Współpraca między sądami krajowymi a Komisją w dziedzinie pomocy państwa.
Dz.U.UE.C.1995.312.8
Akt utracił mocObwieszczenie w sprawie współpracy między sądami krajowymi a Komisją w dziedzinie pomocy państwa
(Dz.U.UE C z dnia 23 listopada 1995 r.)
Celem niniejszego obwieszczenia jest zaproponowanie wytycznych w sprawie współpracy sądów krajowych oraz Komisji w dziedzinie pomocy państwa. Obwieszczenie nie ogranicza w żaden sposób uprawnień przyznanych Państwom Członkowskim, osobom fizycznym lub przedsiębiorstwom przez prawo wspólnotowe. Nie stanowi uszczerbku dla jakiejkolwiek wykładni prawa wspólnotowego, której mogą dokonać Trybunał Sprawiedliwości oraz Sąd Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich. W końcu, nie ma na celu zakłócania w jakikolwiek sposób spełniania obowiązków przez sądy krajowe.
I. WPROWADZENIE
1. Usunięcie wewnętrznych granic między Państwami Członkowskimi umożliwia przedsiębiorstwom we Wspólnocie rozszerzenie swojej działalności na cały rynek wewnętrzny oraz umożliwia klientom czerpanie korzyści ze wzmocnionej współpracy. Korzyści te nie mogą zostać zagrożone przez zakłócenia konkurencji spowodowane pomocą przyznaną w nieuzasadniony sposób przedsiębiorstwom. Wprowadzenie rynku wewnętrznego z tego względu potwierdza istotę wprowadzenia w życie wspólnotowej polityki konkurencji.
2. Trybunał Sprawiedliwości wydał wiele ważnych orzeczeń w sprawie wykładni oraz stosowania art. 92 i 93 Traktatu WE. Sąd Pierwszej Instancji posiada obecnie jurysdykcję w odniesieniu do działań podmiotów prywatnych podejmowanych przeciwko decyzjom Komisji w sprawie pomocy państwa oraz będzie z tego względu przyczyniał się do rozwijania orzecznictwa w tej dziedzinie. Komisja jest odpowiedzialna za codzienne stosowanie reguł konkurencji pod nadzorem Sądu Pierwszej Instancji oraz Trybunału Sprawiedliwości. Władze publiczne oraz sądy w Państwach Członkowskich, łącznie z sądami wspólnotowymi oraz Komisją, każde z osobna przejmują ich własne zadania oraz odpowiedzialności w odniesieniu do wprowadzania w życie reguł pomocy państwa z Traktatu WE, zgodnie z zasadami ustanowionymi przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości.
3. Właściwe stosowanie polityki konkurencji na rynku wewnętrznym może wymagać skutecznej współpracy między Komisją a sądami krajowymi. Niniejsze obwieszczenie wyjaśnia, w jaki sposób Komisja ma zamiar wspierać sądy krajowe przez ustanawianie bliższej współpracy w stosowaniu przepisów art. 92 i 93 w poszczególnych sprawach. Ze względu na to, że Komisja nie zawsze jest w stanie działać natychmiastowo w celu zabezpieczenia interesów stron trzecich w sprawach dotyczących pomocy państwa, sądy krajowe mogą być w lepszy sposób uprawnione do zapewnienia, że naruszenia ostatniego zdania art. 93 ust. 3 są rozpatrywane oraz usuwane.
II. UPRAWNIENIA(1)
4. Komisja jest organem administracyjnym odpowiedzialnym za wykonywanie oraz opracowywanie polityki konkurencji we wspólnotowym interesie publicznym. Sądy krajowe są odpowiedzialne za ochronę praw oraz wykonywanie obowiązków, zazwyczaj na życzenie podmiotów prywatnych. Komisja musi zbadać wszystkie środki pomocy, objęte przepisami art. 92 ust. 1 w celu przeprowadzenia oceny ich zgodności ze wspólnym rynkiem. Sądy krajowe muszą zapewnić, że Państwa Członkowskie spełniają ich obowiązki proceduralne.
5. Ostatnie zdanie art. 93 ust. 3 (pogrubione poniżej) wywołuje bezpośredni skutek w porządku prawnym Państw Członkowskich:
"Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Jeśli uznaje ona, że plan nie jest zgodny ze wspólnym rynkiem w rozumieniu art. 92, wszczyna ona bezzwłocznie procedurę przewidzianą w ust. 2. Dane Państwo Członkowskie nie może wprowadzać w życie proponowanych środków, dopóki procedura ta nie doprowadzi do wydania decyzji końcowej".
