Rozporządzenie 376/2014 w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych, zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 996/2010 oraz uchylenia dyrektywy 2003/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzeń Komisji (WE) nr 1321/2007 i (WE) nr 1330/2007
Dz.U.UE.L.2014.122.18
Akt obowiązującyROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 376/2014
z dnia 3 kwietnia 2014 r.
w sprawie zgłaszania i analizy zdarzeń w lotnictwie cywilnym oraz podejmowanych w związku z nimi działań następczych, zmiany rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 996/2010 oraz uchylenia dyrektywy 2003/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady i rozporządzeń Komisji (WE) nr 1321/2007 i (WE) nr 1330/2007
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 100 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
po konsultacji z Komitetem Regionów,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 2 ,
(1) Należy zapewnić wysoki ogólny poziom bezpieczeństwa w lotnictwie cywilnym w Unii oraz dołożyć wszelkich starań w celu zmniejszenia liczby wypadków i incydentów, z myślą o zapewnieniu publicznego zaufania do transportu lotniczego.
(2) Wskaźnik częstości wypadków śmiertelnych w lotnictwie cywilnym nie zmienił się znacząco w ciągu ostatniego dziesięciolecia. Niemniej jednak liczba wypadków mogłaby wzrosnąć w nadchodzących dziesięcioleciach z uwagi na wzrost ruchu powietrznego oraz większą złożoność techniczną statków powietrznych.
(3) Celem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 996/2010 3 jest zapobieganie wypadkom poprzez ułatwienie prowadzenia szybkich, skutecznych i wysokiej jakości badań zdarzeń lotniczych. Niniejsze rozporządzenie nie powinno zakłócać procesu badania wypadków i incydentów zarządzanego przez krajowe organy ds. badania zdarzeń lotniczych, określonego w rozporządzeniu (UE) nr 996/2010. W razie wypadku lub poważnego incydentu powiadomienie o zdarzeniu podlega także rozporządzeniu (UE) nr 996/2010.
(4) Istniejące unijne akty prawne, w szczególności rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 216/2008 4 oraz przepisy wykonawcze do niego, nakładają na niektóre organizacje obowiązek ustanowienia systemów zgłaszania zdarzeń w kontekście ich systemu zarządzania bezpieczeństwem. Przestrzeganie przepisów rozporządzenia (WE) nr 216/2008 i przepisów wykonawczych do niego nie powinno zwalniać organizacji z obowiązku zapewnienia zgodności z niniejszym rozporządzeniem. Podobnie przestrzeganie przepisów niniejszego rozporządzenia nie powinno zwalniać organizacji z obowiązku zapewnienia zgodności z rozporządzeniem (WE) nr 216/2008 i przepisami wykonawczymi do niego. Jednakże nie powinno to prowadzić do utworzenia dwóch równoległych systemów zgłaszania zdarzeń, a rozporządzenie (WE) nr 216/2008, rozporządzenia wykonawcze do niego oraz niniejsze rozporządzenie należy uważać za uzupełniające się.
(5) Doświadczenie pokazuje, że wypadki są często poprzedzone incydentami związanymi z bezpieczeństwem oraz uchybieniami wskazującymi na istnienie zagrożeń dla bezpieczeństwa. Informacje dotyczące bezpieczeństwa są zatem ważnym źródłem wiedzy potrzebnej do wykrywania potencjalnych zagrożeń dla bezpieczeństwa. Ponadto, chociaż zdolność wyciągania wniosków z wypadku ma zasadnicze znaczenie, systemy oparte wyłącznie na reagowaniu uznano za mające ograniczone zastosowanie w zakresie dalszej poprawy bezpieczeństwa. Systemy oparte na reagowaniu powinny w związku z tym zostać uzupełnione systemami proaktywnymi, które wykorzystują inne rodzaje informacji dotyczących bezpieczeństwa, aby dokonać skutecznych usprawnień w obszarze bezpieczeństwa lotniczego. Unia, jej państwa członkowskie, Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego ("Agencja") oraz organizacje powinny przyczyniać się do poprawy bezpieczeństwa lotniczego poprzez wprowadzenie bardziej proaktywnych i opartych na dowodach systemów w zakresie bezpieczeństwa, w których nacisk położony jest na zapobieganiu wypadkom w oparciu o analizę wszystkich stosownych informacji dotyczących bezpieczeństwa, w tym informacji o zdarzeniach w lotnictwie cywilnym.
