Zalecenie 2023/2113 w sprawie obszarów technologii krytycznych dla bezpieczeństwa gospodarczego UE, na potrzeby pogłębionej oceny ryzyka z udziałem państw członkowskich
Dz.U.UE.L.2023.2113
Akt obowiązującyZALECENIE KOMISJI (UE) 2023/2113
z dnia 3 października 2023 r.
w sprawie obszarów technologii krytycznych dla bezpieczeństwa gospodarczego UE, na potrzeby pogłębionej oceny ryzyka z udziałem państw członkowskich
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 292,
(1) Komisja i wysoki przedstawiciel uznali, że wraz z rosnącymi napięciami geopolitycznymi, głębszą integracją gospodarczą i przyspieszeniem rozwoju technologicznego niektóre przepływy i działania gospodarcze mogą zagrażać naszemu bezpieczeństwu gospodarczemu, i przyjęli wspólny komunikat w sprawie europejskiej strategii bezpieczeństwa gospodarczego 1 w celu określenia kompleksowego strategicznego podejścia do kwestii bezpieczeństwa gospodarczego.
(2) Europejska strategia bezpieczeństwa gospodarczego opiera się na trzech filarach: promowaniu bazy gospodarczej i konkurencyjności UE; ochronie przed zagrożeniami; oraz nawiązywaniu partnerstw z możliwie najszerszym gronem krajów w celu rozwiązywania wspólnych problemów i dbania o wspólne interesy.
(3) W tych ramach oraz w świetle zagrożeń, jakie mogą stwarzać pewne zależności gospodarcze i zmiany techniczne, UE potrzebuje jasnego obrazu zagrożeń dla jej bezpieczeństwa gospodarczego i ich ewolucji w czasie.
(4) Zagrożenia te należy określać i oceniać wspólnie z państwami członkowskimi UE i przy udziale prywatnych zainteresowanych stron w ramach dynamicznego i ciągłego procesu.
(5) W europejskiej strategii bezpieczeństwa gospodarczego określono następujące cztery szerokie i niewyczerpujące kategorie zagrożeń, które należy poddać dalszej ocenie: zagrożenia dla odporności łańcuchów dostaw, w tym w zakresie bezpieczeństwa energetycznego; zagrożenia dla bezpieczeństwa fizycznego i cyberbezpieczeństwa infrastruktury krytycznej; zagrożenia dotyczące bezpieczeństwa technologii i wycieku technologii; zagrożenia dotyczące wykorzystywania zależności gospodarczych lub wymuszenia ekonomicznego jako broni.
(6) We wspólnym komunikacie Komisja zobowiązała się do oceny zagrożeń związanych z bezpieczeństwem i wyciekiem technologii na podstawie wykazu strategicznych technologii o krytycznym znaczeniu dla bezpieczeństwa gospodarczego oraz, w przypadku najbardziej wrażliwych rodzajów zagrożeń, do zaproponowania wykazu technologii krytycznych na potrzeby oceny ryzyka, jaką należy przeprowadzić wspólnie z państwami członkowskimi do końca 2023 r.
(7) We wspólnym komunikacie określono, do celów dalszej oceny ryzyka, następujące trzy wąsko zdefiniowane i dalekosiężne kryteria wyboru technologii stwarzających najbardziej wrażliwe rodzaje zagrożeń: prorozwojowy i transformacyjny charakter technologii; ryzyko fuzji cywilnowojskowej; oraz ryzyko niewłaściwego wykorzystania technologii do naruszania praw człowieka.
(8) Kryterium dotyczące prorozwojowego i transformacyjnego charakteru technologii uwzględnia jej potencjał i znaczenie dla znacznego wzrostu efektywności i sprawności lub radykalnych zmian w odniesieniu do określonych sektorów, zdolności itp.
(9) Kryterium ryzyka fuzji cywilnowojskowej dotyczy znaczenia danej technologii zarówno dla sektora cywilnego, jak i wojskowego oraz jej potencjału w zakresie rozwoju obu tych dziedzin, a także ryzyka związanego z wykorzystywaniem niektórych technologii do podważania pokoju i bezpieczeństwa.
(10) Kryterium ryzyka niewłaściwego wykorzystania technologii do naruszania praw człowieka dotyczy jej potencjalnego niewłaściwego wykorzystania z naruszeniem praw człowieka, w tym ograniczaniem podstawowych wolności.
(11) Po pierwszej analizie wewnętrznej Komisja określiła wykaz 10 obszarów technologii krytycznych dla bezpieczeństwa gospodarczego UE. Ten wykaz obszarów technologii uwzględnia prace przeprowadzone zgodnie z planem działania na rzecz synergii między przemysłem cywilnym, obronnym i kosmicznym 2 . Jest to dokument o dynamicznym charakterze i w ramach trwającego procesu może podlegać dalszym zmianom odzwierciedlającym rozwój technologiczny.
