Wolność prasy i mediów na świecie (2011/2081(INI)).

1.

uznaje, że główną odpowiedzialność za zagwarantowanie i ochronę wolności prasy i mediów ponoszą rządy; zwraca uwagę, że rządy ponoszą również główną odpowiedzialność za ograniczanie wolności prasy i mediów, coraz częściej uciekając się nawet do wywierania presji prawnej w celu ograniczenia tej wolności, np. poprzez nadużywane przepisów dotyczących walki z terroryzmem lub ekstremizmem i ustaw dotyczących bezpieczeństwa narodowego, zdrady lub działalności wywrotowej; zwraca uwagę, że należy osiągnąć równowagę między kwestiami bezpieczeństwa narodowego a wolnością informacji, aby zapobiegać nadużyciom i zagwarantować niezależność prasy i mediów; uznaje, że imperia medialne będące w posiadaniu polityków są niekiedy upoważniane do prowadzenia wprowadzających w błąd kampanii; podkreśla, że prasa i media muszą koniecznie działać w sposób niezależny i wolny od nacisków politycznych i finansowych; jest zaniepokojony ogólną tendencją spadkową w ocenie sytuacji w zakresie wolności prasy i mediów w różnych krajach w Europie i poza nią, co ukazują najnowsze roczne wskaźniki i sprawozdania analityczne (zobacz wykaz w załączniku na końcu sprawozdania A7-0176/2013);

2.

podkreśla, że wolne, niezależne i pluralistyczne media internetowe i tradycyjne to jeden z kamieni węgielnych demokracji i pluralizmu; uznaje znaczenie zasobów informacji jako gwarancji rzeczywistej wolności i pluralizmu mediów; wskazuje, że utrzymanie i umocnienie wolności i niezależności mediów na świecie leży w naszym wspólnym interesie; odnotowuje niezmiernie istotną rolę, jaką wolne i niezależne media oraz swobodna wymiana informacji odgrywają w demokratycznych przemianach zachodzących w systemach niedemokratycznych;

3.

głęboko ubolewa nad faktem, że na całym świecie często dochodzi do sytuacji, w których dziennikarze odnoszą rany, są mordowani lub maltretowani, a akty te nierzadko uchodzą bezkarnie; dlatego podkreśla znaczenie walki z bezkarnością; podkreśla, że władze nie mogą zaradzić zagrożeniom dla dziennikarzy i przemocy wobec nich ani zagwarantować im bezpieczeństwa, jeżeli organy polityczne, sądowe i policyjne nie podejmą zdecydowanych działań przeciwko tym, którzy atakują dziennikarzy i ich pracę; zwraca uwagę, że bezkarność wpływa nie tylko na wolność prasy, lecz także na codzienną pracę dziennikarzy, tworząc atmosferę strachu i autocenzury; uważa, że UE powinna zająć bardziej nieustępliwe stanowisko względem krajów, które systematycznie dopuszczają niekaranie takich aktów, i wzywa wszystkie państwa do zagwarantowania bezpieczeństwa dziennikarzom;

4.

podkreśla, że przepisy prawne i ustawowe, zastraszanie, kary oraz koncentracja własności w rękach polityków lub innych osób pozostających w konflikcie interesów są czynnikami, które mogą ograniczyć swobodę pozyskiwania informacji i dostępu do nich i mogą prowadzić do zagrożenia dla wolności wypowiedzi;

5.

podkreśla, że rządy mogą pośrednio wywierać presję na prasę i media; uważa, że w wielu krajach media w dużym stopniu zależą od reklam rządowych, które mogą w związku z tym stać się narzędziem wywierania presji na media, zaś licencje i grzywny mogą być również wykorzystywane ograniczania działalności krytycznych mediów;

6.