(6) W celu poprawy poziomu bezpieczeństwa lotniczego należy zgłaszać, gromadzić, przechowywać, chronić, wymieniać, udostępniać i analizować stosowne informacje dotyczące bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego oraz podejmować odpowiednie działania w zakresie bezpieczeństwa na podstawie zgromadzonych informacji. To proaktywne i oparte na dowodach podejście powinno być wdrażane przez stosowne organy państw członkowskich odpowiadające za bezpieczeństwo lotnicze, przez organizacje - jako część ich systemu zarządzania bezpieczeństwem - oraz przez Agencję.
(7) Nałożenie na organizacje obowiązków w zakresie zgłaszania zdarzeń powinno być proporcjonalne do rozmiaru danej organizacji i zakresu jej działalności. Należy zatem umożliwić, zwłaszcza mniejszym organizacjom, decydowanie o łączeniu zadań związanych z obsługą zgłoszeń zdarzeń w ramach organizacji, dzieleniu zadań związanych ze zgłaszaniem zdarzeń z innymi organizacjami o tym samym charakterze lub zlecaniu gromadzenia, oceny, przetwarzania, analizy i przechowywania szczegółowych danych o zdarzeniach wyspecjalizowanym podmiotom zatwierdzonym przez właściwe organy państw członkowskich. Takie podmioty powinny działać zgodnie z zasadami ochrony i poufności danych ustanowionymi niniejszym rozporządzeniem. Organizacja zlecająca powinna utrzymać odpowiednią kontrolę nad zleconymi zadaniami i ponosić ostateczną odpowiedzialność za stosowanie się do wymogów ustanowionych niniejszym rozporządzeniem.
(8) Niezbędne jest zapewnienie, aby bezpośrednio zaangażowani pracownicy branży lotniczej zgłaszali zdarzenia, które stwarzają znaczące ryzyko dla bezpieczeństwa lotniczego. Systemy dobrowolnego zgłaszania zdarzeń powinny uzupełniać systemy obowiązkowego zgłaszania zdarzeń, a oba rodzaje systemów powinny umożliwiać osobom zgłaszanie szczegółowych danych o zdarzeniach związanych z bezpieczeństwem lotniczym. Systemy dobrowolnego i obowiązkowego zgłaszania zdarzeń należy utworzyć w ramach organizacji, Agencji oraz właściwych organów państw członkowskich. Zgromadzone informacje powinny być przekazywane organom odpowiedzialnym za odpowiedni monitoring w celu podniesienia poziomu bezpieczeństwa lotnictwa. Organizacje powinny analizować te zdarzenia, które mogłyby mieć wpływ na bezpieczeństwo, w celu zidentyfikowania zagrożenia dla bezpieczeństwa oraz podejmować wszelkie odpowiednie działania naprawcze lub zapobiegawcze. Organizacje powinny przesyłać wstępne wyniki analiz właściwemu organowi swojego państwa członkowskiego lub Agencji, a także powinny przesyłać im ostateczne wyniki, jeżeli w tych wynikach zidentyfikowano rzeczywiste lub potencjalne ryzyko dla bezpieczeństwa lotniczego. Właściwe organy państw członkowskich i Agencja powinny wprowadzić podobną procedurę w odniesieniu do zdarzeń, które zostały zgłoszone im bezpośrednio oraz powinny odpowiednio monitorować ocenę dokonywaną przez organizację oraz wszelkie podejmowane działania naprawcze lub zapobiegawcze.
(9) Pracownicy różnych kategorii pracujący w lotnictwie cywilnym lub w inny sposób powiązani z tą branżą są świadkami zdarzeń, które mają znaczenie dla zapobiegania wypadkom. Powinni zatem mieć dostęp do narzędzi umożliwiających im zgłaszanie takich zdarzeń, a ich ochrona powinna być zagwarantowana. Aby zachęcić pracowników do zgłaszania zdarzeń i umożliwiać im docenienie w większym stopniu pozytywnych skutków zgłaszania zdarzeń dla bezpieczeństwa lotniczego, należy ich regularnie informować o działaniach podejmowanych w ramach systemów zgłaszania zdarzeń.
(10) Zagrożenia i ryzyko związane ze skomplikowanymi technicznie statkami powietrznymi z napędem silnikowym są bardzo odmienne od zagrożeń i ryzyka związanych z innymi rodzajami statków powietrznych. W związku z tym - chociaż niniejsze rozporządzenie powinno obejmować całą branżę lotniczą - obowiązki, które nakłada, powinny być proporcjonalne do zakresu działalności oraz złożoności różnych rodzajów statków powietrznych. Dlatego też zgromadzone informacje dotyczące zdarzeń z udziałem statku powietrznego innego niż skomplikowane technicznie statki powietrzne z napędem silnikowym należy objąć uproszczonymi obowiązkami w zakresie zgłaszania, które są lepiej dostosowane do tej gałęzi lotnictwa.
