Metodyka inwentaryzacji obszarów funkcjonalnych bociana czarnego, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia.

Dzienniki resortowe

B.I.LP.2006.10.50

Akt obowiązujący

Wersja od: 22 września 2006 r.

DECYZJA Nr 68

DYREKTORA GENERALNEGO LASÓW PAŃSTWOWYCH

z dnia 22 września 2006 r.

w sprawie metodyki inwentaryzacji obszarów funkcjonalnych bociana czarnego, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia

ZO-732-2-37/2006

Na podstawie § 6 Statutu Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe, stanowiącego załącznik do zarządzenia nr 50 ministra ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa z 18 maja 1994 r. w sprawie nadania statutu PGL LP oraz w związku z § 2 decyzji dyrektora generalnego Lasów Państwowych nr 61 z 25 lipca 2006 r. w sprawie przeprowadzenia w latach 2006-2007 powszechnej inwentaryzacji siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, [...] a także w sprawie uzupełnienia inwentaryzacji bociana czarnego, orła bielika, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia - postanawiam, co następuje:

§ 1. Wyznaczanie obszarów funkcjonalnych sześciu gatunków ptaków: bociana czarnego, orła bielika, orlika krzykliwego, puchacza, żurawia i cietrzewia powinno odbywać się wg zasad określonych w załączniku.

§ 2. Decyzja wchodzi w życie z dniem podpisania.

ZAŁĄCZNIK 

WSKAZÓWKI DO WYZNACZANIA "OBSZARÓW FUNKCJONALNYCH BOCIANA CZARNEGO, BIELIKA, ORLIKA KRZYKLIWEGO, PUCHACZA I CIETRZEWIA"

Wyznaczanie w nadleśnictwach

1. Jako obszar funkcjonalny należy traktować sumę obszarów wykorzystywanych:

* jako biotop lęgowy;

* regularnie jako miejsca żerowania;

* regularnie jako miejsca tokowania (np. cietrzewia), wiosennych lub jesiennych koncentracji, przebywania stad ptaków nielęgowych, pierzowisk (np. żurawia), regularnego przebywania (np. puchacza).

2. Wyznaczany obszar funkcjonalny powinien składać się ze wszystkich wymienionych wyżej elementów. W przypadku, gdy tylko niektóre z nich są znane (np. znany jest biotop gniazdowania, a nieznane miejsca regularnego żerowania) dopuszcza się naniesienie na mapę części obszaru funkcjonalnego, z tym że w dołączonym opisie należy zaznaczyć, że obszar jest wyznaczony w sposób niepełny, a w sezonie 2007 należy przeprowadzić obserwacje w terenie w celu uzupełnienia informacji.

3. Wyznaczanie obszarów funkcjonalnych jest niezależne od tego, czy dla ochrony stanowiska wyznaczono strefę ochronną, czy też nie. Zwykle obszar funkcjonalny będzie znacznie większy od wyznaczonej 500-metrowej strefy ochronnej.

Obszar trzeba wyznaczyć także wtedy, gdy strefa dla danego gniazda nie jest wyznaczona (np. informacja o gnieździe nie była wcześniej podawana).

W sprawach wątpliwych należy skonsultować się z Regionalnym Organem Opiniodawczo-Doradczym, a za jego pośrednictwem z ornitologami (np. KOO, OTOP, regionalne towarzystwa ornitologiczne, wyższe uczelnie).

4. Na mapę należy nanosić wszystkie obszary funkcjonalne, których przynajmniej część leży na gruntach LP (wrysowując także ich części leżące na gruntach obcych w zasięgu terytorialnym nadleśnictwa). W przypadku obszarów funkcjonalnych przekraczających granice nadleśnictw, sąsiednie nadleśnictwa powinny uzgodnić ich wrysowanie, tak by były spójne. Każde z nich na swojej mapie zaznaczy strzałką, że wrysowywany obszar przechodzi do sąsiedniego nadleśnictwa.