potępia fakt coraz częściej występującego zjawiska kryminalizacji wyrażanych opinii; przypomina, że na świecie dziennikarzy często zamyka się w więzieniach za to, że wykonują swoją pracę; zdaje sobie sprawę z faktu, że przepisy dotyczące zniesławienia, bluźnierstwa i oszczerstwa, jak również przepisy odnoszące się do "szkodzenia wizerunkowi kraju za granicą" lub "propagandy homoseksualnej", są wykorzystywane jako pretekst do aresztowania lub cenzurowania dziennikarzy i blokowania swobody wypowiedzi; ubolewa nad tym, że cenzura powoduje autocenzurę; apeluje o położenie kresu nękaniu dziennikarzy, którzy powinni móc wykonywać swoją pracę w niezależny sposób, nie obawiając się przemocy i oskarżeń, a także o natychmiastowe uwolnienie dziennikarzy i blogerów niesłusznie pozbawionych wolności ze względu na ich pracę;

7.

zdecydowanie potępia fakt, że wielu dziennikarzy nie ma żadnego dostępu do pomocy prawnej, choć ich zawód coraz częściej stawia ich na pierwszej linii walki o prawa człowieka, zarówno w internecie, jak i poza nim;

8.

uważa, że tendencja polegająca na koncentracji własności mediów w formie ogromnych konglomeratów stanowi zagrożenie dla wolności i pluralizmu mediów, zwłaszcza przy jednoczesnej digitalizacji; podkreśla znaczenie otwartej i wspomagającej infrastruktury medialnej, a także rolę niezależnych organów regulacyjnych;

9.

uznaje potencjał prywatnych fundacji i organizacji pozarządowych wspierających dziennikarstwo wysokiej jakości i pobudzających innowacje;

10.

podkreśla, że choć przedsiębiorstwa mają nowe zadania w zglobalizowanym i połączonym cyfrowo świecie, stoją również w obliczu wyzwań w obszarach zarezerwowanych tradycyjnie dla organów publicznych; zdaje sobie sprawę z faktu, że zakazy rządowe blokujące usługi i treści internetowe wytworzyły presję na niezależność wydawniczą i ciągłość usług;

11.

zdaje sobie sprawę z faktu, że zbyt często wykorzystuje się media jako narzędzia tradycyjnej propagandy i/lub włącza się je do tych narzędzi oraz że niezbędna jest niezależność polityczna i finansowa, a także pluralizm, szczególnie w przypadku mediów publicznych; podkreśla, że wolne i niezależne media publiczne odgrywają kluczową rolę w pogłębianiu demokracji, zwiększaniu zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w debaty i sprawy publiczne i wzmacnianiu pozycji obywateli na drodze do demokracji;

12.

zachęca do opracowania kodeksów etycznych dla dziennikarzy oraz dla osób zaangażowanych w zarządzanie mediami, aby zapewnić pełną niezależność dziennikarzy i organów medialnych; uznaje znaczenie egzekwowania takich kodeksów poprzez ustanowienie niezależnych organów regulacyjnych;

13.

dostrzega potencjalne skutki coraz większej cyfryzacji dzisiejszych mediów, a także ich rozwijający wpływ na ludzi dzięki podwyższaniu poziomów informacji i wymaganiu krytycznego myślenia; jest również świadom faktu, że zjawiska te budzą trwogę, szczególnie w reżimach autorytarnych;

14.

dostrzega ważną rolę, jaką cyfrowe i internetowe platformy medialne odegrały w ostatnich latach w buntach przeciwko reżimom dyktatorskim;

15.

podkreśla, że dostęp do informacji, zarówno w internecie, jak i poza nim, jest niezbędny dla ewolucji opinii i wypowiedzi, a także dla wyrażania i przekazywania treści za pomocą platform medialnych, gdyż są to niezbędne środki kontroli władzy;

16.

dostrzega, że cyfryzacja mediów i informacji zwiększyła ich zasięg i wpływ, ale także doprowadziła do zatarcia cienkiej granicy między informacją a opinią; zwraca uwagę na znaczne zwiększenie ilości treści pochodzących od użytkowników oraz ogromny rozwój dziennikarstwa obywatelskiego;

17.

