Ewidencja niektórych operacji w księgach państwowych przedsiębiorstw i organizacji gospodarczych handlu środkami produkcji.

Dzienniki resortowe

Dz.Urz.MF.1975.4.11

Akt utracił moc

Wersja od: 1 stycznia 1975 r.

INSTRUKCJA Nr 5/KS

MINISTERSTWA FINANSÓW

z dnia 27 lutego 1975 r.

w sprawie ewidencji niektórych operacji w księgach państwowych przedsiębiorstw i organizacji gospodarczych handlu środkami produkcji.

§  1.

1. Instrukcja dotyczy państwowych przedsiębiorstw i organizacji gospodarczych handlu środkami produkcji objętych planem centralnym, które stosują zasady gospodarki finansowej określone w uchwale Nr 118 Rady Ministrów z dnia 10 maja 1974 r. w sprawie gospodarki finansowej oraz zasad kształtowania i gospodarowania funduszem płac w państwowych przedsiębiorstwach i organizacjach gospodarczych handlu środkami produkcji objętych planem centralnym (Monitor Polski Nr 20, poz. 120), zwanej dalej "uchwałą Nr 118".

2. Ilekroć w instrukcji użyto określenia "zarządzenie Nr 86" należy przez to rozumieć zarządzenie Ministra Finansów z dnia 23 lipca 1974 r. w sprawie szczegółowych zasad gospodarki finansowej zarządów central handlowych państwowych przedsiębiorstw handlu środkami produkcji objętych planem centralnym (Dz. Urz. Min. Fin. Nr 17, poz. 39).

§ 2. W przedsiębiorstwach, o których mowa w § 1 ust. 1, podział zysku brutto księguje się następująco:

1) zarachowanie oprocentowania funduszu statutowego w środkach trwałych (za okresy kwartalne) i obciążenia funduszu płac (za okresy miesięczne) na rzecz:

a) wydziału finansowego właściwego terenowo organu administracji państwowej - Wn konto 834 "Rozliczenia z budżetem z tytułu wyników" Ma konto 261 "Rozrachunki publiczno-prawne",

b) jednostki nadrzędnej (w przypadkach określonych w § 32 załącznika Nr 1 do uchwały Nr 118) - Wn konto 831 "Rozliczenia z jednostką nadrzędną z tytułu wyników" Ma konto 264 "Rozrachunki wewnętrzno-branżowe",

2) przelewy z tytułów wymienionych w pkt 1 - Wn konto 261 lub 264 (w zależności od sposobu rozliczenia), Ma konto 110 "Rachunek rozliczeniowy"; przelewy dokonywane zaliczkowo (oprocentowanie za okresy miesięczne oraz obciążenie funduszu płac za grudzień) - Wn konto 834 lub 831, Ma konto 110,

3) odpis na rzecz jednostek badawczych - Wn konto 835 "Odpisy na fundusze specjalne" Ma konto 269 "Inne rozrachunki"; przelewy z tego tytułu - Wn konto 269 Ma konto 110,

4) spłatę z zysku rat kredytu na inwestycje kredytowane:

- w ciągu roku - w wysokości dokonanych przelewów - Wn konto 913 "Kredyty na inwestycje w okresie spłaty" lub konto 914 "Przeterminowane kredyty na inwestycje", Ma konto 110 i równolegle - Wn konto 835 Ma konto 988 "Fundusz na inwestycje kredytowane" oraz - Wn konto 988 Ma konto 851 "Fundusz statutowy w środkach trwałych" lub konto 852 "Fundusz statutowy w środkach obrotowych",

- w końcu roku - w wysokości zarachowania - Wn konto 835 Ma konto 988 a dokonane w następnym roku przelewy z tego tytułu - Wn konto 913 lub 914 Ma konto 110 oraz zapis równoległy - Wn konto 988 Ma konto 851 lub 852.

§ 3. W przedsiębiorstwach handlowych zgrupowanych w centralach handlowych (jednostkach równorzędnych) typu I - części zysku przeznaczone na oprocentowanie funduszu statutowego w środkach trwałych zarządu centrali handlowej księguje się:

- przelewy zaliczkowe - Wn konto 831 Ma konto 110

- zarachowanie należnych wpłat - Wn konto 835 Ma konto 264

- przelewy kwot zarachowanych - Wn konto 261 Ma konto 110.