5. Jako biotop lęgowy należy traktować:

* dla bociana czarnego, bielika i orlika, jeżeli są zidentyfikowane gniazda tych gatunków: drzewostan z gniazdem oraz wszystkie podobne (dogodne do gniazdowania gatunku) drzewostany w promieniu 500 m od gniazda (lub w wyznaczonej strefie ochronnej) - należy uwzględniać także gniazda nie zajęte obecnie (niekiedy ptaki wykorzystują naprzemiennie kilka gniazd, więc do obszaru funkcjonalnego należy wówczas zaliczyć wszystkie, które były zajmowane chociaż raz w okresie ostatnich 5 lat);

* dla wymienionych wyżej gatunków, jeżeli dokładna lokalizacja gniazda nie jest znana, ale z obserwacji wynika, że gatunek prawdopodobnie gniazduje w określonej części leśnictwa, wszystkie dogodne do gniazdowania drzewostany w tym rejonie - obligatoryjnie należy zaliczyć miejsca, w których obserwowano choć raz zachowania ptaków typowe dla miejsc gniazdowania (np. obrona rewiru gniazdowego przez bieliki);

* dla żurawia: każdy biotop olsowy, łęgowy lub bagienny, w którym znaleziono gniazdo, obserwowano ptaki z młodymi lub w którym żuraw jest regularnie (co najmniej dwukrotnie w ciągu sezonu) spotykany w okresie późnowiosennym;

* dla puchacza: każdy biotop, w którym znaleziono gniazdo lub regularnie, co najmniej dwukrotnie w ciągu sezonu, widziano ptaka lub słyszano jego głos godowy;

* dla cietrzewia: każdy biotop, w którym znaleziono gniazdo, widziano kurę z młodymi lub co najmniej dwukrotnie w okresie lęgowym spotykano kury;

Jako kategorie gniazdowania przyjmuje się "gniazdowanie pewne" oraz "gniazdowanie prawdopodobne" według metodyki przyjętej w ornitologii. Nie jest wymagane znalezienie samego gniazda, np. puchacza, cietrzewia ani żurawia. Wystarczy, że słyszymy lub obserwujemy pary ptaków w odpowiednich biotopach, w których prawdopodobnie się gnieżdżą.

6. Jako biotop żerowy należy traktować wszystkie miejsca, gdzie gatunek regularnie żeruje (to jest, gdzie obserwowano go żerującego częściej niż sporadycznie), kierując się przy tym charakterem biotopu:

* dla orlika powinny to być głównie łąki z niską roślinnością;

* dla bielika głównie jeziora i stawy wraz ze strefą brzegową (z pasem drzew/drzewostanów wokół - miejsca zasiadki), a także rozlewiska i inne tereny podmokłe, brzegi rzek na styku z lasem itp.;

* dla bociana czarnego śródleśne stawy i tereny podmokłe, odcinki niewielkich cieków;

* dla żurawia kompleksy śródleśnych łąk, na których regularnie żeruje co najmniej jedna para oraz spotyka się żerujące stada żurawi na przelotach;

* dla puchacza miejsca regularnego czatowania oraz znajdowania wypluwek, a także piór pierzących się ptaków poza wyznaczonym biotopem lęgowym.

7. Jako inne ważne biotopy należy wyznaczać miejsca:

* w których poza sezonem lęgowym obserwuje się koncentracje co najmniej 5 bielików, orlików krzykliwych lub bocianów czarnych;

* tokowe cietrzewia: miejsca, gdzie w ostatnich 5 latach cietrzewie tokowały oraz wszystkie podobne biotopy w promieniu 500 m od miejsca, w którym obserwowano toki;

* jesiennych lub wiosennych koncentracji ponad 10 osobników żurawia (także poza gruntami LP!);

* przybywania puchacza: biotopy, w których w ciągu 5 lat więcej niż raz słyszano głos gatunku lub go obserwowano.

