Niektóre zasady przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych osobom prowadzącym działalność gospodarczą i osobom z nimi współpracującym.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.ZUS.1996.4.8

Akt utracił moc

Wersja od: 10 marca 1996 r.

WYTYCZNE NR 1

Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych

z dnia 13 lutego 1996 r.

w sprawie niektórych zasad przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych osobom prowadzącym działalność gospodarczą i osobom z nimi współpracującym.

W celu jednolitego stosowania zasad przyznawania i wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych, określonych w:

1) ustawie z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (Dz. U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 110, poz. 474 i z 1995 r. Nr 4, poz. 17), zwanej dalej ustawą,

2) rozporządzeniu Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 11 lutego 1977 r. w sprawie wykonania ustawy o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników i niektórych innych osób prowadzących działalność zarobkową na własny rachunek oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 6, poz. 25, z 1978 r. Nr 19, poz. 87, z 1981 r. Nr 5, poz. 22, z 1983 r. Nr 66, poz. 300 i z 1990 r. Nr 7, poz. 41),

3) ustawie z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych (Dz. U. z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr 138, poz. 681),

wyjaśniam.

Rozdział  1

Postanowienia ogólne

1. Użyte w wytycznych określenia oznaczają:

1) ubezpieczony - osobę prowadzącą działalność gospodarczą, podlegającą ubezpieczeniu społecznemu określonemu ustawą,

2) osoba współpracująca - osobę, o której mowa w art. 26 ustawy,

3) składka - składkę na ubezpieczenie społeczne,

4) oddział ZUS - oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwy ze względu na siedzibę zakładu,

5) niezdolność do pracy - niezdolność do prowadzenia działalności gospodarczej lub współpracy przy prowadzeniu tej działalności,

6) układ ratalny - decyzja oddziału ZUS o wyrażeniu zgody na rozłożenie na raty spłaty zobowiązań z tytułu składek.

2. Ubezpieczonym i osobom współpracującym przysługują:

1) świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa:

a) zasiłek chorobowy,

b) świadczenie rehabilitacyjne,

c) zasiłek porodowy,

d) zasiłek macierzyński,

e) zasiłek pogrzebowy,

2) zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne.

Rozdział  2

Prawo do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących ubezpieczonym

3. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługują ubezpieczonym na zasadach i w wysokości przewidzianych dla pracowników, z uwzględnieniem ust. 4-10 i 13-31.

Zasiłek chorobowy

4. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonemu z tytułu niezdolności do pracy trwającej nieprzerwanie co najmniej trzydzieści kolejnych dni, nawet jeśli wypłata zasiłku nastąpi za okres krótszy niż trzydzieści dni.

Przykład:

Ubezpieczona stała się niezdolna do pracy z powodu choroby w dniu 19 lipca. Niezdolność została orzeczona na okres 35 dni, tj. od 19 lipca do 22 sierpnia. W dniu 8 sierpnia ubezpieczona urodziła dziecko i nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego. W związku z tym, że niezdolność orzeczona została na okres 35 dni, ubezpieczona ma prawo do zasiłku chorobowego za okres od 19 lipca do 7 sierpnia (20 dni).

5. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje ubezpieczonemu od pierwszego dnia ubezpieczenia.

6. Ubezpieczony ma prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia, jeśli niezdolność do pracy powstała:

1) w czasie ubezpieczenia i trwała po jego ustaniu,

2) w ciągu miesiąca po ustaniu ubezpieczenia nieprzerwanie co najmniej 30 dni, w razie zachorowania na gruźlicę, brucelozę, wściekliznę, zakaźne zapalenie wątroby lub zimnicę - jeśli powstała w ciągu trzech miesięcy po ustaniu ubezpieczenia.

Świadczenia rehabilitacyjne

7. Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego przysługuje ubezpieczonemu:

1) w czasie ubezpieczenia,

2) po ustaniu ubezpieczenia, jeśli powstało ono:

a) w czasie ubezpieczenia i trwa nieprzerwanie po jego ustaniu,

b) po ustaniu ubezpieczenia, bezpośrednio po okresie pobierania zasiłku chorobowego.