(11) Należy zachęcać do opracowywania innych - obok systemów wymaganych na mocy niniejszego rozporządzenia - środków gromadzenia informacji dotyczących bezpieczeństwa, z myślą o gromadzeniu dalszych informacji, które mogłyby się przyczynić do poprawy poziomu bezpieczeństwa lotniczego. W przypadku gdy organizacje posiadają istniejące i dobrze funkcjonujące systemy gromadzenia informacji dotyczących bezpieczeństwa, należy zezwolić im na dalsze wykorzystywanie tych systemów wraz z systemami, które mają być ustanowione do celów niniejszego rozporządzenia.
(12) Organy ds. badania zdarzeń lotniczych oraz wszelkie inne podmioty, którym powierzono regulację bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w Unii, powinny mieć pełny dostęp do zgromadzonych szczegółowych danych o zdarzeniach oraz do zgłoszeń zdarzeń przechowywanych przez ich państwa członkowskie, aby decydować, które incydenty wymagają badania zdarzenia lotniczego, a także aby wyciągać wnioski w interesie bezpieczeństwa lotniczego oraz wypełniać swoje obowiązki w zakresie nadzoru.
(13) Istotne jest posiadanie dobrej jakości kompletnych danych, ponieważ analizy i trendy oparte na niedokładnych danych wykazują mylące wyniki i mogą powodować koncentrację wysiłków na nieodpowiednich działaniach. Takie niedokładne dane mogą ponadto powodować utratę zaufania do informacji dostarczanych przez systemy zgłaszania zdarzeń. Aby zapewnić jakość zgłoszeń zdarzeń oraz ułatwić zapewnienie ich kompletności, powinny one zawierać określone minimum informacji, które mogą się różnić w zależności od kategorii zdarzenia. Należy ponadto wdrożyć procedury służące kontroli jakości informacji oraz unikaniu niespójności między zgłoszeniem zdarzenia a szczegółowymi danymi o zdarzeniu, które zostały pierwotnie zgromadzone. Z pomocą Komisji należy ponadto opracowywać odpowiednie materiały zawierające wytyczne, w szczególności w celu zapewnienia jakości danych i ułatwienia dbania o ich kompletność, jak również w celu spójnego i jednolitego włączania danych do baz danych. Powinny być także organizowane warsztaty, w szczególności przez Komisję, w celu zapewnienia niezbędnego wsparcia.
(14) Komisja powinna opracować wspólny europejski system klasyfikacji ryzyka w celu zapewnienia identyfikacji wszelkich niezbędnych szybkich działań na podstawie pojedynczych zdarzeń stwarzających wysokie ryzyko związane z bezpieczeństwem. System ten powinien również umożliwiać identyfikację kluczowych obszarów ryzyka na podstawie informacji zbiorczych. Taki system powinien stanowić pomoc dla odpowiednich podmiotów w ramach prowadzonej przez nie oceny zdarzeń i ustalania najbardziej pożądanych kierunków działań. Wspólny europejski system klasyfikacji ryzyka powinien ułatwić przyjęcie zintegrowanego i ujednoliconego podejścia do zarządzania ryzykiem w całym systemie lotnictwa europejskiego, a tym samym umożliwić organizacjom, państwom członkowskim, Komisji oraz Agencji skupienie się na poprawie poziomu bezpieczeństwa w sposób zharmonizowany.
(15) Wspólny europejski system klasyfikacji ryzyka powinien także umożliwiać identyfikację kluczowych obszarów ryzyka w Unii w oparciu o zbiorcze informacje z perspektywy europejskiej oraz zapewnić wsparcie dla prac prowadzonych w ramach europejskiego programu bezpieczeństwa lotniczego i europejskiego planu bezpieczeństwa lotniczego. Komisja powinna zapewniać odpowiednie wsparcie w celu zapewnienia spójnej i jednolitej klasyfikacji ryzyka we wszystkich państwach członkowskich.