8. Należy zwrócić uwagę na możliwość lokalnego występowania nietypowych zachowań poszczególnych gatunków (np. gniazdowanie lub żerowanie w nietypowych biotopach). Miejsca takie należy wrysować jako elementy obszaru funkcjonalnego, a w dołączonym opisie zwrócić uwagę na nietypowość lub lokalną specyfikę.

9. Wynikiem pracy powinna być:

* mapa przeglądowa (1:25.000 lub 1:20.000) z obszarami funkcjonalnymi naniesionymi w następujący sposób:

- obszar funkcjonalny powinien być oznaczony (zamalowany) w sposób niepogarszający czytelności mapy, odpowiednim kolorem, w tym dla: bociana przyjmuje się kolor niebieski, bielika - czerwony, orlika - zielony, puchacza - brązowy, cietrzewia - fioletowy, żurawia - żółty;

- jeżeli gniazdo lub gniazda są znane, to należy zaznaczyć je intensywniejszą kropką odpowiedniego koloru o średnicy 4 mm (musi ona leżeć wewnątrz biotopu gniazdowania, zakreślonego obwódką);

- elementy obszaru funkcjonalnego należy obwieść linią odpowiedniego koloru, a w obwiedzione pole wpisać literę: g - biotop gniazdowania, ż - biotop żerowania, t - biotop tokowania, i - inne ważne elementy obszaru funkcjonalnego;

- elementy jednego obszaru funkcjonalnego (np. miejsca gniazdowania i żerowania konkretnej pary bielików) należy połączyć ze sobą strzałkami odpowiedniego koloru - nie należy tego robić, gdy takie powiązania nie są znane;

- w przypadku niepewnego wyznaczania elementów obszaru funkcjonalnego, ciągłą obwódkę należy zastąpić linią przerywaną, a w przypadku dużej niepewności - linią kropkowaną;

- obszary nanosić także poza gruntami LP, w obszarze terytorialnym nadleśnictwa;

- w przypadku, gdy np. ptaki gniazdujące w jednym nadleśnictwie żerują w nadleśnictwie sąsiednim, wskazać taką sytuację strzałką wskazującą na margines mapy;

- kreskowaniem odpowiedniego koloru należy zaznaczyć strefy ochronne gniazd gatunków strefowych.

* Opis, podający:

- zestawienie wyznaczonych obszarów, w tym podsumowanie, dla jakich gatunków wyznaczono w nadleśnictwie obszary funkcjonalne i jak duże, a także jaka ich część znajduje się na gruntach LP;

- informację, jaka część obszarów funkcjonalnych jest formalnie objęta strefami ochrony gatunkowej;

- objaśnienie w przypadku nie wyznaczenia części obszaru funkcjonalnego (np. jeżeli wyznaczono tylko miejsce gniazdowania, a miejsca żerowania nie są znane);

- objaśnienie ewentualnych rozbieżności między wyznaczeniem obszarów funkcjonalnych i danymi o faunie nadleśnictwa (np. w POP) oraz danymi zawartymi w publikacjach i monografiach ornitologicznych.

10. Mapa w skali 1:25.000, powstała w wyniku wyznaczenia obszarów funkcjonalnych, winna być zastrzeżona do użytku służbowego - z wyjątkiem członków zespołów inwentaryzacyjnych (własnego i sąsiednich nadleśnictw) oraz organu regionalnego i centralnego.

Na potrzeby komunikacji ze społeczeństwem można przygotować mapę skali 1:100.000 z orientacyjnie naniesionymi obszarami funkcjonalnymi (bez lokalizacji punktowej gniazd).

11. Wskazanie obszarów funkcjonalnych należy traktować jako pracę ciągłą - w kolejnych latach powinno być uzupełniane z wykorzystaniem gromadzonych, nowych obserwacji, a także nowo zajmowanych biotopów ptaków. Szczególnie należy uzupełnić nieznane obecnie elementy obszarów funkcjonalnych (np. obszary żerowania). Należy uzupełniać także obraz obszarów funkcjonalnych w miarę np. zajmowania nowych miejsc gniazdowania, pojawiania się nowych tokowisk, a także dokonywania nowych obserwacji.