Zasiłek porodowy

8.1. Prawo do zasiłku porodowego przysługuje ubezpieczonej, która:

1) urodziła dziecko w okresie ubezpieczenia lub w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu ubezpieczenia,

2) przyjęła - w okresie ubezpieczenia lub w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu ubezpieczenia - dziecko w wieku do jednego roku na wychowanie z zamiarem jego przysposobienia, jeżeli do sądu opiekuńczego zgłoszony został wniosek w sprawie jego przysposobienia.

8.2. Prawo do zasiłku porodowego przysługuje również nie pracującej i nie pobierającej zasiłku dla bezrobotnych lub szkoleniowego żonie ubezpieczonego, pozostającej z nim we wspólności małżeńskiej.

Zasiłek macierzyński

9.1. Prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługuje z tytułu:

1) urodzenia dziecka,

2) przyjęcia dziecka na wychowanie z zamiarem jego przysposobienia, jeżeli do sądu opiekuńczego zgłoszony został wniosek w sprawie jego przysposobienia,

w okresie ubezpieczenia lub w okresie pobierania zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu ubezpieczenia.

9.2. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach macierzyńskiego.

Zasiłek pogrzebowy

10. Zasiłek pogrzebowy przysługuje z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu:

1) ubezpieczonego,

2) osoby pobierającej zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne lub zasiłek macierzyński po ustaniu ubezpieczenia,

3) członka rodziny ubezpieczonego, który w chwili śmierci nie zarobkował i pozostawał z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym albo do którego utrzymania ubezpieczony się przyczyniał.

Rozdział  3

Prawo do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących osobom współpracującym

11. Przy ustalaniu prawa do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących osobom współpracującym stosuje się zasady określone w ust. 3, 4, 6-10, z uwzględnieniem ust. 12.

12.1. Osoba współpracująca nabywa prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku porodowego i zasiłku macierzyńskiego po upływie trzech miesięcy (90 dni) nieprzerwanego ubezpieczenia. Prawo do zasiłku pogrzebowego przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia.

Przykład:

Osoba współpracująca podlega ubezpieczeniu społecznemu od 16 maja. W dniu 18 lipca stała się niezdolna do pracy z powodu choroby i niezdolność ta trwała nieprzerwanie do 2 września. Ponieważ od daty objęcia ubezpieczeniem społecznym do dnia powstania niezdolności do pracy nie upłynęło jeszcze trzy miesiące (90 dni) ubezpieczenia, w okresie od 18 lipca do 13 sierpnia osoba ta nie ma prawa do zasiłku chorobowego. Prawo to przysługuje jej za pozostały okres niezdolności do pracy, od 14 sierpnia do 2 września.

12.2. Do okresu ubezpieczenia, o którym mowa w pkt 1, wlicza się również okresy ubezpieczenia na podstawie innych przepisów, jeżeli między tymi okresami nie było przerwy, chyba że przerwa przypadała na dni ustawowo wolne od pracy.

12.3. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających w okresie wyczekiwania na prawo do zasiłku.

12.4. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia, jeśli niezdolność do pracy spowodowana została każdym wypadkiem, nie tylko wypadkiem przy pracy, w drodze do pracy i z pracy.

Przykład:

Osoba współpracująca w drugim miesiącu ubezpieczenia uległa wypadkowi komunikacyjnemu, w wyniku którego stała się niezdolna do pracy i niezdolność ta trwała 46 dni. Występując do oddziału ZUS z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego osoba ta poinformowała o wypadku składając jako potwierdzenie - zaświadczenie policji. Osobie tej zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem.

12.5. Osoba współpracująca nie ma prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia, jeżeli w czasie ubezpieczenia nie spełniła warunku, o którym mowa w pkt. 1.

