Określenie minimalnych wymagań programowych dla kierunku pedagogika specjalna.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MEN.1996.6.30

Akt utracił moc

Wersja od: 3 września 1996 r.

UCHWAŁA Nr 289/96

Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego

z dnia 20 czerwca 1996 r.

w sprawie określenia minimalnych wymagań programowych dla kierunku pedagogika specjalna.

Działając na podstawie art. 42 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385 z późniejszymi zmianami), Rada Główna uchwala co następuje:

§  1.

1. Określa się minimalne wymagania programowe na studiach magisterskich dla kierunku pedagogika specjalna.

2. Wymagania, o których mowa w ust. 1 stanowią załącznik do niniejszej uchwały.

§ 2. Przekazuje się niniejszą uchwałę Ministrowi Edukacji Narodowej oraz rektorom uczelni pedagogicznych.

ZAŁĄCZNIK

Minimalne wymagania programowe na studiach magisterskich

PEDAGOGIKA SPECJALNA

WYMAGANIA ogólne

Studia na kierunku pedagogika specjalna trwają 5 lat (10 semestrów). Zakłada się, że łączny wymiar zajęć wynosi około 3400 godzin, w tym 2040 godzin określonych w minimum programowym.

SYLWETKA absolwenta

Po pięcioletnich studiach magisterskich obejmujących wiedzę z zakresu medycyny, psychologii, pedagogiki ogólnej, pedagogiki specjalnej, rehabilitacji, terapii oraz specjalizację praktyczną, po wykonaniu pracy magisterskiej i zdaniu egzaminu magisterskiego - absolwent powinien dysponować wiedzą dotyczącą prawidłowości rozwojowych człowieka, dewiacji organicznych i społecznych oraz możliwości edukacyjnych, rehabilitacyjnych, resocjalizacyjnych i terapeutycznych osób niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie. Powinien posiadać umiejętności w zakresie wybranej specjalności odpowiadającej typowi placówki specjalnej bądź rozwojowi odchylenia od normy. Ponadto opanowane metody stymulacji, usprawniania, terapii i kształcenia adekwatnego do możliwości psychofizycznych jednostek odchylonych od normy. Absolwent powinien znać język obcy umożliwiający korzystanie z literatury w zakresie pedagogiki specjalnej oraz mieć zdolność dostrzegania i samodzielnego rozwiązywania problemów naukowych, edukacyjnych i rehabilitacyjnych, a także umiejętność przygotowania publikacji z zakresu swojej działalności.

GRUPY przedmiotów i obciążenia godzinowe

A.	Przedmioty kształcenia ogólnego	300
B.	Przedmioty podstawowe	390
C.	Przedmioty kierunkowe, zawodowe i specjalizacyjne	1350
	Łącznie	2040

PRAKTYKI- minimalnie 3 miesiące

UWAGA: Pozostała liczba godzin musi stanowić uzupełnienie jednej, kilku lub wszystkich grup A, B, C - stosownie do decyzji wydziałów prowadzących studia na kierunku pedagogika specjalna.

PRZEDMIOTY w grupach

A.

PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO

1.	FILOZOFIA	60
2.	INFORMATYKA I TECHNICZNE ŚRODKI DYDAKT.	30
3.	JĘZYK OBCY	120
4.	SOCJOLOGIA	30
5.	WYCHOWANIE FIZYCZNE	60

B.

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1.	ANATOMIA I FIZJOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO CZŁOWIEKA	45
2.	AUKSOLOGIA	30
3.	DYDAKTYKA OGÓLNA	45
4.	GENETYKA	30
5.	HISTORIA WYCHOWANIA	60
6.	PEDAGOGIKA OGÓLNA	60
7.	PSYCHOLOGIA OGÓLNA	60
8.	PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA	60

C.

