Dyrektywa 2019/882 w sprawie wymogów dostępności produktów i usług
Dz.U.UE.L.2019.151.70
Akt obowiązującyDYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2019/882
z dnia 17 kwietnia 2019 r.
w sprawie wymogów dostępności produktów i usług
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 2 ,
(1) Celem niniejszej dyrektywy jest przyczynienie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego w drodze zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich w odniesieniu do wymogów dostępności niektórych produktów i usług, w szczególności poprzez wyeliminowanie i zapobieganie powstawaniu barier dla swobodnego przepływu niektórych dostępnych produktów i usług, które wynikają z rozbieżnych wymogów dostępności w poszczególnych państwach członkowskich. Zwiększyłoby to podaż na rynku wewnętrznym dostępnych produktów i usług, a także poprawiło dostępność stosownych informacji.
(2) Popyt na dostępne produkty i usługi jest wysoki, a przewiduje się, że liczba osób z niepełnosprawnościami znacznie wzrośnie. Środowisko, w którym produkty i usługi są bardziej dostępne, umożliwia większe włączenie społeczne i ułatwia osobom z niepełnosprawnościami prowadzenie niezależnego życia. W tym kontekście należy pamiętać, że w Unii niepełnosprawność częściej występuje wśród kobiet niż mężczyzn.
(3) Niniejsza dyrektywa definiuje osoby z niepełnosprawnościami zgodnie z Konwencją ONZ o prawach osób niepełnosprawnych przyjętą w dniu 13 grudnia 2006 r. (zwaną dalej "Konwencją"), której Unia jest stroną od dnia 21 stycznia 2011 r. i którą ratyfikowały wszystkie państwa członkowskie. Konwencja stwierdza, że "do »osób niepełnosprawnych« zalicza się te osoby, które mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, psychiczną, intelektualną lub w zakresie zmysłów co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu społecznym na zasadzie równości z innymi osobami". Niniejsza dyrektywa promuje pełny i skuteczny udział w życiu społecznym na równych prawach poprzez poprawę dostępu do powszechnie używanych produktów i usług, które z uwagi na swój pierwotny projekt lub późniejsze dostosowanie zaspokajają szczególne potrzeby osób z niepełnosprawnościami.
(4) Niniejsza dyrektywa przyniesie korzyść również innym osobom, które doświadczają ograniczeń funkcjonalnych, takim jak osoby starsze, kobiety w ciąży czy osoby podróżujące z bagażem. Pojęcie "osób z ograniczeniami funkcjonalnymi", o których mowa w niniejszej dyrektywie, obejmuje osoby, które mają naruszoną sprawność fizyczną, psychiczną, intelektualną lub w zakresie zmysłów, osoby, które doświadczają naruszenia sprawności wynikającego z wieku lub z innych przyczyn związanych z niepełną sprawnością fizyczną, w sposób trwały lub czasowy, które to naruszenia sprawności mogą, w oddziaływaniu z różnymi barierami, zmniejszać dostęp takich osób do produktów i usług, co z kolei prowadzi do sytuacji wymagającej dostosowań tych produktów i usług do szczególnych potrzeb takich osób.
(5) Rozbieżności pomiędzy przepisami prawnymi i środkami administracyjnymi państw członkowskich w zakresie dostępności produktów i usług dla osób z niepełnosprawnościami stwarzają bariery dla swobodnego przepływu produktów i usług oraz zakłócają skuteczną konkurencję na rynku wewnętrznym. W przypadku niektórych produktów i usług rozbieżności te prawdopodobnie będą się pogłębiać w Unii w związku z wejściem w życie Konwencji. Bariery te mają szczególny wpływ na podmioty gospodarcze, w szczególności na małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP).
(6) Z uwagi na różnice pomiędzy krajowymi wymogami dostępności indywidualni przedsiębiorcy, MŚP i mikroprzedsiębiorstwa w szczególności zniechęcani są do podejmowania przedsięwzięć biznesowych poza swoim rynkiem krajowym. Ustanowione przez państwa członkowskie krajowe, a nawet regionalne czy lokalne wymogi dostępności różnią się obecnie zarówno pod względem zakresu, jak i poziomu szczegółowości. Te różnice wywierają negatywny wpływ na konkurencyjność i wzrost gospodarczy ze względu na dodatkowe koszty ponoszone w związku z tworzeniem i wprowadzaniem na każdy rynek krajowy dostępnych produktów i usług.
(7) Konsumenci dostępnych produktów i usług oraz technologii wspomagających muszą płacić wysokie ceny ze względu na ograniczoną konkurencję wśród dostawców. Rozdrobnienie regulacji krajowych ogranicza ewentualne korzyści pochodzące z wymiany z partnerami krajowymi i międzynarodowymi doświadczeń w kwestii reagowania na zmiany społeczne i technologiczne.
(8) Zbliżenie środków krajowych na poziomie Unii jest zatem niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, aby położyć kres rozdrobnieniu rynku dostępnych produktów i usług, uzyskać korzyści skali, ułatwić handel transgraniczny i transgraniczną mobilność, a także pomóc podmiotom gospodarczym w koncentrowaniu zasobów na innowacjach, zamiast wykorzystywania ich na wydatki wynikające z rozdrobnienia przepisów w Unii.
(9) Korzyści wynikające z harmonizacji wymogów dotyczących dostępności na rynku wewnętrznym zostały potwierdzone poprzez stosowanie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/33/UE 3 w odniesieniu do dźwigów oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 661/2009 4 w dziedzinie transportu.
(10) W załączonej do Traktatu z Amsterdamu deklaracji nr 22 w sprawie osób niepełnosprawnych przyjętej na konferencji przedstawicieli rządów państw członkowskich zawarto uzgodnienie, że przy opracowywaniu środków na mocy art. 114 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) instytucje Unii mają brać pod uwagę potrzeby osób z niepełnosprawnościami.
(11) Ogólnym celem komunikatu Komisji z dnia 6 maja 2015 r. pt. "Strategia jednolitego rynku cyfrowego dla Europy" jest uzyskanie z połączonego jednolitego rynku cyfrowego trwałych korzyści ekonomicznych i społecznych, co ułatwi handel i będzie wspierać zatrudnienie w Unii. Unijni konsumenci wciąż nie mogą w pełni korzystać z niższych cen i z większego wyboru, które może zapewnić jednolity rynek, ponieważ transakcje transgraniczne online nadal są bardzo ograniczone. Fragmentacja ogranicza też popyt na transgraniczne transakcje handlu elektronicznego. Potrzebne są również wspólne działania, aby osobom z niepełnosprawnościami zapewnić pełny dostęp do treści elektronicznych, usług łączności elektronicznej i audiowizualnych usług medialnych. Należy zatem zharmonizować wymogi dostępności na całym jednolitym rynku cyfrowym oraz zapewnić, by wszyscy obywatele Unii, bez względu na stopień sprawności, mogli czerpać z niego korzyści.
(12) Ponieważ Unia została stroną Konwencji, postanowienia Konwencji stały się integralną częścią porządku prawnego Unii i są wiążące dla instytucji Unii i dla państw członkowskich.
(13) Konwencja zobowiązuje swoje strony do wprowadzenia odpowiednich środków w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami, na równi z innymi, dostępu do środowiska fizycznego, środków transportu, informacji i komunikacji, w tym technologii i systemów informacyjno-komunikacyjnych, a także do innych urządzeń i usług, powszechnie dostępnych lub powszechnie zapewnianych, zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich. Komitet ONZ ds. praw osób z niepełnosprawnościami wskazał na potrzebę stworzenia ram prawnych z konkretnymi, wykonalnymi i określonymi w czasie poziomami odniesienia w celu monitorowania stopniowego tworzenia warunków dostępności.
(14) Konwencja wzywa swoje strony do podejmowania lub wspierania badań naukowych i rozwoju nowych technologii odpowiednich dla osób z niepełnosprawnościami, w tym technologii informacyjno-komunikacyjnych, przyrządów ułatwiających poruszanie się, urządzeń i technologii wspomagających, a także do wspierania podaży i wykorzystywania takich nowych technologii. Konwencja apeluje także o priorytetowe traktowanie technologii przystępnych cenowo.