Rozdział  4

Podstawa wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

13.1. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego i zasiłku macierzyńskiego stanowi kwota odpowiadająca przeciętnej miesięcznej podstawie wymiaru składek z okresu ostatnich 12 miesięcy ubezpieczenia, łącznie z miesiącem, w którym powstało prawo do zasiłku, a jeśli trwało ono krócej - z faktycznego okresu ubezpieczenia. Podstawę wymiaru ustala się z okresu ubezpieczenia, w czasie którego powstało prawo do zasiłku.

13.2. Podstawę wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego stanowi przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek z okresu, o którym mowa w pkt 1, przyjęta do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego.

13.3. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się podstawę wymiaru składek z miesięcy, w których istniał obowiązek ich opłacenia, podzieloną przez liczbę tych miesięcy.

Przykład 1:

Ubezpieczony stał się niezdolny do pracy w dniu 20 maja. Ustalając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego należy przyjąć przeciętną miesięczną podstawę wymiaru składek z ostatnich miesięcy ubezpieczenia, tj. z okresu od czerwca roku poprzedniego do maja danego roku. W okresie tych 12 miesięcy ubezpieczony nie opłacał składek z powodu choroby za miesiące sierpień, wrzesień i październik roku poprzedniego oraz za luty danego roku. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku należy przyjąć przeciętną miesięczną podstawę wymiaru składek za czerwiec, lipiec, listopad i grudzień roku poprzedniego oraz za styczeń, marzec, kwiecień i maj danego roku i podzielić ją przez 8 miesięcy.

Przykład 2:

Ubezpieczony stał się niezdolny do pracy w dniu 23 lipca. Do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należy przyjąć przeciętną miesięczną podstawę wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy ubezpieczenia, tj. z okresu od sierpnia roku poprzedniego do lipca danego roku. Ustalając przeciętną miesięczną podstawę wymiaru składek z tego okresu należy uwzględnić te miesiące, za które ubezpieczony miał obowiązek opłacić składki. Ubezpieczony był wcześniej niezdolny do pracy we wrześniu i październiku roku poprzedniego oraz w styczniu danego roku i za te miesiące nie miał obowiązku opłacania składek. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności powstałej 23 lipca należy przyjąć podstawę wymiaru składek za sierpień, listopad i grudzień roku poprzedniego oraz luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec i lipiec danego roku i podzielić ją przez 9.

13.4. Podstawa wymiaru świadczeń przysługujących ubezpieczonemu i osobie współpracującej nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek za miesiąc kalendarzowy, w którym powstało prawo do zasiłku. Zasada ta ma zastosowanie do każdego rodzaju świadczenia, także wówczas, gdy między okresami pobierania różnych świadczeń nie było przerwy.

Przykład 1:

Ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresie od 20 lutego do 16 listopada i z tego tytułu nabył prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę wymiaru zasiłku ustalono przyjmując przeciętną miesięczną podstawę wymiaru składek z okresu ostatnich 12 miesięcy ubezpieczenia, tj. z okresu od marca roku poprzedniego do lutego danego roku. Podstawa wymiaru zasiłku była niższa od najniższej podstawy wymiaru składek z lutego czyli miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku, do podstawy wymiaru zasiłku przyjęto najniższą podstawę wymiaru składek z tego miesiąca. Od 17 listopada, bezpośrednio po wykorzystaniu pełnego okresu zasiłkowego, ubezpieczony nabył prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Podstawa wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek z miesiąca, w którym powstało prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, tj. z listopada.

Przykład 2:

Osoba współpracująca została objęta ubezpieczeniem społecznym w dniu 10 czerwca. W dniu 6 sierpnia stała się niezdolna do pracy i niezdolność ta trwała nieprzerwanie do 13 października. W okresie od 6 sierpnia do 7 września nie ma prawa do zasiłku chorobowego, gdyż nie upłynął jeszcze okres trzech miesięcy (90 dni) ubezpieczenia. Prawo do zasiłku osoba ta nabędzie od 8 września. Podstawę wymiaru tego zasiłku stanowi przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z faktycznego okresu ubezpieczenia, tj. od czerwca do września. Do podstawy wymiaru przyjmuje się miesięczną podstawę wymiaru składek za czerwiec, lipiec i sierpień, tj. za miesiące, za które istniał obowiązek opłacenia składek. Podstawa ta nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek za wrzesień, tj. za miesiąc, w którym powstało prawo do zasiłku.