PRZEDMIOTY KIERUNKOWE, ZAWODOWE I SPECJALIZACYJNE

1.	BIBLIOTERAPIA	30
2.	DYDAKTYKA SPECJALNA	45
3.	ERGOTERAPIA	30
4.	HISTORIA KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO	30
5.	KINEZYTERAPIA	30
6.	LOGOPEDIA	30
7.	METODOLOGIA BADAŃ W PEDAGOGICE SPECJAL.	30
8.	MUZYKOTERAPIA	30
9.	PATOLOGIA OGÓLNA CZŁOWIEKA	30
10.	PATOLOGIA SPOŁECZNA	30
11.	PEDEUTOLOGIA	30
12.	PEDAGOGIKA SPECJALNA	90
13.	PSYCHIATRIA I PSYCHOPATOLOGIA DZIECI I MŁODZIEŻY	30
14.	PSYCHOLOGIA KLINICZNA	45
15.	PSYCHOTERAPIA	30
16.	REHABILITACJA PRZEZ TWÓRCZOŚĆ	30
17.	USTAWODAWSTWO SPOŁECZNE	30

UWAGA: Przedmioty specjalnościowe - 750 godz. - ustala Rada Wydziału.

TREŚCI programowe i przedmioty w grupach.

A.

PRZEDMIOTY KSZTAŁCENIA OGÓLNEGO.

1. FILOZOFIA

Platon, Arystoteles, Augustyn, Tomasz z Akwinu, Kartezjusz, Hume, Kant, Hegel, Marks, Nietzsche, Husserl, Heidegger, Antropologia filozoficzna, filozofia krytyczna, filozofia postheidegerowska.

2. INFORMATYKA I TECHNICZNE ŚRODKI DYDAKTYCZNE

Nabycie umiejętności na poziomie elementarnym do korzystania ze współczesnych narzędzi informatycznych oraz współczesnych urządzeń audytywnych i wizualnych wykorzystywanych w procesie nauczania.

3. JĘZYK OBCY.

Czynne opanowanie jednego języka obcego w mowie i piśmie.

4. SOCJOLOGIA

Podstawowe pojęcia i teorie współczesnej socjologii (funkcjonalizm i teoria ról społecznych), interakcjonizm symboliczny, etnometodologia, socjologia fenomenologiczna. Pojęcia filozofii społecznej: liberalizm, etatyzm, społeczeństwo obywatelskie.

5. WYCHOWANIE FIZYCZNE

Uczestnictwo w zajęciach ruchowych: ogólnorozwojowych, korekcyjnych, rehabilitacyjnych, rekreacyjnych, turystycznych, sportowych (do wyboru przez studenta lub wskazań lekarskich).

B.

PRZEDMIOTY PODSTAWOWE

1. ANATOMIA I FIZJOLOGIA UKŁADU NERWOWEGO CZŁOWIEKA

Budowa i czynności neuronu. Rdzeń kręgowy. Gałęzie i sploty nerwowe rdzenia kręgowego. Układ nerwowy autonomiczny. Mózgowie (budowa i czynności poszczególnych części mózgu). Rola i znaczenie zmysłów. Możliwości kompensacyjne tkwiące w układzie nerwowym.

2. AUKSOLOGIA

Prokreacja, rozwój zarodkowy człowieka, fazy rozwoju somatycznego i motorycznego człowieka, ze szczególnym uwzględnieniem dojrzewania płciowego. Ruch jako czynnik rozwoju człowieka, pojęcie i zasady zdrowego trybu życia, ochrona zdrowia i zapobieganie chorobom cywilizacyjnym.

3. DYDAKTYKA OGÓLNA

Programy nauczania: typy, struktura, zasady konstruowania i ewaluacji; organizacja procesu nauczania i uczenia się, metody i środki nauczania, style pracy nauczycieli i uczniów, pomiar i ocena osiągnięć szkolnych.

4. GENETYKA

Rozwój genetyki. Udział czynników genetycznych w patogenezie chorób. Rodzaje dziedziczenia: autosomalne dominujące, autosomalne recesywne, sprzężone z płcią, poligenowe. Kliniczne zespoły aberracji chromosomowych. Organizacja poradnictwa genetycznego w Polsce.

5. HISTORIA WYCHOWANIA

Koncepcja wychowania w czasach antycznych, Komeński, Rousseau, Pestalozzi, Herbart, Dewey, Nowe Wychowanie. Instytucjonalizacja opieki nad dzieckiem, przemiany instytucji edukacyjnych (przedszkole, szkoła, uniwersytet).