(12) Na podstawie trzech wąsko zdefiniowanych i dalekosiężnych kryteriów wyboru technologii do dalszej oceny w niniejszym zaleceniu wskazano cztery spośród wymienionych obszarów technologii, które z dużym prawdopodobieństwem są najbardziej wrażliwe na bezpośrednie ryzyko wystąpienia zagrożeń związanych z bezpieczeństwem technologii i wyciekiem technologii, a mianowicie zaawansowane półprzewodniki, sztuczną inteligencję, technologie kwantowe i biotechnologie. Należy nadać najwyższy priorytet wspólnej ocenie ryzyka tych obszarów technologii, którą należy przeprowadzić z państwami członkowskimi do końca roku. Z zastrzeżeniem ustalenia zakresu współpracy z państwami członkowskimi ta wspólna ocena może koncentrować się na podzbiorach technologii w ramach tych czterech obszarów technologii.
(13) Struktura wykazu odzwierciedla ocenę Komisji dotyczącą tego, które spośród tych obszarów technologii mogą z większym prawdopodobieństwem stwarzać ryzyko wystąpienia zagrożeń związanych z bezpieczeństwem technologii i wyciekiem technologii. Może to pomóc w podejmowaniu decyzji na dalszych etapach. Komisja podejmie otwarty dialog z państwami członkowskimi na temat odpowiedniego harmonogramu i zakresu dalszych ocen ryzyka, uwzględniając między innymi wpływ czasu na ewolucję zagrożeń. Komisja z zadowoleniem przyjęłaby możliwie szybką wymianę poglądów w Radzie na temat tego aspektu strategii bezpieczeństwa gospodarczego, w kontekście ogólnych dyskusji politycznych i wytycznych w odpowiedzi na wspólny komunikat. Komisja może przedstawić w tym zakresie dalsze inicjatywy do wiosny 2024 r., w świetle takiego dialogu i pierwszych doświadczeń związanych ze wstępnymi wspólnymi ocenami, a także dalszych informacji, które mogą się pojawić w odniesieniu do wymienionych obszarów technologii. Podejmując decyzję w sprawie wniosków dotyczących przeprowadzania dalszych wspólnych ocen ryzyka z państwami członkowskimi w odniesieniu do co najmniej jednego z wymienionych dodatkowych obszarów technologii lub ich podzbiorów, Komisja weźmie pod uwagę bieżące lub planowane działania w zakresie promowania lub partnerstwa w odniesieniu do danego obszaru technologii. Ogólnie rzecz bio- rąc, Komisja weźmie pod uwagę, że środki wprowadzone w celu zwiększenia konkurencyjności UE w odpowiednich obszarach mogą przyczynić się do zmniejszenia niektórych zagrożeń technologicznych.
(14) Celem oceny ryzyka powinna być identyfikacja i analiza podatności na zagrożenia o charakterze systemowym w zależności od ich potencjalnego wpływu na bezpieczeństwo gospodarcze UE oraz stopnia prawdopodobieństwa urzeczywistnienia się tego negatywnego wpływu. Aby ustrukturyzować przyszłą ocenę ryzyka z udziałem państw członkowskich, Komisja określiła pewne zasady przewodnie.
(15) Niniejsze zalecenie nie przesądza o wyniku oceny ryzyka. Jedynie wynik szczegółowej wspólnej oceny poziomu i charakteru przedstawionych zagrożeń może być podstawą dalszej dyskusji na temat potrzeby wprowadzenia precyzyjnych i proporcjonalnych środków w zakresie promowania, ochrony lub partnerstwa w odniesieniu do któregokolwiek z tych obszarów technologii lub ich podzbioru. Państwa członkowskie i Komisja mogą wykorzystać te informacje przy opracowywaniu przyszłych działań politycznych, w tym środków w zakresie promocji, partnerstwa lub ochrony na poziomie krajowym, unijnym lub międzynarodowym, które powinny być proporcjonalne do poziomu ryzyka i precyzyjne pod względem zakresu. Na tym etapie wstępnej oceny nie można zatem wyciągnąć żadnych wniosków co do wykorzystania jakichkolwiek konkretnych instrumentów, którymi dysponują UE lub państwa członkowskie, w celu promowania, ochrony lub partnerstwa z innymi podmiotami, aby zwiększyć bezpieczeństwo gospodarcze.
(16) Wszelkie środki, które mogą zostać wprowadzone, będą proporcjonalne i precyzyjnie ukierunkowane na oszacowane ryzyko związane z każdym obszarem technologii krytycznych lub odpowiednią technologią. Wszelkie wdrożone środki będą miały na celu wzmocnienie siły Unii w tych obszarach i będą zaprojektowane tak, aby zminimalizować wszelkie negatywne skutki uboczne dla rynku i gospodarki. W szczególności oceny przyczynią się do rozwoju polityki Unii wspierającej innowacje i rozwój przemysłowy w zakresie określonych technologii, w tym poprzez inicjatywy międzynarodowe,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:
a) Technologie w zakresie zaawansowanych półprzewodników
Półprzewodniki, mikroelektronika i fotonika są zasadniczymi elementami urządzeń elektronicznych w krytycznych obszarach, takich jak systemy i zastosowania w dziedzinie łączności, informatyki, energii, zdrowia, transportu oraz obrony i kosmosu. Ze względu na ogromny prorozwojowy i transformacyjny charakter tych technologii oraz ich wykorzystywanie do celów cywilnych i wojskowych utrzymanie pozycji lidera w budowaniu i dalszym rozwoju tych technologii ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa gospodarczego.