14.1. Zasada, o której mowa w ust. 13 pkt 4, ma również zastosowanie przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku, do którego prawo powstało w trakcie niezdolności do pracy, w wyniku udzielenia układu ratalnego na spłatę zaległych składek. Podstawa ta nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek z miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku w wyniku udzielenia układu ratalnego.

14.2. W przypadku, gdy po zakończeniu realizacji układu ratalnego, następuje wypłata zasiłku za okres wsteczny, za który istniała zaległość, podstawę wymiaru zasiłku za cały okres tej nieprzerwanej niezdolności do pracy ustala się ponownie. Jeżeli podstawa wymiaru zasiłku, ustalona ponownie, jest niższa od podstawy wymiaru zasiłku wypłaconego w wyniku udzielenia układu ratalnego, oddział ZUS potrąca nadpłaconą kwotę z wypłaconego zasiłku.

Przykład:

Ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresie od 20 lutego do 20 maja. W związku z zaleganiem z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę, oddział ZUS nie podjął wypłaty zasiłku chorobowego. Na wniosek ubezpieczonego, decyzją z dnia 1 kwietnia, oddział ZUS rozłożył spłatę zaległości na raty. Po przystąpieniu ubezpieczonego do realizacji układu ratalnego, tzn. wpłaceniu pierwszej raty wraz z bieżącą składką, oddział ZUS podjął wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 1 kwietnia do 20 maja. Przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek z okresu od maja roku poprzedniego do kwietnia była niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w kwietniu, a zatem do podstawy wymiaru zasiłku przyjęto najniższą podstawę wymiaru składek z kwietnia. Zaległość w opłacie składek ubezpieczony uregulował w całości we wrześniu. Oddział ZUS wypłacił ubezpieczonemu zasiłek chorobowy za okres od 20 lutego do 14 kwietnia. Podstawę wymiaru zasiłku oddział ZUS ustalił przyjmując najniższą podstawę wymiaru składek z lutego, gdyż przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy ubezpieczenia była od niej niższa. W związku z tym, że najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne obowiązująca w lutym była niższa od obowiązującej w kwietniu i przyjętej do obliczenia zasiłku wypłaconego po udzieleniu układu ratalnego, powstałą nadpłatę za okres od 1 kwietnia do 20 maja oddział ZUS potrącił z zasiłku przysługującego za okres od 20 lutego do 31 marca.

15. Jeżeli ubezpieczonego lub osobę współpracującą pozbawiono zasiłku chorobowego w trakcie nieprzerwanej niezdolności do pracy, po podjęciu wypłaty zasiłku za dalszy okres tej niezdolności, podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo.

Przykład:

Osoba współpracująca była niezdolna do pracy w okresie od 15 lipca do 28 września. Do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjęto przeciętną miesięczną podstawę wymiaru składek z okresu od sierpnia roku poprzedniego do lipca danego roku. Z uwagi na to, iż tak ustalona podstawa wymiaru zasiłku była niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w lipcu, do podstawy wymiaru zasiłku przyjęto najniższą podstawę wymiaru składek z lipca. Za zwolnienie lekarskie wystawione na okres od 17 sierpnia do 2 września osoba współpracująca została pozbawiona zasiłku, gdyż w wyniku kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego od pracy oddział ZUS ustalił, że zwolnienie to było wykorzystywane w sposób niezgodny z jego celem. Ponownie podjęto wypłatę zasiłku za dalszy okres niezdolności do pracy orzeczony w kolejnym zwolnieniu lekarskim - od 3 do 28 września. Podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za ten okres nie ustala się ponownie. Podstawę tę stanowi najniższa podstawa wymiaru składek z lipca, a więc z miesiąca, w którym powstało prawo do zasiłku.