6. Zakaz wprowadzania w życie, określony w ostatnim zdaniu art. 93 ust. 3, rozszerzony jest na wszelką pomoc, która została wprowadzona w życie bez powiadomienia(2), oraz, w przypadku powiadomienia, działa w okresie wstępnym, oraz jeśli Komisja wszczyna postępowanie sporne, do momentu podjęcia decyzji końcowej(3).
7. Sąd oczywiście będzie musiał rozważyć, czy "proponowane środki" stanowią pomoc państwa w rozumieniu art. 92 ust. 1(4) przed podjęciem decyzji na podstawie ostatniego zdania art. 93 ust. 3. Decyzje Komisji oraz orzecznictwo Trybunału poświęcają należytą uwagę tej istotnej kwestii. Odpowiednio, pojęcie pomocy państwa musi być interpretowane szeroko w celu objęcia nim nie tylko subsydiów, ale również zwolnień podatkowych oraz inwestycji z finansów publicznych dokonanych w okolicznościach, w których inwestor z sektora prywatnego odmówił wsparcia(5). Pomoc musi pochodzić od "państwa", co obejmuje wszystkie poziomy manifestowania oraz emanacji władzy publicznej(6). Pomoc musi przynosić korzyści niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów: służy to rozróżnieniu pomocy państwa, do której stosuje się art. 92 ust. 1 od środków ogólnych, które nie działają na korzyść w taki sposób(7). Na przykład środki, które nie mają na celu albo które nie powodują skutków sprzyjania niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, lub które stosuje się do osób, zgodnie z obiektywnymi kryteriami bez odnoszenia się do lokalizacji, sektora lub przedsiębiorstwa, w którym beneficjent może być zatrudniony, nie są uznawane za pomoc państwa.
8. Jedynie Komisja może podjąć decyzję, iż pomoc państwa jest "zgodna ze wspólnym rynkiem", czyli dopuszczalna.
9. Stosując art. 92 ust. 1, sądy krajowe mogą oczywiście wykorzystywać pytania prejudycjalne kierowane do Trybunału Sprawiedliwości na mocy art. 177 Traktatu WE oraz rzeczywiście muszą w taki sposób postępować w niektórych okolicznościach. Muszą również wnioskować o pomoc ze strony Komisji, przez złożenie jej wniosku o udzielenie "informacji prawnej lub gospodarczej" przez analogię do orzeczenia Trybunału w sprawie Delimits(8) w odniesieniu do art. 85 Traktatu WE.
10. Rolą sądów krajowych jest zabezpieczanie praw, z których korzystają osoby fizyczne w wyniku bezpośredniego skutku zakazu ustanowionego w ostatnim zdaniu art. 93 ust. 3. Sąd powinien wykorzystywać wszystkie odpowiednie sposoby oraz środki zaradcze oraz stosować wszystkie odpowiednie przepisy prawa krajowego w celu wprowadzenia w życie bezpośredniego skutku tego zobowiązania nałożonego przez Traktat na Państwa Członkowskie(9). Sąd krajowy musi, w ramach jego jurysdykcji, stosować prawo wspólnotowe w całości oraz chronić prawa, które prawo to przyznaje osobom fizycznym; z tego względu musi unieważnić wszelkie przepisy prawa krajowego, które mogą być niezgodne z nim, niezależnie od tego, czy są wcześniejsze czy też późniejsze niż przepis wspólnotowy(10). Sędzia może, gdzie stosowne oraz zgodnie z mającymi zastosowanie regułami prawa krajowego oraz rozwijającego się orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości(11), przyznać tymczasowe zwolnienie, na przykład przez nakazanie zamrożenia lub zwrot pieniędzy wypłaconych w sposób niezgodny z prawem, oraz przyznać odszkodowania stronom, których interesy są naruszane.
11. Trybunał Sprawiedliwości utrzymał, iż pełna skuteczność reguł wspólnotowych byłaby naruszona, a ochrona praw, które przyznają, zostałaby osłabiona, jeśli osoby fizyczne miałyby nie mieć możliwości odwołania się, kiedy ich prawa są naruszane przez przekroczenie prawa wspólnotowego, za które odpowiedzialność może ponosić Państwo Członkowskie(12); zasada, zgodnie z którą państwo musi być odpowiedzialne za straty oraz szkody wyrządzone osobom fizycznym w wyniku naruszania prawa wspólnotowego, za które państwo może ponosić odpowiedzialność, jest nieodłącznym elementem systemu Traktatu(13); sąd krajowy, który uznaje, w przypadku dotyczącym prawa wspólnotowego, że jedyną przeszkodą uniemożliwiającą przyznawanie tymczasowych zwolnień jest zasada prawa krajowego, musi unieważnić taką zasadę(14).