(15) Wejście w życie Konwencji w porządkach prawnych państw członkowskich oznacza potrzebę przyjęcia dodatkowych przepisów krajowych dotyczących dostępności produktów i usług. Przy braku działań ze strony Unii przepisy te mogłyby doprowadzić do dalszego zwiększenia rozbieżności w przepisach ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich.
(16) Konieczne jest zatem ułatwienie wdrażania Konwencji w Unii poprzez ustanowienie wspólnych unijnych przepisów. Niniejsza dyrektywa wspiera również działania państw członkowskich mające na celu zharmonizowaną realizację ich krajowych zobowiązań, jak również wynikających z Konwencji obowiązków dotyczących dostępności.
(17) W komunikacie Komisji z dnia 15 listopada 2010 r. pt. "Europejska strategia w sprawie niepełnosprawności 2010-2020: Odnowione zobowiązanie do budowania Europy bez barier" wskazano zgodnie z Konwencją dostępność jako jeden z ośmiu obszarów działań, stwierdzono, że stanowi ona jeden z podstawowych warunków uczestnictwa w życiu społecznym, oraz postawiono za cel zapewnienie dostępności produktów i usług.
(18) Produkty i usługi objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy wskazano na podstawie badania przeprowadzonego w trakcie przygotowywania oceny skutków; badanie to pozwoliło zidentyfikować produkty i usługi, które są istotne dla osób z niepełnosprawnościami oraz w odniesieniu do których państwa członkowskie przyjęły lub mogą przyjąć rozbieżne krajowe wymogi dostępności, co zakłócałoby funkcjonowanie rynku wewnętrznego.
(19) Aby zapewnić dostępność usług, które są objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, wykorzystane do świadczenia takich usług produkty, z którymi konsument wchodzi w interakcję, również powinny spełniać odpowiednie wymogi dostępności określone w niniejszej dyrektywie.
(20) Nawet jeżeli usługa lub część usługi jest świadczona przez podwykonawcę, nie powinno to ograniczać dostępności tej usługi, a usługodawcy powinni wywiązywać się z obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy. Usługodawcy powinni także zapewnić właściwe i ustawiczne szkolenie swoich pracowników w celu zapewnienia, by wiedzieli oni, jak korzystać z dostępnych produktów i usług. Szkolenie to powinno obejmować kwestie, takie jak udzielanie informacji i porad oraz reklamę.
(21) Wymogi dostępności należy wprowadzić w sposób jak najmniej uciążliwy dla podmiotów gospodarczych i państw członkowskich.
(22) Istnieje potrzeba określenia wymogów dostępności dotyczących wprowadzania na rynek produktów i usług, które objęte są zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, tak aby zapewnić ich swobodny przepływ na rynku wewnętrznym.
(23) Niniejsza dyrektywa powinna wprowadzić obowiązek stosowania funkcjonalnych wymogów dostępności, które powinny być wyrażane jako ogólne cele. Te wymogi powinny być wystarczająco precyzyjne, aby stwarzać prawnie wiążące zobowiązania, i wystarczająco szczegółowe, aby umożliwić ocenę zgodności w celu zapewnienia właściwego funkcjonowania wewnętrznego rynku produktów i usług objętych niniejszą dyrektywą, a także powinny pozostawiać pewien stopień elastyczności, by umożliwiać innowacje.
(24) Niniejsza dyrektywa zawiera szereg kryteriów funkcjonalnych dotyczących sposobów działania produktów i usług. Kryteriów tych nie należy uważać za ogólną alternatywę dla wymogów dostępności określonych w niniejszej dyrektywie, lecz powinny one być stosowane wyłącznie w szczególnych okolicznościach. Te kryteria powinny mieć zastosowanie do określonych funkcji lub cech produktów lub usług, tak aby stały się dostępne, w przypadkach gdy wymogi dostępności wynikające z niniejszej dyrektywy nie obejmują jednej lub kilku określonych funkcji lub cech. Ponadto, w sytuacji gdy jeden z wymogów dostępności zawiera konkretne wymogi techniczne, a dany produkt lub dana usługa obejmuje alternatywne rozwiązanie techniczne dla tych wymogów technicznych, to alternatywne rozwiązanie techniczne nadal powinno spełniać odnośne wymogi dostępności i powinno zapewniać równoważną lub większą dostępność poprzez zastosowanie odpowiednich kryteriów funkcjonalnych.
(25) Niniejsza dyrektywa powinna obejmować systemy sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia. Aby systemy te funkcjonowały w sposób dostępny, ich systemy operacyjne również powinny być dostępne dla takich osób. Takie systemy sprzętu komputerowego cechują się wielofunkcyjnym charakterem oraz zdolnością do wykonywania, z odpowiednim oprogramowaniem, najczęstszych zadań informatycznych na żądanie konsumentów, i są przeznaczone do obsługi przez konsumentów. Przykładami takich systemów sprzętu komputerowego są komputery osobiste, w tym komputery stacjonarne, laptopy, smartfony i tablety. Specjalistyczne komputery wbudowane w produkty elektroniki użytkowej nie są systemami sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia. Niniejsza dyrektywa nie powinna obejmować, w poszczególnych przypadkach, pojedynczych komponentów mających specyficzne funkcje, takich jak płyta główna lub układ pamięci, które są wykorzystywane lub mogą być wykorzystywane w ramach takiego systemu.
(26) Niniejsza dyrektywa powinna również obejmować terminale płatnicze - w tym zarówno urządzenia, jak i oprogramowanie - i niektóre interaktywne terminale samoobsługowe, w tym zarówno urządzenia, jak i oprogramowanie, przeznaczone do świadczenia usług objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy - np. bankomaty, automaty biletowe wydające fizyczne bilety zapewniające dostęp do usług, takie jak automaty wydające bilety komunikacyjne, urządzenia wydające bilety kolejkowe w placówkach bankowych, urządzenia do odprawy samoobsługowej i interaktywne terminale samoobsługowe udzielające informacji, w tym interaktywne ekrany informacyjne.
(27) Z zakresu stosowania niniejszej dyrektywy powinny jednak zostać wyłączone niektóre interaktywne terminale samoobsługowe udzielające informacji, instalowane jako zintegrowane części pojazdów, statków powietrznych, statków wodnych lub taboru kolejowego, ponieważ terminale te są częścią tych pojazdów, statków powietrznych, statków wodnych lub taboru kolejowego, które nie są objęte niniejszą dyrektywą.
(28) Niniejsza dyrektywa powinna również obejmować usługi łączności elektronicznej, w tym zgłoszenia alarmowe w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1972 5 . Obecnie w celu zapewnienia dostępu osobom z niepełnosprawnościami państwa członkowskie stosują różnorodne środki, które nie są zharmonizowane w obrębie rynku wewnętrznego. Zapewnienie, aby te same wymogi dostępności miały zastosowanie w całej Unii, prowadzić będzie do osiągnięcia przez podmioty gospodarcze działające w więcej niż jednym państwie członkowskim korzyści skali oraz ułatwi skuteczny dostęp osobom z niepełnosprawnościami zarówno przebywającym w swoich państwach członkowskich, jak i podróżującym po innych państwach członkowskich. Aby usługi łączności elektronicznej, w tym zgłoszenia alarmowe, były dostępne, usługodawcy oprócz głosu powinni zapewniać usługi tekstu w czasie rzeczywistym i - gdy oferują wideo - pełnej konwersacji wideo i tekstowej, zapewniając synchronizację wszystkich tych środków łączności. Poza wymogami niniejszej dyrektywy, zgodnie z dyrektywą (UE) 2018/1972, państwa członkowskie powinny być w stanie wskazać podmiot świadczący usługi przekazu, z których to usług mogłyby korzystać osoby z niepełnosprawnościami.