(16) Aby ułatwić wymianę informacji, zgłoszenia zdarzeń należy przechowywać w bazach danych, które powinny być kompatybilne z europejskim centralnym systemem koordynacji powiadamiania o zdarzeniach w lotnictwie (Eccairs) (oprogramowaniem używanym przez wszystkie państwa członkowskie oraz centralne archiwum europejskie do przechowywania zgłoszeń zdarzeń) i z systematyką ADREP (systematyką Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego (ICAO), wykorzystywaną również w oprogramowaniu Eccairs). Agencja i Komisja powinny zapewniać techniczne wsparcie interoperacyjności systemów.
(17) Organizacje powinny przechowywać w jednej lub większej liczbie baz danych zgłoszenia zdarzeń sporządzone w oparciu o szczegółowe dane o zdarzeniach zgromadzonych w ramach systemów obowiązkowego oraz, w stosownych przypadkach - dobrowolnego zgłaszania zdarzeń. Złożoność bazy danych powinna móc być proporcjonalna do rozmiaru danej organizacji lub jej znaczenia w odniesieniu do celów niniejszego rozporządzenia, a baza ta powinna składać się co najmniej z pliku danych zawierającego wspólne obowiązkowe rubryki oraz, w stosownych przypadkach - szczególne obowiązkowe rubryki.
(18) Zdarzenie z udziałem statku powietrznego zarejestrowanego w państwie członkowskim lub eksploatowanego przez organizację mającą siedzibę w państwie członkowskim należy zgłaszać nawet wtedy, gdy miało miejsce poza terytorium tego państwa członkowskiego.
(19) W celu zwiększenia wykrywalności rzeczywistych lub potencjalnych zagrożeń, należy wymieniać się w Unii informacjami o zdarzeniach. Taka wymiana informacji powinna również umożliwiać państwom członkowskim uzyskanie dostępu do wszystkich informacji o zdarzeniach mających miejsce na ich terytorium lub w ich przestrzeni powietrznej, lecz zgłoszonych innemu państwu członkowskiemu. Powinno to również umożliwić Agencji otrzymywanie dokładnych informacji o zdarzeniach oraz uzyskanie dostępu do wszystkich zgłoszeń zdarzeń zgromadzonych w Unii, aby w stosownych przypadkach podjąć działanie naprawcze w reakcji na zidentyfikowane w Unii ryzyko. Ta wymiana informacji powinna umożliwić właściwym organom państw członkowskich otrzymywanie dokładnych informacji o zdarzeniach w ich przestrzeni powietrznej oraz podjęcie przez nie, w stosownych przypadkach, działania naprawczego w reakcji na zidentyfikowane na ich terytorium ryzyko.
(20) Celem wymiany informacji o zdarzeniach powinno być przede wszystkim zapobieganie wypadkom i incydentom lotniczym. Nie powinna być ona wykorzystywana do przypisywania winy lub odpowiedzialności ani do analizy porównawczej skuteczności działania w dziedzinie bezpieczeństwa.
(21) Najskuteczniejszym środkiem zapewnienia wymiany dużej ilości informacji dotyczących bezpieczeństwa między państwami członkowskimi, Komisją i Agencją jest centralne archiwum europejskie, pod warunkiem że państwa członkowskie, Komisja i Agencja mają do niego pełen dostęp.
(22) Wszystkie informacje związane z bezpieczeństwem pochodzące ze zgromadzonych w Unii zgłoszeń zdarzeń należy terminowo przekazywać do centralnego archiwum europejskiego. Powinno to obejmować gromadzenie informacji dotyczących incydentów, ale również informacji dotyczących wypadków i poważnych incydentów badanych zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 996/2010.
(23) Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie do informacji dotyczących zdarzeń, które są przechowywane w bazach danych organizacji, państw członkowskich i Agencji.
(24) Wszystkie informacje dotyczące bezpieczeństwa znajdujące się w centralnym archiwum europejskim powinny być dostępne dla podmiotów, którym powierzono regulację bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego w Unii, w tym dla Agencji, oraz dla organów odpowiedzialnych za badanie wypadków i incydentów w Unii.
(25) Należy umożliwić zainteresowanym stronom zwracanie się z wnioskiem o dostęp do niektórych informacji znajdujących się w centralnym archiwum europejskim, z zastrzeżeniem przepisów dotyczących poufności tych informacji oraz anonimowości zainteresowanych osób.
(26) Ponieważ krajowe punkty kontaktowe dysponują najlepszą wiedzą o zainteresowanych stronach mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w danym państwie członkowskim, to każdy krajowy punkt kontaktowy powinien rozpatrywać wnioski zainteresowanych stron mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w jego państwie członkowskim. Komisja powinna rozpatrywać wnioski zainteresowanych stron z państw trzecich lub organizacji międzynarodowych.