12. Zasady te stosuje się w przypadku naruszenia wspólnotowych reguł konkurencji. Osoby fizyczne oraz przedsiębiorstwa muszą mieć dostęp do wszystkich reguł proceduralnych oraz środków zaradczych przewidzianych przez prawo krajowe na tych samych warunkach, które miałyby zastosowanie, jeśli istniałoby porównywalne naruszenie prawa krajowego. Ta równość traktowania dotyczy nie tylko wyraźnego wykrycia naruszenia bezpośrednio skutecznego prawa wspólnotowego, ale rozszerza się ją również na wszystkie środki prawne mogące przyczyniać się do skutecznej ochrony prawnej.
III OGRANICZONE UPRAWNIENIA KOMISJI
13. Stosowanie wspólnotowego prawa konkurencji przez sądy krajowe przynosi znaczne korzyści osobom fizycznym oraz przedsiębiorstwom. Komisja nie może przyznawać odszkodowań za straty poniesione w wyniku naruszenia art. 93 ust. 3. Takie roszczenia mogą być rozpatrywane jedynie przez sądy krajowe. Sądy krajowe mogą zazwyczaj przyjmować środki tymczasowe oraz nakazywać szybkie zaprzestanie naruszeń. Przed sądami krajowymi możliwe jest połączenie roszczenia na podstawie prawa wspólnotowego z roszczeniem na podstawie prawa krajowego. Nie jest to możliwe w toku procedury przed Komisją. Dodatkowo, sądy mogą przyznawać koszta wnioskodawcy, który wygrał spór. W żadnym wypadku nie jest to możliwe w ramach procedury administracyjnej przed Komisją.
IV. ZASTOSOWANIE ART. 93 UST. 3
14. Państwa Członkowskie są zobowiązane do powiadamiania Komisji o wszystkich planach mających na celu przyznanie pomocy lub o zmianach planów pomocy już zatwierdzonych. Stosuje się to również do pomocy, która może kwalifikować się do automatycznego zatwierdzenia na podstawie art. 92 ust. 2, ponieważ Komisja musi sprawdzić, czy spełnione są wymagane warunki. Jedyny wyjątek od obowiązku powiadamiania odnosi się do pomocy sklasyfikowanej jako minimalna, ponieważ nie wpływa to na handel między Państwami Członkowskimi w znaczący sposób i z tego względu nie jest objęte przepisami art. 92 ust. 1(15).
15. Komisja otrzymuje powiadomienie o ogólnych systemach lub programach pomocy, jak również o planach przyznania pomocy poszczególnym przedsiębiorstwom. Po udzieleniu zezwolenia na program przez Komisję poszczególne przydziały pomocy na podstawie systemu nie muszą być w zasadzie zgłaszane. Jednakże na podstawie niektórych kodów pomocy lub ram w odniesieniu do poszczególnych przemysłów lub poszczególnych rodzajów pomocy wymagane jest oddzielne powiadomienie o wszelkich przypadkach przyznania pomocy przekraczających określoną kwotę. Osobne powiadomienie może być również wymagane w niektórych przypadkach przez warunki zezwolenia Komisji danego systemu. Państwa Członkowskie muszą powiadamiać o pomocy, którą maja zamiar przyznać poza ramami dopuszczonego systemu. Powiadomienie jest wymagane w odniesieniu do planowanych środków, łącznie z planami dokonania transferów finansowych z funduszy publicznych przedsiębiorstwom sektora publicznego i prywatnego, które mogą obejmować pomoc w rozumieniu art. 92 ust. 1.
16. Pierwsza kwestią, jaką muszą rozpatrzyć sądy krajowe, stanowiąc na podstawie ostatniego zdania art. 93 ust. 3, jest to, czy środek stanowi nową lub istniejącą pomoc w rozumieniu art. 92 ust. 1. Drugim pytaniem, na które należy odpowiedzieć, jest to, czy o środkach powiadomiono albo indywidualnie albo w ramach systemu, a jeśli tak, to czy Komisja miała wystarczająco dużo czasu na podjęcie decyzji(16).