§ 4. W przedsiębiorstwach:

- podległych bezpośrednio ministrom,

- zgrupowanych w zjednoczeniach zaliczanych do innych działów gospodarki narodowej niż handel,

- zgrupowanych w centralach handlowych (jednostkach równorzędnych) typu I, księguje się:

1) podział zysku netto pomniejszonego o zysk nieprawidłowy, o którym mowa w § 4 załącznika Nr 1 do uchwały Nr 118 oraz o zysk, o którym mowa w § 3:

- utworzenie funduszu przedsiębiorstwa - Wn konta 835 Ma konto 872A "Fundusz przedsiębiorstwa",

- utworzenie rezerwowego funduszu przedsiębiorstwa (§ 8 ust. 2 załącznika Nr 1 do uchwały Nr 118) - Wn konto 835 Ma konto 872B - "Rezerwowy fundusz przedsiębiorstwa",

2) podatek od funduszu przedsiębiorstwa:

- przelewy zaliczkowe - Wn konto 872A Ma konto 110,

- zarachowanie podatku w okresach kwartalnych - Wn konto 872A Ma konto 261.

§ 5. W przedsiębiorstwach zgrupowanych w centralach handlowych (jednostkach równorzędnych) typu II - zysk netto (pomniejszony o zysk nieprawidłowy) przeznaczony do zarządu centrali handlowej (jednostki równorzędnej) księguje się:

- w ciągu roku - w wysokości dokonanych przelewów - Wn konto 831 Ma konto 110,

- w końcu roku - w wysokości zarachowania - Wn konto 831 Ma konto 264.

§ 6. W przedsiębiorstwach, o których mowa w § 1 ust. 1, księguje się:

1) naliczenie funduszu premiowego - Wn konta kosztów 700-705, 555 (konto analityczne "Płace") Ma konto 879 "Inne fundusze specjalne" (konto analityczne "Fundusz premiowy"),

2) zarachowanie podatku od funduszu premiowego należnego budżetowi:

- rozliczane za pośrednictwem jednostki nadrzędnej - Wn konto 879 Ma konto 264,

- rozliczane bezpośrednio z budżetem - Wn konto 879 Ma konto 261,

3) zaliczkowy przelew podatku, o którym mowa w pkt 2 (niezależnie od tego czy przeznaczony jest do budżetu czy jednostki nadrzędnej) - Wn konto 879 Ma konto 110,

4) zarachowanie zysku nieprawidłowego:

- podlegającego odprowadzeniu za pośrednictwem jednostki nadrzędnej - Wn konto 831 Ma konto 264,

- podlegającego odprowadzeniu do budżetu - Wn konto 834 Ma konto 261,

5) przelewy z tytułu, o którym mowa w pkt 4 - Wn konta 264 lub 261 Ma konto 110.

§ 7. W przedsiębiorstwach, o których mowa w § 1 ust. 1, księguje się:

1) tworzenie funduszu przedsiębiorstwa - Ma konto 872A - z innych źródeł tj. z:

- odpisów amortyzacyjnych (w wypadkach określonych w § 42 ust. 1 pkt 1, 3 i ust. 2 załącznika nr 1 do uchwały nr 118) - Wn konto 265 "Rozrachunki z tytułu amortyzacji",

- równowartości nieopłacalnych kosztów remontów - Wn konta 700-705, 555,

- zasilenia z funduszu rezerwowego przedsiębiorstwa - Wn konto 872B (tylko w przedsiębiorstwach zgrupowanych w centralach typu I),

- dotacji otrzymanych od jednostki nadrzędnej - Wn konto 110 lub 264,

2) wykorzystanie funduszu przedsiębiorstwa - Wn konto 872A - na:

- zasilenie funduszu statutowego w środkach obrotowych - Ma konto 852,

- inwestycje (równowartość wykorzystanych środków) - Ma konto 984 "Fundusz inwestycyjny" lub 988,

- finansowanie prac badawczych i wdrożeniowych - Ma właściwe konto rozrachunków, 110 lub inne konto służące do rozliczania prac badawczych i wdrożeniowych,

- scentralizowany fundusz zgrupowanych przedsiębiorstw - Ma konto 110.

