Rozporządzenie 1305/2013 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005
Dz.U.UE.L.2013.347.487
Akt utracił mocROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) NR 1305/2013
z dnia 17 grudnia 2013 r.
w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 42 i art. 43 ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Trybunału Obrachunkowego,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,
(1) W komunikacie Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, zatytułowanym "WPR do 2020 r.: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi", określone zostały potencjalne wyzwania, cele oraz kierunki wspólnej polityki rolnej ("WPR") po 2013 r. W świetle debaty na temat tego komunikatu reforma WPR powinna wejść w życie z dniem 1 stycznia 2014 r. Reforma ta powinna obejmować wszystkie główne instrumenty WPR, w tym rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 1 . Z uwagi na zakres reformy należy uchylić rozporządzenie (WE) nr 1698/2005 i zastąpić je nowym dokumentem.
(2) Należy ustanowić politykę rozwoju obszarów wiejskich, która powinna towarzyszyć płatnościom bezpośrednim i działaniom rynkowym w ramach WPR oraz uzupełniać je, a tym samym przyczyniać się do osiągnięcia celów tej polityki ustanowionych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ("TFUE"). Taka polityka rozwoju obszarów wiejskich powinna również integrować główne cele polityki przedstawione w komunikacie Komisji z dnia 3 marca 2010 r., zatytułowanym "Europa 2020 - Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu" ("strategia »Europa 2020« ") oraz powinna być spójna z ogólnymi celami polityki spójności gospodarczej i społecznej określonymi w TFUE.
(3) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie rozwój obszarów wiejskich, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie ze względu na powiązania między rozwojem obszarów wiejskich a innymi instrumentami WPR, zakres różnic istniejących między poszczególnymi obszarami wiejskimi oraz ograniczenia środków finansowych państw członkowskich w rozszerzonej Unii, natomiast ze względu na wieloletnią gwarancję finansowania unijnego oraz skoncentrowanie się na jego priorytetach, możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może podejmować działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej ("TUE"). Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(4) Aby zapewnić zrównoważony rozwój obszarów wiejskich, niezbędne jest skoncentrowanie się na ograniczonej liczbie podstawowych priorytetów związanych z transferem wiedzy i innowacją w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich, rentownością gospodarstw, konkurencyjnością wszystkich rodzajów rolnictwa we wszystkich regionach oraz promowaniem innowacyjnych technologii w gospodarstwach i zrównoważonego zarządzania lasami, organizacją łańcuchów żywnościowych, w tym przetwarzania i wprowadzania do obrotu produktów rolnych, dobrostanem zwierząt, zarządzaniem ryzykiem w rolnictwie, odtwarzaniem, ochroną i wzmacnianiem ekosystemów związanych z rolnictwem i leśnictwem, propagowaniem efektywnego gospodarowania zasobami i przechodzeniem na gospodarkę niskoemisyjną w sektorach rolnym, spożywczym i leśnym oraz wspieraniem włączenia społecznego, ograniczania ubóstwa i promowania rozwoju gospodarczego obszarów wiejskich. Należy przy tym uwzględnić zróżnicowanie sytuacji, które mają wpływ na obszary wiejskie, gdzie występują różne cechy lub różne kategorie potencjalnych beneficjentów i celów przekrojowych w zakresie innowacyjności, środowiska oraz łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej. Działania w zakresie łagodzenia zmiany klimatu powinny odnosić się zarówno do ograniczania emisji w rolnictwie i leśnictwie, pochodzących z najważniejszych form działalności takich jak produkcja zwierzęca i stosowanie nawozów, jak i do ochrony pochłaniaczy dwutlenku węgla oraz zwiększania pochłaniania dwutlenku węgla, uwzględniając użytkowanie gruntów, zmiany użytkowania gruntów oraz sektor leśnictwa. Priorytet unijny w zakresie rozwoju obszarów wiejskich dotyczący transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich należy stosować horyzontalnie w odniesieniu do innych priorytetów unijnych związanych z rozwojem obszarów wiejskich.
(5) Priorytety unijne w zakresie rozwoju obszarów wiejskich powinny być realizowane w ramach zrównoważonego rozwoju i wspierania przez Unię celu polegającego na ochronie i poprawie środowiska, określonego w art. 11 TFUE, z uwzględnieniem zasady "zanieczyszczający płaci". Państwa członkowskie powinny dostarczać informacji o wspieraniu celu dotyczącego zmiany klimatu zgodnie z ambitnym założeniem przeznaczenia na ten cel przynajmniej 20 % unijnego budżetu, przy zastosowaniu metodologii przyjętej przez Komisję.
(6) Działalność Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich ("EFRROW") oraz operacje, do których wnosi wkład, powinny być spójne i zgodne ze wsparciem w ramach pozostałych instrumentów WPR.
(7) W celu zapewnienia niezwłocznego uruchomienia i skutecznej realizacji programów rozwoju obszarów wiejskich, wsparcie z EFRROW powinno opierać się na istnieniu solidnych ramowych warunków administracyjnych. Z tego względu państwa członkowskie powinny ocenić możliwość zastosowania i spełnienie pewnych uwarunkowań ex ante. Każde z państw członkowskich powinno przygotować krajowy program rozwoju obszarów wiejskich dla całego swojego terytorium albo zbiór programów regionalnych albo zarówno program krajowy, jak i zbiór programów regionalnych. W każdym z tych programów należy określić strategię osiągania celów w odniesieniu do priorytetów unijnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich oraz zestaw działań. Programowanie powinno być zgodne z priorytetami unijnymi w zakresie rozwoju obszarów wiejskich, przy jednoczesnym dostosowaniu do kontekstu krajowego i uzupełnianiu innych obszarów polityki unijnej, w szczególności polityki rynku rolnego, polityki spójności oraz wspólnej polityki rybołówstwa. Państwa członkowskie, które decydują się na przygotowanie zbioru programów regionalnych, powinny również być w stanie opracować ramy krajowe - bez przydziału oddzielnych środków budżetowych - w celu ułatwienia międzyregionalnej koordynacji radzenia sobie z wyzwaniami ogólnokrajowymi.
(8) Państwa członkowskie powinny mieć możliwość włączania do swoich programów rozwoju obszarów wiejskich podprogramy tematyczne ukierunkowane na specyficzne potrzeby obszarów mających dla nich szczególne znaczenie. Podprogramy tematyczne powinny dotyczyć między innymi młodych rolników, małych gospodarstw, obszarów górskich, tworzenia krótkich łańcuchów dostaw, kobiet na obszarach wiejskich, łagodzenia skutków zmiany klimatu i przystosowania się do niej oraz różnorodności biologicznej. Podprogramy tematyczne należy również wykorzystywać w celu zapewnienia przyczyniania się do restrukturyzacji sektorów rolnych, które mają duży wpływ na rozwój obszarów wiejskich. Aby zwiększyć efektywne interwencje w ramach niektórych podprogramów tematycznych, państwom członkowskim należy zezwolić na ustalenie wyższych poziomów dofinansowania dla niektórych operacji objętych tymi podprogramami tematycznymi.
(9) W programach rozwoju obszarów wiejskich należy określić potrzeby objętego nimi obszaru i opisać spójną strategię zaspokojenia tych potrzeb, z uwzględnieniem priorytetów unijnych w zakresie rozwoju obszarów wiejskich. Strategia ta powinna być oparta na wyznaczeniu celów. Należy ustalić powiązania między określonymi potrzebami, wyznaczonymi celami i działaniami wybranymi do osiągnięcia tych celów i zaspokojenia potrzeb. Programy rozwoju obszarów wiejskich powinny również zawierać wszystkie informacje wymagane do oceny ich zgodności z wymogami niniejszego rozporządzenia.
(10) W programach rozwoju obszarów wiejskich należy ustanowić cele w oparciu o wspólny zestaw wskaźników celów dla wszystkich państw członkowskich, a w razie konieczności wskaźników specyficznych dla programu. Aby ułatwić to zadanie, należy, zgodnie z priorytetami unijnymi w zakresie rozwoju obszarów wiejskich, wyznaczyć obszary objęte tymi wskaźnikami. Ze względu na horyzontalne stosowanie priorytetu unijnego w zakresie rozwoju obszarów wiejskich dotyczącego transferu wiedzy w rolnictwie i leśnictwie interwencje w ramach tego priorytetu należy uważać za mające zasadnicze znaczenie dla wskaźników celów określonych dla pozostałych priorytetów unijnych.