17. W odniesieniu do systemów pomocy okres dwóch miesięcy jest uznawany przez Trybunał Sprawiedliwości za "odpowiedni czas", po którym Państwo Członkowskie może, po uprzednim obwieszczeniu Komisji, wprowadzić w życie zgłoszony środek(17). Okres ten jest skracany na życzenie Komisji do 30 dni roboczych w odniesieniu do poszczególnych spraw oraz 20 dni roboczych na podstawie procedury "przyspieszonej". Okresy rozpoczynają swój bieg od momentu, w którym Komisja jest pewna, że informacje dostarczone przez Państwo Członkowskie są wystarczające do umożliwienia jej podjęcia decyzji(18).
18. Jeśli Komisja podjęła decyzję o wszczęciu postępowania przewidzianego w art. 93 ust. 2, okres, w trakcie którego zakazane jest wprowadzenie w życie środka pomocy, biegnie do czasu podjęcia przez Komisję pozytywnej decyzji. W odniesieniu do środka pomocy, o którym nie powiadomiono, nie ma żadnego nieprzekraczalnego terminu dla procesu podejmowania decyzji przez Komisję, jednakże Komisja będzie działała tak szybko, jak to możliwe. Pomoc nie może zostać przyznana przed podjęciem końcowej decyzji przez Komisję.
19. Jeśli Komisja nie podjęła decyzji w sprawie środka pomocy, sądy krajowe mogą otrzymać wskazówki przez dokonywanie wykładni prawa wspólnotowego przez orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości, jak również przez decyzje wydane przez Komisję. Komisja opublikowała wiele ogólnych obwieszczeń, które mogą być w odniesieniu do tego pomocne(19).
20. Sądy krajowe powinny z tego względu mieć możliwość podejmowania decyzji dotyczącej sprawy środka, czy jest on niezgodny z prawem czy też nie, na podstawie art. 93 ust. 3. W przypadku gdy sąd krajowy nie ma wątpliwości, może w niektórych przypadkach wnioskować o orzeczenie wstępne do Sądu Pierwszej Instancji zgodnie z art. 77.
21. W przypadku gdy sądy krajowe wydają orzeczenie, stwierdzając, że nie zostały spełnione wymogi art. 93 ust. 3, muszą orzec, iż dany środek narusza prawo wspólnotowe, oraz podjąć właściwe środki w celu zabezpieczenia praw, które przysługują osobom fizycznym oraz przedsiębiorstwom.
V. SKUTKI DECYZJI KOMISJI
22 Trybunał Sprawiedliwości utrzymał(20), że sąd krajowy jest związany przepisami decyzji Komisji skierowanej do Państw Członkowskich na mocy art. 93 ust. 2, w przypadku gdy beneficjent danej pomocy dąży do zakwestionowania ważności decyzji, o której został poinformowany na piśmie przez dane Państwo Członkowskie, oraz w przypadku gdy nie udało mu się doprowadzić działania do anulowania decyzji lub w terminach przewidzianych w art. 173 Traktatu WE.
VI. WSPÓŁPRACA MIĘDZY SĄDAMI KRAJOWYMI A KOMISJĄ
23. Komisja zdaje sobie sprawę z tego, iż zasady ustalone powyżej w odniesieniu do zastosowania art. 92 oraz 93 przez sądy krajowe mają charakter złożony oraz mogą czasami być w niedostateczny sposób dopracowane w celu umożliwienia im wykonania ich obowiązków sądowych właściwie. Z tego względu sądy krajowe mogą wnioskować do Komisji o udzielenie im pomocy.
24. Artykuł 5 Traktatu ustanawia zasadę lojalnej oraz stałej współpracy między instytucjami wspólnotowymi a Państwami Członkowskimi w związku z osiąganiem celów Traktatu, łącznie z wykonaniem art. 3 lit. g), który przewiduje ustanowienie systemu zapewniającego, iż konkurencja na rynku wewnętrznym nie jest zakłócana. Zasada obejmuje zobowiązania oraz obowiązki wzajemnej pomocy, zarówno w odniesieniu do Państw Członkowskich, jak i w odniesieniu do instytucji wspólnotowych. Na podstawie art. 5 Komisja ma obowiązek współpracy z władzami sądowymi Państw Członkowskich, które są odpowiedzialne za zapewnianie, że prawo wspólnotowe jest stosowane oraz przestrzegane w krajowym porządku prawnym.