16.1. W razie przyjmowania do podstawy wymiaru zasiłku podstawy wymiaru składek z miesiąca, w trakcie którego nastąpiło rozpoczęcie lub zakończenie działalności lub współpracy, podstawę wymiaru składek uwzględnia się w wysokości, od której składka została faktycznie opłacona. Jeśli podstawa wymiaru składek za ten miesiąc jest niższa od najniższej, należy ją podwyższyć do najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w danym miesiącu.

16.2. Jeżeli niezdolność do pracy powstanie w pierwszym miesiącu ubezpieczenia, za który nie istnieje obowiązek opłacenia składki, podstawę wymiaru zasiłku stanowi najniższa podstawa wymiaru składek obowiązująca w tym miesiącu.

Przykład:

Działalność gospodarcza została podjęta w dniu 1 czerwca. Ubezpieczony stał się niezdolny do pracy w dniu 8 czerwca i niezdolność ta trwała do 29 lipca. W związku z tym, że za czerwiec nie istniał obowiązek opłacenia składki, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi najniższa podstawa wymiaru składek za czerwiec.

17.1. Podstawa wymiaru świadczeń w okresie pierwszych 12 miesięcy (360 dni) ubezpieczenia, nie może być wyższa od kwoty 250% przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłoszonego dla celów emerytalnych. Kwotę tę ustala się miesięcznie, od trzeciego miesiąca kalendarzowego każdego kwartału, na okres trzech miesięcy.

17.2. Jeżeli okres pierwszych 12 miesięcy (360 dni) ubezpieczenia upływa w trakcie pobierania świadczenia, którego podstawa wymiaru została ograniczona zgodnie z zasadą, o której mowa w pkt 1, od dnia następnego po upływie 12 miesięcy ubezpieczenia podstawa ta powinna być ustalona zgodnie z ust. 13, bez ograniczenia do 250% przeciętnego wynagrodzenia.

18.1. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego waloryzuje się według zasad przewidzianych dla pracowników. Waloryzacji podlega faktyczna przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek z okresu, o którym mowa w ust. 13 pkt 1; zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku chorobowego.

18.2. Jeżeli po przedłużeniu okresu wypłaty zasiłku chorobowego i zwaloryzowaniu podstawy jego wymiaru wystąpiła przerwa w niezdolności do pracy spowodowanej tą samą chorobą, po tej przerwie podstawę wymiaru zasiłku ustala się ponownie. Podstawa ta jest waloryzowana wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w kwartale, w którym nastąpiło przedłużenie okresu wypłaty zasiłku (wskaźnik waloryzacji obowiązujący w 181 dniu). Tak ustalona podstawa wymiaru nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w miesiącu, w którym ponownie powstało prawo do zasiłku.

Przykład:

Ubezpieczony był niezdolny do pracy z powodu tej samej choroby w okresie od 20 marca do 29 września oraz od 14 października do 28 grudnia. Podstawę wymiaru zasiłku za okres od 20 marca do 15 września ustalono przyjmując najniższą podstawę wymiaru składek z marca, gdyż przeciętna miesięczna podstawa wymiaru składek z ostatnich 12 miesięcy ubezpieczenia była niższa od najniższej podstawy za ten miesiąc. Po upływie 6-miesięcznego okresu zasiłkowego, od 16 września, okres wypłaty zasiłku został przedłużony. Podstawa wymiaru zasiłku przysługującego za okres od 16 do 29 września podlega waloryzacji wskaźnikiem obowiązującym w III kwartale. Waloryzacji tej podlega faktyczna podstawa wymiaru zasiłku. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w marcu, tj. w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku. Podstawę wymiaru zasiłku, do którego prawo powstało 14 października, ustala się ponownie na podstawie przeciętnej miesięcznej podstawy wymiaru składek z okresu od listopada roku poprzedniego do października. Faktyczną podstawę wymiaru zasiłku z tego okresu waloryzuje się wskaźnikiem waloryzacji obowiązującym w III kwartale, tj. w kwartale, w którym nastąpiło przedłużenie okresu wypłaty zasiłku. Zwaloryzowana podstawa wymiaru zasiłku nie może być niższa od najniższej podstawy wymiaru składek obowiązującej w październiku.

