Nadużywanie pozycji dominującej przez Miejskie Wodociągi Kanalizacyjne Sp. z o.o. w Bydgoszczy.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.UOKiK.2001.2.57

Akt nienormatywny

Wersja od: 28 grudnia 2001 r.

DECYZJA

PREZESA URZĘDU OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW

z dnia 24 lipca 2001 r.

w sprawie nadużywania pozycji dominującej przez Miejskie Wodociągi Kanalizacyjne Sp. z o.o. w Bydgoszczy.

(Nr RBG 27/2001)

Na podstawie art. 104 § 1 Kpa, art. 9 i art. 8 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 122, poz. 1319), w imieniu Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (zwanego dalej "Prezesem Urzędu" lub "organem antymonopolowym"), po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego, wszczętego na wniosek Jana i Urszuli Wojtynkiewiczów, reprezentowanych przez Barbarę Wojtynkiewicz, wynajmujących lokale mieszkalne, znajdujące się w budynku przy ul. Lubelskiej 15 w Bydgoszczy - o nadużywanie pozycji dominującej na bydgoskim rynku dostaw wody i odprowadzania ścieków przez Miejskie Wodociągi i Kanalizację Sp. z o.o. w Bydgoszczy, uznaje się za praktykę ograniczającą konkurencję narzucenie przez Miejskie Wodociągi i Kanalizację Sp. z o.o. w Bydgoszczy, w "Regulaminie zasad korzystania z usług w zakresie dostawy wody i odbioru ścieków oraz obowiązków spółki wobec odbiorców usług" systemu rozliczania się za dostarczaną wodę polegającego na zawieraniu umów o dostawę wody z najemcą lokalu tylko w przypadku, gdy wszystkie lokale mieszkalne w danym budynku zaopatrzone są w wodomierze, co przynosi Miejskim Wodociągom i Kanalizacji Sp. z o.o. nieuzasadnione korzyści i nakazuje zaniechania jej stosowania.

UZASADNIENIE

Do organu antymonopolowego zwrócili się Jan i Barbara Wojtynkiewiczowie z wnioskiem o wszczęcie postępowania antymonopolowego przeciwko Miejskim Wodociągom i Kanalizacji Sp. z o.o. w Bydgoszczy (dalej Uczestnik). Wnioskodawcy zarzucili Uczestnikowi, iż ten, zamiast rozliczać się bezpośrednio z najemcami poszczególnych lokali mieszkalnych za dostawy wody, obciąża tymi opłatami właścicieli kamienicy. Uczestnik na lokalnym, bydgoskim rynku dostaw wody i ścieków jest monopolistą, jedynym podmiotem dostarczającym wodę i odprowadzającym ścieki.

Ustawa z dnia 24 października 1974 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 1980 r. Nr 38, poz. 230 ze zm.), w artykule 102 stanowi, że wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych wymaga zawarcia umowy z właścicielem lub wskazanym przez niego użytkownikiem tych urządzeń, natomiast za pobieraną wodę i za ścieki wprowadzane do urządzeń kanalizacyjnych stanowiących własność Państwa pobiera się opłaty (art. 104 Prawa wodnego). Na podstawie art. 107 ust. 3 pkt 1-3 Prawa wodnego, Rada Ministrów wydała rozporządzenie z dnia 18 grudnia 1996 r. w sprawie urządzeń zaopatrzenia w wodę i urządzeń kanalizacyjnych oraz zasad ustalania opłat za wodę i wprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 151, poz. 716 ze zm.).

Prezes Urzędu stoi na stanowisku, że narzucanie właścicielom budynków obowiązku uiszczania opłat za wodę zużytą przez najemców, w przypadku, gdy poszczególne lokale mieszkalne nie są zaopatrzone w wodomierze, jest praktyką sprzeczną z prawem i zasadami współżycia społecznego. Opierając się na ustawie z dnia 2 lipca 1994 r. o najmie lokali mieszkaniowych i dodatkach mieszkaniowych (Dz. U. z 1995 r. Nr 105, poz. 509 ze zm.) stwierdzić należy, że opłaty za wodę i odbiór nieczystości płynnych są świadczeniami związanymi z eksploatacją mieszkania i nie wchodzą w skład czynszu. Za wodę i ścieki najemca płacić może bezpośrednio dostawcy wody lub za pośrednictwem wynajmującego (vide: art. 22 ust. 2 ustawy o najmie lokali...).