(27) Należy analizować informacje zawarte w zgłoszeniach zdarzeń i identyfikować ryzyko związane z bezpieczeństwem. Wszelkie odpowiednie działania na rzecz poprawy poziomu bezpieczeństwa lotniczego powinny być identyfikowane i wdrażane terminowo. Informacje na temat analizy zdarzeń i podjętych w związku z nimi działań następczych należy udostępniać w ramach organizacji, właściwych organów państw członkowskich i Agencji, ponieważ dostarczanie informacji zwrotnych dotyczących zgłoszonych zdarzeń stanowi dla osób zachętę do zgłaszania zdarzeń. W stosownych przypadkach i w miarę możliwości informacje na temat analizy zdarzeń i podjętych w związku z nimi działań następczych należy przekazywać także osobom bezpośrednio zgłaszającym zdarzenia właściwym organom państw członkowskich lub Agencji. Takie informacje zwrotne powinny być zgodne z przepisami dotyczącymi poufności i ochrony zgłaszającego oraz osób wymienionych w zgłoszeniu zdarzeń zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
(28) Niniejsze rozporządzenie powinno wspierać państwa członkowskie, Agencję oraz organizacje w zarządzaniu ryzykiem dla bezpieczeństwa lotniczego. Systemy zarządzania bezpieczeństwem organizacji są uzupełniane systemami zarządzania bezpieczeństwem państw członkowskich i Agencji. Organizacje zarządzają ryzykiem związanym z bezpieczeństwem w odniesieniu do ich konkretnej działalności, natomiast właściwe organy państw członkowskich oraz Agencja zarządzają ryzykiem związanym z bezpieczeństwem w systemach lotnictwa, odpowiednio, państw członkowskich i Unii jako całości, uwzględniając wspólne ryzyko związane z bezpieczeństwem lotnictwa w danym państwie członkowskim lub na poziomie Unii. Obowiązki Agencji i właściwych organów państw członkowskich nie powinny wiązać się ze zwolnieniem organizacji z ich bezpośrednich obowiązków dotyczących zarządzania bezpieczeństwem zapewnianych przez organizacje produktów i usług. W tym celu organizacje powinny gromadzić i analizować informacje o zdarzeniach, aby identyfikować i zmniejszać zagrożenia związane ze swoją działalnością. Powinny one także oceniać ryzyko związane z bezpieczeństwem i rozdzielać zasoby umożliwiające podjęcie szybkich i odpowiednich działań służących zmniejszeniu ryzyka związanego z bezpieczeństwem. Cały proces powinien być monitorowany przez stosowny właściwy organ, który w razie konieczności powinien wymagać podjęcia dodatkowych działań w celu zapewnienia, aby właściwie zajęto się uchybieniami w zakresie bezpieczeństwa. Z drugiej strony, właściwe organy państw członkowskich oraz Agencja powinny uzupełniać systemy zarządzania bezpieczeństwem organizacji odpowiednio na poziomie państw członkowskich i na poziomie europejskim.
(29) Określając działania, które mają być włączone do ich krajowego programu bezpieczeństwa i krajowego planu bezpieczeństwa, państwa członkowskie powinny wykorzystywać informacje pochodzące ze zgromadzonych zgłoszeń zdarzeń i ich analizy, w celu zapewnienia, aby działania te były oparte na dowodach. Krajowe programy bezpieczeństwa i krajowe plany bezpieczeństwa są uzupełniane - na poziomie europejskim - europejskim programem bezpieczeństwa lotniczego i europejskim planem bezpieczeństwa lotniczego.
(30) Ponieważ cel, jakim jest poprawa poziomu bezpieczeństwa lotniczego, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, gdyż systemy zgłaszania zdarzeń prowadzone indywidualnie przez państwa członkowskie są mniej skuteczne niż skoordynowana sieć umożliwiająca wymianę informacji i identyfikację ewentualnych problemów w zakresie bezpieczeństwa oraz najważniejszych obszarów ryzyka na poziomie Unii, analizę na poziomie krajowym należy uzupełniać analizą i działaniami następczymi na poziomie Unii w celu zapewnienia lepszego zapobiegania wypadkom i incydentom lotniczym. To zadanie na poziomie Unii powinna wykonywać sieć analityków bezpieczeństwa lotniczego w koordynacji z Agencją i Komisją. Sieć ta powinna mieć możliwość decydowania w drodze konsensusu o zaproszeniu obserwatorów do uczestnictwa w swoich posiedzeniach, w tym przedstawicieli lub pracowników tej branży.