6. PEDAGOGIKA OGÓLNA

Naturalizm, socjologizm, pedagogika chrześcijańska, pedagogika krytyczna, postmodernizm w pedagogice. Ideologie wychowawcze, teorie oddziaływań wychowawczych. Współczesne instytucje wychowawcze.

7. PSYCHOLOGIA OGÓLNA

Procesy poznawcze (mechanizmy przetwarzania informacji i uczenia się, struktura inteligencji, zdolności umysłowe, mowa i porozumiewanie się), procesy emocjonalno-motywacyjne, psychologia różnic indywidualnych.

8. PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA

Główne teorie rozwoju człowieka (Freud, Piaget, Wygotski), czynniki sprzyjające i hamujące rozwój, stadia rozwojowe a możliwości i zadania wychowania.

C.

PRZEDMIOTY KIERUNKOWE

1. BIBLIOTERAPIA

Terapeutyczny wpływ książki w procesie leczenia, rekonwalescencji i rehabilitacji. Biblioterapia kliniczna i wychowawczo-humanistyczna. Proces biblioterapii: identyfikacja, projekcja, katharsis.

2. DYDAKTYKA SPECJALNA

Dydaktyka ogólna a dydaktyka specjalna. Podział dydaktyki specjalnej (dydaktyka korekcyjna, dydaktyka resocjalizacyjna, dydaktyka terapeutyczna, oligofenodydaktyka, surdodydaktyka, tyflodydaktyka). Miejsce i rola dydaktyki specjalnej w szkolnictwie ogólnodostępnym (w tzw. kształceniu integracyjnym). Specyfika procesu nauczania i uczenia się osób odchylonych od normy (w nauczaniu specjalnym). Metody i środki nauczania preferowane w kształceniu osób odchylonych od normy. Zagadnienie efektywności w nauczaniu specjalnym.

3. ERGOTERAPIA

Podstawowe wiadomości z fizjologii i organizacji pracy. Kompensacyjny i terapeutyczny charakter pracy u osób niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie. Preferowane techniki w ergoterapii osób niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie. Ekonomiczne aspekty ergoterapii.

4. HISTORIA KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO

Stosunek do osób ułomnych (niepełnosprawnych) i "trudnych" od starożytności do XVIII wieku. Poglądy wybitnych osób na temat życia niepełnosprawnych. Rola i znaczenie haseł Wielkiej Rewolucji Francuskiej w kształtowaniu się poglądów na życie osób niepełnosprawnych. Rozwój instytucjonalnego kształcenia i opieki niepełnosprawnych i wykolejonych społecznie w XIX i XX wieku w Europie, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Kształcenie pedagogów specjalnych w Polsce od 1922 r. Czołowi pedagodzy specjalni w Polsce.

5. KINEZYTERAPIA

Odchylenia od normy w budowie ciała i postawie ciała. Systematyka i metodyka ćwiczeń korygujących poszczególne partie mięśniowe i funkcje organizmu. Próby wydolnościowe organizmu oraz sprawności fizycznej.

6. LOGOPEDIA

Budowa i czynności aparatu mowy. Kształtowanie się mowy dziecka w zależności od przebiegu rozwoju psychofizycznego dziecka. Etiologia i klasyfikacja zaburzeń mowy. Diagnostyka i terapia logopedyczna.

7. METODOLOGIA BADAŃ W PEDAGOGICE SPECJALNEJ

Swoiste cechy osób niepełnosprawnych (sytuacja, diagnoza, terapia, populacja) jako przedmiot badań naukowych. Elementy warsztatu empirycznego: typy badań empirycznych, rodzaje i techniki obserwacji, narzędzia pomiaru (ankieta, kwestionariusz, test), zasady ilościowej i jakościowej interpretacji wyników, podstawowe pojęcia statystyki opisowej i indukcyjnej. Studium indywidualnych przypadków jako źródło poznania rozwoju, rehabilitacji i karier osób niepełnosprawnych.

8. MUZYKOTERAPIA

Rola terapeutyczna muzyki. Programy muzyczne o charakterze pobudzającym, tonizującym i relaksacyjnym. Konstrukcja i przebieg seansów muzykoterapeutycznych, w zależności od rodzaju choroby bądź niepełnosprawności.