(11) Niezbędne jest ustanowienie pewnych przepisów dotyczących programowania i zmiany programów rozwoju obszarów wiejskich. W przypadku zmian, które nie mają wpływu na strategię programów bądź na odpowiedni wkład finansowy Unii należy przewidzieć procedurę uproszczoną.
(12) Rozwój i specjalizacja rolnictwa i leśnictwa oraz szczególne wyzwania, przed którymi stoją mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa ("MŚP") na obszarach wiejskich, wymagają odpowiedniego poziomu szkolenia technicznego i ekonomicznego, a także większej zdolności do korzystania z wiedzy i informacji oraz ich wymiany, w tym poprzez rozpowszechnianie najlepszych praktyk w produkcji rolnej i leśnej. Transfer wiedzy i działalność informacyjna powinny odbywać się nie tylko w postaci tradycyjnych kursów szkoleniowych, ale powinny być także dostosowane do potrzeb podmiotów na obszarach wiejskich. Z tego względu należy również wspierać warsztaty, coaching, demonstracje, działalność informacyjną oraz krótkoterminowe programy wymiany oraz wizyt w gospodarstwach i lasach. Wiedza i zdobyte informacje powinny w szczególności umożliwiać rolnikom, posiadaczom lasów, osobom działającym w sektorze spożywczym oraz MŚP na obszarach wiejskich wzmocnienie ich konkurencyjności i efektywnego gospodarowania zasobami oraz poprawę wyników w zakresie oddziaływania na środowisko, przyczyniając się jednocześnie do osiągania zrównoważonego charakteru gospodarki wiejskiej. Zapewniając wsparcie na rzecz MŚP, państwa członkowskie mają możliwość nadawania priorytetu MŚP związanym z sektorami rolnictwa i leśnictwa. W celu zapewnienia, aby transfer wiedzy i działalność informacyjna były skuteczne pod względem osiągania tych wyników, należy wymagać, aby podmioty świadczące usługi w zakresie transferu wiedzy miały wszystkie stosowne zdolności.
(13) 2 Usługi doradcze dla gospodarstw umożliwiają rolnikom, młodym rolnikom, posiadaczom lasów, innym zarządcom gruntów oraz MŚP na obszarach wiejskich bardziej zrównoważone zarządzanie i poprawę ogólnej efektywności ich gospodarstw rolnych lub przedsiębiorstw. Z tego względu należy zachęcać zarówno do tworzenia takich usług, jak i do korzystania z doradztwa przez rolników, młodych rolników, posiadaczy lasów, innych zarządców gruntów oraz MŚP. W celu poprawy jakości i skuteczności oferowanego doradztwa należy wprowadzić przepisy dotyczące minimalnych kwalifikacji i regularnego szkolenia doradców. Jak przewidziano w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 3 , usługi doradcze dla gospodarstw powinny stanowić dla rolników wsparcie w ocenie efektywności ich gospodarstw rolnych i określaniu niezbędnych ulepszeń w odniesieniu do podstawowych wymogów w zakresie zarządzania, dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska, praktyk rolniczych korzystnych dla klimatu i środowiska, określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1307/2013 4 , oraz działań na poziomie gospodarstwa przewidzianych w programach rozwoju obszarów wiejskich służących modernizacji gospodarstw, budowaniu konkurencyjności, integracji sektorowej, innowacji, zorientowaniu na rynek, a także promowaniu przedsiębiorczości.
Usługi doradcze dla gospodarstw powinny również pomagać rolnikom w określeniu niezbędnych ulepszeń w odniesieniu do wymogów określonych do celów wdrażania art. 11 ust. 3 dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 5 ("ramowa dyrektywa wodna"), a także wymogów do celów wdrażania art. 55 rozporządzenia (WE) nr 1107/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady 6 i art. 14 dyrektywy 2009/128/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 7 , w szczególności w odniesieniu do zgodności z ogólnymi zasadami integrowanej ochrony przed szkodnikami. W stosownych przypadkach doradztwo powinno obejmować również normy bezpieczeństwa i higieny pracy związane z gospodarstwem, a także szczególne doradztwo dla rolników rozpoczynających działalność po raz pierwszy. Doradztwo powinno także móc obejmować rozpoczynanie działalności przez młodych rolników, zrównoważony rozwój działalności gospodarczej gospodarstwa rolnego, kwestie dotyczące lokalnego przetwórstwa i wprowadzania do obrotu, związane z wynikiem gospodarczym, wydajnością rolną i wynikami w zakresie oddziaływania na środowisko gospodarstwa rolnego lub przedsiębiorstwa. Zapewniać można również szczególne doradztwo dotyczące łagodzenia skutków zmiany klimatu i przystosowania się do niej, różnorodności biologicznej, ochrony wody, rozwoju krótkich łańcuchów dostaw, rolnictwa ekologicznego i zdrowotnych aspektów chowu zwierząt. Przyznając wsparcie na rzecz MŚP, państwa członkowskie mają możliwość nadawania priorytetu MŚP związanym z sektorami rolnictwa i leśnictwa. Usługi z zakresu zarządzania gospodarstwem i z zakresu zastępstw powinny pomóc rolnikom w usprawnieniu i ułatwieniu zarządzania gospodarstwem rolnym.
(14) Unijne lub krajowe systemy jakości, w tym systemy certyfikacji gospodarstw w odniesieniu do produktów rolnych i żywności, stanowią dla konsumentów potwierdzenie jakości i cech produktu lub procesu produkcji stosowanego w wyniku udziału rolników w takim systemie, wytwarzają wartość dodaną takich produktów i poprawiają ich możliwości rynkowe. Z tego względu należy zachęcać rolników i grupy rolników do udziału w tych systemach. Aby zapewnić efektywne wykorzystanie zasobów EFRROW, wsparcie powinno być ograniczone do rolników aktywnych zawodowo w rozumieniu art. 9 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013. Z uwagi na fakt, że w momencie wprowadzania takich systemów i w pierwszych latach udziału dodatkowe koszty i obowiązki, którymi rolnicy są obciążeni w związku z ich udziałem, nie są w pełni rekompensowane przez rynek, wsparcie powinno być udzielane w związku z przystępowaniem do takich systemów po raz pierwszy i powinno obejmować okres nie dłuższy niż pięć lat. Biorąc pod uwagę szczególne cechy bawełny jako produktu rolnego, należy uwzględnić także systemy jakości bawełny. Należy również udostępnić wsparcie skierowane na działalność informacyjną i promocyjną dotyczącą produktów objętych systemami jakości i systemami certyfikacji otrzymujących wsparcie na mocy niniejszego rozporządzenia.
(15) Aby poprawić wynik gospodarczy i wyniki w zakresie oddziaływania na środowisko gospodarstw rolnych i przedsiębiorstw na obszarach wiejskich, poprawić efektywność wprowadzania do obrotu produktów rolnych oraz sektora ich przetwórstwa, w tym tworzenie zakładów przetwórstwa na małą skalę i infrastruktury wprowadzania do obrotu w kontekście krótkich łańcuchów dostaw i rynków lokalnych, zapewnić infrastrukturę potrzebną do rozwoju rolnictwa i leśnictwa oraz wspierać inwestycje niedochodowe niezbędne do osiągnięcia celów środowiskowych, należy udzielać wsparcia na rzecz inwestycji w środki trwałe przyczyniających się do osiągnięcia tych celów. W okresie programowania 2007-2013 różne działania obejmowały różne obszary interwencji. Z myślą o uproszczeniu, a także aby umożliwić beneficjentom opracowywanie i realizowanie połączonych projektów o zwiększonej wartości dodanej, jedno działanie powinno obejmować większość rodzajów inwestycji w środki trwałe. Aby lepiej ukierunkować pomoc, państwa członkowskie powinny przeznaczać wsparcie na gospodarstwa kwalifikujące się do pomocy na rzecz inwestycji związanych ze wspieraniem rentowności gospodarstw w oparciu o rezultaty analizy mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń ("analizy SWOT"). Aby ułatwić rozpoczynanie działalności przez młodych rolników po raz pierwszy, można przyznać dodatkowy okres, w którym kwalifikowalne będą inwestycje służące zapewnianiu zgodności z normami unijnymi. Aby wspierać wdrażanie nowych norm unijnych, inwestycje związane ze zgodnością z tymi normami powinny być kwalifikowalne przez dodatkowy okres od momentu, gdy normy te staną się obowiązkowe dla gospodarstw rolnych.