(29) Niniejsza dyrektywa harmonizuje wymogi dostępności w odniesieniu do usług łączności elektronicznej oraz do związanych z nimi produktów oraz jest uzupełnieniem dyrektywy (UE) 2018/1972, która ustanawia wymogi dotyczące równorzędnego dostępu i wyboru dla użytkowników końcowych z niepełnosprawnościami. Dyrektywa (UE) 2018/1972 ustanawia także - w ramach ogólnych obowiązków dotyczących usług - wymogi w zakresie przystępności cenowej dostępu do internetu i komunikacji głosowej oraz przystępności cenowej i dostępności związanych z nimi urządzeń końcowych oraz specjalnych urządzeń i usług dla konsumentów z niepełnosprawnościami.
(30) Niniejsza dyrektywa powinna także obejmować konsumenckie urządzenia końcowe mające interaktywne zdolności obliczeniowe przewidziane do wykorzystywania głównie przy uzyskiwaniu dostępu do usług łączności elektronicznej. Na potrzeby niniejszej dyrektywy należy uznać, że urządzenia te obejmującą urządzenia wykorzystywane jako część struktury zapewniającej dostęp do usług łączności elektronicznej, takie jak router lub modem.
(31) Na potrzeby niniejszej dyrektywy dostęp do audiowizualnych usług medialnych powinien oznaczać, że istnieje dostęp do treści audiowizualnych i mechanizmów, które umożliwiają użytkownikom z niepełnosprawnościami korzystanie z potrzebnych im technologii wspomagających. Usługi umożliwiające dostęp do audiowizualnych usług medialnych mogą obejmować strony internetowe, aplikacje internetowe, aplikacje oparte na urządzeniach typu set-top box, aplikacje do pobrania, usługi oparte na urządzeniach mobilnych, w tym aplikacje mobilne oraz powiązane odtwarzacze multimedialne, jak również usługi w zakresie telewizji hybrydowej. Dostępność audiowizualnych usług medialnych uregulowana jest dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE 6 , z wyjątkiem dostępności elektronicznych przewodników po programach, które są objęte definicją usług umożliwiających dostęp do audiowizualnych usług medialnych, do których zastosowanie ma niniejsza dyrektywa.
(32) W kontekście usług lotniczego, autobusowego, kolejowego i wodnego transportu pasażerskiego niniejsza dyrektywa powinna obejmować między innymi udzielanie informacji o usługach transportowych, w tym informacji o podróży udzielanych w czasie rzeczywistym za pośrednictwem stron internetowych, usług opartych na urządzeniach mobilnych, interaktywnych ekranów informacyjnych i interaktywnych terminali samoobsługowych, które to informacje są potrzebne do podróżowania pasażerom z niepełnosprawnościami. Informacje te mogłyby obejmować informacje o oferowanych przez danego usługodawcę produktach i usługach transportu pasażerskiego, informacje udzielane przed podróżą, informacje udzielane w trakcie podróży i informacje o odwołaniu danej usługi lub o opóźnieniu rozpoczęcia podróży. Inne elementy informacji mogłyby również obejmować informacje o cenach i promocjach.
(33) Niniejsza dyrektywa powinna również obejmować strony internetowe, usługi oparte na urządzeniach mobilnych, w tym aplikacje mobilne opracowane lub udostępnione przez operatorów usług transportu pasażerskiego w ramach zakresu stosowania niniejszej dyrektywy lub z ich inicjatywy, usługi elektronicznej sprzedaży biletów, bilety elektroniczne oraz interaktywne terminale samoobsługowe.
(34) Określenie zakresu stosowania niniejszej dyrektywy w odniesieniu do usług lotniczego, autobusowego, kolejowego i wodnego transportu pasażerskiego powinno być oparte na obowiązujących sektorowych przepisach dotyczących praw pasażerów. W przypadku gdy niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do niektórych rodzajów usług transportowych, państwa członkowskie powinny zachęcać usługodawców do stosowania odpowiednich wymogów dostępności wynikających z niniejszej dyrektywy.
(35) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 7 nakłada już na organy sektora publicznego świadczące usługi transportowe, w tym przewozy miejskie i podmiejskie oraz przewozy regionalne, obowiązek zapewnienia dostępności swoich stron internetowych. Niniejsza dyrektywa zawiera odstępstwa dla mikroprzedsiębiorstw świadczących usługi, w tym przewozy miejskie i podmiejskie oraz przewozy regionalne. Niniejsza dyrektywa wprowadza też obowiązki w zakresie zapewnienia, by strony internetowe, poprzez które prowadzony jest handel elektroniczny, były dostępne. Ponieważ niniejsza dyrektywa zawiera obowiązek dla znacznej większości prywatnych podmiotów świadczących usługi transportowe do zapewnienia dostępności swoich stron internetowych przy sprzedaży biletów w internecie, wprowadzenie w niniejszej dyrektywie dalszych wymogów co do stron internetowych podmiotów świadczących przewozy miejskie i podmiejskie oraz przewozy regionalne nie jest konieczne.
(36) Niektóre elementy wymogów dostępności, w szczególności wymogi dotyczące udzielania informacji określone w niniejszej dyrektywie, są już objęte obowiązującymi unijnymi aktami prawnymi w dziedzinie przewozów pasażerskich. Obejmuje to elementy rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 261/2004 8 , (WE) nr 1107/2006 9 , (WE) nr 1371/2007 10 , (UE) nr 1177/2010 11 oraz (UE) nr 181/2011 12 . Obejmuje to także odpowiednie akty prawne przyjęte na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/57/WE 13 . Z uwagi na potrzebę zapewnienia spójności regulacyjnej wymogi dostępności określone w tych rozporządzeniach oraz te akty prawne powinny mieć zastosowanie nadal bez zmian. Niemniej jednak wynikające z niniejszej dyrektywy wymogi dodatkowe będą stanowić uzupełnienie wymogów już obowiązujących, poprawiając funkcjonowanie rynku wewnętrznego w dziedzinie transportu i przynosząc korzyści osobom z niepełnosprawnościami.
(37) Niektóre elementy usług transportowych nie powinny zostać objęte niniejszą dyrektywą, gdy są świadczone poza terytorium państw członkowskich, nawet jeżeli dana usługa została skierowana na rynek unijny. W odniesieniu do tych elementów podmiot świadczący usługi transportu pasażerskiego powinien być zobowiązany wyłącznie do zapewnienia, aby wymogi określone w niniejszej dyrektywie zostały spełnione w odniesieniu do tej części usługi, która jest oferowana na terytorium Unii. W przypadku transportu lotniczego unijni przewoźnicy lotniczy powinni jednak zapewnić, aby odpowiednie wymogi określone w niniejszej dyrektywie zostały również spełnione w odniesieniu do lotów rozpoczynających się w porcie lotniczym znajdującym się w państwie trzecim i kończących się
w porcie lotniczym znajdującym się na terytorium jednego z państw członkowskich. Ponadto wszyscy przewoźnicy lotniczy, w tym przewoźnicy niezarejestrowani w Unii, powinni zapewniać, aby odpowiednie wymogi określone w niniejszej dyrektywie zostały spełnione w przypadkach, w których loty rozpoczynają się na terytorium Unii i kończą na terytorium państwa trzeciego.
(38) Władze miejskie należy zachęcać, by w swoich planach zrównoważonej mobilności miejskiej uwzględniały pozbawioną barier dostępność do miejskich usług transportowych, a także by regularnie publikowały wykazy najlepszych praktyk w zakresie pozbawionej barier dostępności miejskiego transportu publicznego i miejskiej mobilności.
(39) Prawo Unii obowiązujące w zakresie usług bankowych i finansowych ma na celu ochronę i informowanie konsumentów tych usług w całej Unii, ale nie obejmuje wymogów dostępności. Aby osoby z niepełnosprawnościami miały możliwość korzystania z tych usług w całej Unii, w tym, w stosownych przypadkach, poprzez strony internetowe i usługi oparte na urządzeniach mobilnych, w tym aplikacje mobilne, aby mogły podejmować świadome decyzje i były pewne, że są odpowiednio chronione na równi z innymi konsumentami, a także aby zapewnić usługodawcom równe szanse, niniejsza dyrektywa powinna ustanowić wspólne wymogi dostępności dla niektórych usług bankowych i finansowych świadczonych konsumentom.