§ 8. W zarządach central handlowych typu II księguje się:

1) zysk netto (zmniejszony o zysk nieprawidłowy) oraz zysk nieprawidłowy przedsiębiorstw i zakładów własnych centrali -

- ciągu roku - w wysokości otrzymanych przelewów - Wn konto 131 "Rachunek rozliczeń z tytułu wyników" Ma konto 831 "Wpłaty z przedsiębiorstw z zysku",

- w końcu roku - w wysokości zarachowania - Wn konto 264 Ma konto 831,

2) przelewy nadwyżek dochodów nad kosztami jednostek niewydzielonych centrali handlowej - Wn konto 131 Ma konto 111 "Rachunek środków na utrzymaniu centrali (zjednoczenia)"; przelewy nadwyżek kosztów nad dochodami powodują zapis przeciwny,

3) oprocentowanie funduszu statutowego w środkach trwałych i obciążenie funduszu płac należne od jednostek podległych (w wypadkach określonych w § 32 załącznika Nr 1 do uchwały Nr 118):

- zarachowanie - Wn konto 264 Ma konto 831,

- wpłaty z tego tytułu - Wn konto 131 Ma konto 264,

4) oprocentowanie funduszu statutowego w środkach trwałych dotyczące podległych przedsiębiorstw i zakładów (pkt 3) oraz zarządu centrali (§ 3) należne budżetowi:

- zarachowanie - Wn konto 834 Ma konto 261,

- przelewy z tego tytułu - Wn konto 261 Ma konto 131,

5) obciążenie funduszu płac należne budżetowi za podległe przedsiębiorstwa i zakłady (pkt 3):

- zarachowanie - Wn konto 831 Ma konto 261,

- przelewy z tego tytułu - Wn konto 261 Ma konto 131,

6) obciążenie funduszu płac pracowników zarządu centrali należne budżetowi:

- zarachowanie - Wn konto 554 "Koszty utrzymania centrali" Ma konto 261,

- przelewy z tego tytułu - Wn konto 261 Ma konto 111,

7) utworzenie:

- funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw - Wn konto 835 Ma konto 872A "Fundusz zgrupowanych przedsiębiorstw",

- rezerwowego funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw - Wn konto 835 Ma konto 872B "Rezerwowy fundusz zgrupowanych przedsiębiorstw",

8) podatek od funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw:

- przelewy zaliczkowe - Wn konto 872A Ma konto 131,

- zarachowanie w okresach kwartalnych - Wn konto 872A Ma konto 261,

9) przelewy na specjalne rachunki bankowe równowartości dokonanych odpisów z zysku na fundusz zgrupowanych przedsiębiorstw i rezerwowy fundusz zgrupowanych przedsiębiorstw pomniejszone o przelewy podatku od funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw - Wn konto 139 Ma konto 131,

10) zysk nieprawidłowy dla budżetu:

- zarachowanie - Wn konto 834 Ma konto 261,

- przelewy z tego tytułu - Wn konto 261 Ma konto 131,

11) podatek od funduszu premiowego z przedsiębiorstw i zakładów centrali:

- zarachowanie - Wn konto 264 Ma konto 261,

- otrzymane środki z tego tytułu - Wn konto 111 Ma konto 264,

12) podatek od funduszu premiowego pracowników centrali:

- zarachowanie - Wn konto 879 Ma konto 261,

- przelewy do budżetu z tego tytułu - Wn konto 261 Ma konto 111,

13) utworzenie funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw - Ma konto 872A - z innych źródeł tj.:

a) z odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych zarządu (w wypadkach określonych w § 42 ust. 1 pkt 1 i 3 i ust. 2 załącznika Nr 1 do uchwały Nr 118) - Wn konto 265,

b) z przelewów z rachunku środków rezerwowego funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw - Wn konto 872B (zapis równoległy - Wn konto 139 Ma konto 139),

c) z różnic dodatnich z rozliczenia przedsięwzięcia gospodarczego, o którym mowa w § 15 ust. 1 pkt 1 zarządzenia Nr 86 - Wn konto 874 "Fundusz przedsięwzięć gospodarczych",

14) wykorzystanie funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw - Wn konto 872A - na:

a) dotację zasilającą fundusz przedsiębiorstwa w podległych przedsiębiorstwach - Ma konto 139,

b) dotację zwiększającą fundusz środków obrotowych wydzielonych zakładów - Ma konto 139B (zapis równoległy - Wn konto 862 "Fundusz wydzielony w środkach obrotowych" Ma konto 852),

c) zakończone przedsięwzięcia inwestycyjne (równowartość wykorzystanych środków) sfinansowane ze środków funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw - Ma konto 984,

d) wydatki, o których mowa w § 15 ust. 1 pkt 2 zarządzenia Nr 86 - Ma konto 874.