(16) Potencjał produkcyjny sektora rolnictwa jest bardziej niż w przypadku innych sektorów narażony na szkody w wyniku klęsk żywiołowych, niekorzystnych zjawisk klimatycznych i katastrof. Aby wspomóc rentowność i konkurencyjność gospodarstw w obliczu takich klęsk lub zjawisk, należy udzielać wsparcia stanowiącego dla rolników pomoc w przywracaniu potencjału produkcji rolnej, który uległ zniszczeniu. Państwa członkowskie powinny również zapewniać, aby nie wystąpiła nadwyżka rekompensaty w wyniku połączenia unijnych (w szczególności w odniesieniu do działania dotyczącego zarządzania ryzykiem w ramach niniejszego rozporządzenia), krajowych i prywatnych systemów rekompensat.
(17) Dla rozwoju obszarów wiejskich zasadnicze znaczenie mają tworzenie i rozwój nowej działalności gospodarczej w postaci nowych gospodarstw, różnicowanie w kierunku działalności pozarolniczej, w tym dostarczanie usług na rzecz rolnictwa i leśnictwa, działania związane z opieką zdrowotną, integracja społeczna i działalność turystyczna. Różnicowanie działalności w kierunku działalności pozarolniczej może również dotyczyć zrównoważonego zarządzania zasobami zwierzyny łownej. Działanie dotyczące rozwoju gospodarstw i działalności gospodarczej powinno ułatwiać młodym rolnikom rozpoczęcie działalności i strukturalne dostosowanie ich gospodarstw rolnych po rozpoczęciu działalności. Ponadto należy propagować różnicowanie działalności rolników w kierunku działalności pozarolniczej oraz tworzenie i rozwijanie MŚP prowadzących działalność pozarolniczą na obszarach wiejskich. Działanie to powinno również wspierać przedsiębiorczość kobiet na obszarach wiejskich. Należy także wspierać rozwój małych gospodarstw, których działalność jest potencjalnie gospodarczo rentowna. W celu zapewnienia rentowności nowej działalności gospodarczej wspieranej w ramach tego działania należy uzależnić wsparcie od przedłożenia planu biznesowego. Wsparcie na rzecz założenia nowego przedsiębiorstwa powinno obejmować jedynie początkowy okres działalności takiego przedsiębiorstwa i nie powinno stać się pomocą operacyjną. Z tego względu, w przypadku gdy państwa członkowskie decydują się na udzielanie pomocy w ratach, raty takie powinny być wypłacane przez okres nie dłuższy niż pięć lat. Ponadto w celu zachęcania do restrukturyzacji sektora rolnictwa należy ustanowić wsparcie w formie rocznych lub jednorazowych płatności dla rolników kwalifikujących się do systemu dla małych gospodarstw ustanowionego w tytule V rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 ("system dla małych gospodarstw"), którzy zobowiązują się do przekazania całego gospodarstwa rolnego wraz z odpowiednimi uprawnieniami do płatności innemu rolnikowi.
Aby zaradzić problemom młodych rolników dotyczącym dostępu do gruntów państwa członkowskie mogą również oferować to wsparcie w powiązaniu z innymi formami wsparcia, na przykład poprzez zastosowanie instrumentów finansowych.
(18) MŚP stanowią podstawę gospodarki wiejskiej w Unii. Rozwój gospodarstw i działalności pozarolniczej powinien mieć na celu wspieranie zatrudnienia i tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy na obszarach wiejskich, zachowanie istniejących miejsc pracy, ograniczenie sezonowych wahań zatrudnienia, rozwój sektorów nierolniczych poza rolnictwem i sektorem rolnictwa oraz sektorem przetwórstwa spożywczego. Jednocześnie powinien on sprzyjać integracji przedsiębiorstw i powstawaniu lokalnych powiązań między sektorami. Należy wspierać projekty łączące jednocześnie rolnictwo, turystykę wiejską poprzez promowanie zrównoważonej i odpowiedzialnej turystyki na obszarach wiejskich oraz dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe, a także inwestycje w energię odnawialną.
(19) Rozwój infrastruktury lokalnej i lokalnych podstawowych usług na obszarach wiejskich, w tym rekreacji i usług w zakresie kultury, odnowa wsi i działalność ukierunkowana na odbudowę i poprawę stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi i krajobrazów wiejskich stanowią zasadniczy element wszelkich wysiłków w zakresie realizowania potencjału wzrostu i wspierania zrównoważonego charakteru obszarów wiejskich. Z tego względu należy udzielać wsparcia operacjom mającym taki cel, w tym również związanym z dostępem do technologii informacyjno-komunikacyjnych i rozwojem szybkich i bardzo szybkich łączy szerokopasmowych. Zgodnie z tymi celami należy wspierać rozwój usług i infrastruktury prowadzących do włączenia społecznego oraz odwrócenia tendencji spowolnienia gospodarczego i społecznego oraz wyludniania obszarów wiejskich. W celu osiągnięcia maksymalnej efektywności tego wsparcia, objęte nim operacje powinny być realizowane zgodnie z planami rozwoju gmin i ich podstawowych usług, opracowanymi przez co najmniej jedną społeczność wiejską, w przypadku gdy takie plany istnieją. W celu stworzenia synergii i usprawnienia współpracy, operacje powinny również, w stosownych przypadkach, promować związki między wsią i miastem. Państwa członkowskie mają możliwość nadawania priorytetu inwestycjom dokonywanym przez prowadzone przez społeczności partnerstwa na rzecz lokalnego rozwoju oraz projektom zarządzanym przez organizacje lokalnych społeczności.
(20) 8 Leśnictwo jest integralną częścią rozwoju obszarów wiejskich, a wsparcie na rzecz zrównoważonego i przyjaznego dla klimatu użytkowania gruntów powinno obejmować rozwój obszarów leśnych i zrównoważone zarządzanie lasami. W okresie programowania 2007-2013 różne działania obejmowały różne rodzaje wsparcia inwestycji i zarządzania w zakresie leśnictwa. Z myślą o uproszczeniu systemu oraz umożliwieniu beneficjentom opracowywania i realizowania połączonych projektów o zwiększonej wartości dodanej, jedno działanie powinno obejmować wszystkie rodzaje wsparcia w zakresie inwestycji i zarządzania w leśnictwie. Działanie to powinno obejmować poszerzanie i ulepszanie zasobów leśnych poprzez zalesianie gruntów i tworzenie systemów rolno-leśnych łączących ekstensywne rolnictwo z systemami leśnymi. Powinien również obejmować odtwarzanie lasów zniszczonych w wyniku pożarów lub innych klęsk żywiołowych i katastrof oraz odpowiednie działania zapobiegawcze, inwestycje w technologie w dziedzinie leśnictwa oraz w przetwarzanie, transport i wprowadzanie do obrotu produktów leśnych, w celu zwiększenia wyniku gospodarczego i wyników w zakresie oddziaływania na środowisko gospodarstw leśnych oraz obrotu produktów leśnych, w celu zwiększenia wyniku gospodarczego i wyników w zakresie oddziaływania na środowisko posiadaczy lasów oraz inwestycji niedochodowych zwiększających odporność ekosystemów leśnych i odporność na zmianę klimatu oraz wartość ekosystemów leśnych dla środowiska. Wsparcie to nie powinno zakłócać konkurencji i powinno być neutralne w stosunku do rynku. W związku z tym należy nałożyć ograniczenia dotyczące wielkości i statusu prawnego beneficjentów. Należy podejmować środki zapobiegawcze przeciwko pożarom na obszarach sklasyfikowanych przez państwa członkowskie jako obszary wysokiego lub średniego ryzyka występowania pożarów. Wszystkie środki zapobiegawcze powinny stanowić część planu ochrony lasów. W przypadku działania podjętego w zakresie odtwarzania zniszczonego potencjału leśnego, wystąpienie klęski żywiołowej powinno podlegać formalnemu uznaniu przez naukową organizację publiczną.
Działanie dotyczące leśnictwa powinno być przyjęte w świetle przedsięwzięć prowadzonych przez Unię i państwa członkowskie na poziomie międzynarodowym oraz powinno być oparte na planach dotyczących leśnictwa sporządzanych przez państwa członkowskie na poziomie krajowym lub niższym niż krajowy bądź na równorzędnych instrumentach, które powinny uwzględniać zobowiązania podjęte na konferencjach ministerialnych w sprawie ochrony lasów w Europie. Działanie to powinno przyczyniać się do realizacji unijnej strategii leśnej zgodnie z komunikatem Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, zatytułowanym "Nowa strategia leśna UE na rzecz lasów i sektora leśno-drzewnego".
