Zalecenie Komisji z dnia 8 lutego 2023 r. w sprawie unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy
Dz.U.UE.C.2023.56.1
Akt obowiązującyZALECENIE KOMISJI
z dnia 8 lutego 2023 r.
w sprawie unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy
(2023/C 56/01)
uwzględniając decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1313/2013/UE z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności 1 , w szczególności jej art. 6 ust. 5,
(1) Unijny Mechanizm Ochrony Ludności ("unijny mechanizm"), ustanowiony decyzją nr 1313/2013/UE, służy wzmocnieniu współpracy między Unią a państwami członkowskimi i ułatwieniu koordynacji w obszarze ochrony ludności w celu zwiększenia skuteczności systemów zapobiegania klęskom żywiołowym i katastrofom spowodowanym przez człowieka, zapewnienia gotowości na ich wystąpienie i reagowania na nie.
(2) Zgodnie z art. 6 ust. 5 decyzji nr 1313/2013/UE Komisja we współpracy z państwami członkowskimi określa i opracowuje unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy w obszarze ochrony ludności oraz przyjmuje zalecenia, aby uznać je za niewiążący wspólny scenariusz odniesienia, w celu przygotowania podstawy do wspierania działań w zakresie zapobiegania i zapewniania gotowości w przypadku klęsk i katastrof, które wywołują lub mogą wywołać skutki transgraniczne w kilku państwach.
(3) Zakres geograficzny unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy obejmuje Unię i jej państwa członkowskie oraz państwa uczestniczące w unijnym mechanizmie 2 zgodnie z art. 4 ust. 4a i art. 4 ust. 12 decyzji nr 1313/2013/UE.
(4) Unia zmaga się z coraz częstszymi i poważniejszymi klęskami żywiołowymi i katastrofami spowodowanymi przez człowieka. Ze względu na zmianę klimatu i degradację środowiska Unia jest bardziej narażona na klęski i katastrofy w związku ze zwiększeniem częstotliwości i intensywności zdarzeń pogodowych, szkodliwych zanieczyszczeń, niedoboru wody i utraty różnorodności biologicznej. Klęski i katastrofy coraz częściej mają ponadto skutki o wymiarze ponadgranicznym i ponadsektorowym. Klęski i katastrofy nie tylko powodują ofiary śmiertelne i wpływają na zdrowie ludzi, ale też osłabiają dobrobyt gospodarczy i prowadzą do nieodwracalnych strat w środowisku, różnorodności biologicznej i dziedzictwie kulturowym. Należy zatem wzmocnić odporność na klęski i katastrofy na szczeblu Unii i w państwach członkowskich. Unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy mają przyczynić się do wzmocnienia odporności na klęski i katastrofy oraz poprawić zdolność Unii i jej państw członkowskich do radzenia sobie ze skutkami obecnych i przyszłych klęsk i katastrof. Kompleksowe i zintegrowane podejście do zarządzania ryzykiem związanym z klęskami i katastrofami ma kluczowe znaczenie dla wzmocnienia odporności.
(5) Wzmacnianie odporności na klęski i katastrofy powinno opierać się na szczegółowych zasadach i podejściach horyzontalnych.
(6) We współpracy z państwami członkowskimi ustanowiono unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy; cele te przedstawiono w załączniku do niniejszego zalecenia.
(7) Przy ustalaniu unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy szczególną uwagę zwrócono na specyficzne potrzeby grup szczególnie wrażliwych. Potrzeby te powinny zostać uwzględnione przy wdrażaniu i przeglądzie unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy.
(8) Przy wdrażaniu i dalszym rozwijaniu unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy należy dążyć do synergii i komplementarności z odpowiednimi międzynarodowymi ramami odporności, takimi jak ramy z Sendai dotyczące ograniczania ryzyka klęsk żywiołowych, oraz z innymi sektorowymi inicjatywami Unii w zakresie budowania odporności na klęski i katastrofy. Zwiększy to ogólną zdolność Unii i jej państw członkowskich do stawienia czoła skutkom klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka.
(9) Należy zatem pogłębić i rozszerzyć współpracę na organy krajowe i odpowiednie organy na odpowiednim niższym poziomie poza obszarem ochrony ludności, a także dostawców podstawowych usług, w tym w sektorze transportu, oraz zainteresowane strony w sektorze prywatnym, organy pozarządowe, środowisko naukowe i ekspertów w dziedzinie dziedzictwa kulturowego. Szybkie przekazywanie danych - dostępnych, interoperacyjnych i nadających się do wielokrotnego użytku - ułatwi współpracę międzysektorową i transgraniczną.
(10) Taka współpraca może również obejmować współpracę cywilnowojskową zgodnie z decyzją 1313/2013/UE 3 .