§ 9. W zarządach central handlowych typu I zasady ewidencji księgowej z tytułu:

- rozliczeń z zysku (zakładów, jednostek niewydzielonych oraz nieprawidłowego),

- oprocentowania środków trwałych i obciążenia funduszu płac,

- tworzenia i wykorzystania scentralizowanego funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw -

są analogiczne jak w zarządach central handlowych typu II (§ 8), z tym że:

1) zamiast konta 872A "Fundusz zgrupowanych przedsiębiorstw" stosuje się konto 872A "Scentralizowany fundusz zgrupowanych przedsiębiorstw",

2) dla rozliczeń z przedsiębiorstwami z tytułu przekazania funduszu przedsiębiorstw na scentralizowany fundusz zgrupowanych przedsiębiorstw i odwrotnie zaleca się stosować zapisy memoriałowe księgowane za pośrednictwem konta 264,

3) z amortyzacji środków trwałych użytkowanych w działalności zarządu, w przypadku nie tworzenia funduszu zgrupowanych przedsiębiorstw, może być tworzony fundusz przedsiębiorstwa, zapisem - Wn konto 265 Ma konto 872A "Fundusz przedsiębiorstwa".

§ 10. Podział łącznej kwoty amortyzacji na poszczególne kierunki jej przeznaczenia ustala się następująco:

1) amortyzację podlegającą przekazaniu do budżetu lub na rachunek scentralizowany Ministerstwa Finansów określa się w zestawieniu posiadającym następujące rubryki:

- treść (stan wyjściowy, tytułu przychodów i rozchodów - z powołaniem na właściwe dokumenty)

- nr inwentarzowy środka trwałego

- wartość początkowa

- amortyzacja miesięczna

- amortyzacja jednorazowa (amortyzacja dodatkowa likwidowanych środków trwałych, korekty amortyzacji za okresy ubiegłe)

- uwagi (np. przyczyny zwolnienia od amortyzacji).

W zestawieniu rejestruje się bieżąco wszelkie przychody i rozchody tych środków trwałych, których amortyzacja podlega odprowadzeniu do budżetu lub na rachunek scentralizowany Ministerstwa Finansów wyprowadzając - na koniec każdego miesiąca - nowy, uaktualniony stan w rubrykach "Wartość początkowa" i "Amortyzacja miesięczna". W rubryce "Amortyzacja jednorazowa" sumuje się wyłącznie obroty danego miesiąca (nie prowadzi się rachunku narastającego). Wszelkie rozchody rejestruje się zapisem czerwonym. W zakres przychodów obejmowanych zestawieniem wchodzą przychody środków trwałych uzyskanych z inwestycji dotowanych oraz wszystkie nieodpłatnie otrzymane środki trwałe, w tym także otrzymane od jednostek budżetowych - z wyjątkiem tych, które u poprzednich użytkowników, będących jednostkami na rozrachunku gospodarczym zostały sfinansowane ze środków na inwestycje własne, to znaczy z funduszu inwestycyjnego lub funduszu przedsiębiorstwa.

W zakres rozchodów obejmowanych zestawieniem wchodzą środki trwałe nieodpłatnie przekazane, likwidowane lub sprzedawane. Na równi z rozchodami traktuje się zaprzestanie amortyzacji na skutek pełnego umorzenia środka trwałego. W przypadku likwidacji lub sprzedaży dokonuje się dodatkowego zapisu w rubryce "Amortyzacja jednorazowa" w kwocie odpowiadającej rentowności dodatkowej zlikwidowanego (sprzedanego) środka trwałego.

Na równi z przychodami i rozchodami traktuje się korekty (zwiększenia lub zmniejszenia) wartości początkowej środków trwałych. Zmniejszenia lub zwiększenia amortyzacji spowodowane uznaniem środków trwałych za trwale nieczynne lub cofnięciem zgody na uznanie środków za trwale nieczynne rejestruje się tylko w rubryce "Amortyzacja miesięczna" podając równocześnie w rubryce "Uwagi" przyczyny zmniejszenia lub zwiększenia amortyzacji, w nawiązaniu do odpowiedniej pozycji, w której dany środek trwały figuruje. Korekty amortyzacji za okresy ubiegłe rejestruje się w tym miesiącu, w którym dokonuje się korekty w rubryce "Amortyzacja jednorazowa". Łączną kwotę amortyzacji podlegającą odprowadzeniu do budżetu albo na rachunek scentralizowany Ministerstwa Finansów oblicza się jako sumę danych z rubryk "Amortyzacja miesięczna" i "Amortyzacja jednorazowa" wg stanu na koniec miesiąca ubiegłego,