(40) Odpowiednie wymogi dostępności powinny również mieć zastosowanie do metod identyfikacji, podpisu elektronicznego i usług płatniczych, ponieważ są to elementy niezbędne do zawarcia transakcji w bankowości detalicznej.
(41) Pliki zawierające książki elektroniczne tworzone są przy użyciu elektronicznego kodowania komputerowego, które umożliwia rozpowszechnianie i przeglądanie utworów intelektualnych najczęściej przybierających formę tekstową i graficzną. Stopień precyzji tego kodowania rozstrzyga o dostępności plików zawierających książki elektroniczne, w szczególności w odniesieniu do kwalifikacji poszczególnych zasadniczych elementów dzieła i znormalizowanego opisu jego struktury. Interoperacyjność w kontekście dostępności powinna pomóc zoptymalizować kompatybilność tych plików z aplikacjami klienckimi i z obecnymi oraz przyszłymi technologiami wspomagającymi. Szczególne cechy specyficznych publikacji, takich jak komiksy, książki dla dzieci i książki o sztuce, powinny być analizowane pod kątem wszystkich mających zastosowanie wymogów dostępności. Rozbieżne wymogi dostępności w poszczególnych państwach członkowskich mogą utrudniać wydawcom i innym podmiotom gospodarczym korzystanie z zalet rynku wewnętrznego, mogą prowadzić do problemów w zakresie interoperacyjności czytników książek elektronicznych oraz mogą ograniczać dostęp klientów z niepełnosprawnościami do produktów i usług. W kontekście książek elektronicznych pojęcie usługodawcy może obejmować wydawców i inne podmioty gospodarcze uczestniczące w ich dystrybucji.
Uznaje się, że osoby z niepełnosprawnościami nadal napotykają przeszkody, które utrudniają dostęp do treści chronionych przez prawo autorskie i prawa pokrewne, jak i że podjęto już pewne środki w celu zaradzenia tej sytuacji - na przykład poprzez przyjęcie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1564 14 oraz rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1563 15 - oraz uznaje się, że w przyszłości możliwe jest podjęcie dalszych środków unijnych w tym zakresie.
(42) Niniejsza dyrektywa definiuje usługi handlu elektronicznego jako usługę na odległość za pośrednictwem stron internetowych i usług opartych na urządzeniach mobilnych, świadczoną drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie konsumenta w celu zawarcia umowy konsumenckiej. Na potrzeby tej definicji określenie "na odległość" oznacza, że usługa świadczona jest bez równoczesnej obecności stron; "drogą elektroniczną" oznacza, że usługa jest wysyłana i odbierana w miejscu przeznaczenia za pomocą sprzętu elektronicznego do przetwarzania (z uwzględnieniem kompresji cyfrowej) oraz przechowywania danych, i jest całkowicie przesyłana, kierowana i otrzymywana za pomocą kabla, fal radiowych, środków optycznych lub innych środków elektromagnetycznych; "na indywidualne żądanie konsumenta" oznacza, że usługa świadczona jest na indywidualne żądanie. Zważywszy na rosnące znaczenie usług handlu elektronicznego i ich wysoki stan zaawansowania technologicznego, istotne jest zharmonizowanie wymogów ich dostępności.
(43) Wynikające z niniejszej dyrektywy wymogi dostępności usług handlu elektronicznego powinny mieć zastosowanie do internetowej sprzedaży wszelkich produktów lub usług i powinny w związku z tym mieć zastosowanie również do sprzedaży produktów lub usług, które same są objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy.
(44) Środki dotyczące dostępności odbioru zgłoszeń alarmowych powinny być przyjmowane bez uszczerbku dla organizacji służb ratunkowych i nie powinny one wywierać wpływu na tę organizację, która pozostaje w wyłącznej kompetencji państw członkowskich.
(45) Zgodnie z dyrektywą (UE) 2018/1972 państwa członkowskie mają zapewnić, by użytkownicy końcowi z niepełnosprawnościami mieli dostęp do służb ratunkowych za pośrednictwem zgłoszeń alarmowych na równi z innymi użytkownikami końcowymi zgodnie z prawem Unii harmonizującym wymogi dostępności produktów i usług. Komisja oraz krajowe organy regulacyjne oraz inne właściwe organy mają przyjąć odpowiednie środki w celu zapewnienia, aby użytkownicy końcowi z niepełnosprawnościami, gdy podróżują do innego państwa członkowskiego, mogli mieć dostęp do służb ratunkowych na równi z pozostałymi użytkownikami końcowymi, w miarę możliwości bez wcześniejszej rejestracji. Środki te dążą do zapewnienia interoperacyjności między państwami członkowskimi i mają być w jak największym stopniu oparte na europejskich normach lub specyfikacjach określonych zgodnie z art. 39 dyrektywy (UE) 2018/1972. Takie środki nie uniemożliwiają państwom członkowskim przyjmowania dodatkowych wymogów służących osiągnięciu celów określonych w tej dyrektywie. W ramach alternatywy do spełnienia określonych w niniejszej dyrektywie wymogów dostępności w odniesieniu do skierowanych do użytkowników z niepełnosprawnościami usług odbioru zgłoszeń alarmowych państwa członkowskie powinny mieć możliwość wskazania będącego stroną trzecią podmiotu świadczącego usługi przekazu, z których to usług mogłyby korzystać osoby z niepełnosprawnościami w celu komunikowania się z publicznym punktem przyjmowania zgłoszeń, dopóki te publiczne punkty przyjmowania zgłoszeń nie będą w stanie wykorzystywać - do zapewnienia dostępności odbioru zgłoszeń alarmowych - usług łączności elektronicznej poprzez protokoły internetowe. W żadnym przypadku obowiązków wynikających z niniejszej dyrektywy nie należy rozumieć jako ograniczających ani łagodzących jakiekolwiek obowiązki na rzecz użytkowników końcowych z niepełnosprawnościami, w tym równoważne obowiązki dotyczące dostępu do usług łączności elektronicznej i do służb ratunkowych, a także obowiązki dotyczące dostępności określone w dyrektywie (UE) 2018/1972.
(46) Dyrektywa (UE) 2016/2102 określa wymogi dostępności dla stron internetowych i aplikacji mobilnych instytucji sektora publicznego oraz inne powiązane aspekty, w szczególności wymogi odnoszące się do zgodności z przepisami przedmiotowych stron internetowych i aplikacji mobilnych. Niemniej jednak dyrektywa ta zawiera szczegółowy wykaz wyjątków. Podobne wyjątki są odpowiednie w przypadku niniejszej dyrektywy. Niektóre rodzaje działalności, które odbywają się poprzez strony internetowe i aplikacje mobilne instytucji sektora publicznego, takie jak usługi transportu pasażerskiego czy usługi handlu elektronicznego, które są objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, powinny ponadto spełniać mające zastosowanie wymogi dostępności określone w niniejszej dyrektywie, tak aby zapewnić osobom z niepełnosprawnościami dostęp do internetowej sprzedaży produktów i usług, niezależnie od tego, czy sprzedawca jest publicznym czy prywatnym podmiotem gospodarczym. Wymogi dostępności określone w niniejszej dyrektywie powinny być dostosowane do wymogów dyrektywy (UE) 2016/2102 pomimo różnic dotyczących np. monitorowania, sprawozdawczości i egzekwowania przepisów.
(47) Cztery zasady dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych, do których odwołuje się dyrektywa (UE) 2016/2102 to: postrzegalność - która oznacza, że informacje i elementy interfejsu użytkownika muszą być przedstawiane użytkownikom w sposób, który potrafią oni odebrać; funkcjonalność - która oznacza, że elementy interfejsu użytkownika i nawigacja muszą być funkcjonalne; zrozumiałość - która oznacza, że informacje i obsługa interfejsu użytkownika muszą być zrozumiałe; oraz integralność - która oznacza, że treści muszą być wystarczająco integralne, by mogły być skutecznie interpretowane przez różnego rodzaju aplikacje klienckie, w tym technologie wspomagające. Zasady te są też istotne dla niniejszej dyrektywy.
