Zaproszenie do zgłaszania uwag zgodnie z częścią I art. 1 ust. 2 protokołu 3 do Porozumienia między państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości dotyczących pomocy państwa przyznanej Arion Banki oraz Islandsbanki poprzez zmianę terminów umów pożyczek.
Dz.U.UE.C.2015.316.6
Akt nienormatywnyZaproszenie do zgłaszania uwag zgodnie z częścią I art. 1 ust. 2 protokołu 3 do Porozumienia między państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości dotyczących pomocy państwa przyznanej Arion Banki oraz Islandsbanki poprzez zmianę terminów umów pożyczek
(Dz.U.UE C z dnia 24 września 2015 r.)
Decyzją nr 208/15/COL z dnia 20 maja 2015 r., zamieszczoną w autentycznej wersji językowej na stronach następujących po niniejszym streszczeniu, Urząd Nadzoru EFTA wszczął postępowanie na mocy części I art. 1 ust. 2 protokołu 3 do Porozumienia między państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości. Władze Islandii otrzymały stosowną informację wraz z kopią wyżej wymienionej decyzji.
Urząd Nadzoru EFTA wzywa niniejszym państwa EFTA, państwa członkowskie UE oraz inne zainteresowane strony do zgłaszania uwag w sprawie omawianego środka w terminie jednego miesiąca od daty publikacji niniejszego zaproszenia na poniższy adres Urzędu Nadzoru EFTA:
EFTA Surveillance Authority
Registry
Rue Belliard/Belliardstraat 35
1040 Bruxelles/Brussel
BELGIQUE/BELGIË
Uwagi zostaną przekazane władzom islandzkim. Zainteresowane strony zgłaszające uwagi mogą wystąpić z odpowiednio uzasadnionym pisemnym wnioskiem o nieujawnianie ich tożsamości.
STRESZCZENIE
Procedura
We wrześniu 2013 r. Urząd otrzymał skargę, zgodnie z którą Íslandsbanki hf. ("ISB") oraz Arion banki hf. ("Arion") miały jakoby otrzymać niezgodną z prawem pomoc państwa w postaci finansowania długoterminowego przez Centralny Bank Islandii ("CBI") przy korzystnych stopach oprocentowania. Urząd wystąpił o informacje dotyczące tych środków i otrzymał je od władz islandzkich w pismach z dnia 17 stycznia 2014 r. i 1 kwietnia 2015 r.
Stan faktyczny
Jako bank centralny i pożyczkodawca ostatniej instancji CBI oferuje przedsiębiorstwom finansowym krótkoterminowe instrumenty kredytowe w formie pożyczek zabezpieczonych, co jest zgodne z polityką pieniężną innych banków centralnych.
W 2007 i 2008 r. - kiedy to coraz częściej udzielano pożyczek pod dodatkowe zabezpieczenie - bank Glitnir wyemitował w oparciu o swój portfel kredytów hipotecznych listy zastawne na rzecz CBI, które miały stanowić zabezpieczanie oferowanych mu przez CBI krótkoterminowych instrumentów kredytowych. Wraz z upadłością Glitnir kwoty należne CBI stały się wymagalne, w wyniku czego CBI stał się potencjalnym wierzycielem tego banku. Decyzją Urzędu Nadzoru Finansowego ("UNF") w październiku 2008 r. wszystkie aktywa i zobowiązania krajowe Glitnir zostały przeniesione do ISB, w tym niespłacony dług wobec CBI, wynoszący ok 55,6 mld ISK, oraz prawo własności portfela kredytów hipotecznych stanowiącego jego zabezpieczenie. Ponieważ dług wobec CBI dotyczył krótkoterminowych pożyczek zabezpieczonych, jego natychmiastowa spłata miałaby poważny wpływ na poziom płynności ISB. ISB podjął zatem negocjacje, aby przekształcić ten dług w zobowiązanie długoterminowe o rozsądnym okresie spłaty. Na podstawie porozumienia z dnia 11 września 2009 r. ISB wyemitował na rzecz CBI odrębny skrypt dłużny na kwotę 55,6 mld ISK. Skrypt ten był zabezpieczony aktywami z tego samego portfela kredytów hipotecznych, którym zabezpieczony był list zastawny wyemitowany wcześniej przez Glitnir. Jego termin zapadalności wynosi dziesięć lat, a stopa procentowa - 4,5 % i jest powiązana ze wskaźnikiem cen konsumpcyjnych.