b) Technologie sztucznej inteligencji
Sztuczna inteligencja (oprogramowanie), obliczenia wielkiej skali, przetwarzanie danych w chmurze i na obrzeżach sieci oraz analiza danych mają szeroki zakres podwójnego zastosowania i mają zasadnicze znaczenie w szczególności dla przetwarzania dużych ilości danych i podejmowania decyzji lub formułowania prognoz w oparciu o analizę opartą na tych danych. Technologie te mają ogromny potencjał transformacyjny w tym zakresie.
c) Technologie kwantowe
Technologie kwantowe mają ogromny potencjał przekształcania wielu sektorów, zarówno cywilnych, jak i wojskowych poprzez umożliwienie stosowania nowych technologii i systemów wykorzystujących właściwości mechaniki kwantowej. Nie można jeszcze w pełni określić pełnego wpływu technologii kwantowych, które są lub będą rozwijane.
d) Biotechnologie
Biotechnologie mają istotny charakter prorozwojowy i transformacyjny w takich dziedzinach jak rolnictwo, środowisko, opieka zdrowotna, nauki biologiczne, łańcuchy żywnościowe lub bioprodukcja. Niektóre biotechnologie, takie jak inżynieria genetyczna stosowana w odniesieniu do patogenów lub szkodliwych związków wytwarzanych w wyniku modyfikacji genetycznej mikroorganizmów, mogą mieć wymiar bezpieczeństwa/wojskowy, w szczególności gdy są niewłaściwie wykorzystywane.
2. Komisja zachęca państwa członkowskie do zaangażowania się w otwarty dialog na temat odpowiedniego harmonogramu i zakresu wspólnej oceny ryzyka w innych obszarach technologii wymienionych w załączniku lub ich podzbiorach, z uwzględnieniem szybko zmieniającego się otoczenia geopolitycznego i różnego stopnia prawdopodobieństwa, że wymienione technologie stwarzają najbardziej wrażliwe i bezpośrednie ryzyko wystąpienia zagrożeń związanych z bezpieczeństwem technologii i wyciekiem technologii.
3. Aby zorganizować wspólną ocenę ryzyka, określono następujące zasady przewodnie:
a) Identyfikacja i analiza podatności na zagrożenia w zależności od ich potencjalnego wpływu na bezpieczeństwo gospodarcze UE oraz stopnia prawdopodobieństwa urzeczywistnienia się tego negatywnego wpływu. W analizie należy określić główne rodzaje zagrożeń i podmiotów stwarzających zagrożenia oraz, w stosownych przypadkach, uwzględnić czynniki geopolityczne w celu oceny prawdopodobieństwa wystąpienia negatywnych skutków. Analiza powinna również uwzględniać między innymi łańcuch wartości technologii, ewolucję zagrożeń, a także odpowiednie zmiany technologiczne, w tym wszelkie wąskie gardła i oczekiwane przyszłe wąskie gardła, analizę względnej pozycji UE w każdej technologii, obejmującą kluczowe podmioty i elementy wiodącej pozycji UE; globalne wzajemne powiązania ekosystemu technologii, w tym w zakresie badań naukowych i łańcucha dostaw technologii.
b) Na etapie ustalania zakresu wspólnej oceny należy wziąć pod uwagę, czy szczegółowa ocena skoncentruje się na określonych, najistotniejszych podzbiorach technologii.
c) Ocena ryzyka nie będzie dotyczyć poszczególnych państw.
d) Priorytetowe traktowanie zagrożeń mających potencjalny wpływ na całą UE.
e) Zapewnienie synergii i komplementarności z istniejącymi analizami na poziomie UE i państw członkowskich w celu ich uwzględnienia w procesie oceny ryzyka.
f) Uwzględnienie informacji otrzymanych od sektora prywatnego.
4. Wspólna ocena ryzyka zapewni poufność, na odpowiedni wniosek, informacji otrzymanych od państw członkowskich lub sektora prywatnego. Ostateczny dokument końcowy dotyczący wspólnej oceny ryzyka zostanie odpowiednio utajniony.
5. Ocenę powinny przeprowadzić państwa członkowskie i Komisja z wykorzystaniem istniejących lub, w razie potrzeby, nowych forów, w celu włączenia odpowiednich ekspertów, zgodnie z wymaganiami dla każdej z technologii krytycznych.
6. Komisja będzie nadal monitorować rozwój technologiczny i, w razie potrzeby, uzupełniać niniejsze zalecenie, proponując dodatkowe technologie wymagające pogłębionej oceny.
Sporządzono w Strasburgu dnia 3 października 2023 r.