(21) Grupy i organizacje producentów pomagają rolnikom wspólnie stawiać czoła wyzwaniom związanym z rosnącą konkurencją i konsolidacją rynków niższego szczebla w odniesieniu do wprowadzania ich produktów do obrotu, w tym na rynkach lokalnych. Z tego względu należy zachęcać do tworzenia grup i organizacji producentów. W celu zapewnienia najlepszego wykorzystania ograniczonych zasobów finansowych, jedynie grupy i organizacje producentów kwalifikujące się jako MŚP powinny korzystać ze wsparcia. Państwa członkowskie mają możliwość nadawania priorytetu grupom i organizacjom producentów produktów wysokiej jakości objętych działaniem dotyczącym systemów jakości produktów rolnych i środków spożywczych przewidzianym w niniejszym rozporządzeniu. W celu zapewnienia, aby grupy lub organizacje producentów stały się podmiotami rentownymi, należy państwom członkowskim przedkładać plany biznesowe jako warunek przyznania wsparcia grupie lub organizacji producentów. Aby uniknąć udzielania pomocy operacyjnej oraz zachować motywującą rolę wsparcia, maksymalny czas trwania wsparcia należy ograniczyć do pięciu lat, licząc od daty uznania grupy lub organizacji producentów na podstawie planu biznesowego.
(22) 9 Płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne powinny nadal odgrywać znaczącą rolę we wspieraniu zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich oraz w zaspokajaniu wzrastającego wśród społeczeństwa popytu na usługi w zakresie środowiska. Powinny one dodatkowo zachęcać rolników i innych zarządców gruntów do służenia całemu społeczeństwu poprzez wprowadzanie lub dalsze stosowanie praktyk rolnych przyczyniających się do łagodzenia zmiany klimatu i do przystosowania się do niej, zgodnych z ochroną i poprawą stanu środowiska, krajobrazu i jego właściwości, zasobów naturalnych oraz gleby i różnorodności genetycznej. W tym kontekście należy zwrócić szczególną uwagę na zachowanie zasobów genetycznych w rolnictwie oraz na dodatkowe potrzeby systemów rolniczych o wysokiej wartości przyrodniczej. Płatności powinny przyczyniać się do pokrycia dodatkowych kosztów i utraconych dochodów wynikających z podjętych zobowiązań i powinny obejmować jedynie zobowiązania wykraczające poza odpowiednie obowiązkowe normy i wymogi, zgodne z zasadą "zanieczyszczający płaci". Państwa członkowskie powinny również zapewnić, aby płatności dla rolników nie prowadziły do podwójnego finansowania na mocy niniejszego rozporządzenia oraz rozporządzenia (UE) nr 1307/2013. W wielu sytuacjach synergie wynikające z zobowiązań podjętych wspólnie przez grupę rolników zwielokrotniają korzyść dla środowiska i klimatu. Wspólne działania wiążą się jednak z dodatkowymi kosztami transakcyjnymi, które należy odpowiednio zrekompensować. Ponadto, w celu zapewnienia, aby rolnicy i inni zarządcy gruntów byli w stanie prawidłowo zrealizować podjęte zobowiązania, państwa członkowskie powinny dążyć do wyposażenia ich w niezbędną wiedzę i umiejętności.
Państwa członkowskie powinny utrzymać poziom wysiłków podjętych w okresie programowania 2007-2013 i powinny być zobowiązane do wydawania co najmniej 30 % całkowitego wkładu EFRROW na każdy program rozwoju obszarów wiejskich dotyczący kwestii związanych z łagodzeniem zmiany klimatu i przystosowaniem się do niej, a także kwestiami środowiskowymi. Takie wydatki powinny być dokonywane poprzez płatności rolno-środowiskowo-klimatyczne i płatności na rzecz rolnictwa ekologicznego oraz płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami, poprzez płatności dla leśnictwa, płatności dla obszarów Natura 2000 oraz wsparcie inwestycji na rzecz środowiska i klimatu.
(23) Płatności dla rolników z tytułu konwersji na rolnictwo ekologiczne lub utrzymania rolnictwa ekologicznego powinny zachęcać ich do udziału w takich systemach, tym samym odpowiadając na rosnące zapotrzebowanie społeczeństwa na stosowanie praktyk rolniczych przyjaznych dla środowiska i na wysokie standardy dotyczące dobrostanu zwierząt. W celu zwiększenia synergii w zakresie różnorodności biologicznej, korzyści płynących z działań w dziedzinie rolnictwa ekologicznego, należy zachęcać do tego, aby zawieranie umów zbiorowych lub współpraca między rolnikami, obejmowały większe, przyległe obszary. W celu uniknięcia masowego powrotu rolników do rolnictwa konwencjonalnego należy udzielać wsparcia zarówno dla działań związanych z konwersją na rolnictwo ekologiczne, jak i z utrzymaniem takiego rolnictwa. Płatności powinny przyczyniać się do pokrycia dodatkowych poniesionych kosztów i utraconych dochodów wynikających z podjętego zobowiązania i powinny obejmować jedynie zobowiązania wykraczające poza odpowiednie obowiązkowe normy i wymogi. Państwa członkowskie powinny również zapewniać, aby płatności dla rolników nie prowadziły do podwójnego finansowania na mocy niniejszego rozporządzenia oraz rozporządzenia (UE) nr 1307/2013. W celu zapewnienia efektywnego wykorzystania zasobów EFRROW wsparcie powinno ograniczać się do rolników aktywnych zawodowo w rozumieniu art. 9 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013.
(24) Powinno się w dalszym ciągu przyznawać rolnikom i posiadaczom lasów wsparcie ze względu na doświadczane przez nich na danych obszarach szczególne niedogodności, wynikające z wdrażania dyrektywy 2009/147/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 10 i dyrektywy Rady 92/43/EWG 11 , oraz w celu przyczynienia się do skutecznego zarządzania obszarami Natura 2000. Należy również udostępniać rolnikom wsparcie, aby pomóc im w uporaniu się z niedogodnościami na obszarach znajdujących się w dorzeczach, wynikającymi z wdrażania ramowej dyrektywy wodnej. Wsparcie powinno być powiązane z określonymi wymogami opisanymi w programie rozwoju obszarów wiejskich, które wykraczają poza odpowiednie obowiązkowe normy i wymogi. Państwa członkowskie powinny również zapewnić, aby płatności dla rolników nie prowadziły do podwójnego finansowania na mocy niniejszego rozporządzenia oraz rozporządzenia (UE) nr 1307/2013. Przy opracowywaniu programów rozwoju obszarów wiejskich państwa członkowskie powinny ponadto uwzględniać specyficzne potrzeby obszarów Natura 2000.
(25) Płatności dla rolników na obszarach górskich lub na innych obszarach z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami powinny przyczyniać się, poprzez zachęcanie do dalszego użytkowania gruntów rolnych, do utrzymania terenów wiejskich oraz utrzymania i propagowania zrównoważonych systemów rolniczych. W celu zapewnienia skuteczności takiego wsparcia płatności powinny rekompensować rolnikom utracone dochody i dodatkowe koszty związane z niedogodnościami danego obszaru. W celu zapewnienia efektywnego wykorzystania zasobów EFRROW wsparcie powinno ograniczać się do rolników aktywnych zawodowo w rozumieniu art. 9 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013.
(26) W celu zapewnienia efektywnego wykorzystywania środków finansowych Unii i równego traktowania rolników w całej Unii należy według obiektywnych kryteriów zdefiniować obszary górskie i inne obszary z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami. W przypadku obszarów z ograniczeniami naturalnymi powinny to być kryteria biofizyczne poparte wiarygodnymi dowodami naukowymi. W celu ułatwienia stopniowego znoszenia płatności na obszarach, które wskutek zastosowania tych kryteriów nie będą już uważane za obszary z ograniczeniami naturalnymi, należy przyjąć przepisy przejściowe.
(27) Rolnicy powinni być w dalszym ciągu zachęcani do przyjmowania wysokich norm w zakresie dobrostanu zwierząt poprzez udzielanie wsparcia tym rolnikom, którzy podejmują się przyjąć normy chowu zwierząt wykraczające poza odpowiednie normy obowiązkowe. W celu zapewnienia efektywnego wykorzystania zasobów EFRROW wsparcie powinno ograniczać się do rolników aktywnych zawodowo w rozumieniu art. 9 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013.