(31) Europejski program bezpieczeństwa lotniczego i europejski plan bezpieczeństwa lotniczego powinny korzystać w szczególności z prac sieci analityków bezpieczeństwa lotniczego w celu określania potrzeb w zakresie działań, które należy realizować na poziomie Unii z perspektywy opartej na dowodach.
(32) Ogółowi społeczeństwa należy zapewnić ogólne informacje zbiorcze na temat poziomu bezpieczeństwa lotniczego w państwach członkowskich i w Unii. Informacje te powinny obejmować w szczególności wiedzę o trendach i analizach wynikających z wykonywania niniejszego rozporządzenia przez państwa członkowskie, a także informacje w zbiorczej formie na temat zawartości centralnego archiwum europejskiego, oraz mogą być przekazywane w formie publikacji wskaźników skuteczności działania w dziedzinie bezpieczeństwa.
(33) System bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego ustanowiony jest w oparciu o informacje zwrotne i wnioski wyciągnięte z badania wypadków i incydentów. Zgłaszanie zdarzeń i wykorzystywanie informacji o zdarzeniu do celów poprawy bezpieczeństwa zależne jest od relacji zaufania między zgłaszającym a podmiotem odpowiedzialnym za gromadzenie i ocenę informacji. Wymaga to ścisłego stosowania przepisów dotyczących poufności. Celem ochrony informacji dotyczących bezpieczeństwa przed niewłaściwym wykorzystaniem oraz ograniczenia dostępu do centralnego archiwum europejskiego jedynie do zainteresowanych stron uczestniczących w działaniach na rzecz poprawy poziomu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego jest zapewnienie ciągłej dostępności informacji dotyczących bezpieczeństwa, tak aby możliwe było terminowe podejmowanie odpowiednich działań zapobiegawczych oraz aby poprawił się poziom bezpieczeństwa lotniczego. W związku z tym wrażliwe informacje dotyczące bezpieczeństwa powinny być w odpowiedni sposób chronione, a ich gromadzenie powinno przebiegać przy zagwarantowaniu ich poufności, ochrony ich źródeł oraz zapewnieniu zaufania ze strony personelu pracującego w lotnictwie cywilnym do systemów zgłaszania zdarzeń. Należy wprowadzić odpowiednie środki, aby zapewnić zachowanie poufności tych informacji gromadzonych przy pomocy systemów zgłaszania zdarzeń oraz ograniczenie dostępu do centralnego archiwum europejskiego. W krajowych przepisach dotyczących dostępu do informacji należy uwzględnić niezbędną poufność takich informacji. Zgromadzone informacje powinny być odpowiednio chronione przed bezprawnym wykorzystaniem lub ujawnieniem. Powinny być one wykorzystywane wyłącznie do celów utrzymania lub poprawy poziomu bezpieczeństwa lotniczego i nie powinny być wykorzystywane do przypisywania winy lub odpowiedzialności.
(34) W celu zapewnienia zaufania pracowników lub personelu kontraktowego do systemu zgłaszania zdarzeń organizacji, należy odpowiednio chronić informacje zawarte w zgłoszeniach zdarzeń i nie należy ich wykorzystywać do celów innych niż utrzymanie lub poprawa poziomu bezpieczeństwa lotniczego. Wewnętrzne przepisy dotyczące zasady "just culture" przyjęte przez organizacje zgodnie z niniejszym rozporządzeniem powinny przyczynić się w szczególności do osiągnięcia tego celu. Ponadto skutecznym sposobem osiągnięcia tego celu może być ograniczenie przepływu danych osobowych lub informacji pozwalających na identyfikację zgłaszającego lub innych osób wymienionych w zgłoszeniach zdarzeń poprzez wyraźny rozdział między działami zajmującymi się obsługą zgłoszeń zdarzeń a resztą organizacji.
(35) Zgłaszający lub osoba wymieniona w zgłoszeniu zdarzenia powinni być odpowiednio chronieni. W związku z powyższym ze zgłoszeń zdarzeń należy usuwać dane osobowe, a do baz danych nie należy wprowadzać szczegółowych informacji dotyczących tożsamości zgłaszającego oraz osób wymienionych w zgłoszeniach zdarzeń.