(48) Państwa członkowskie powinny przyjąć wszelkie odpowiednie środki w celu zapewnienia, aby - w przypadku gdy produkty i usługi objęte niniejszą dyrektywą są zgodne z odpowiednimi wymogami dostępności - ich swobodny przepływ w Unii nie był utrudniony z powodów związanych z wymogami dostępności.
(49) W niektórych sytuacjach wspólne wymogi dostępności do środowiska zbudowanego ułatwiłyby swobodny przepływ powiązanych usług oraz osób z niepełnosprawnościami. Dlatego też niniejsza dyrektywa powinna dać państwom członkowskim możliwość uwzględnienia środowiska zbudowanego wykorzystywanego do świadczenia usług objętych zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, co zapewni spełnienie wymogów dostępności określonych w załączniku III.
(50) Dostępność powinna zostać osiągnięta poprzez systematyczne usuwanie barier i zapobieganie ich powstawaniu, w miarę możliwości poprzez zastosowanie podejścia "projektowania uniwersalnego", co przyczyni się do zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami dostępu do produktów i usług na równi z innymi. Jak wynika z Konwencji, podejście to "oznacza projektowanie produktów, środowiska, programów i usług, w taki sposób, by były użyteczne dla wszystkich, w możliwie największym stopniu, bez potrzeby adaptacji lub specjalistycznego projektowania". Zgodnie z Konwencją projektowanie uniwersalne "nie wyklucza pomocy technicznych dla szczególnych
grup osób niepełnosprawnych, jeżeli jest to potrzebne". Ponadto dostępność nie powinna wykluczać dokonywania racjonalnych usprawnień, gdy wymaga tego prawo Unii lub prawo krajowe. Dostępność i projektowanie uniwersalne należy interpretować zgodnie z Komentarzem ogólnym nr 2(2014) - art. 9: Dostępność, sporządzonym przez Komitet ds. Praw Osób z Niepełnosprawnościami.
(51) Produkty i usługi objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy nie zostają automatycznie objęte zakresem stosowania dyrektywy Rady 93/42/EWG 16 . Jednakże zakresem stosowania tej dyrektywy mogłyby być objęte niektóre technologie wspomagające będące wyrobami medycznymi.
(52) Większość miejsc pracy w UE powstaje w MŚP i w mikroprzedsiębiorstwach. Przedsiębiorstwa takie mają kluczowe znaczenie dla przyszłego wzrostu gospodarczego, jednak bardzo często napotykają na przeszkody i utrudnienia przy opracowywaniu swoich produktów lub usług, zwłaszcza w kontekście transgranicznym. Konieczne jest zatem ułatwienie działalności MŚP i mikroprzedsiębiorstw poprzez harmonizację krajowych przepisów w zakresie dostępności przy jednoczesnym zachowaniu koniecznych gwarancji.
(53) Aby mikroprzedsiębiorstwa i MŚP mogły korzystać z niniejszej dyrektywy, muszą faktycznie spełniać wymogi zalecenia Komisji 2003/361/WE 17 i stosownego orzecznictwa, mające na celu zapobieganie obchodzeniu tych przepisów.
(54) Aby zapewnić spójność prawa Unii niniejsza dyrektywa powinna być oparta na decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 768/2008/WE 18 , ponieważ dotyczy produktów już objętych innymi aktami unijnymi, a jednocześnie powinna uwzględnić szczególne cechy wymogów dostępności określonych w niniejszej dyrektywie.
(55) Wszystkie podmioty gospodarcze objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy i uczestniczące w łańcuchu dostaw i dystrybucji powinny zapewnić, by na rynku udostępniane były wyłącznie produkty zgodne z niniejszą dyrektywą. Ta sama zasada powinna mieć zastosowanie do podmiotów gospodarczych świadczących usługi. Konieczne jest określenie wyraźnego i proporcjonalnego podziału obowiązków stosownie do ról odgrywanych przez poszczególne podmioty gospodarcze w procesie dostaw i dystrybucji.
(56) Podmioty gospodarcze powinny być odpowiedzialne za zgodność produktów i usług, stosownie do roli odgrywanej przez nie w łańcuchu dostaw, tak aby zapewnić wysoki poziom ochrony dostępności, a także zagwarantować uczciwą konkurencję na rynku unijnym.
(57) Obowiązki określone w niniejszej dyrektywie powinny mieć zastosowanie w takim samym stopniu do podmiotów gospodarczych w sektorze publicznym i do podmiotów gospodarczych w sektorze prywatnym.
(58) Zważywszy na fakt, że producent posiada szczegółową wiedzę o procesie projektowania i produkcji, jest on najbardziej kompetentny do przeprowadzenia kompletnej oceny zgodności. Mimo że odpowiedzialność za zgodność produktów spoczywa na producencie, organy nadzoru rynku powinny odgrywać kluczową rolę w sprawdzaniu, czy produkty udostępniane w Unii są produkowane zgodnie z prawem Unii.
(59) Importerzy i dystrybutorzy powinni być zaangażowani w zadania związane z nadzorem rynku, realizowane przez organy krajowe, oraz brać aktywny udział w wykonywaniu tych zadań poprzez przedstawianie właściwym organom wszystkich koniecznych informacji dotyczących danego produktu.
(60) Importerzy powinni zapewniać, by wprowadzane na rynek Unii produkty z państw trzecich były zgodne z niniejszą dyrektywą, a w szczególności zapewniać, aby były one poddawane przez producentów odpowiednim procedurom oceny.
(61) Wprowadzając produkt do obrotu, importerzy powinni umieścić na nim swoją nazwę, zarejestrowaną nazwę handlową lub zarejestrowany znak towarowy i swoje adresy kontaktowe.
(62) Dystrybutorzy powinni zapewnić, aby wykonywane przez nich czynności, którym poddawany jest produkt, nie miały negatywnego wpływu na jego zgodność z wymogami dostępności określonymi w niniejszej dyrektywie.
(63) Podmiot gospodarczy wprowadzający produkt do obrotu pod własną nazwą lub znakiem towarowym lub modyfikujący produkt już znajdujący się w obrocie w sposób, który może wpłynąć na zgodność produktu z mającymi zastosowanie wymogami, powinien być uznany za producenta i przejąć jego obowiązki z tego tytułu.
(64) Ze względu na zasadę proporcjonalności wymogi dostępności powinny mieć zastosowanie jedynie w zakresie, w jakim nie stanowią nieproporcjonalnego obciążenia dla danego podmiotu gospodarczego lub w zakresie, w którym nie wymagają znaczących zmian w produktach i usługach w związku z niniejszą dyrektywą. Niemniej jednak należy ustanowić mechanizmy kontroli w celu weryfikowania, czy dany podmiot jest uprawniony do odstępstwa od stosowania wymogów dostępności.
(65) Niniejsza dyrektywa powinna opierać się na zasadzie "najpierw myśl na małą skalę" i uwzględniać obciążenia administracyjne, z którymi borykają się MŚP. Zamiast ustanawiać ogólne wyjątki i odstępstwa dla podmiotów gospodarczych powinna ona zawierać proste zasady w zakresie oceny zgodności i klauzule ochronne dla tych przedsiębiorstw. W związku z tym przy ustanawianiu zasad doboru i wdrażania najodpowiedniejszych procedur oceny zgodności należy uwzględnić sytuację MŚP, a obowiązki przeprowadzania oceny zgodności z wymogami dostępności należy ograniczyć w takim zakresie, by nie stanowiły one nieproporcjonalnego obciążenia dla MŚP. Ponadto organy nadzoru rynku powinny działać w sposób proporcjonalny do rozmiaru przedsiębiorstw oraz do produkcji w małych seriach lub produkcji nieseryjnej, bez tworzenia zbędnych utrudnień dla MŚP i bez szkody dla ochrony interesu publicznego.
