Odmowa wszczęcia postępowania antymonopolowego przeciwko Polskiemu Górnictwu Naftowemu i Gazownictwu S.A. w Warszawie.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.UOKiK.2001.2.29

Akt nienormatywny
Wersja od: 28 grudnia 2001 r.

DECYZJA
PREZESA URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
z dnia 6 czerwca 2001 r.
w sprawie odmowy wszczęcia postępowania antymonopolowego przeciwko Polskiemu Górnictwu Naftowemu i Gazownictwu S.A. w Warszawie
(Nr DDI 27/2001)

Na podstawie art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319 - zwanej dalej "ustawą") Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odmawia wszczęcia postępowania antymonopolowego z wniosku PHZ Bartimpex S.A. w Mariewie:
a)
przeciwko Polskiemu Górnictwu Naftowemu i Gazownictwu w Warszawie w sprawie nakazania zaniechania stosowania praktyk monopolistycznych polegających na przeciwdziałaniu ukształtowaniu się warunków niezbędnych dla powstania bądź rozwoju konkurencji w wyniku sprzeciwu PGNiG S.A. wobec wprowadzenia zmian w statucie spółki EuRoPol Gaz S.A., dotyczących rozszerzenia działalności tej spółki o obrót gazem, co - zdaniem Bartimpex S.A. - mogłoby stanowić naruszenie art. 8 ust. 2 pkt 5 ww. ustawy;
b)
przeciwko Polskiemu Górnictwu Naftowemu i Gazownictwu w Warszawie oraz spółce prawa rosyjskiego Gazprom w sprawie zawarcia porozumienia eliminującego z rynku Bartimpex S.A. poprzez planowany przez te spółki przymusowy wykup akcji Gas-Trading (spółki zależnej od Bartimpex S.A.) w spółce EuRoPol Gaz S.A., co - zdaniem Bartimpex S.A. - mogłoby stanowić naruszenie art. 5 ust. 1 pkt 6 ustawy.

UZASADNIENIE

Z analizy sprawy przedłożonej przez Bartimpex S.A. wynika, iż wskazane zachowanie ze strony PGNiG S.A. oraz Gazprom nie narusza przepisów ustawy antymonopolowej. [...]

W ocenie Prezesa UOKiK przedmiotowa sprawa nie ma charakteru antymonopolowego, lecz przynależy do kwestii regulowanych przez kodeks spółek handlowych i dotyczy sporów w ramach struktur wewnątrz spółki. Z tych względów brak jest uzasadnienia dla uruchamiania procedury przewidzianej w ustawie antymonopolowej. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawiają następujące względy.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów należy do dziedziny prawa publicznego, chroniącego interes ogólnospołeczny. Publicznoprawny charakter ustawy antymonopolowej uzasadnia przyjęcie stanowiska, że nie wszystkie zachowania przedsiębiorców i ich związków, uzasadniają uruchamianie jej instrumentów. Powinno to następować tylko wówczas, gdy skutkami działań sprzecznych z ustawą antymonopolową dotknięty jest szerszy krąg uczestników rynku, bądź gdy działania te wywołują na rynku inne niekorzystne zjawiska wymagające ingerencji ze strony organów działających na podstawie tej ustawy. Z uwagi na publicznoprawny charakter ustawy antymonopolowej jej celem nie jest bezpośrednia ochrona praw podmiotowych uczestników rynku dotkniętych działaniami mającymi postać praktyk monopolistycznych. Taka ochrona stanowi przedmiot działania sądów powszechnych. Powyższe stanowisko reprezentuje także dotychczasowa linia orzecznicza Sądu Antymonopolowego.

Istotą indywidualnych praktyk monopolistycznych jest nadużycie przez przedsiębiorcę zajmowanej pozycji rynkowej - dominującej lub monopolistycznej. Podkreślić należy, iż nie każde działanie przedsiębiorcy o takiej pozycji może być oceniane przez pryzmat ustawy antymonopolowej. W ocenie organu antymonopolowego w rozpatrywanej sprawie brak jest związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zajmowaną przez PGNiG S.A. pozycją rynkową a możliwością jej wykorzystania w sporach dotyczących przedmiotu działalności EuRoPol Gaz S.A. Z tych względów, w ocenie Prezesa UOKiK w przedmiotowej sprawie nie wystąpiło naruszenie art. 8 ustawy antymonopolowej, gdyż nie nastąpiło zakazane przez prawo nadużycie pozycji dominującej na rynku.