(36) W systemie lotnictwa cywilnego powinno się ponadto propagować "kulturę bezpieczeństwa" ułatwiającą spontaniczne zgłaszanie zdarzeń i tym samym wspomagającą upowszechnienie zasady "just culture". Zasada "just culture" jest podstawowym elementem szerszego pojęcia "kultura bezpieczeństwa", na którym opiera się solidny system zarządzania bezpieczeństwem. Otoczenie uwzględniające zasady "kultury bezpieczeństwa" nie powinno uniemożliwiać podejmowania działań w przypadku gdy są one niezbędne dla utrzymania lub poprawy poziomu bezpieczeństwa lotniczego.
(37) Zasada "just culture" powinna zachęcać osoby do zgłaszania informacji dotyczących bezpieczeństwa. Nie powinna ona jednak zwalniać tych osób z ich zwykłych obowiązków. W związku z tym pracownicy lub personel kontraktowy nie powinni ponosić jakiegokolwiek uszczerbku z powodu informacji przekazanych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, z wyjątkiem przypadków umyślnego naruszenia przepisów lub w przypadku gdy doszło do wyraźnego i poważnego zlekceważenia oczywistego ryzyka i poważnego zaniedbania zawodowego obowiązku zachowania staranności bezsprzecznie wymaganej w danych okolicznościach, powodującego możliwą do przewidzenia szkodę na osobie lub na mieniu lub poważnie narażającego na szwank poziom bezpieczeństwa lotniczego.
(38) Aby zachęcić do zgłaszania zdarzeń, należy chronić nie tylko zgłaszających, ale także osoby wymienione w odnośnych zgłoszeniach zdarzeń. Jednakże ochrona taka nie powinna zwalniać tych osób z ich obowiązków zgłaszania zdarzeń na mocy niniejszego rozporządzenia. W szczególności w sytuacji gdy w zgłoszeniu zdarzenia została wymieniona osoba, która sama ma obowiązek zgłoszenia tego samego zdarzenia, a umyślnie tego nie robi, należy przestać chronić tę osobę i nałożyć na nią sankcje zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
(39) Bez uszczerbku dla krajowego prawa karnego i właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości ważne jest, aby wyznaczyć jasny zakres ochrony zgłaszającego i innych osób wymienionych w zgłoszeniach zdarzeń przed uszczerbkiem lub ściganiem.
(40) Aby zwiększyć zaufanie osób do systemu, obsługę zgłoszeń zdarzeń należy zorganizować w sposób odpowiednio zabezpieczający poufność tożsamości zgłaszającego i innych osób wymienionych w zgłoszeniach zdarzeń, w związku z upowszechnianiem zasady "just culture". Celem powinno być umożliwienie ustanowienia - tam, gdzie to możliwe - niezależnego systemu obsługi zgłoszeń zdarzeń.
(41) Pracownicy organizacji, właściwych organów państw członkowskich oraz Agencji, którzy zajmują się oceną, rozpatrywaniem lub analizą zdarzeń, odgrywają znaczącą rolę w identyfikacji zagrożeń dla bezpieczeństwa i uchybień w zakresie bezpieczeństwa. Doświadczenie pokazuje, że jeżeli analizy zdarzeń dokonuje się z perspektywy czasu po zaistniałym wypadku, prowadzi ona do identyfikacji ryzyka i uchybień, które w innym przypadku mogłyby nie zostać zidentyfikowane. Możliwe jest zatem, że osoby zaangażowane w ocenę, rozpatrywanie lub analizę zdarzeń mogą obawiać się potencjalnych skutków w postaci wszczęcia wobec nich postępowania przez organy sądowe. Bez uszczerbku dla krajowego prawa karnego i właściwego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, państwa członkowskie nie powinny wszczynać postępowań wobec osób, których praca we właściwych organach państw członkowskich wiąże się z oceną, rozpatrywaniem lub analizą zdarzeń, w odniesieniu do decyzji podjętych w ramach obowiązków wypełnianych przez te osoby, które to decyzje później i z perspektywy czasu okazały się błędne lub nieskuteczne, lecz w momencie ich podejmowania i w świetle dostępnych wówczas informacji były proporcjonalne i odpowiednie.
(42) Pracownicy i personel kontraktowy powinni mieć możliwość zgłaszania naruszeń zasad określających ich ochronę ustanowionych niniejszym rozporządzeniem i nie powinni podlegać sankcjom z tego tytułu. Państwa członkowskie powinny określić konsekwencje naruszenia zasad ochrony zgłaszającego i innych osób wymienionych w zgłoszeniach zdarzeń i w stosownych przypadkach powinny przyjąć środki zaradcze lub nałożyć sankcje.