(28) Nadal powinny być przyznawane płatności posiadaczom lasów, którzy świadczą przyjazne dla środowiska lub przyjazne dla klimatu usługi w zakresie ochrony lasu poprzez podejmowanie zobowiązań w celu poprawy różnorodności biologicznej, ochrony ekosystemów leśnych wysokiej wartości, zwiększania ich potencjału w zakresie łagodzenia zmiany klimatu i przystosowania się do niej oraz wzmacniania wartości ochronnej lasów w odniesieniu do erozji gleby, utrzymania zasobów wodnych oraz zagrożeń naturalnych. W tym kontekście należy zwrócić szczególną uwagę na zachowanie i wspieranie zasobów genetycznych lasów. Płatności powinny być przyznawane z tytułu zobowiązań leśno-środowiskowych, które wykraczają poza odpowiednie obowiązkowe normy ustanowione w prawie krajowym.
(29) W okresie programowania 2007-2013 jedynym rodzajem współpracy, który był wyraźnie wspierany w ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich, była współpraca na rzecz rozwoju nowych produktów, procesów i technologii w sektorze rolno-spożywczym oraz w sektorze leśnym. Wsparcie tego rodzaju współpracy jest nadal konieczne, ale należy je dostosować w celu lepszego spełnienia wymogów gospodarki opartej na wiedzy. W tym kontekście w ramach tego działania powinna istnieć możliwość finansowania projektów realizowanych przez jeden podmiot, pod warunkiem że uzyskane wyniki są rozpowszechniane, a tym samym osiągany jest cel rozpowszechniania nowych praktyk, procesów lub produktów. Ponadto stało się oczywiste, że wspieranie znacznie szerszego zakresu rodzajów współpracy, obejmującej szerszy krąg beneficjentów, od mniejszych podmiotów po większe, może przyczyniać się do osiągania celów polityki rozwoju obszarów wiejskich poprzez pomaganie podmiotom na obszarach wiejskich w przezwyciężaniu wynikających z rozdrobnienia trudności gospodarczych, środowiskowych i innych. Z tego względu zakres tego działania należy rozszerzyć. Wsparcie dla małych podmiotów na rzecz organizowania wspólnych procedur pracy i wspólnego korzystania z pomieszczeń i zasobów powinno pomóc im w osiągnięciu rentowności ekonomicznej pomimo ich małych rozmiarów. Wsparcie horyzontalnej i wertykalnej współpracy między podmiotami łańcucha dostaw oraz wsparcie działalności promocyjnej w kontekście lokalnym powinno być katalizatorem racjonalnego gospodarczo rozwoju krótkich łańcuchów dostaw, rynków lokalnych i lokalnych łańcuchów żywnościowych. Wsparcie dla wspólnego podejścia do projektów i praktyk środowiskowych powinno pomóc w zapewnieniu większych i spójniejszych korzyści dla środowiska i klimatu, niż te, jakie mogą uzyskać indywidualne podmioty działające bez kontaktu z innymi podmiotami (na przykład poprzez praktyki stosowane w odniesieniu do większych niepodzielonych obszarów gruntów).
Wsparcie powinno być zapewniane w różnej postaci. Klastry i sieci są szczególnie istotne dla wymiany wiedzy fachowej, a także dla opracowywania nowej i specjalistycznej wiedzy fachowej, usług i produktów. Projekty pilotażowe są ważnymi narzędziami badania możliwości komercyjnego stosowania technologii, technik i praktyk w różnych kontekstach oraz dostosowanie ich w razie konieczności. Grupy operacyjne stanowią zasadniczy element europejskiego partnerstwa innowacyjnego ("EPI") na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa. Inne ważne narzędzie to strategie rozwoju lokalnego funkcjonujące poza ramami rozwoju lokalnego w ramach LEADER - między publicznymi i prywatnymi podmiotami z obszarów wiejskich i miejskich. W przeciwieństwie do podejścia LEADER możliwe jest, aby takie partnerstwa i strategie były ograniczone do jednego sektora lub do stosunkowo szczegółowych celów w zakresie rozwoju, w tym do celów wyżej wymienionych. Państwa członkowskie mają możliwość nadawania priorytetu współpracy pomiędzy podmiotami obejmującymi producentów surowców. Organizacje międzybranżowe również powinny kwalifikować się do wsparcia w ramach tego działania. Wsparcie to powinno ograniczać się do okresu siedmiu lat, z wyjątkiem wspólnych działań na rzecz środowiska i klimatu w należycie uzasadnionych przypadkach.
(30) Obecnie rolnicy narażeni są na rosnące ryzyko gospodarcze i środowiskowe wskutek zmiany klimatu i większej zmienności cen. W tym kontekście coraz większe znaczenie dla rolników ma efektywne zarządzanie ryzykiem. W związku z tym należy ustanowić działania dotyczące zarządzania ryzykiem, aby pomagać rolnikom w rozwiązywaniu problemów związanych z najczęściej spotykanymi ryzykami. Działanie to powinno zatem pomagać rolnikom w pokrywaniu składek płaconych na ubezpieczenie plonów, zwierząt i roślin, a także pomagać w tworzeniu funduszy wspólnego inwestowania i rekompensat wypłacanych rolnikom z takich funduszy za straty wynikające z niekorzystnych zjawisk klimatycznych, z wystąpienia chorób zwierząt lub roślin, inwazji szkodników lub incydentów środowiskowych. Działanie to powinno również obejmować narzędzie stabilizacji dochodów w postaci funduszu wspólnego inwestowania w celu zapewnienia wsparcia rolnikom doświadczającym poważnego spadku dochodów. W celu zapewnienia równego traktowania rolników w całej Unii, niezakłóconej konkurencji i poszanowania międzynarodowych zobowiązań Unii należy ustanowić szczegółowe warunki udzielania wsparcia w ramach tych działań. W celu zapewnienia efektywnego wykorzystania zasobów EFRROW wsparcie powinno ograniczać się do rolników aktywnych zawodowo w rozumieniu art. 9 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013.
(31) W ciągu kilku lat podejście LEADER do rozwoju lokalnego udowodniło swoją skuteczność we wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich poprzez pełne uwzględnienie wielosektorowych potrzeb w zakresie endogenicznego rozwoju obszarów wiejskich z zastosowaniem podejścia oddolnego. Z tego względu należy kontynuować stosowanie podejścia LEADER w przyszłości, a stosowanie tego podejścia powinno pozostać obowiązkowe dla programów rozwoju obszarów wiejskich na poziomie krajowym lub regionalnym.
(32) Wsparcie lokalnego rozwoju LEADER z EFRROW powinno obejmować również projekty współpracy międzyterytorialnej między grupami w ramach państwa członkowskiego lub projekty współpracy międzynarodowej między grupami w kilku państwach członkowskich lub projekty współpracy między grupami w państwach członkowskich i państwach trzecich.
(33) Aby umożliwić partnerom na obszarach wiejskich, którzy jeszcze nie stosują LEADER, przetestowanie i przygotowanie do opracowania i wdrażania strategii rozwoju lokalnego, należy również sfinansować pakiet startowy LEADER. Wsparcie nie powinno być zależne od przedłożenia strategii rozwoju lokalnego.
(34) Inwestycje są wspólnym elementem wielu działań dotyczących rozwoju obszarów wiejskich w ramach niniejszego rozporządzenia i mogą dotyczyć operacji o bardzo zróżnicowanym charakterze. W celu zapewnienia przejrzystości realizacji tych operacji należy ustanowić pewne wspólne zasady dla wszystkich inwestycji. Te wspólne zasady powinny zawierać określenie rodzajów wydatków, które można uznać za wydatki inwestycyjne, oraz powinny zapewniać, aby wsparcie było udzielane jedynie takim inwestycjom, które tworzą nową wartość w rolnictwie. Aby ułatwić realizację projektów inwestycyjnych, państwa członkowskie powinny mieć możliwość wypłacania zaliczek. W celu zapewnienia skuteczności, uczciwości i trwałego oddziaływania pomocy z EFRROW należy ustanowić przepisy zapewniające, aby inwestycje związane z operacjami były trwałe oraz aby wsparcie w ramach EFRROW nie było wykorzystywane do zakłócania konkurencji.