9. PATOLOGIA OGÓLNA

Zdrowie a choroba, konsekwencje choroby dla człowieka, wyzdrowienie. Śmierć jako naturalna konsekwencja życia, prawo do godnego umierania. Patologia poszczególnych układów (organów). Zaburzenia przemiany węglowodanowej, tłuszczowej, białkowej, wodnej i mineralnej. Zmiany postępowe, zapalenia i nowotwory.

10. PATOLOGIA SPOŁECZNA

Rozwój cywilizacji a dewiacje społeczne. Bezrobocie jako problem społeczny. Determinanty oraz rozwój alkoholizmu i narkomanii w Polsce; prostytucja homoseksualna. Rozwody w Polsce i ich skutki społeczne. Człowiek w sytuacji trudnej; rozmiary samobójstw w Polsce.

11. PEDEUTOLOGIA

Nauczyciel jako zawód (kształcenie, status prawny). Osobowość nauczyciela (struktura, potrzeby i poczucie kontroli). Pedagog specjalny (zadania, predyspozycje, kształcenie, osobowość). Problemy deontologiczne zawodu pedagoga specjalnego. Badania nad zawodem pedagoga specjalnego.

12. PEDAGOGIKA SPECJALNA

Przedmiot i zakres pedagogiki specjalnej. Relacje pedagogiki specjalnej z innymi dyscyplinami naukowymi. Rozmiary niepełnosprawności w populacji generalnej i młodzieżowej. Zasady i metody pracy pedagogicznej z osobami odchylonymi od normy. System kształcenia specjalnego w Polsce na tle systemów w innych państwach. Subdyscypliny pedagogiki specjalnej. Postawy społeczne wobec osób niepełnosprawnych (deontologia w praktyce), idea integracji osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem. Problemy osób niepełnosprawnych dorosłych funkcjonujących samodzielnie, w rodzinach i wspólnotach.

13. PSYCHIATRIA I PSYCHOPATOLOGIA DZIECI I MŁODZIEŻY

Podstawowe dynamizmy życia psychicznego. Zaburzenia podstawowych procesów psychicznych. Etiologia i patogeneza chorób: nerwice, psychopatie, charakteropatie, psychozy, zespół wodogłowia, mózgowe porażenie dziecięce, padaczka, zespoły depresyjne, schizofrenia dziecięca. Zaburzenia zachowania dzieci szkolnych. Nerwice, psychozy i agresja w okresie dojrzewania.

14. PSYCHOLOGIA KLINICZNA

Koncepcje związku między funkcjami ustrojowymi i psychicznymi. Koncepcje potrzeb, uczenia się, wymiany systemowe. Ego i warunki patologii jego rozwoju. Patologia osobowości w ujęciu humanistycznym. Zaburzenia funkcji percepcyjnych, emocjonalne, w kształceniu się funkcji "ja", w zachowaniu społecznym. Problemy w rozwoju seksualnym. Funkcje symptomów: przystosowawcza, komunikacyjna, katarktyczna , dekompensacyjna.

15. PSYCHOTERAPIA

Zadania psychoterapii w zależności od stanu psychicznego, emocjonalnego i osobowości jednostki. Psychoterapia indywidualna i grupowa, derektywna i niederektywna, bezpośrednia i pośrednia, powierzchowna i głęboka.

16. REHABILITACJA PRZEZ TWÓRCZOŚĆ

Wykorzystanie możliwości rehabilitacyjnych tkwiących w procesie tworzenia dzieła oraz kontaków ze sztuką. Doskonalenie własnych sprawności jako technik kompensacyjno-terapeutycznych osób niepełnosprawnych i niedostosowanych społecznie.

17. USTAWODAWSTWO SPOŁECZNE

Ustawodawstwo społeczne wśród innych norm prawnych. Deklaracja Praw Dziecka. Rodzice a dzieci oraz dzieci a rodzice w świetle kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Nieletni w świetle kodeksu karnego i kodeksu postępowania cywilnego. Regulacje prawne: o postępowaniu w sprawach nieletnich, o wychowaniu w trzeźwości i o zapobieganiu narkomanii.