typy genetyczne jezior. Wody podziemne. Surowce mineralne Polski. Typy krajobrazu naturalnego i jego przeobrażenia. Charakterystyka fizyczno-geograficzna krain geograficznych.

Geografia regionalna świata. Geografia regionalna świata jako nauka obejmująca ogólne zagadnienia globu ziemskiego oraz poszczególnych kontynentów i ich regionów. Historia geologiczna Ziemi. Podstawowe zagadnienia z zakresu geologii. Charakterystyka rzeźby kontynentów. Warunki klimatyczne w skali globalnej. Cechy wód powierzchniowych. Szata roślinna i świat zwierząt. Ludność Ziemi. Polityczna mapa świata. Ogólna charakterystyka gospodarki świata. Zjawiska katastroficzne w przeszłości geologicznej i zachodzące współcześnie. Szczegółowa charakterystyka kontynentu i jego regionów – cechy fizyczno-geograficzne, naturalne środowisko, ochrona przyrody. Człowiek i jego rola. surowce mineralne, gospodarka.

4. Geologia

Zespół nauk geologicznych. Ewolucja poglądów w geologii. Wiek Ziemi, stratygrafia, budowa Ziemi, litosfera, płaszcz i jądro Ziemi. Diastrofizm. Wulkanizm i plutonizm. Metamorfizm. Procesy wietrzenia. Wody podziemne. Powierzchniowe ruchy masowe. Transport i akumulacja osadów (sedymentacja). Geologia historyczna. Świat organiczny, typy skał, orogeny, paleogeografia, występowanie skał na powierzchni Ziemi, najważniejsze złoża kopalin, drzewa rodowe roślin i zwierząt, permski i kredowy kryzys życia, zlodowacenia czwartorzędowe, stratygrafia czwartorzędu, procesy geologiczne w holocenie, działalność człowieka i jej wpływ na rzeźbę i zasoby Ziemi.

5. Kartografia i topografia

Kartografia i jej zadania, kształt i wymiary Ziemi, układy współrzędnych, ortodroma i loksodroma, podziałka. Odwzorowania kartograficzne, teorie zniekształceń, podział odwzorowań kartograficznych. Siatki stosowane do map w dużych skalach. Treść map, klasyfikacja map, mapa analogowa a mapa numeryczna. Metody przedstawiania rzeźby, elementów punktowych, liniowych i powierzchniowych. Generalizacja kartograficzna. Graficzne przedstawianie danych statystycznych. Klasyfikacja map topograficznych, podział na arkusze. Mapy topograficzne ziem polskich. Międzynarodowa mapa Świata. Mapy i atlasy tematyczne. Atlasy narodowe i regionalne. Topografia i jej zadania. Pomiary odległości, kątów poziomych, kątów pionowych. Instrumenty geodezyjne. Triangulacja. Niwelacja. Redakcja i sporządzanie map.

6. Gleboznawstwo i geografia gleb

Podstawowe pojęcia i podstawowa terminologia gleboznawcza. Funkcje gleby w środowisku geograficznym. Zakres i działy nauki o glebie. Krótka historia gleboznawstwa. Charakterystyka poszczególnych elementów środowiska glebotwórczego i ich rola w powstawaniu i rozwoju gleb. Procesy glebotwórcze a procesy wietrzenia. Istota procesu glebotwórczego. Elementarne (typologiczne) procesy glebotwórcze. Gleba jako układ trójfazowy. Gleba jako zasobnik składników pokarmowych dla roślin. Systematyka gleb. Kartografia gleb. Elementy geografii gleb świata. Elementy geografii gleb Polski. Ochrona gleb.

7. Podstawy kształtowania i ochrony środowiska

Podstawowe pojęcia w badaniach krajobrazowo-ekologicznych. Podstawowe pojęcia z zakresu geoekologii, kształtowania i ochrony środowiska. Struktura środowiska przyrodniczego. Zanieczyszczenie atmosfery. Główne problemy ochrony atmosfery. Funkcja gleby w zespole elementów przyrody. Zasoby gleb świata i Polski. Pojęcie rekultywacji i rehabilitacji, dewastacji, dewastacji i degradacji gleb. Odporność gleb na degradację. Erozja gleb. Chemiczne formy degradacji gleb. Zasoby wodne Polski a potrzeby gospodarki narodowej. Zanieczyszczenia wód śródlądowych. Zanieczyszczenia wód podziemnych. Zagrożenie i zanieczyszczenia wód morskich. Hydrologiczne efekty procesu urbanizacji. Podstawy prawne ochrony wód. Zasady gospodarowania zasobami wodnymi. Naturalna migracja wybranych pierwiastków a czynniki antropogenne. Koncepcja potencjałów geokompleksów, naturalne predyspozycje środowiska do zaspokajania potrzeb człowieka. Waloryzacja i ocena środowiska dla potrzeb człowieka. Mapy wykorzystania krajobrazu i ich znaczenie. Rozwój idei ochrony środowiska. Stan Ziemi – podstawowe wyznaczniki. Problemy deforestacji w skali światowej i regionalnej. Działalność gospodarcza człowieka a zagrożenie środowiska w skali globalnej. Główne kierunki zrównoważonego (ekorozwoju) na świecie.

8. Teledetekcja

Wiadomości ogólne. Zarys rozwoju teledetekcji. Zakresy promieniowania elektromagnetycznego wykorzystywane w zdalnych badaniach Ziemi. Współczesne techniki i systemy teledetekcyjne. Fotogrametryczne podstawy zdjęć lotniczych. Podstawy informatyki teledetekcyjnej. Podstawy interpretacji różnorodnych zdjęć oraz obrazów satelitarnych. Teledetekcja środowiska geograficznego.

VI.

ZALECENIA

Minimum programowe winno być uzupełnione zajęciami terenowymi w wymiarze minimum 480-godzinnym.