2) amortyzację podlegającą wpłacie na rachunek scentralizowany inwestycji socjalnych ustala się na podstawie tabeli amortyzacyjnej środków trwałych zakładowej działalności socjalnej,

3) amortyzację przeznaczoną na bezpośrednie finansowanie inwestycji kredytowanych ustala się na podstawie ewidencji szczegółowej, prowadzonej do strony Ma konta 952 "Rozliczenie inwestycji". W tym celu prowadzi się zestawienie - oddzielnie dla każdego zadania - środków trwałych przekazanych do użytkowania przed rozliczeniem całego zadania, w którym zapisuje się obok wartości początkowej tych środków także kwotę miesięcznej amortyzacji; zestawienie takie prowadzi się do końca miesiąca, poprzedzającego miesiąc, w którym rozpoczyna się spłatę kredytu od zadania inwestycyjnego całkowicie zakończonego i rozliczonego,

4) amortyzację przeznaczoną na spłatę kredytów inwestycyjnych przyjmuje się w wysokości określonej w planach spłaty kredytów, sporządzanych na dzień rozliczenia poszczególnych zadań inwestycyjnych. Jeżeli różnica pomiędzy ogólną sumą amortyzacji (Ma 265) a sumą amortyzacji przeznaczoną na cele określone w pkt 1-3 jest mniejsza od kwoty amortyzacji, jaką powinno się przeznaczyć na spłatę kredytów - wówczas brakujące na spłatę kredytów kwoty są pokrywane z zysku przedsiębiorstwa,

5) amortyzację zasilającą fundusz przedsiębiorstwa oblicza się jako różnicę pomiędzy ogólną sumą amortyzacji (Ma 265) a kwotami amortyzacji obliczonymi w sposób określony w pkt 1-4.

Jeżeli inwestycje funduszowe nie są znaczne, wówczas można dla środków trwałych, których amortyzacja zasila fundusz przedsiębiorstwa, prowadzić odrębne zestawienie, identyczne jak dla środków trwałych, których amortyzacja podlega wpłacie do budżetu. W przypadku takim amortyzacja przeznaczona na spłatę kredytów inwestycyjnych stanowi różnicę pomiędzy ogólną sumą amortyzacji (Ma 265) a amortyzacją obliczoną w sposób podany w pkt 1-3, powiększoną o amortyzację zasilającą fundusz przedsiębiorstwa.

§ 11. Bez względu na przyjęte rozwiązanie w zestawieniu amortyzacji (§ 10) sposób ustalania kwot amortyzacji podlegającej przekazaniu do budżetu albo na rachunek scentralizowany Ministerstwa Finansów oraz na rachunek scentralizowany inwestycji socjalnych powinien umożliwiać kontrolę prawidłowości obliczania tych kwot.

§ 12. W przedsiębiorstwach i zarządzie centrali księguje się:

1) dyspozycyjny fundusz płac na kontach pozabilansowych - 295 "Dyspozycyjny fundusz płac" i 296 "Rezerwa dyspozycyjnego funduszu płac". Zarząd centrali prowadzi ponadto na koncie pozabilansowym 297 "Rezerwa dyspozycyjnego funduszu płac centrali" ewidencję, tworzonej na szczeblu centrali rezerwy dyspozycyjnego funduszu płac i jej rozdysponowania.

2) kredyt na płace:

- kredyt na pokrycie przekroczeń dyspozycyjnego funduszu płac - na koncie 155 "Kredyt na fundusz płac",

- kredyt antycypacyjny - na koncie 156 "Kredyt antycypacyjny na fundusz płac". Odsetki od kredytu antycypacyjnego na fundusz płac obciążają koszty 700-705, 554, 555 ("Inne koszty niematerialne"), natomiast odsetki od kredytu na pokrycie przekroczenia dyspozycyjnego funduszu płac obciążają straty (Wn konto 800 "Straty i zyski").

§ 13. Traci moc instrukcja Nr 26/KS Ministerstwa Finansów z dnia 23 sierpnia 1974 r. w sprawie ewidencji niektórych operacji w księgach państwowych przedsiębiorstw i organizacji gospodarczych handlu środkami produkcji oraz w sprawie sprawozdawczości finansowej tych jednostek.

§ 14. Instrukcję stosuje się od dnia 1 stycznia 1975 r.