18.3. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego podlega również waloryzacji dla potrzeb świadczenia rehabilitacyjnego, które zostało przyznane po upływie 6 miesięcy pobierania zasiłku chorobowego.

Rozdział  5

Zaleganie z opłatą składek

19.1. W razie zalegania przez ubezpieczonego z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę, prawo do zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku porodowego i zasiłku macierzyńskiego nie przysługuje ubezpieczonemu i osobie współpracującej.

19.2. Zasada, o której mowa w pkt 1, ma również zastosowanie po ustaniu ubezpieczenia.

19.3. Prawo do zasiłku pogrzebowego przysługuje mimo zalegania z opłatą składek na kwotę, o której mowa w pkt 1.

20.1. W celu ustalenia uprawnień do świadczeń, o których mowa w ust. 19 pkt 1, wydział zasiłków oddziału ZUS występuje do wydziału dochodów i rozliczeń o ustalenie, czy ubezpieczony zalega z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę.

20.2. Zaległość, o której mowa w pkt 1 wydział dochodów i rozliczeń ustala na pierwszy dzień każdego miesiąca, za który świadczenie przysługuje.

20.3. Wydział zasiłków występuje o kolejne potwierdzenie zalegania z opłatą składek:

1) w miesiącu bieżącym - w razie adnotacji "zalega na kwotę trzymiesięcznej składki",

2) w miesiącu następnym - w razie adnotacji "zalega na kwotę dwumiesięcznej składki",

3) w trzecim miesiącu - w razie adnotacji "zalega na kwotę jednomiesięcznej składki",

4) w czwartym miesiącu - w razie adnotacji "nie zalega".

20.4. W razie stwierdzenia zaległości na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę, w tym również w trakcie pobierania świadczenia, wypłatę świadczenia wstrzymuje się od pierwszego dnia miesiąca, w którym stwierdzono tę zaległość, do daty uregulowania zaległości w całości.

Przykład:

Ubezpieczony jest niezdolny do pracy w okresie od 5 stycznia do 16 lutego. Wydział zasiłków uzyskał z wydziału dochodów i rozliczeń potwierdzenie, że na dzień 1 stycznia ubezpieczony zalega z opłatą składek na kwotę trzymiesięcznej składki. Nie upłynął termin płatności składki za grudzień. Wydział zasiłków wypłacił zasiłek chorobowy za okres od 5 do 31 stycznia. W lutym wydział dochodów i rozliczeń potwierdził, że ubezpieczony zalega z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę, gdyż nie opłacił należnej składki za grudzień. Za okres od 1 do 16 lutego wydział zasiłków wstrzymuje wypłatę zasiłku chorobowego.

20.5. W razie wstrzymania wypłaty świadczenia z powodu zalegania z opłatą składek, wydział zasiłków podejmuje wypłatę świadczenia po uzyskaniu z wydziału dochodów i rozliczeń potwierdzenia o uregulowaniu zadłużenia w całości.

Przykład:

Ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od 15 stycznia do 20 lutego. Wydział dochodów i rozliczeń dokonując potwierdzenia stwierdził, że ubezpieczony zalega z opłatą składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę. Wydział zasiłków odmówił prawa do zasiłku chorobowego. W marcu ubezpieczony częściowo uregulował zaległość, do uregulowania pozostała zaległość na kwotę jednomiesięcznej składki. W kwietniu ubezpieczony wystąpił o zasiłek chorobowy. W związku z tym, że zaległość nie została uregulowana w całości, wydział zasiłków odmówił prawa do zasiłku chorobowego za kolejny okres niezdolności do pracy. Wypłatę zasiłków wydział zasiłków podejmie po uregulowaniu zaległości w całości, o czym zostanie poinformowany z urzędu przez wydział dochodów i rozliczeń.