25. Komisja uznaje, że taka współpraca ma podstawowe znaczenie w celu zagwarantowania ścisłego, skutecznego oraz spójnego stosowania wspólnotowego prawa konkurencji. Dodatkowo, uczestnictwo sądów krajowych w stosowaniu prawa konkurencji w dziedzinie pomocy państwa jest niezbędne, aby art. 93 ust. 3 stał się skuteczny. Traktat zobowiązuje Komisję do przestrzegania procedury ustanowionej w art. 93 ust. 2, zanim może nakazać zwrot pomocy, która jest niezgodna ze wspólnym rynkiem(21). Trybunał orzekł, że art. 93 ust. 3 wywiera bezpośredni skutek oraz iż niezgodność z prawem środka pomocy oraz następstwa z niego wynikające nigdy nie mogą być potwierdzone z mocą wsteczną przez pozytywną decyzję Komisji w sprawie środka pomocy. Stosowanie reguł w sprawie powiadamiania w dziedzinie pomocy państwa stanowi z tego względu zasadnicze powiązanie w łańcuchu możliwych działań prawnych ze strony osób fizycznych oraz przedsiębiorstw.
26. W świetle tych rozważań Komisja zamierza wypracować lepszą współpracę z sądami krajowymi w następujący sposób.
27. Komisja kieruje się w swoich działaniach polityką otwartości oraz przejrzystości. Komisja realizuje swoje polityki w celu udzielenia zainteresowanym stronom użytecznych informacji w sprawie stosowania reguł konkurencji. W tym celu będzie ona nadal publikować możliwie jak najwięcej informacji o przypadkach pomocy państwa oraz polityce pomocy państwa. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu Pierwszej Instancji, teksty ogólne dotyczące pomocy państwa opublikowane przez Komisję, decyzje podjęte przez Komisję, coroczne sprawozdania Komisji w sprawie polityki konkurencji oraz comiesięczny biuletyn Unii Europejskiej mogą być pomocne dla sądów krajowych w badaniu poszczególnych spraw.
28. Jeśli te ogólne wskazówki są niewystarczające, sądy krajowe mogą w granicach krajowego prawa proceduralnego wnioskować do Komisji o udzielenie informacji o charakterze procedury w celu umożliwienia im dowiedzenia się, czy dana sprawa jest rozpatrywana przed Komisją, czy sprawa była przedmiotem powiadomienia lub czy Komisja oficjalnie wszczęła postępowanie lub podjęła inną decyzję.
29. Sądy krajowe mogą również konsultować się z Komisją, w przypadku gdy stosowanie art. 92 ust. 1 lub art. 93 ust. 3 powoduje szczególne trudności. W zakresie, w jakim dotyczy to art. 92 ust. 1, trudności te mogą odnosić się w szczególności do scharakteryzowania środków, jako pomocy państwowej, możliwego zakłócenia konkurencji, które może spowodować, oraz skutków dla handlu między Państwami Członkowskimi. Sądy mogą z tego względu konsultować się z Komisją w sprawie ich tradycyjnych praktyk w odniesieniu do danych, statystyk, badań rynkowych oraz analiz ekonomicznych. W przypadku gdy to możliwe, Komisja przekaże te dane lub wskaże źródło, z którego można je uzyskać.
30. W swojej odpowiedzi Komisja nie będzie zagłębiała się w istotę poszczególnych spraw lub zgodność środka ze wspólnym rynkiem. Odpowiedź udzielona przez Komisję nie będzie miała charakteru wiążącego w odniesieniu do wnioskującego o nią sądu. Komisja wyjaśni, iż jej opinia nie jest końcowa oraz że uprawnienie sądu do wnoszenia o orzeczenie wstępne od Trybunału Sprawiedliwości na mocy art. 177 jest niedopuszczalne.
31. W interesie właściwego zarządzania wymiarem sprawiedliwości leży to, by Komisja odpowiadała na wnioski o udzielenie faktycznych i prawnych informacji w możliwie jak najkrótszym czasie. Niemniej jednak Komisja nie może przychylić się do takich wniosków, chyba że spełnionych jest wiele warunków. Wymagane dane muszą rzeczywiście być w jej posiadaniu, a Komisja może przekazać jedynie informacje inne niż poufne.