(66) W wyjątkowych przypadkach, gdy zgodność z wymogami dostępności określonymi w niniejszej dyrektywie wiązałaby się z nieproporcjonalnym obciążeniem dla podmiotów gospodarczych, należy wymagać od tych podmiotów, by przestrzegały ich jedynie w zakresie, w jakim wymogi te nie stanowią nieproporcjonalnego obciążenia. W takich odpowiednio uzasadnionych przypadkach podmiot gospodarczy nie miałby racjonalnej możliwości pełnego stosowania jednego lub większej liczby wymogów dostępności określonych w niniejszej dyrektywie. Podmiot gospodarczy powinien jednak zapewnić, by dana usługa lub dany produkt, objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, były jak najbardziej dostępne, stosując te wymogi w takim zakresie, w jakim nie stanowią one nieproporcjonalnego obciążenia. Te wymogi dostępności, które nie zostały przez podmiot gospodarczy uznane za stanowiące nieproporcjonalne obciążenie, powinny być stosowane w pełni. Wyjątki od obowiązku przestrzegania jednego lub więcej wymogów dostępności wynikające z nieproporcjonalnego obciążenia związanego ze stosowaniem tych wymogów nie powinny wykraczać poza to, co jest ściśle konieczne do ograniczenia tego obciążenia w odniesieniu do danego produktu lub danej usługi w konkretnym przypadku. Środki, które stanowiłyby nieproporcjonalne obciążenie, należy rozumieć jako środki, które - zgodnie z kryteriami określonymi w niniejszej dyrektywie - nakładałyby na podmiot gospodarczy dodatkowe nadmierne obciążenie organizacyjne lub finansowe, przy uwzględnieniu prawdopodobnych związanych z nimi korzyści dla osób z niepełnosprawnościami. Należy ustalić oparte na tych rozważaniach kryteria, aby zarówno podmiotom gospodarczym, jak i właściwym organom umożliwić systematyczne porównywanie poszczególnych sytuacji i ocenę, czy występuje nieproporcjonalne obciążenie. Dokonując oceny zakresu, w jakim wymogi dostępności nie mogą zostać spełnione ze względu na wiążące się z nimi nieproporcjonalne obciążenie, należy uwzględniać wyłącznie uzasadnione przyczyny. Za uzasadnione przyczyny nie należy uznawać braku priorytetowego traktowania, braku czasu ani braku wiedzy.
(67) Ogólnej oceny nieproporcjonalnego obciążenia należy dokonywać stosując kryteria określone w załączniku VI. Ocena nieproporcjonalnego obciążenia powinna zostać przez podmiot gospodarczy udokumentowana z uwzględnieniem odpowiednich kryteriów. Usługodawcy powinni ponownie przeprowadzać ocenę nieproporcjonalnego obciążenia nie rzadziej niż co pięć lat.
(68) Dany podmiot gospodarczy powinien poinformować odpowiednie organy, że zastosował przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące zasadniczej zmiany lub nieproporcjonalnego obciążenia. Wyłącznie na wniosek właściwych organów podmioty gospodarcze powinny przedstawić kopię oceny wyjaśniającej, dlaczego ich produkt lub usługa nie są w pełni dostępne, i wykazującą istnienie nieproporcjonalnego obciążenia lub zasadniczej zmiany, lub obu tych powodów.
(69) Jeśli na podstawie wymaganej oceny usługodawca stwierdzi, że obowiązek zapewnienia, by wszystkie terminale samoobsługowe wykorzystywane do celów świadczenia usług objętych niniejszą dyrektywą spełniały wymogi dostępności określone w niniejszej dyrektywie, stanowiłby nieproporcjonalne obciążenie, usługodawca powinien w dalszym ciągu stosować te wymogi w zakresie, w jakim nie powodują one dla niego takiego nieproporcjonalnego obciążenia. Usługodawcy powinni zatem ocenić, w jakim zakresie ograniczony stopień dostępności wszystkich terminali samoobsługowych lub ograniczona liczba terminali samoobsługowych w pełni spełniających kryteria dostępności umożliwiają im uniknięcie nieproporcjonalnego obciążenia, które w innym przypadku byłoby na nich nałożone, i powinni być zobowiązani do spełniania określonych w niniejszej dyrektywie wymogów dostępności tylko w tym zakresie.
(70) Mikroprzedsiębiorstwa wyróżniają się spośród wszystkich innych przedsiębiorstw swoimi ograniczonymi zasobami ludzkimi, niewielkim rocznym obrotem lub niewielkim bilansem rocznym. W przypadku mikroprzedsiębiorstw obciążenie związane ze spełnieniem wymogów dostępności pochłania zatem, ogólnie rzecz biorąc, większą część zasobów finansowych i ludzkich niż w przypadku innych przedsiębiorstw i istnieje większe prawdopodobieństwo, że będzie to stanowić nieproporcjonalną część ich kosztów. Znaczny udział kosztów ponoszonych przez mikroprzedsiębiorstwa wiąże się z uzupełnianiem lub prowadzeniem dokumentacji i rejestrów potwierdzających, że przestrzegają one poszczególnych wymogów określonych w prawie Unii. Wszystkie podmioty gospodarcze objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy powinny móc oceniać proporcjonalność obciążenia, jakim jest dla nich spełnienie wymogów dostępności określonych w niniejszej dyrektywie, i powinny spełniać te wymogi wyłącznie w zakresie, w jakim obciążenie to nie jest nieproporcjonalne, jednak wymaganie takiej oceny od mikroprzedsiębiorstw świadczących usługi samo w sobie stanowi nieproporcjonalne obciążenie. Wymogi i obowiązki określone w niniejszej dyrektywie nie powinny zatem mieć zastosowania do mikroprzedsiębiorstw świadczących usługi objęte zakresem stosowania niniejszej dyrektywy.
(71) W odniesieniu do mikroprzedsiębiorstw mających do czynienia z produktami objętymi zakresem stosowania niniejszej dyrektywy wymogi i obowiązki określone w niniejszej dyrektywie powinny być złagodzone, tak by ograniczyć obciążenie administracyjne.
(72) Mimo że niektóre mikroprzedsiębiorstwa są zwolnione z obowiązków przewidzianych w niniejszej dyrektywie, wszystkie mikroprzedsiębiorstwa powinny być zachęcane do produkowania, przywozu lub dystrybucji produktów oraz świadczenia usług, które spełniają wymogi dostępności określone w niniejszej dyrektywie, tak by zwiększyć ich konkurencyjność oraz ich potencjał wzrostu na rynku wewnętrznym. Dlatego też państwa członkowskie powinny zapewnić mikroprzedsiębiorstwom wytyczne i narzędzia, aby ułatwić stosowanie krajowych środków transponujących niniejszą dyrektywę.
(73) Wszystkie podmioty gospodarcze powinny przy udostępnianiu na rynku lub wprowadzaniu produktów do obrotu lub świadczeniu usług na rynku postępować odpowiedzialnie i w pełnej zgodności z mającymi zastosowanie wymogami prawnymi.
(74) W celu ułatwienia oceny zgodności z mającymi zastosowanie wymogami dostępności należy przewidzieć domniemanie zgodności produktów i usług zgodnych z dobrowolnymi normami zharmonizowanymi przyjmowanymi zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1025/2012 19 , w celu sporządzenia szczegółowych specyfikacji technicznych związanych z tymi wymogami. Komisja opublikowała już szereg skierowanych do europejskich organizacji normalizacyjnych wniosków o normalizację w dziedzinie dostępności, takich jak zlecenia normalizacji M/376, M/473 i M/420, które byłyby istotne dla przygotowania norm zharmonizowanych.
(75) Rozporządzenie (UE) nr 1025/2012 ustanawia procedurę formalnych zastrzeżeń do norm zharmonizowanych uznanych za niespełniające wymogów określonych w niniejszej dyrektywie.