21. W razie objęcia ubezpieczeniem społecznym z okresem wstecznym z winy ubezpieczonego a następnie złożenia wniosku o przyznanie świadczeń za ten okres, zaległość z opłatą składek ustala się na pierwszy dzień miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenia.

22.1. W razie udzielenia przez oddział ZUS układu ratalnego na spłatę zaległych składek i przystąpienia przez ubezpieczonego do jego realizacji, tzn. wpłacenia pierwszej raty wraz z bieżącą składką, świadczenia, o których mowa w ust. 19 pkt 1, przysługują od dnia udzielenia układu ratalnego.

22.2. W razie zerwania układu ratalnego, wydział zasiłków wstrzymuje wypłatę świadczeń od dnia zerwania tego układu, a świadczenia wypłacone po dniu zerwania układu podlegają zwrotowi.

22.3. Wydział dochodów i rozliczeń informuje wydział zasiłków o dacie udzielenia układu ratalnego i o dacie jego zerwania.

23. Po opłaceniu w całości zaległych składek, świadczenia o których mowa w ust. 19 pkt 1, wypłaca się za cały okres, w którym istniała zaległość.

Przykład:

Ubezpieczony był niezdolny do pracy w okresie od 22 września do 30 grudnia. Oddział ZUS odmówił prawa do zasiłku chorobowego z uwagi na zaległość w opłacie składek na kwotę przekraczającą trzymiesięczną składkę. Zaległość została w całości uregulowana w dniu 14 marca roku następnego. Ubezpieczony ma prawo do zasiłku za cały okres niezdolności do pracy od 22 września do 30 grudnia.

Rozdział  6

Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne

24.1. Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne przysługują ubezpieczonym i osobom współpracującym na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z dnia 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych.

24.2. Na prawo do zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych nie ma wpływu terminowość opłacania składek.

Rozdział  7

Zasady wypłaty świadczeń

25. Prawo do świadczeń, o których mowa w ust. 2, ustalają oraz zasiłki te wypłacają oddziały ZUS.

26. Zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne przysługujące ubezpieczonym i osobom współpracującym mogą być wypłacane poprzez pomniejszanie należności z tytułu składek o kwoty przysługujących zasiłków.

27. W razie ubezpieczenia społecznego z datą wsteczną, zasiłki rodzinne i pielęgnacyjne wypłacone ubezpieczonemu lub osobie współpracującej po ustaniu ubezpieczenia nie podlegają zwrotowi, jeśli osoby te złożą oświadczenie, że za ten okres nie pobrały zasiłków z innego tytułu.

28. Dokumentację niezbędną przy ustalaniu uprawnień i wypłacie świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych stanowią dokumenty określone w odniesieniu do pracowników.

29. W razie złożenia zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy - druk Mz L-4a - obejmującego okres niezdolności do pracy krótszy niż 30 dni, wydział zasiłków informuje ubezpieczonego lub osobę współpracującą o przyczynie niewypłacenia zasiłku a zaświadczenie załącza do karty zasiłkowej.

30. Przed wypłatą świadczeń wydział zasiłków występuje do wydziału dochodów i rozliczeń o potwierdzenie ubezpieczenia, a w razie wypłaty zasiłku chorobowego, macierzyńskiego i świadczenia rehabilitacyjnego - również o potwierdzenie podstawy wymiaru składek i zalegania z opłatą składek - druk ZR-10, którego wzór stanowi załącznik do wytycznych.

31. Wydział zasiłków informuje niezwłocznie wydział dochodów i rozliczeń o wypłaceniu ubezpieczonemu lub osobie współpracującej zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego za okres co najmniej 15 dni w danym miesiącu kalendarzowym.

Rozdział  8

Postanowienia końcowe

32. Wytyczne wchodzą w życie z dniem ogłoszenia.

ZAŁĄCZNIK

Zaświadczenie o ubezpieczeniu rzemieślnika