(35) Należy umożliwić wspieranie w ramach EFRROW inwestycji w nawadnianie, aby zapewnić korzyści gospodarcze i korzyści dla środowiska, pod warunkiem zapewnienia zrównoważonego charakteru danego nawadniania. W związku z tym, w każdym przypadku, wsparcie należy przyznać tylko jeżeli w odniesieniu do danego obszaru gotowy jest plan zarządzania dorzeczem zgodnie z wymogami ramowej dyrektywy wodnej i jeżeli już dokonywany jest pomiar wody na poziomie inwestycji lub zostanie on wprowadzony jako część inwestycji. Inwestycje służące poprawie istniejącej infrastruktury lub urządzeń nawadniających powinny prowadzić do minimalnego zwiększenia efektywności zużycia wody, wyrażonej jako potencjalna oszczędność wody. Jeżeli jednolita część wód, której dotyczy inwestycja, charakteryzuje się obniżoną jakością z powodów związanych z ilością wody, jak określono w ramach analitycznych ustanowionych w ramowej dyrektywie wodnej, połowa oszczędności efektywności zużycia wody powinna przekładać się na realne zmniejszenie zużycia wody na poziomie wspieranej inwestycji, tak aby zniwelować obniżenie jakości danej jednolitej części wód. Należy określić pewne przypadki, w których nie ma możliwości lub nie ma konieczności stosowania wymogów dotyczących potencjalnej lub faktycznej oszczędności wody, w tym dotyczących inwestycji w zakresie recyklingu lub ponownego użycia wody. Poza wspieraniem inwestycji w ulepszenia istniejących urządzeń należy wprowadzić przepis dotyczący wspierania z EFRROW inwestycji w nowe nawadnianie, z zastrzeżeniem wniosków analizy środowiskowej. Jednakże, poza pewnymi wyjątkami, wsparcia nie należy przyznawać na nowe nawadnianie w przypadku gdy jednolita część wód charakteryzuje się już obniżoną jakością, z uwagi na bardzo duże ryzyko, że przyznanie wsparcia w takich okolicznościach pogorszyłoby istniejące problemy dotyczące środowiska.
(36) Niektóre działania związane z obszarami przewidziane w niniejszym rozporządzeniu wymagają podjęcia przez beneficjentów zobowiązań na okres co najmniej pięciu lat. W tym okresie może nastąpić zmiana sytuacji gospodarstwa rolnego albo beneficjenta. Z tego względu należy ustanowić przepisy mające na celu określenie co powinno nastąpić w takich przypadkach.
(37) W przypadku niektórych działań przewidzianych w niniejszym rozporządzeniu warunkiem udzielenia wsparcia jest podjęcie przez beneficjentów zobowiązań wykraczających poza odpowiedni poziom bazowy określony w kategoriach obowiązkowych norm lub wymogów. Z uwagi na możliwe zmiany prawa w okresie istnienia zobowiązań, powodujące zmianę poziomu bazowego, należy wprowadzić przepis umożliwiający zmiany odpowiednich umów w celu zapewnienia ciągłego spełniania tego warunku.
(38) W celu zapewnienia, aby zasoby finansowe na rozwój obszarów wiejskich były wykorzystywane w najlepszy możliwy sposób, oraz aby kierować środki w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich zgodnie z priorytetami unijnymi w zakresie rozwoju obszarów wiejskich, a także aby zagwarantować równe traktowanie wnioskodawców, państwa członkowskie powinny ustanowić kryteria wyboru na potrzeby selekcji projektów. Wyjątek od tej zasady należy czynić jedynie w przypadku płatności w ramach działań rolno-środowiskowo-klimatycznych, dotyczących rolnictwa ekologicznego, Natury 2000 i ramowej dyrektywy wodnej", obszarów z naturalnymi ograniczeniami lub innymi szczególnymi ograniczeniami, dobrostanu zwierząt, usług leśno-środowiskowych i dotyczących klimatu oraz działań związanych z zarządzaniem ryzykiem. Przy stosowaniu kryteriów wyboru należy uwzględnić wielkość operacji zgodnie z zasadą proporcjonalności.
(39) EFRROW powinien wspierać, za pośrednictwem pomocy technicznej, działalność związaną z realizacją programów rozwoju obszarów wiejskich, w tym koszty związane z ochroną symboli i skrótów dotyczących unijnych systemów jakości, na udział w których można otrzymać wsparcie na mocy niniejszego rozporządzenia, oraz koszty ponoszone przez państwa członkowskie w związku z wyznaczeniem obszarów z ograniczeniami naturalnymi.
(40) Okazało się, że tworzenie sieci kontaktów wśród krajowych sieci, organizacji i administracji zaangażowanych na różnych etapach realizacji programu, organizowane w kontekście Europejskiej Sieci na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, może odgrywać bardzo ważną rolę w poprawianiu jakości programów rozwoju obszarów wiejskich poprzez zwiększanie udziału zainteresowanych stron w zarządzaniu rozwojem tych obszarów, a także w informowaniu społeczeństwa o płynących z tego korzyściach. Należy zatem finansować je w ramach pomocy technicznej na poziomie Unii. W celu uwzględnienia szczególnych potrzeb związanych z ewaluacją, należy utworzyć europejską zdolność w zakresie ewaluacji rozwoju obszarów wiejskich jako część Europejskiej Sieci na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, aby zebrać wszystkie podmioty zaangażowane w ewaluację i ułatwić w ten sposób wymianę wiedzy fachowej w tej dziedzinie.
(41) EPI na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa powinno przyczyniać się do osiągnięcia celów strategii "Europa 2020" w zakresie inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Ważne jest, aby EPI łączyło wszystkie odpowiednie podmioty na poziomach unijnym, krajowym i regionalnym, przedstawiając państwom członkowskim nowe pomysły na to, jak udoskonalać, upraszczać i lepiej koordynować istniejące instrumenty i inicjatywy oraz uzupełniać je nowymi zadaniami tam, gdzie to konieczne.
(42) W celu przyczynienia się do osiągania celów EPI na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa należy utworzyć sieć EPI, aby umożliwiać nawiązywanie kontaktów między grupami operacyjnymi, służbami doradczymi i badaczami zajmującymi się realizacją zadań ukierunkowanych na innowacje w rolnictwie. Należy finansować ją w ramach pomocy technicznej na poziomie Unii.
(43) Państwa członkowskie powinny zarezerwować część całkowitej kwoty przypadającej na każdy program rozwoju obszarów wiejskich przeznaczoną na pomoc techniczną, aby finansować utworzenie i funkcjonowanie krajowej sieci obszarów wiejskich zrzeszającej organizacje i organy administracji zajmujące się rozwojem obszarów wiejskich, w tym EPI, w celu zwiększenia ich zaangażowania w realizację programu i poprawę jakości programów rozwoju obszarów wiejskich. W tym celu krajowe sieci obszarów wiejskich powinny opracować i realizować plan działania.
(44) Programy rozwoju obszarów wiejskich powinny przewidywać działalność innowacyjną promującą zasobo-oszczędny, niskoemisyjny sektor rolnictwa charakteryzujący się dużą produktywnością, ze wsparciem EPI na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa. EPI powinno mieć na celu promowanie szybszego i szerszego wdrażania innowacyjnych rozwiązań w praktyce. Powinno też tworzyć wartość dodaną poprzez zwiększenie stosowania i skuteczności instrumentów związanych z innowacyjnością oraz zwiększanie synergii między nimi. EPI powinno wypełniać luki poprzez lepsze powiązanie badań i rolnictwa w praktyce.
(45) 12 Realizacją innowacyjnych projektów w kontekście EPI na rzecz wydajnego i zrównoważonego rolnictwa powinny zająć się grupy operacyjne zrzeszające rolników, zarządców lasów, społeczności wiejskie, badaczy, organizacje pozarządowe, doradców, przedsiębiorstwa i inne podmioty zainteresowane innowacyjnością w sektorze rolnictwa. W celu zapewnienia, aby rezultaty takich projektów przyniosły korzyść całemu sektorowi, należy rozpowszechniać te rezultaty w obszarze innowacji i wymiany wiedzy w ramach Unii i z państwami trzecimi.
(46) Należy wprowadzić przepis pozwalający na określenie całkowitej kwoty wsparcia unijnego na rzecz rozwoju obszarów wiejskich na mocy niniejszego rozporządzenia na okres od dnia 1 stycznia 2014 r. do dnia 31 grudnia 2020 r., zgodnie z wieloletnimi ramami finansowymi na okres 2014-2020. Dostępne przydzielone środki powinny być indeksowane na bazie stawki ryczałtowej dla programowania.