uważa, że cyfryzacja prasy i mediów wprowadza nowe aspekty do środowiska mediów, podnosząc kwestie związane z dostępem do informacji, ich jakością, obiektywnością i ochroną;

18.

podkreśla, że cyfryzacja ułatwia obywatelom dostęp do informacji, kontrolę urzędników, wymianę i rozpowszechnianie danych i dokumentacji oraz ujawnianie przypadków niesprawiedliwości lub korupcji;

19.

podkreśla, że aby uwolnić pełen potencjał infrastruktury informatycznej, konieczna jest interoperacyjność na poziomie globalnym i odpowiednie przepisy, oraz że te elementy ICT powinny zostać włączone do już istniejącego i do nowo powstającego środowiska medialnego, wraz z podstawowymi warunkami niezależności, pluralizmu i różnorodności;

20.

ubolewa z powodu wszelkich prób tworzenia różnych form "zamkniętego internetu", ponieważ stanowią one poważne pogwałcenie prawa do informacji; wzywa wszystkie władze do powstrzymania się od takich prób;

21.

jest zaniepokojony masowymi działaniami o charakterze nadzorczym i cenzorskim, a także tendencjami do blokowania i filtrowania treści, gdyż praktyki takie nie tylko mają wpływ na media oraz pracę dziennikarzy i blogerów, ale również utrudniają działania społeczeństwa obywatelskiego zmierzające do wywołania ważnych zmian politycznych, gospodarczych i społecznych; potępia wszystkie akty i próby aresztowania blogerów, postrzegając takie działania jako atak na wolnośc słowa oraz poglądów;

22.

wyraża ubolewanie, że wiele technologii i usług, które w państwach trzecich wykorzystuje się do łamania praw człowieka poprzez cenzurę informacji, masowy nadzór, monitorowanie, lokalizowanie i śledzenie obywateli i ich działań w sieciach telefonii (komórkowej) i internecie, powstaje w UE; nalega, by Komisja podjęła kroki niezbędne do powstrzymania takiego "handlu bronią cyfrową";

23.

podkreśla potrzebę lepszego zrozumienia roli pośredników i ich zadań; uważa, że organy regulacyjne na rynku mogą przyczynić się do utrzymania konkurencji, jednak konieczne jest również zbadanie nowych sposobów zaangażowania podmiotów prywatnych, aby utrzymać publiczną wartość informacji; uznaje, że samoregulacja może wiązać się z pewnym ryzykiem, jeżeli brakuje nadzoru (demokratycznego);

24.

podkreśla, że usługi i platformy cyfrowe lub oparte na danych (komputerowych), takie jak wyszukiwarki, są własnością prywatną i wymagają przejrzystości w celu zachowania publicznej wartości informacji i zapobieżenia ograniczeniom dostępu do informacji i wolności wypowiedzi;

25.

podkreśla potrzebę ochrony osób zgłaszających nadużycia oraz źródeł informacji, a także potrzebę podjęcia przez UE globalnych działań w tym zakresie;

26.

zdecydowanie potępia wszelkie próby wykorzystywania internetu lub innych internetowych platform medialnych do propagowania lub wspierania działalności terrorystycznej; nalega na władze, aby zajęły niewzruszone stanowisko w tej sprawie;

27.

podkreśla, że dla uznania UE za wspólnotę wartości istotne znaczenie ma promocja i ochrona wolności prasy i mediów na świecie; podkreśla, że UE powinna w maksymalnym stopniu pokazać swoje przywództwo polityczne, aby zapewnić ochronę dziennikarzy na świecie;

28.

uważa, że UE powinna odgrywać wiodącą rolę w działaniach mających na celu utrzymanie niezależności, pluralizmu i różnorodności mediów, ochronę warunków pracy dziennikarzy i blogerów oraz zapewnienie im swobody działania i bezpieczeństwa; podkreśla, że w tym celu UE nie powinna ingerować w treść, lecz powinna raczej działać na rzecz stworzenia przyjaznego środowiska i usunięcia ograniczeń dla wolności wypowiedzi na świecie;