32. Artykuł 214 Traktatu WE zobowiązuje Komisję do nieujawniania informacji o charakterze poufnym. Dodatkowo, obowiązek wynikający z lojalnej współpracy na podstawie art. 5 ma zastosowanie do związków między sądami a Komisją oraz nie dotyczy stron sporu zawisłego przed tymi sądami. Komisja jest zobowiązana respektować prawną neutralność oraz obiektywność. Konsekwentnie, nie przychyli się do wniosków o udzielenie informacji, chyba że pochodzą one od sądów krajowych, albo bezpośrednio, albo pośrednio przez strony, którym dany sąd nakazał wnioskować o udzielenie niektórych informacji.
VII. UWAGI KOŃCOWE
33. Niniejsze obwieszczenie stosuje się między innymi do odpowiednich krajowych reguł konkurencji, w zakresie, w jakim wywołują one bezpośredni skutek w porządku prawnym Państw Członkowskich:
– Traktatu ustanawiającego Europejską Wspólnotę Węgla i Stali oraz przepisów przyjętych na jego podstawie, oraz
– Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
34. Niniejsze obwieszczenie jest wydane w celu udzielenia wskazań oraz w żaden sposób nie ogranicza praw przyznanych przez prawo wspólnotowe Państwom Członkowskim, osobom fizycznym oraz przedsiębiorstwom.
35. Niniejsze obwieszczenie nie stanowi uszczerbku dla jakiejkolwiek wykładni prawa wspólnotowego, której może dokonać Trybunał Sprawiedliwości oraz Sąd Pierwszej Instancji Wspólnot Europejskich.
36. Podsumowanie odpowiedzi udzielonych przez Komisję na mocy niniejszego obwieszczenia będą corocznie publikowane w sprawozdaniu w sprawie polityki konkurencji.
______
(1) Trybunał Sprawiedliwości opisał w nastepujący sposób rolę Komisji oraz sądów krajowych:
"9. W zakresie, w jakim dotyczy to roli Komisji, Trybunał wskazał w swoim orzeczeniu w sprawie 78/96, Steinlike i Weinlig v. Germany, Zb.Orz. 1977, str. 595 ust. 9, że zamiarem Traktatu, zapewniając poprzez art. 93, iż pomoc jest utrzymywana pod stałą kontrolą oraz jest nadzorowana przez Komisję, jest to, iż stwierdzenie, że pomoc może być niezgodna ze wspólnym rynkiem, ma być wydane z zastrzeżeniem dokonania przeglądu przez Trybunał z wykorzystaniem właściwej procedury, za której podjęcie Komisja ponosi odpowiedzialność.
10. W zakresie, w jakim dotyczy to roli sądów krajowych, Trybunał utrzymał w tym samym orzeczeniu, że procedura sądowa może być przeprowadzana przed sądami krajowymi, zobowiązując te sądy do dokonania wykładni oraz stosowania pojęcia pomocy, zawartego w art. 92, w celu ustalenia, czy pomoc państwa wprowadzona bez przestrzegania procedury wstępnego badania przewidzianego w art. 93 ust. 3 musi zostać poddana tej procedurze.
11. Udział sądów krajowych jest bezpośrednim skutkiem, jaki wywołuje ostatnie zdanie art. 93 ust. 3 Traktatu. W tym zakresie Trybunał stwierdził w swoim orzeczeniu z dnia 11 grudnia 1973 r. w sprawie 120/73, Lorenz v. Germany, Zb.Orz. 1973, str. 1471, że bezpośrednia możliwość wyegzekwowania zakazu w sprawie wprowadzania w życie określonego w tym artykule obejmuje swoim zakresem wszelkie rodzaje pomocy, które zostały wprowadzone w życie bez powiadamiania, w przypadku powiadomienia działają w trakcie okresu wstępnego oraz że Komisja wszczyna postępowanie sporne do momentu podjęcia końcowej decyzji.
14. [...] Główna oraz wyłączna rola przyznana Komisji przez art. 92 oraz 93 Traktatu, którą jest zapewnienie, aby pomoc była zgodna ze wspólnym rynkiem, w przypadku gdy jest to odpowiednie, jest zasadniczo różna od roli sądów krajowych w zabezpieczaniu praw, które przysługują osobom fizycznym w wyniku bezpośredniego skutku zakazu ustanowionego w art. 93 ust. 3 zdanie ostatnie Traktatu. O ile Komisja musi zbadać zgodność proponowanej pomocy ze wspólnym rynkiem, nawet w przypadku gdy Państwo Członkowskie, wprowadzając w życie pomoc, działało, naruszając zakaz, sądy krajowe nie podejmują żadnych działań ponad działanie do momentu podjęcia końcowej decyzji Komisji, w odniesieniu do praw osób fizycznych, które stają w obliczu naruszenia przez władze państwowe zakazu przewidzianego w ostatnim zdaniu art. 93 ust. 3.".