W ocenie organu antymonopolowego, wprowadzenie jednego tylko sposobu rozliczania się Uczestnika z najemcami lokali jest przykładem dyskryminowania właścicieli budynków mieszkalnych przez lokalnego monopolistę sieciowego w sektorze wodno-ściekowym. Analizując kwestię rozliczeń za świadczenia związane ze stosunkiem najmu, zwrócić należy uwagę na upośledzoną pozycję właścicieli nieruchomości (wynajmujących). W pierwszym rzędzie podkreślić trzeba, iż umowa najmu między dwoma równoprawnymi podmiotami nie jest jedynym źródłem powstania tego rodzaju zobowiązań. W Polsce wielu właścicieli budynków (w tym wnioskodawcy) "otrzymało" lokatorów w drodze decyzji administracyjnej. Lokatorzy ci zobowiązani są do płacenia relatywnie niskich czynszów, nie pokrywających kosztów utrzymania nieruchomości. Organy władzy lokalnej nadały lokatorom prawa do lokalów, w budynkach będących własnością prywatną, a następnie domagają się ponoszenia kosztów za usługi świadczone na rzecz tych lokatorów, przez spółkę komunalną od właścicieli budynków.

Praktyka taka wiąże się z oczywistymi, nieuzasadnionymi korzyściami dla Uczestnika, któremu znacznie łatwiej egzekwować należności za wodę dostarczaną do całego budynku od pojedynczego właściciela, niż od wielu najemców.

Nie można zgodzić się ze stanowiskiem Urzędu Rozwoju Miast [...], według którego dostawca wody rozlicza się z właścicielem (zarządcą) nieruchomości na podstawie wskazań wodomierza głównego. Sąd Najwyższy - Izba Cywilna, w uchwale z dnia 5 lutego 1998 r. (sygn. akt III CZP 71/97) stwierdził, iż "wadliwe jest założenie, że z prawa własności wynika obciążenie opłatą za wodę i odprowadzane ścieki. Obowiązek taki musiałby zostać nałożony przez ustawę, czego prawodawca nie uczynił. Podobnie rzecz się ma, jeżeli chodzi o administratora nieruchomości i najemcę lokalu. Bez znaczenia jest kwestia własności wewnętrznej instalacji wodno-kanalizacyjnej za wodomierzem głównym". Przepisy art. 1 rozporządzenia z dnia 18 grudnia 1996 r. w sprawie urządzeń zaopatrzenia w wodę i urządzeń kanalizacyjnych oraz zasad ustalania opłat za wodę i wprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 151, poz. 716 ze zm.) stanowi wprawdzie, iż utrzymanie i eksploatacja studni publicznych i urządzeń wodociągowych, wraz z zaworem za wodomierzem głównym należy do właścicieli tych urządzeń, lecz pojęcie "utrzymanie i eksploatacja urządzeń" nie obejmuje pobierania opłat za dostawę wody i odprowadzanie ścieków (vide: § 2 cytowanego wyżej rozporządzenia).

Organ antymonopolowy stoi na stanowisku, iż Uczestnik winien - obok oferty pobierania od najemców opłat za rzeczywiście zużytą wodę (w oparciu o odczyty wodomierzy przy lokalach mieszkalnych) - umieścić w regulaminie ofertę ryczałtowego rozliczania się z najemcami w oparciu o odczyt z wodomierza głównego, wskazującego ilość zużytej wody przez wszystkich lokatorów budynku. Decyzję o wyborze rozliczania się z uczestnikiem podjęliby najemcy, którzy mogliby dokonać zakupu i zainstalowania wodomierzy lub rozliczać się w formie ryczałtu. Rozwiązanie takie jest zgodne z zasadami współżycia społecznego. Właściciele nieruchomości - w szczególności, gdy najemcy zalegają z opłatami - zmuszani są w tej chwili do płacenia za wodę, której de facto nie zużyli. Sytuacja taka w sposób szczególnie rażący narusza zasady współżycia społecznego w przypadkach, gdy źródłem stosunku zobowiązaniowego między wynajmującym a najemcą nie była umowa zawarta w oparciu o art. 353¹ Kc (zasada swobody umów), ale w oparciu o władczy akt organu administracji publicznej (decyzja najmu).

Podkreślić na koniec należy, że organ antymonopolowy prowadzi postępowania administracyjne, których celem jest ochrona porządku publicznoprawnego, a nie indywidualnych interesów poszczególnych wnioskodawców, którzy spory prywatnoprawne toczyć mogą przed sądami powszechnymi. W związku z powyższym Prezes Urzędu nie rozstrzyga w niniejszej decyzji o prawach i obowiązkach łączących Państwa Wojtynkiewiczów, wnioskodawców niniejszego postępowania, najemców lokali [...] i Miejskie Wodociągi i Kanalizację Sp. z o.o. Konkretny stan faktyczny, zasygnalizowany przez wnioskodawców stanowił jedynie podstawę do zakwestionowania ogólnych mechanizmów rozliczania się sieciowego monopolisty z właścicielami i najemcami lokali. [...]