(11) Właściwe organy państw członkowskich, Komisja i odpowiednie agencje unijne w ramach swoich odpowiednich mandatów powinny być gotowe do reagowania na różne rodzaje i skalę klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka, w tym na wypadki przemysłowe, morskie i inne związane z transportem, stany zagrożenia zdrowia i sytuacje kryzysowe charakteryzujące się niepewnością oraz zdarzenia zakłócające, które mogłyby stanowić wyzwanie dla operacji ochrony ludności lub ciągłości działania.
(12) Zgodnie z art. 6 ust. 5 decyzji nr 1313/2013/UE unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy mają zostać opracowane na podstawie scenariuszy dotyczących teraźniejszości i przyszłości, z uwzględnieniem wpływu zmiany klimatu na ryzyko związane z klęskami i katastrofami, danych dotyczących przeszłych zdarzeń oraz międzysektoro- wych analiz skutków, ze szczególnym uwzględnieniem grup szczególnie wrażliwych. Jednocześnie planowanie zarządzania klęskami i katastrofami oraz przygotowywanie scenariuszy, o czym mowa w art. 10 decyzji nr 1313/ 2013/UE, ma uwzględniać prace przeprowadzone w związku z unijnymi celami w zakresie odporności na klęski i katastrofy. W związku z tym opracowanie celów i przygotowywanie scenariuszy są ze sobą ściśle powiązane. Scenariusze posłużą jako źródło dowodów i informacji dotyczących ryzyka, które powinny leżeć u podstaw formułowania celów. Unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy powinny z kolei określać obszary istotne dla odporności na klęski i katastrofy, a tym samym stanowić podstawę przygotowywania scenariuszy.
(13) Unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy powinny być zatem poddawane stałemu przeglądowi i modyfikowane w świetle postępów w ich opracowywaniu i wdrażaniu, nowych okoliczności i zmieniających się potrzeb.
(14) Sprawozdania składane na podstawie art. 34 ust. 2 decyzji nr 1313/2013/UE powinny zawierać regularne informacje m.in. na temat postępów w osiąganiu unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:
1. Zgodnie z art. 6 ust. 5 decyzji nr 1313/2013/UE niniejsze zalecenie ustanawia unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy w obszarze ochrony ludności, a także ogólne zasady wdrażania tych celów oraz sprawozdawczości i przeglądu w ich zakresie.
2. Unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy stanowią niewiążący wspólny punkt odniesienia służący wspieraniu działań w zakresie zapobiegania klęskom i katastrofom oraz gotowości na klęski i katastrofy, które powodują lub mogą powodować skutki transgraniczne w wielu państwach, oraz zwiększaniu zdolności Unii i jej państw członkowskich do radzenia sobie z takimi klęskami i katastrofami oraz wytrzymywania ich skutków. Cele określają obszary priorytetowe i związane z nimi cele szczegółowe służące wzmocnieniu odporności unijnego mechanizmu i państw członkowskich na klęski i katastrofy.
HORYZONTALNE ZASADY I PODEJŚCIA LEŻĄCE U PODSTAW ODPORNOŚCI NA KLĘSKI I KATASTROFY
3. Krajobraz zagrożeń szybko się zmienia. Częstsze i intensywniejsze klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka mają skutki transgraniczne i międzysektorowe oraz powodują straty ludzkie i gospodarcze. Aby zachować zdolność podmiotów zajmujących się ochroną ludności do skutecznego zarządzania wieloma przyszłymi zdarzeniami zakłócającymi, należy wzmocnić odporność na klęski i katastrofy.
4. Wzmocnienie odporności na klęski i katastrofy w obszarze ochrony ludności powinno być:
a) kompleksowe - poprzez objęcie pełnego cyklu zarządzania klęskami i katastrofami, zapobiegania, gotowości, reagowania i usuwania skutków;
b) przewidujące - w miarę możliwości ograniczając czynniki ryzyka związane z klęskami i katastrofami oraz zapewniając odpowiednią gotowość, by skutecznie i wydajnie reagować na klęski i katastrofy;
c) międzysektorowe i transgraniczne - poprzez promowanie podejścia, które uwzględnia współzależności między różnymi rodzajami ryzyka, zapewnia spójność między odpowiednimi sektorami polityki i zachęca do współpracy między państwami członkowskimi ponoszącymi wspólne ryzyko. Współpraca i koordynacja powinny sprzyjać spójności, optymalizować synergie i wspierać spójne działania między sektorami i szczeblami sprawowania rządów, w tym regionami, organami i zainteresowanymi stronami;
d) oparte na wiedzy i dowodach - poprzez poleganie na dogłębnym zrozumieniu ryzyka związanego z klęskami lub katastrofami, w tym gospodarczych, środowiskowych i społecznych skutków klęsk i katastrof. W tym celu należy wspierać badania naukowe i innowacje oraz pogłębiać wymianę wiedzy, w tym wyników dobrych praktyk w badaniach naukowych, wymianę danych, ciągłą ocenę i uczenie się.