(43) Osoby mogą zniechęcać się do zgłaszania zdarzeń z obawy przed dostarczeniem dowodów przeciwko sobie i przed potencjalnymi tego skutkami w postaci wszczęcia wobec nich postępowania przez organy sądowe. Cele niniejszego rozporządzenia mogą zostać osiągnięte bez niepotrzebnej ingerencji w systemy wymiaru sprawiedliwości państw członkowskich. Należy zatem przewidzieć, że nieumyślne lub niezamierzone naruszenia prawa, o których organy państw członkowskich dowiadują się jedynie dzięki zgłoszeniu dokonanemu zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, nie powinny być przedmiotem postępowania dyscyplinarnego, administracyjnego ani sądowego, o ile mające zastosowanie krajowe prawo karne nie przewiduje inaczej. Jednakże prawo osób trzecich do wszczęcia postępowania cywilnego nie powinno być objęte tym zakazem i powinno podlegać jedynie prawu krajowemu.
(44) Niemniej jednak, w kontekście rozwijania zasady "just culture", państwa członkowskie powinny zachować możliwość rozszerzenia zakazu wykorzystywania zgłoszeń zdarzeń jako dowodów przeciw zgłaszającemu w postępowaniach administracyjnych i dyscyplinarnych także do postępowań cywilnych lub karnych.
(45) Ponadto należy zacieśnić i sformalizować współpracę między organami odpowiedzialnymi za bezpieczeństwo i organami sądowymi w drodze zawieranych między nimi wcześniej porozumień, w których należy dążyć do zachowania równowagi między różnymi interesami publicznymi i w których należy w szczególności uwzględniać na przykład kwestie dostępu do zgłoszeń zdarzeń znajdujących się w krajowych bazach danych i wykorzystywania tych zgłoszeń.
(46) Aby wesprzeć Agencję w wykonywaniu większej liczby obowiązków w ramach niniejszego rozporządzenia, należy zapewnić jej wystarczające zasoby umożliwiające jej realizację dodatkowych zadań, które jej powierzono.
(47) W celu uzupełnienia lub zmiany niniejszego rozporządzenia należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(48) Stosując niniejsze rozporządzenie, Komisja powinna konsultować się z Agencją oraz z siecią analityków bezpieczeństwa lotniczego, o której mowa w niniejszym rozporządzeniu.
(49) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 5 .
(50) Stosując niniejsze rozporządzenie, należy w pełni przestrzegać zasad przetwarzania danych i ochrony osób fizycznych, określonych w dyrektywie 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 6 oraz w rozporządzeniu (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady 7 . Stosując niniejsze rozporządzenie, należy w pełni przestrzegać zasad dostępu do danych, określonych w rozporządzeniu (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady 8 , z wyjątkiem przypadków dotyczących udostępniania danych i informacji znajdujących się w centralnym archiwum europejskim, które są chronione na mocy surowszych zasad dostępu określonych w niniejszym rozporządzeniu.
(51) Sankcje powinny być w szczególności stosowane wobec wszelkich osób lub podmiotów, które wbrew niniejszemu rozporządzeniu niewłaściwie wykorzystują informacje chronione niniejszym rozporządzeniem, postępują w sposób, który powoduje uszczerbek dla zgłaszającego lub innych osób wymienionych w zgłoszeniach zdarzeń, z wyjątkiem przypadków, w których zastosowanie mają zwolnienia określone w niniejszym rozporządzeniu, osób lub podmiotów, które nie tworzą odpowiedniego otoczenia umożliwiającego gromadzenie szczegółowych danych o zdarzeniach, nie analizują zgromadzonych informacji lub nie zajmują się wszelkimi wykrytymi rzeczywistymi lub potencjalnymi uchybieniami w zakresie bezpieczeństwa lub nie dokonują wymiany informacji zgromadzonych zgodnie z niniejszym rozporządzeniem.
(52) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie wspólnych zasad w dziedzinie zgłaszania zdarzeń w lotnictwie cywilnym, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego ogólnounijne rozmiary i skutki możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(53) Należy zatem odpowiednio zmienić rozporządzenie (UE) nr 996/2010.
(54) Należy w związku z tym uchylić dyrektywę 2003/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 9 , rozporządzenie Komisji (WE) nr 1321/2007 10 oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 1330/2007 11 .
(55) Zgodnie z art. 28 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 45/2001 skonsultowano się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych, który wydał opinię w dniu 10 kwietnia 2013 r. 12 ,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
| W imieniu Parlamentu Europejskiego | W imieniu Rady |
| M. SCHULZ | D. KOURKOULAS |
| Przewodniczący | Przewodniczący |