(76) Europejskie normy powinny być oparte na zasadach rynkowych, uwzględniać interes publiczny, a także cele polityki jasno określone we wnioskach o opracowanie norm zharmonizowanych kierowanych przez Komisję do jednej lub kilku europejskich organizacji normalizacyjnych, a także powinny opierać się na konsensusie. W przypadku braku norm zharmonizowanych lub gdy jest to konieczne do celów harmonizacji rynku wewnętrznego Komisja powinna mieć możliwość przyjmowania w niektórych przypadkach aktów wykonawczych ustanawiających specyfikacje techniczne dotyczące określonych w niniejszej dyrektywie wymogów dostępności. Do specyfikacji technicznych należy odwoływać się wyłącznie w takich przypadkach. Komisja powinna mieć możliwość przyjmowania specyfikacji technicznych, na przykład jeżeli proces normalizacji jest zablokowany z powodu braku konsensusu pomiędzy interesariuszami lub występują nieuzasadnione opóźnienia w ustanawianiu normy zharmonizowanej, przykładowo z powodu nieosiągnięcia wymaganej jakości. Komisja powinna przewidzieć wystarczająco dużo czasu między przyjęciem skierowanego do jednej lub kilku europejskich organizacji normalizacyjnych wniosku o opracowanie norm zharmonizowanych a przyjęciem specyfikacji technicznej związanej z tym samym wymogiem dostępności. Komisja nie powinna mieć możliwości przyjęcia specyfikacji technicznej, jeżeli uprzednio nie podjęła próby objęcia wymogów dostępności europejskim systemem normalizacji, chyba że może wykazać, iż specyfikacje techniczne spełniają wymagania określone w załączniku II do rozporządzenia (UE) nr 1025/2012.
(77) W celu ustanowienia norm zharmonizowanych i specyfikacji technicznych, które najskuteczniej spełniają określone w niniejszej dyrektywie wymogi dostępności produktów i usług, Komisja powinna w miarę możliwości angażować w ten proces europejskie organizacje patronackie reprezentujące osoby z niepełnosprawnościami oraz wszystkich pozostałych interesariuszy.
(78) Aby zapewnić skuteczny dostęp do informacji do celów nadzoru rynku, informacje niezbędne do zadeklarowania zgodności ze wszystkimi mającymi zastosowanie aktami prawnymi Unii powinny zostać udostępnione w pojedynczej deklaracji zgodności UE. W celu zmniejszenia obciążenia administracyjnego podmiotów gospodarczych, podmioty te powinny mieć możliwość uwzględnienia wszystkich odpowiednich poszczególnych deklaracji zgodności w jednej unijnej deklaracji zgodności.
(79) Aby umożliwić ocenę zgodności produktów, w niniejszej dyrektywie powinna być przewidziana wewnętrzna kontrola produkcji (moduł A), określona w załączniku II do decyzji nr 768/2008/WE, ponieważ daje ona podmiotom gospodarczym możliwość wykazania że, a właściwym organom zapewnienia, aby produkty udostępniane na rynku spełniały wymogi dostępności, nie nakładając jednocześnie nieuzasadnionego obciążenia.
(80) Prowadząc nadzór rynku produktów i sprawdzając zgodność usług, organy powinny również kontrolować, czy oceny zgodności, w tym, w stosownych przypadkach, ocena dotycząca zasadniczej zmiany lub nieproporcjonalnego obciążenia zostały przeprowadzone prawidłowo. Wykonując swoje zadania, organy te powinny również współpracować z osobami z niepełnosprawnościami i organizacjami, które reprezentują takie osoby i ich interesy.
(81) W przypadku usług informacje niezbędne do oceny zgodności z wymogami dostępności określonymi w niniejszej dyrektywie powinny zostać zawarte w ogólnych warunkach lub w równoważnym dokumencie, bez uszczerbku dla dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE 20 .
(82) Oznakowanie CE, wskazujące na zgodność produktu z określonymi w niniejszej dyrektywie wymogami dostępności, jest widoczną konsekwencją całego procesu obejmującego ocenę zgodności w szerokim znaczeniu. Niniejsza dyrektywa powinna być zgodna z ogólnymi zasadami regulującymi oznakowanie CE, określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 765/2008 21 ustanawiającym wymagania w zakresie akredytacji i nadzoru rynku odnoszące się do warunków wprowadzania produktów do obrotu. Oprócz sporządzenia deklaracji zgodności UE producent powinien w sposób racjonalny pod względem kosztów informować konsumentów o spełnianiu wymogów dostępności przez swoje produkty.
(83) Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 765/2008 przez umieszczenie na produkcie oznakowania CE producent deklaruje zgodność danego produktu z wszystkimi mającymi zastosowanie wymogami dostępności, biorąc tym samym na siebie pełną odpowiedzialność za tę zgodność.
(84) Zgodnie z decyzją nr 768/2008/WE państwa członkowskie są odpowiedzialne za zapewnienie dla produktów na swoim terytorium zdecydowanego i skutecznego nadzoru rynku i powinny przyznać organom nadzoru rynku wystarczające uprawnienia i środki.
(85) Państwa członkowskie powinny sprawdzać zgodność usług z obowiązkami określonymi w niniejszej dyrektywie i rozpatrywać skargi oraz zapoznawać się ze sprawozdaniami opisującymi przypadki niezgodności w celu zapewnienia działań naprawczych.
(86) W stosownych przypadkach Komisja mogłaby przyjąć w porozumieniu z interesariuszami niewiążące wytyczne, aby wspierać koordynację między organami nadzoru rynku a organami odpowiedzialnymi za sprawdzanie zgodności usług. Komisja i państwa członkowskie powinny móc ustanowić inicjatywy w celu dzielenia zasobów i wiedzy fachowej organów.
(87) Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby organy nadzoru rynku i organy odpowiedzialne za sprawdzanie zgodności usług kontrolowały spełnianie przez podmioty gospodarcze kryteriów określonych w załączniku VI, zgodnie z rozdziałami VIII i IX. Do wypełniania przewidzianych w niniejszej dyrektywie obowiązków organów nadzoru rynku lub organów odpowiedzialnych za kontrolę zgodności usług państwa członkowskie powinny móc wyznaczyć wyspecjalizowany organ. Państwa członkowskie powinny móc zdecydować, że kompetencje takiego wyspecjalizowanego organu powinny ograniczać się do zakresu stosowania niniejszej dyrektywy lub niektórych jej części, bez uszczerbku dla zobowiązań państw członkowskich wynikających z rozporządzenia (WE) nr 765/2008.
(88) Należy ustanowić procedurę ochronną, która powinna mieć zastosowanie w przypadku braku między państwami członkowskimi zgody co do środków wprowadzanych przez jedno z nich, w ramach której to procedury zainteresowane strony będą informowane o środkach, które mają zostać wprowadzone w odniesieniu do dostępności produktów niespełniających wymogów dostępności określonych w niniejszej dyrektywie. Procedura ochronna powinna umożliwiać organom nadzoru rynku podejmowanie w odniesieniu do takich produktów - we współpracy z odpowiednimi podmiotami gospodarczymi - działań na wcześniejszym etapie.
(89) W przypadku gdy państwa członkowskie i Komisja osiągną porozumienie co do zasadności określonego środka wprowadzonego przez dane państwo członkowskie, dalsze zaangażowanie Komisji nie powinno być wymagane z wyjątkiem przypadków, w których niezgodność można przypisać niedociągnięciom w normach zharmonizowanych lub specyfikacjach technicznych.