(47) W celu ułatwienia zarządzania środkami finansowymi z EFRROW, należy ustalić jednolitą wielkość wkładu na rzecz wsparcia z EFRROW w programowanie dotyczące rozwoju obszarów wiejskich w odniesieniu do wydatków publicznych w państwach członkowskich. Należy ustalić szczególną wielkość wkładu w odniesieniu do niektórych rodzajów operacji, aby uwzględnić ich szczególne znaczenie lub charakter,. W celu złagodzenia szczególnych ograniczeń wynikających z poziomu rozwoju, oddalenia i odizolowania należy ustalić odpowiednią wielkość wkładu EFRROW dla regionów słabiej rozwiniętych, regionów najbardziej oddalonych, o których mowa w TFUE, oraz dla mniejszych wysp Morza Egejskiego, a także regionów przejściowych.
(48) Państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia, aby ich działania dotyczące rozwoju obszarów wiejskich były weryfikowalne i kontrolowalne, w tym również wprowadzenie odpowiednich przepisów. W tym celu instytucja zarządzająca i agencja płatnicza powinny dokonywać oceny ex ante i oceniać działania przez cały czas realizacji programu. Działania, które nie spełniają tego warunku, należy dostosować.
(49) Komisja i państwa członkowskie powinny podjąć wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia należytego zarządzania programami rozwoju obszarów wiejskich. W tym kontekście Komisja powinna podejmować odpowiednie działania oraz kontrole, a państwa członkowskie powinny podejmować działania w celu zapewnienia należytego funkcjonowania swoich systemów zarządzania.
(50) Za zarządzanie każdym programem rozwoju obszarów wiejskich i jego realizację powinna odpowiadać jedna instytucja zarządzająca. Jej obowiązki należy określić w niniejszym rozporządzeniu. Instytucja zarządzająca powinna mieć możliwość przekazania części swoich obowiązków, przy jednoczesnym zachowaniu pełnej odpowiedzialności za skuteczność i prawidłowość zarządzania. W przypadku gdy program rozwoju obszarów wiejskich zawiera podprogramy tematyczne, instytucja zarządzająca powinna mieć możliwość wyznaczenia innego podmiotu do zarządzania tym podprogramem i jego realizacji w odniesieniu do przydziałów finansowych określonych w programie, zapewniając przy tym należyte zarządzanie finansami tych podprogramów. W przypadku gdy państwo członkowskie ma zarządzać więcej niż jednym programem, powołać można jednostkę koordynującą w celu zapewnienia spójności.
(51) Każdy program rozwoju obszarów wiejskich powinien podlegać regularnemu monitorowaniu realizacji programu oraz postępów w osiąganiu wyznaczonych celów programu. Ponieważ wykazywanie i zwiększanie oddziaływania oraz skuteczności zadań finansowanych w ramach EFRROW zależą również od stosownej ewaluacji na etapie przygotowania i realizacji programu oraz po jego ukończeniu, Komisja i państwa członkowskie powinny utworzyć wspólnie system monitorowania i ewaluacji w celu przedstawienia postępów oraz ocenienia oddziaływania i skuteczności realizacji polityki rozwoju obszarów wiejskich.
(52) Aby zapewnić możliwość zbierania informacji na poziomie Unii system monitorowania i ewaluacji powinien obejmować zestaw wspólnych wskaźników. Najważniejsze informacje o realizacji programów rozwoju obszarów wiejskich należy rejestrować i przechowywać w formie elektronicznej, co stanowi sposób na ułatwienie zbierania danych. Od beneficjentów należy zatem wymagać przekazywania minimum niezbędnych informacji, które są potrzebne do monitorowania i ewaluacji.
(53) Odpowiedzialność za monitorowanie programu należy podzielić między instytucję zarządzającą i komitet monitorujący utworzony w tym celu. Komitet monitorujący powinien być odpowiedzialny za monitorowanie efektywności realizacji programu. W tym celu należy określić obowiązki tego komitetu.
(54) Monitorowanie programu powinno obejmować sporządzenie rocznego sprawozdania z realizacji, które ma być przesyłane Komisji.
(55) Każdy program rozwoju obszarów wiejskich powinien podlegać ewaluacji w celu poprawienia jego jakości i przedstawienia osiągnięć.
(56) Do wsparcia działań dotyczących rozwoju obszarów wiejskich w ramach niniejszego rozporządzenia powinny mieć zastosowanie art. 107, 108 i 109 TFUE. Niemniej jednak, ze względu na szczególny charakter sektora rolnictwa, te postanowienia TFUE nie powinny mieć zastosowania do działań dotyczących rozwoju obszarów wiejskich odnoszących się do operacji wchodzących w zakres stosowania art. 42 TFUE, które są przeprowadzane na mocy niniejszego rozporządzenia i zgodnie z nim, ani do płatności dokonywanych przez państwa członkowskie, mających stanowić dodatkowe krajowe finansowanie operacji na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, którym przyznano wsparcie unijne i które wchodzą w zakres stosowania art. 42 TFUE.
(57) Ponadto z myślą o zapewnieniu spójności z działaniami dotyczącymi rozwoju obszarów wiejskich kwalifikującymi się do wsparcia unijnego oraz w celu uproszczenia procedur, płatności dokonywane przez państwa członkowskie, mające stanowić dodatkowe krajowe finansowanie operacji na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, którym przyznano wsparcie unijne i które wchodzą w zakres stosowania art. 42 TFUE, powinny być uwzględnione w programie rozwoju obszarów wiejskich do celów oceny i zatwierdzenia zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia. W celu zapewnienia, aby dodatkowe finansowanie krajowe nie zostało wdrożone, o ile nie zezwoliła na nie Komisja, zainteresowanemu państwu członkowskiemu należy uniemożliwić wprowadzenie w życie jego proponowanego dodatkowego finansowania rozwoju obszarów wiejskich do czasu jego zatwierdzenia. Płatności dokonywane przez państwa członkowskie, mające stanowić dodatkowe krajowe finansowanie operacji na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, którym przyznano wsparcie unijne i które nie wchodzą w zakres stosowania art. 42 TFUE, należy zgłaszać Komisji zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE, o ile nie wchodzą one w zakres stosowania rozporządzenia przyjętego zgodnie z rozporządzeniem Rady 994/98 13 , a państwom członkowskim należy uniemożliwić wprowadzenie ich w życie do czasu zakończenia procedury zgłoszenia w drodze ostatecznego zatwierdzenia przez Komisję.
(58) Należy ustanowić elektroniczny system informacji w celu zapewnienia efektywnej i bezpiecznej wymiany danych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz w celu zapisywania i zachowywania kluczowych informacji i zarządzania nimi, a także w celu sporządzania sprawozdań dotyczących monitorowania i ewaluacji.
(59) Zastosowanie powinno mieć prawo unijne dotyczące ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych oraz swobodnego przepływu takich danych, w szczególności dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 14 oraz rozporządzenie (WE) nr 45/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady 15 .
(60) W celu uzupełnienia lub zmiany niektórych elementów innych niż istotne niniejszego rozporządzenia, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych zgodnie z art. 290 TFUE. Szczególne ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(61) 16 Uprawnienia te powinny obejmować: warunki, na jakich osoba prawna jest uznawana za młodego rolnika oraz ustalenie okresu karencji na czas nabycia umiejętności, czas trwania i zakres systemów wymiany w gospodarstwach i lasach oraz wizyty w gospodarstwach i lasach. Powinny one obejmować również: szczególne systemy unijne na mocy art. 16 ust. 1 lit. a) i charakterystykę grup producentów i rodzajów zadań, które mogą otrzymywać wsparcie na mocy art. 16 ust. 2, a także ustalanie warunków służących zapobieganiu zakłóceniom konkurencji i zapobieganiu dyskryminacji produktów oraz służących wykluczeniu komercyjnych znaków towarowych ze wsparcia.
(62) Dodatkowo, uprawnienia te powinny obejmować: minimalną treść planów biznesowych oraz kryteria, jakie mają być stosowane przez państwa członkowskie do ustalania progów, o których mowa w art. 19 ust. 4; definicję oraz minimalne wymogi środowiskowe w odniesieniu do zalesiania i tworzenia terenów zalesionych; warunki mające zastosowanie do zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych dotyczących ekstensywnego utrzymania zwierząt gospodarskich, utrzymywania lokalnych ras zwierząt zagrożonych wyginięciem, lub zachowania zasobów genetycznych roślinnych, które są zagrożone erozją genetyczną, a także definicję kwalifikowalnych operacji służących ochronie i zrównoważonemu wykorzystaniu i rozwojowi zasobów genetycznych. Powinny one obejmować również: metodę obliczeń, jaka ma być stosowana w celu uniknięcia podwójnego finansowania praktyk, o których mowa w art. 43 rozporządzenia (UE) nr 1307/2013 w odniesieniu do działań rolno-środowiskowo-klimatycznych, dotyczących rolnictwa ekologicznego, działań w ramach programu Natura 2000 oraz ramowej dyrektywy wodnej; definicję obszarów, na których zobowiązania dotyczące dobrostanu zwierząt wyznaczają podwyższone standardy metod produkcji; rodzaj operacji kwalifikujących się do wsparcia w ramach ochrony i promowania genetycznych zasobów leśnych; specyfikację cech projektów pilotażowych, klastrów, sieci, krótkich łańcuchów dostaw i rynków lokalnych, które będą się kwalifikowały do wsparcia na mocy działania dotyczącego współpracy, a także warunki przyznawania pomocy rodzajom operacji wymienionym w ramach tego działania.