e) sprzyjające włączeniu: należy dopilnować, by nikt nie został pominięty, przez uwzględnienie szczególnych potrzeb i czynników powodujących podatność poszczególnych osób na zagrożenia, takich jak płeć, wiek, sytuacja ekonomiczna, wykształcenie i pochodzenie społeczne, niepełnosprawność oraz ekspozycja geograficzna na ryzyko szczególne;
f) zrównoważone: uwzględniając rozwiązania oparte na zasobach przyrody, wpływ zmiany klimatu i degradacji środowiska na ryzyko związane z klęskami lub katastrofami oraz zapobieganie wpływowi klęsk i katastrof na środowisko i łagodzenie tego wpływu, ze szczególnym uwzględnieniem zminimalizowania wpływu działań w zakresie ochrony ludności na środowisko.
UNIJNE CELE W ZAKRESIE ODPORNOŚCI NA KLĘSKI I KATASTROFY
5. Aby wzmocnić odporność na klęski i katastrofy w obszarze ochrony ludności, konieczne są następujące działania:
a) przewidywanie - poprawa oceny ryzyka, przewidywania i planowania zarządzania ryzykiem związanym z klęskami lub katastrofami;
b) przygotowanie - zwiększenie świadomości ryzyka i gotowości społeczeństwa;
c) ostrzeganie - wzmocnienie wczesnego ostrzegania;
d) reagowanie - zwiększenie zdolności reagowania unijnego mechanizmu;
e) zapewnienie bezpieczeństwa - zapewnienie solidnego systemu ochrony ludności.
6. Unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy wymienione w pkt 5 opisano w załączniku do niniejszego zalecenia.
7. Zachęca się państwa członkowskie i Komisję do podejmowania niezbędnych działań i środków w ramach unijnego mechanizmu, aby możliwe było osiągnięcie celów Unii w zakresie odporności na klęski i katastrofy. Zachęca się je do wspierania współpracy z partnerami krajowymi, regionalnymi i międzynarodowymi, organizacjami społeczeństwa obywatelskiego i zainteresowanymi stronami z sektora prywatnego.
8. Zachęca się je do zapewnienia synergii i komplementarności z odpowiednimi międzynarodowymi, europejskimi lub krajowymi ramami, strategiami, planami i programami w celu dalszego wzmocnienia ogólnej zdolności Unii i państw członkowskich do radzenia sobie ze skutkami klęsk i katastrof.
9. W szczególności, zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. c) decyzji nr 1313/2013/UE, przy dalszym rozwijaniu i doskonaleniu planów zarządzania ryzykiem związanym z klęskami lub katastrofami na poziomie krajowym lub odpowiednim niższym poziomie, w tym w zakresie współpracy transgranicznej, państwa członkowskie mają uwzględnić unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy oraz ryzyka związane z klęskami i katastrofami, które niosą ze sobą lub mogą nieść skutki transgraniczne w kilku państwach.
10. Zachęca się państwa członkowskie do udziału we wzajemnych ocenach dotyczących oceny zdolności zarządzania ryzykiem, o których mowa w art. 6 ust. 1 lit. e) decyzji nr 1313/2013/UE, aby przyczynić się do osiągnięcia celów Unii w zakresie odporności na klęski i katastrofy.
11. Komisja powinna wspierać osiągnięcie celów Unii w zakresie odporności na klęski i katastrofy za pośrednictwem unijnej sieci wiedzy w zakresie ochrony ludności, ustanowionej zgodnie z art. 13 decyzji nr 1313/2013/UE, oraz innych środków w ramach unijnego mechanizmu.
PRZEGLĄD I SPRAWOZDAWCZOŚĆ
12. Unijne cele w zakresie odporności na klęski i katastrofy powinny być stale poddawane przeglądowi i aktualizowane w świetle postępów poczynionych w ich osiągnięciu oraz w związku z nowymi okolicznościami i zmieniającymi się potrzebami, z uwzględnieniem przygotowania scenariuszy i planowania zarządzania klęskami i katastrofami, o czym mowa w art. 10 ust. 1 decyzji nr 1313/2013/UE.
13. Na potrzeby przedstawianych co dwa lata sprawozdań, o których mowa w art. 34 ust. 2 decyzji nr 1313/2013/UE, zachęca się do ścisłej współpracy między Komisją a państwami członkowskimi w celu ustanowienia metodyki monitorowania postępów w osiągnięciu celów Unii w zakresie odporności na klęski i katastrofy. Metodyka taka powinna obejmować analizę aktualnej sytuacji i poziomów bazowych dla każdego z obszarów objętych celami oraz określać odpowiednie wskaźniki.
14. Zachęca się państwa członkowskie do przekazywania Komisji odpowiednich informacji na temat osiągnięcia unijnych celów w zakresie odporności na klęski i katastrofy.
Sporządzono w Brukseli dnia 8 lutego 2023 r.