29.

zauważa z niepokojem, że w ostatnich latach niektóre media, szczególnie w UE, same stały się przedmiotem kontroli z uwagi na stosowanie nieetycznych i rzekomo nielegalnych praktyk; uważa, że UE może świecić przykładem jedynie wówczas, jeżeli najpierw rozwiąże problemy na własnym terytorium;

30.

zachęca Komisję, aby nadal ściśle monitorowała niezależność prasy i mediów w państwach członkowskich;

31.

uważa, że choć UE zajmuje się kwestią wolności prasy i mediów w ramach wielu strategii politycznych i programów, nie jest ona ukierunkowana w sposób konkretny i globalny na tę kwestię, nie posiada także spójnej wizji działań i poziomów odniesienia;

32.

uważa, że brak wszechstronnej strategii prowadzi do fragmentacji i ryzyka rezygnacji z ważnych zasad polityki, jakimi są przejrzystość i odpowiedzialność;

33.

wzywa Komisję, zwłaszcza DG DEVCO, oraz Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) do pogłębienia wzajemnej współpracy i koordynacji programów, szczególnie poprzez poprawę synergii działań politycznych i dyplomatycznych oraz wspólną realizację inwestycji i projektów, w tym poprzez monitorowanie i ocenę; wzywa Komisję do lepszej analizy i oceny programów, zarówno tych już zakończonych, jak i trwających oraz przyszłych, a także do upublicznienia wyników;

34.

apeluje, aby zamiast doraźnego finansowania wspierać projekty w bardziej systematycznych sposób, uwzględniający również prywatnych darczyńców i partnerów; dostrzega potrzebę przyjęcia zindywidualizowanego podejścia przy opracowywaniu programów, zarówno na szczeblu krajowym, jak i regionalnym;

35.

nalega na UE, aby odgrywała bardziej znaczącą rolę, zwłaszcza w krajach kandydujących, a także w stosunku do bezpośredniego sąsiedztwa południowego i wschodniego oraz w kontekście negocjacji umów handlowych i stowarzyszeniowych; wzywa UE do przyjęcia strategii umożliwiającej jej ścisłe monitorowanie sytuacji i reagowanie na zmiany w prawodawstwie, które ograniczają pluralizm i wolność prasy w krajach trzecich;

36.

podkreśla, że istniejące instrumenty finansowania zewnętrznego, takie jak Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka (EIDHR), instrumenty geograficzne i inne, muszą być wykorzystywane w sposób elastyczny, aby przyczynić się do wzmocnienia społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla, że odpowiedzialność lokalna i budowanie potencjału lokalnego są niezbędne do zapewnienia zrównoważonego rozwoju i postępów;

37.

podkreśla, że UE powinna wspierać kształcenie i szkolenie decydentów politycznych, organów regulacyjnych i mediów w krajach trzecich w celu wspierania wolności prasy i mediów oraz odpowiednich i neutralnych technologicznie form regulacji rynku, mając szczególnie na uwadze, że w okresach przemian wolności są często ograniczane pod pretekstem zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa;

38.

podkreśla, że takie kwestie jak rozwój mediów i wspieranie wolności wypowiedzi powinny stanowić istotny element prowadzonego przez UE dialogu na szczeblu krajowym; podkreśla, że w zawieranych przez UE umowach handlowych, umowach o współpracy i umowach o stowarzyszeniu z krajami trzecimi, a także w programach pomocy należy przestrzegać jasnych wskaźników i warunków, zgodnie z art. 21 TUE; nalega na ESDZ i Komisję, aby uwzględniały sprawozdania Parlamentu i wdrażały zalecenia dotyczące negocjacji takich umów; przypomina, że jedynie spójność, jednolitość, koordynacja i przejrzystość w relacjach między Parlamentem, ESDZ i Komisją w odniesieniu do wdrażania i monitorowania tych podstawowych praw człowieka ma zasadnicze znaczenie dla wiarygodności i skuteczności UE w jej stosunkach i współdziałaniu z państwami trzecimi;