Sprawa C-354/90, Fédération nationale du commerce extérieur des produits alimentaires oraz Syndicat national des negocianr.s et transformateurs de saumon v. France, Zb.Orz. 1991, str. 1-5505, ust. 9, 10 z 11 i 14, na str. 5527 i 5528.
(2) Z wyjątkiem "istniejącej" pomocy. Pomoc taka może być wykonywana do momentu, kiedy Komisja podejmie decyzję, iż jest ona niezgodna ze wspólnym rynkiem: patrz: sprawa C-387/92 Banco de Crédito Industrial, obecnie Banco Exterior de Espana v. Ayuntamiento de Valencia, Zb.Orz. 1994, str. I-877; oraz sprawa C-44/93, Namur - Les Assurances du Crédit v. Office National du Ducroire and Belgium, Zb.Orz. 1994, str. I-3829.
(3) Sprawa C-354/90, przytaczana w przypisie 1 ust. 11 na str. 5527.
(4) Patrz orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości w sprawie 78/76, Steinlike and Weinlig v. Germany, Zb.Orz. 1977, str. 595, ust. 14: "[...] sąd krajowy może dokonać wykładni oraz stosować pojęcie pomocy zawarte w art. 92 w celu określenia, czy pomoc państwa wprowadzona w życie bez przestrzegania procedury wstępnego badania przewidzianej w art. 93 ust. 3 musi zostać poddana tej procedurze".
(5) W odniesieniu do niedawnego utworzenia, patrz: opinia rzecznika generalnego Jacoba w połączonych sprawach C-278/92, C-279/92 oraz C-280/92, Hiszpania v. Komisja, ust. 28: "[...] Pomoc państwa jest przyznawana w momencie, gdy Państwo Członkowskie udostępnia przedsiębiorstwu fundusze, które w normalnym toku zdarzeń nie zostałyby dostarczone przez inwestora z sektora prywatnego, stosując normalne handlowe kryteria oraz nie biorąc pod uwagę innych rozważań natury społecznej, politycznej lub filantropijnej".
(6) Trybunał Sprawiedliwości utrzymał w sprawie 290/83, Komisja v. Francja, Zb.Orz. 1985, str. 439, że: "[...] Zakaz zawarty w art. 92 obejmuje wszelką pomoc przyznaną przez Państwo Członkowskie lub przez zasoby państwowe i nie istnieje konieczność wprowadzania jakiegokolwiek rozróżnienia zgodnie z tym, czy pomoc jest przyznana bezpośrednio przez państwo, czy przez organy prywatne lub publiczne powołane lub wyznaczone przez nie do zarządzania pomocą" (ust. 14 na str. 449).
(7) Jasne oświadczenie dotyczące takiego rozróżnienia można znaleźć w opinii rzecznika generalnego Darmona w połączonych sprawach C-72 oraz C-73/91, Sloman Neptun, Zb.Orz. 1993, str. I-887.
(8) Sprawa C-234/89, Delimitis v. Henninger Bräu, Zb.Orz. 1991, str. I-935; Obwieszczenie Komisji w sprawie współpracy między sądami krajowymi a Komisją w stosowaniu art. 85 oraz 86 Traktatu (Dz.U. C 39 z 13.12.1993, str. 6). Patrz opinia rzecznika generalnego Lenz w sprawie C-44/93, przytaczanej w przypisie 2 (ust. 106). Patrz również: sprawa C-2/88, Imm, Zwartveld, Zb.Orz. 1990, str. I-3365 oraz I-4405: "instytucje wspólnotowe są zobowiązane do szczerej współpracy z władzami sądowymi Państw Członkowskich, które są odpowiedzialne za zapewnianie, że stosowane jest prawo wspólnotowe oraz przestrzegane jest w krajowym systemie prawnym" (ust. 1 w I-3366 oraz ust. 10 na str. 4410 oraz 4411, odpowiednio).
(9) Jak utrzymał Trybunał sprawiedliwości w sprawie C-354/90, przytoczonej w przypisie 1 ust. 12 na str. 5528: "ważność środka powodująca jego skuteczność występuje, jeśli władze krajowe działają z naruszeniem zdania ostatniego art. 93 ust. 3 Traktatu. Sądy krajowe muszą zaoferować osobom fizycznym opierającym się na takim naruszeniu pewne możliwości w celu rozpatrzenia wszystkich zakłóceń zgodnie z prawem krajowym, w odniesieniu do ważności środka czyniącego pomoc skuteczną, odzyskania wsparcia finansowego przyznanego z naruszeniem tego postanowienia oraz możliwych środków przejściowych.".