Zanim w październiku 2008 r. rozpoczął się kryzys finansowy, CBI udzielił bankowi Kaupthing podobnych krótkoterminowych pożyczek zabezpieczonych, m.in. portfelem kredytów hipotecznych. Kiedy UNF podjął decyzję o podziale Kaupthing na stary i nowy bank, wszystkie aktywa i zobowiązania krajowe, w tym wszystkie roszczenia do portfela kredytów hipotecznych, zostały przeniesione do nowego banku, z którego powstał następnie Arion Banki.
W listopadzie 2009 r. CBI oraz komitet ds. restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji Kaupthing zawarły ugodę, zgodnie z którą Arion miał przejąć zobowiązania Kaupthing w stosunku do CBI i wyemitować skrypt dłużny, przy czym przydzielony by mu został portfel kredytów hipotecznych do wykorzystania jako zabezpieczenie spłaty pożyczki. Postanowienia ugody miały stać się wiążące po podjęciu przez Kaupthing decyzji o nabyciu udziału większościowego w Arion (87 %). Jednakże na podstawie porozumienia zawartego pomiędzy Arion i CBI w styczniu 2010 r. nie doszło do emisji skryptu dłużnego, lecz strony zawarły umowę pożyczki. Według banku Arion i władz islandzkich umowa pożyczki odzwierciedlała warunki skryptu dłużnego, z tą różnicą, że ze względu na brak równowagi walutowej w bilansie tego banku kwotę główną denominowano w EUR, USD i CHF (zamiast w ISK).
W umowie przewidziano pożyczkę na okres siedmiu lat, z możliwością przedłużenia o dwa lub maksymalnie trzy lata, na kwotę 237,5 mln EUR, 97 mln USD i 50 mln CHF. Arion został uprawniony do zmiany kombinacji walut, w których pożyczka miała zostać spłacona. Należne odsetki ustalono na poziomie EURIBOR/LIBOR+300 punktów bazowych. W ramach gwarancji CBI uzyskał zabezpieczanie w formie portfela kredytów hipotecznych.
Za pomocą opisanych środków państwo islandzkie próbowało zabezpieczyć swoje interesy oraz zapewnić maksymalne możliwości odzyskiwania należności od banków przy minimalnych zakłóceniach ich rentowności.
Ocena
Urząd wyraża wątpliwość co pełnej zgodności warunków umów pożyczek zwartych z bankami ISB i Arion z postępowaniem hipotetycznego prywatnego kredytodawcy, który chciałby odzyskać jak największą część swoich należności. Wydaje się też, że przedmiotowe środki mają selektywny charakter, mogą naruszać konkurencję i wpływać na wymianę handlową na terenie EOG. W związku z tym Urząd nie może wykluczyć możliwości, że badane środki stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 61 ust. 1 Porozumienia EOG. Ponadto Urząd ma wątpliwości co do tego, czy środki te są zgodne z art. 61 ust. 3 Porozumienia EOG.
Wniosek
W świetle powyższych zastrzeżeń Urząd podjął decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego zgodnie z częścią I art. 1 ust. 2 protokołu 3 do Porozumienia między państwami EFTA w sprawie ustanowienia Urzędu Nadzoru i Trybunału Sprawiedliwości. Zainteresowane strony wzywa się do nadsyłania uwag w terminie jednego miesiąca od publikacji niniejszego zawiadomienia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej oraz w Suplemencie EOG do Dziennika Urzędowego Unii Europejskiej.