39.

wzywa Komisję, aby jednym ze swoich priorytetów w ramach programów dotyczących wolności wypowiedzi i mediów uczyniła walkę z bezkarnością, w tym poprzez oferowanie pomocy w śledztwach dotyczących przestępstw popełnianych wobec dziennikarzy, ustanowienie funduszy na pomoc prawną oraz dzielenie się wiedzą fachową;

40.

uważa, że finansowanie UE nie powinno być ograniczone do wyspecjalizowanych organizacji międzynarodowych (pośredników), lecz powinno również obejmować organizacje lokalne;

41.

wzywa Komisję do ponownej analizy klauzul poufności przy finansowaniu działań w zakresie praw człowieka w kontekście prasy i mediów, gdyż klauzule takie dają możliwość dyskredytowania dziennikarzy, mediów lub organizacji pozarządowych, podważając tym samym wiarygodność działań UE w zakresie praw człowieka, które same w sobie są otwarte i przejrzyste;

42.

podkreśla, że programy dotyczące prasy i mediów powinny również skoncentrować się na poprawie struktur (państwowych i prawnych) oraz wspieraniu lokalnych firm medialnych, aby poprawić ich przejrzystość, niezależność, potencjał zrównoważonego rozwoju, profesjonalizm i otwartość; podkreśla, że polityka medialna UE powinna dążyć również do osiągnięcia jak największego pluralizmu i różnorodności poprzez wspieranie niezależnych mediów i nowo powstających przedsiębiorstw;

43.

przypomina, że wolność wypowiedzi i pluralizm mediów, w tym w internecie, to podstawowe wartości europejskie; podkreśla, że wolność prasy i mediów ma podstawowe znaczenie w polityce rozszerzenia UE, podobnie jak wolności cyfrowe, ponieważ wolności te są prawami człowieka, a zatem stanowią część kopenhaskich kryteriów politycznych;

44.

uważa, że pomoc UE w zakresie organizacji wyborów powinna obejmować elementy wsparcia prasy i mediów, na przykład dzięki wspieraniu współpracy między prasą a organami organizującymi wybory w krajach trzecich, aby poprawić przejrzystość i legitymację procedur wyborczych i wyników wyborów;

45.

uważa, że w kontekście procesu pojednania i rekonstrukcji w krajach znajdujących się w okresie przemian UE powinna koncentrować się na wolności prasy i mediów;

46.

pochwala i z zadowoleniem przyjmuje ważną pracę wykonywaną przez kilka międzynarodowych organizacji (dziennikarzy), które zajmują się wolnością prasy i mediów, i podkreśla, że organizacje te powinny mieć pełne poparcie UE, ponieważ odgrywają kluczową rolę w budowaniu współpracy;

47.

wzywa ESDZ do optymalnego wykorzystania zaangażowania UE na forach wielostronnych skupiających się na wolności prasy i mediów oraz wolnościach cyfrowych, np. w Radzie Europy, OBWE, a także w ramach ONZ;

48.

wzywa Komisję, Radę i ESDZ do jak najszybszego przyjęcia strategii wolności prasy i mediów w ramach polityki zagranicznej UE oraz do włączenia zaleceń zawartych w niniejszym sprawozdaniu do przyszłych wytycznych dotyczących wolności wypowiedzi (w internecie i poza nim);

49.

domaga się, aby niniejsze sprawozdanie odczytywano i interpretowano w ścisłym powiązaniu z rezolucją Parlamentu pt. "Strategia wolności cyfrowej w polityce zagranicznej UE";

50.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa/wiceprzewodniczącej Komisji, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Specjalnemu Przedstawicielowi UE ds. Praw Człowieka, rządom i parlamentom państw członkowskich, Biuru Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka, UNESCO, Radzie Europy oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

Wolność prasy i mediów na świecie (2011/2081(INI)).

Dz.U.UE.C.2016.65.105

Wolność prasy i mediów na świecie