Za przyjęciem przedmiotowego stanowiska przez organ antymonopolowy przemawiały dodatkowo następujące względy. Narzucenie spółce przedmiotu działalności (bo tym by skutkowała, zgodna z żądaniem wnioskodawcy, interwencja organu antymonopolowego w sprawie) byłoby naruszeniem ogólnych zasad wolności prowadzenia działalności gospodarczej. Jak stanowi art. 22 Konstytucji RP ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Ustawa antymonopolowa, stanowiąca materialnoprawną podstawę działalności Prezesa UOKiK, nie przewiduje natomiast takiej możliwości. Organ antymonopolowy dbając o rozwój konkurencji na rynku nie może narzucać spółce statutowo określonego przedmiotu działalności, nawet jeżeli działalność ta odpowiada jednemu z akcjonariuszy spółki.

Sprawy sporne pomiędzy akcjonariuszami danej spółki należą do sfery stosunków wewnątrz spółki. Tym samym brak jest, w ocenie organu antymonopolowego, uzasadnienia dla uruchamiania procedury przewidzianej w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów. Kwestie te regulowane są przez Kodeks spółek handlowych, łącznie z możliwością dochodzenia praw przez pokrzywdzonych akcjonariuszy na drodze sądowej.

Nie sposób podzielić również argumentacji Bartimpex-u odnośnie zarzutu dotyczącego porozumienia eliminującego wnioskodawcę z rynku. W nadesłanym wniosku Bartimex wskazał, iż doszło do porozumienia pomiędzy przedsiębiorcami, którego celem jest eliminacja wnioskodawcy z rynku. Zdaniem organu antymonopolowego porozumienie, na które wskazuje Bartimpex to "Porozumienie między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Rządem Federacji Rosyjskiej o budowie systemu gazociągów dla tranzytu gazu rosyjskiego do Rzeczypospolitej Polskiej Nr 76/93 z dnia 14 września 1993 r.". Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia m.in. treść uchwały Rady Nadzorczej PGNiG [...] oraz stanowiska Rady Nadzorczej PGNiG [...], które Bartimpex przedstawił jako dowód w sprawie. Treść tych dokumentów jednoznacznie wskazuje na ww. porozumienie między Rządem RP a Rządem FR. Stronami tego porozumienia są więc rządy państw a nie przedsiębiorcy lub ich związki, które to podmioty jako jedyne są biernie legitymowane do występowania w postępowaniach antymonopolowych.

[...] postępowanie w niniejszej sprawie nie może być wszczęte, gdyż strony porozumienia wskazywanego przez wnioskodawcę jako porozumienie monopolistyczne, nie są biernie legitymowane do występowania w postępowaniu antymonopolowym.

Przeciwdziałanie ukształtowaniu się warunków niezbędnych do powstania i rozwoju konkurencji, na które wskazuje wnioskodawca, w istocie dotyczy sporów wewnątrz spółki. Trudno uznać, iż blokada zmiany statutu EuRoPol Gaz S.A. - przeciwdziałająca rozszerzeniu przedmiotu działalności tej spółki - przeciwdziała ukształtowaniu się i rozwojowi konkurencji na rynku. PGNiG nie blokuje możliwości powstawania innych spółek, zajmujących się obrotem gazu. Natomiast jako znaczący akcjonariusz EuRoPol Gaz S.A., PGNiG ma prawo do decydowania o sprawach tej spółki, w tym o przedmiocie jej działalności.

Zdaniem organu antymonopolowego w przedmiotowej sprawie nie nastąpiło wykorzystanie zajmowanej pozycji rynkowej. Możliwość podejmowanych przez PGNiG działań wynika jedynie z faktu posiadania stosownej ilości głosów na zgromadzeniu akcjonariuszy a nie z jego pozycji rynkowej na rynku gazu ziemnego. [...]