(10) Sprawa 106/77, Amministrazione delle Finanze dello Stato v. Simmenthal, Zb.Orz. 1978, str. 629 (ust. 21 na str. 644). Patrz również: sprawa C-213/89, The Queen v. Secretary of State for Transport, ex parte: Factortame Ltd et al., Zb.Orz. 1990, str. I-2433, na str. 2475.
(11) Połączone sprawy C-6/90 oraz C-9/90, Andrea Francovich et al. v. Italy, Zb.Orz. 1991, str. I-5357. Inne istotne sprawy zawisłe przez Trybunałem Sprawiedliwości dotyczące odpowiedzialności sądów krajowych za stosowanie prawa wspólnotowego: sprawa C-48/93, The Queen v. Secretary of State for Transport, ex parte: Factortame Ltd. and others (Dz.U. C 94 z 3.4. 1993, str. 13); Sprawa C-46/93, Brasserie du Pęcheur SA v. Germany (Dz.U. C 92 z 2.4. 1993, str. 4); Sprawa C-312/93, SCS Peterbroeck, Van Campenhout & Cie v. Belgian State (Dz.U C 189 z 13.7. 1993, str. 9); Sprawy C-430 oraz C-431/93, J. Van Schindel and J. N. C. Van Veen v. Stichting Pensioenfonds voor Fysiotherapeuten (Dz.U. C 338 z 15.12.1993, str. 10).
(12) Francovich, przytoczona w przypisie 11 ust. 33 na str. 5414.
(13) Francovich, przytoczona w przypisie 11 ust. 35 na str. 5414.
(14) The Queen v. Secretary of State for Transport, ex parte: Factortame Ltd. et al., przytoczona w przypisie 10.
(15) Patrz ppkt 3.2 wskazań wspólnotowych w sprawie pomocy państwa dla małych i średnich przedsiębiorstw (Dz.U. C 213 z 19.8.1992, str. 2) oraz list do Państw Członkowskich ref. IV/D/06878 z dnia 23 marca 1993 r., Prawo konkurencji we Wspólnotach Europejskich, tom II.
(16) Sprawa 120/73, Lorenz v. Germany, Zb.Orz. 1973, str. 1471.
(17) Sprawa 120/73, Lorenz v. Germany, przytoczona w przypisie 16, ust. 4 na str. 1481; patrz również sprawa 84/42, Niemcy v. Komisja, Zb.Orz. 1984, str. 1451, ust. 11 na str. 1488.
(18) Komisja wydała przewodnik po jej procedurach w sprawach dotyczących pomocy państwa: patrz Prawo konkurencji we Wspólnotach Europejskich, tom II.
(19) Komisja publikuje oraz uaktualnia od czasu do czasu kompendium dotyczące reguł pomocy państwa (Prawo konkurencji we Wspólnotach Europejskich, tom II).
(20) Sprawa C-188/92, TWD Textilwerke Deggendorf GmbH v. Niemcy, Zb.Orz. 1994, str. I-833; patrz również: sprawa 77/72, Capolongo v. Maya, Zb.Orz. 1973, str. 611.
(21) Komisja poinformowała Państwa Członkowskie, iż "[......] w odpowiednich przypadkach - po udzieleniu zainteresowanemu Państwu Członkowskiemu możliwości wniesienia uwag oraz rozważeniu alternatywnego przyznawania pomocy o charakterze ratunkowym, jak określono we wskazaniach wspólnotowych - przyjmuje tymczasową decyzję, nakazującą Państwu Członkowskiemu odzyskać jakiekolwiek pieniądze, które zostały wydane z naruszeniem wymogów proceduralnych. Pomoc musiałaby zostać odzyskana zgodnie z wymogami prawa krajowego; suma podlegająca zwrotowi obejmowałaby korzyści uzyskane w okresie czasu biegnącym od momentu, w którym pomoc została wypłacona" (Komunikat Komisji do Państw Członkowskich uzupełniający list Komisji SG(91) D/4577 z dnia 4 marca 1991 r. dotyczący procedur powiadamiania o planach pomocy oraz procedurach mających zastosowanie w momencie, gdy pomoc jest dostarczana z naruszeniem postanowień art. 93 ust. 3 Traktatu, dotychczas niepublikowany).