(90) Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE 22 i 2014/25/UE 23 w sprawie zamówień publicznych, określające procedury udzielania zamówień publicznych i konkursów odnośnie do niektórych dostaw (produktów), usług i robót budowlanych, stanowią, że w przypadku wszystkich zamówień, które przeznaczone są do użytku osób fizycznych - zarówno ogółu społeczeństwa, jak i pracowników instytucji zamawiającej lub podmiotu zamawiającego - przedmiotowe specyfikacje techniczne sporządza się, z wyjątkiem przypadków należycie uzasadnionych, w taki sposób, aby uwzględnić kryteria dostępności dla osób niepełnosprawnych lub projektowanie dla wszystkich użytkowników. Co więcej, dyrektywy te wymagają, by w przypadku gdy obowiązkowe wymogi w zakresie dostępności są przyjmowane w formie aktu prawnego Unii, specyfikacje techniczne określano - jeżeli chodzi o kryteria dostępności dla osób z niepełnosprawnościami lub projektowanie dla wszystkich - przez odesłanie do tego aktu. Niniejsza dyrektywa powinna ustanowić obowiązkowe wymogi dostępności produktów i usług, które są nią objęte. Wymogi dostępności określone w niniejszej dyrektywie nie są wiążące w odniesieniu do produktów i usług nieobjętych jej zakresem stosowania. Niemniej jednak stosowanie tych wymogów dostępności w celu wywiązania się z odpowiednich obowiązków określonych w aktach Unii innych niż niniejsza dyrektywa ułatwiłoby tworzenie warunków dostępności i przyczyniłoby się do pewności prawa oraz do zbliżenia wymogów dostępności w obrębie Unii. Organom nie należy uniemożliwiać ustanawiania wymogów dostępności wykraczających poza wymogi dostępności określone w załączniku I do niniejszej dyrektywy.
(91) Niniejsza dyrektywa nie powinna zmieniać obowiązkowego lub dobrowolnego charakteru przepisów dotyczących dostępności przewidzianych innymi aktami Unii.
(92) Niniejsza dyrektywa powinna mieć zastosowanie wyłącznie do procedur zamówień, w przypadku których zaproszenie zostało wysłane lub - gdy nie przewiduje się zaproszeń - w przypadku których instytucja zamawiająca lub podmiot zamawiający rozpoczęli procedurę udzielania zamówienia po dacie rozpoczęcia stosowania niniejszej dyrektywy.
(93) Aby zapewnić odpowiednie stosowanie niniejszej dyrektywy, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania zgodnie z art. 290 TFUE aktów w celu: sprecyzowania wymogów dostępności, które ze względu na swój charakter nie mogą przynieść zamierzonego skutku, o ile nie zostaną sprecyzowane w wiążących aktach prawnych Unii; zmiany okresu, w którym podmiot gospodarczy musi mieć możliwość zidentyfikowania innego podmiotu gospodarczego, który dostarczył mu produkt lub któremu on dostarczył produkt; oraz dalszego sprecyzowania odpowiednich kryteriów, które powinny być brane pod uwagę przez podmiot gospodarczy do oceny, czy spełnienie wymogów dostępności stanowiłoby nieproporcjonalne obciążenie. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 24 . W szczególności, aby zapewnić udział na równych zasadach Parlamentu Europejskiego i Rady w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(94) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do ustanowienia specyfikacji technicznych. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 25 .
(95) Państwa członkowskie powinny zapewnić istnienie właściwych i skutecznych środków służących zapewnieniu zgodności z niniejszą dyrektywą i w związku z tym powinny ustanowić odpowiednie mechanizmy kontroli, takie jak kontrola a posteriori przez organy nadzoru rynku, w celu sprawdzenia, czy zwolnienie ze stosowania wymogów dostępności jest uzasadnione. Podczas rozpatrywania skarg dotyczących dostępności państwa członkowskie powinny przestrzegać ogólnej zasady dobrej administracji, a w szczególności obowiązku zapewnienia przez urzędników, by decyzja w każdej sprawie zapadała w rozsądnym terminie.
(96) W celu ułatwienia jednolitego wykonania niniejszej dyrektywy Komisja powinna ustanowić grupę roboczą składającą się z odpowiednich organów i interesariuszy, tak by usprawnić wymianę informacji i najlepszych praktyk oraz zapewnić doradztwo. Należy rozwijać współpracę między organami i odpowiednimi interesariuszami, w tym z osobami z niepełnosprawnościami i organizacjami reprezentującymi takie osoby, między innymi w celu zwiększenia spójności w stosowaniu niniejszej dyrektywy w odniesieniu do wymogów dostępności oraz monitorowania wdrażania jej przepisów dotyczących zasadniczych zmian i nieproporcjonalnego obciążenia.
(97) Biorąc pod uwagę obowiązujące ramy prawne dotyczące środków odwoławczych w obszarach objętych zakresem stosowania dyrektyw 2014/24/UE i 2014/25/UE, przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące egzekwowania przepisów i dotyczące sankcji nie powinny mieć zastosowania do procedur udzielania zamówień podlegających obowiązkom przewidzianym w niniejszej dyrektywie. Wyłączenie takie pozostaje bez uszczerbku dla wynikających z Traktatów obowiązków podejmowania przez państwa członkowskie wszelkich środków niezbędnych do zagwarantowania stosowania i skuteczności prawa Unii.
(98) Sankcje powinny być odpowiednie do charakteru naruszeń, jak i do okoliczności, tak by nie stały się alternatywą dla spełnienia przez podmioty gospodarcze obowiązku zapewnienia dostępności ich produktów lub usług.
(99) Państwa członkowskie powinny zapewnić, by zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa Unii istniała możliwość skorzystania z alternatywnych mechanizmów rozstrzygania sporów w celu rozstrzygnięcia każdego domniemanego przypadku niezgodności z niniejszą dyrektywą, zanim wszczęte zostanie postępowanie przed sądem lub właściwym organem administracyjnym.
(100) Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających 26 państwa członkowskie zobowiązały się do zapewnienia, w uzasadnionych przypadkach, by powiadomieniu o środkach transpozycji towarzyszył co najmniej jeden dokument wyjaśniający związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy prawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione.
(101) W celu zapewnienia usługodawcom wystarczającego czasu na dostosowanie się do wymogów określonych w niniejszej dyrektywie niezbędne jest wprowadzenie okresu przejściowego wynoszącego pięć lat od daty rozpoczęcia stosowania niniejszej dyrektywy, w którym to okresie produkty wykorzystywane do świadczenia usług wprowadzone do obrotu przed tą datą nie będą musiały spełniać wymogów dostępności określonych w niniejszej dyrektywie, chyba że zostaną one zastąpione przez usługodawców w okresie przejściowym. Biorąc pod uwagę koszt i długi cykl życia terminali samoobsługowych, należy przewidzieć możliwość, by - o ile są one wykorzystywane do świadczenia usług - można je było wykorzystywać do końca okresu ich użyteczności, o ile nie zostaną one w tym okresie zastąpione, ale nie dłużej niż przez 20 lat.
(102) Wymogi dostępności określone w niniejszej dyrektywie powinny mieć zastosowanie do produktów wprowadzanych do obrotu i usług świadczonych po dacie rozpoczęcia stosowania krajowych środków transponujących niniejszą dyrektywę, w tym także do produktów używanych i z drugiej ręki importowanych z państwa trzeciego i wprowadzanych do obrotu po tej dacie.
(103) Niniejsza dyrektywa nie narusza praw podstawowych i jest zgodna z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "Kartą"). W szczególności niniejsza dyrektywa ma na celu zapewnienie pełnego przestrzegania prawa osób z niepełnosprawnościami do korzystania ze środków mających zapewnić im niezależność, integrację społeczną i zawodową oraz udział w życiu społeczności; ma ona również na celu zachęcenie do stosowania art. 21, 25 i 26 Karty.
(104) Z racji tego, że cel niniejszej dyrektywy, jakim jest wyeliminowanie barier dla swobodnego przepływu niektórych dostępnych produktów i usług w celu przyczynienia się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego, nie może zostać osiągnięty w wystarczający sposób przez państwa członkowskie, ponieważ wymaga harmonizacji różnych przepisów istniejących obecnie w ich systemach prawnych, ale przez określenie wspólnych wymogów dostępności i zasad funkcjonowania rynku wewnętrznego cel ten można lepiej osiągnąć na poziomie unijnym, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
| W imieniu Parlamentu Europejskiego | W imieniu Rady |
| A. TAJANI | G. CIAMBA |
| Przewodniczący | Przewodniczący |