(63) Ponadto uprawnienia te powinny obejmować: minimalny i maksymalny czas trwania pożyczek komercyjnych udzielanych funduszom wspólnego inwestowania w ramach działań dotyczących zarządzania ryzykiem w ramach niniejszego rozporządzenia, warunki, na jakich koszty związane z umowami leasingowymi lub używanym sprzętem mogą być uważane za kwalifikowalne wydatki na inwestycje; a także definicję rodzajów infrastruktury energii odnawialnej kwalifikującej się do inwestycji; warunki mające zastosowanie do przekształcenia lub dostosowania zobowiązań w ramach działań, o których mowa w art. 28, 29, 33 i 34, a także definicję innych sytuacji, w których zwrot pomocy nie jest wymagany. Powinny one również obejmować: przegląd pułapów określonych w załączniku I; warunki, na jakich wsparcie zatwierdzone przez Komisję w ramach rozporządzenia (WE) nr 1698/2005 może być włączone we wsparcie zapewnione na mocy niniejszego rozporządzenia, w tym przeznaczone na pomoc techniczną i na ewaluacje ex post, w celu ułatwienia sprawnego przejścia od systemu ustanowionego na mocy rozporządzenia (WE) nr 1698/2005 do systemu ustanowionego na mocy niniejszego rozporządzenia. W celu uwzględnienia Traktatu o przystąpieniu Republiki Chorwacji te akty delegowane powinny również w razie konieczności obejmować, w odniesieniu do Chorwacji, przejście od wsparcia dla rozwoju obszarów wiejskich na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 1085/2006 17 .
(64) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze w odniesieniu do: treści programów rozwoju obszarów wiejskich oraz ram krajowych, zatwierdzania programów i ich zmian, procedur i harmonogramów zatwierdzania programów, procedur i harmonogramów zatwierdzania zmian programów i ram krajowych, w tym ich wejścia w życie i częstotliwości składania, przepisów dotyczących metod płatności ponoszonych przez uczestników kosztów transferu wiedzy i działalności informacyjnej, szczególnych warunków wdrażania działań dotyczących rozwoju obszarów wiejskich, struktury i funkcjonowania sieci ustanawianych na mocy niniejszego rozporządzenia, wymogów dotyczących informowania i reklamy, przyjęcia systemu monitorowania i ewaluacji oraz przepisów dotyczących funkcjonowania systemu informacyjnego; oraz przepisów dotyczących prezentacji rocznych sprawozdań z realizacji. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 18 .
(65) Skonsultowano się z Europejskim Inspektorem Ochrony Danych, który wydał opinię w dniu 14 grudnia 2011 r. 19 .
(66) Z uwagi na pilną potrzebę przygotowania sprawnego wdrożenia zamierzonych działań, niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie z dniem jego opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
(67) Nowy system wsparcia przewidziany w niniejszym rozporządzeniu zastępuje system wsparcia ustanowiony na mocy rozporządzenia (WE) nr 1698/2005. Rozporządzenie (WE) nr 1698/2005 należy zatem uchylić,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
| W imieniu Parlamentu Europejskiego | W imieniu Rady |
| M. SCHULZ | V. JUKNA |
| Przewodniczący | Przewodniczący |
- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr (UE) 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 7 pkt 1 lit. b rozporządzenia nr 2220/2020 z dnia 23 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.437.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 29 grudnia 2020 r.
- zmieniony przez pkt 22 sprostowania z dnia 19 maja 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.130.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 grudnia 2013 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 6 lit. b rozporządzenia nr 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez pkt 32 i 33 sprostowania z dnia 19 maja 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.130.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 grudnia 2013 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 28 lit. a rozporządzenia nr (UE) 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez pkt 41 sprostowania z dnia 19 maja 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.130.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 grudnia 2013 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 13 lit. a rozporządzenia nr 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 13 lit. b rozporządzenia nr (UE) 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 1 rozporządzenia nr (UE) 2019/288 z dnia 13 lutego 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.53.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 marca 2019 r.
- zmieniony przez art. 7 pkt 4 rozporządzenia nr 2220/2020 z dnia 23 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.437.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 29 grudnia 2020 r.
- zmieniony przez pkt 46 sprostowania z dnia 19 maja 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.130.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 grudnia 2013 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 15 lit. d rozporządzenia nr (UE) 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 17 lit. a rozporządzenia nr (UE) 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 7 pkt 6 rozporządzenia nr 2220/2020 z dnia 23 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.437.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 29 grudnia 2020 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 18 lit. b rozporządzenia nr 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 7 pkt 7 rozporządzenia nr 2220/2020 z dnia 23 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.437.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 29 grudnia 2020 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 21 lit. b rozporządzenia nr 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2020/872 z dnia 24 czerwca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.204.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 26 czerwca 2020 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr 2022/1033 z dnia 29 czerwca 2022 r. (Dz.U.UE.L.2022.173.34) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 30 czerwca 2022 r.
- zmieniony przez art. 19 rozporządzenia nr (UE) 2017/825 z dnia 17 maja 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.129.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 maja 2017 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 2 rozporządzenia nr (UE) 2019/288 z dnia 13 lutego 2019 r. (Dz.U.UE.L.2019.53.14) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 marca 2019 r.
- zmieniona przez art. 10 pkt 3 rozporządzenia nr 1310/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. (Dz.U.UE.L.2013.347.865) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2014 r.
- zmieniona przez art. 1 pkt 22 lit. a rozporządzenia nr 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- dodany przez art. 1 pkt 3 rozporządzenia nr 2020/872 z dnia 24 czerwca 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.204.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 26 czerwca 2020 r.
- zmieniony przez art. 7 pkt 13 lit. c rozporządzenia nr 2220/2020 z dnia 23 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.437.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 29 grudnia 2020 r.
- zmieniony przez pkt 55 sprostowania z dnia 19 maja 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.130.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 grudnia 2013 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 24 rozporządzenia nr 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 2 rozporządzenia nr 994/2014 z dnia 13 maja 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.280.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 września 2014 r.
- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr 1378/2014 z dnia 17 października 2014 r. (Dz.U.UE.L.2014.367.16) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 24 grudnia 2014 r.
- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2016/142 z dnia 2 grudnia 2015 r. (Dz.U.UE.L.2016.28.8) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2015 r.
- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2015/791 z dnia 27 kwietnia 2015 r. (Dz.U.UE.L.2015.127.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 23 maja 2015 r.
- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2018/162 z dnia 23 listopada 2017 r. (Dz.U.UE.L.2018.30.6) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 5 lutego 2018 r.
- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr (UE) 2019/71 z dnia 9 listopada 2018 r. (Dz.U.UE.L.2019.16.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 21 stycznia 2019 r.
- zmieniony przez art. 7 pkt 16 rozporządzenia nr 2220/2020 z dnia 23 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.437.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 29 grudnia 2020 r.
- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr 399/2021 z dnia 19 stycznia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.79.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2021 r.
- zmieniony przez art. 1 rozporządzenia nr 1017/2021 z dnia 15 kwietnia 2021 r. (Dz.U.UE.L.2021.224.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 25 czerwca 2021 r.
- zmieniony przez pkt 60 sprostowania z dnia 19 maja 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.130.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 20 grudnia 2013 r.
- zmieniony przez art. 1 pkt 27 rozporządzenia nr (UE) 2017/2393 z dnia 13 grudnia 2017 r. (Dz.U.UE.L.2017.350.15) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2018 r.
- zmieniony przez art. 7 pkt 18 rozporządzenia nr 2220/2020 z dnia 23 grudnia 2020 r. (Dz.U.UE.L.2020.437.1) zmieniającego nin. rozporządzenie z dniem 1 stycznia 2021 r.