Rozporządzenie 1889/2006 w sprawie ustanowienia instrumentu finansowego na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie
Dz.U.UE.L.2006.386.1
Akt utracił mocROZPORZĄDZENIE (WE) nr 1889/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
z dnia 20 grudnia 2006 r.
w sprawie ustanowienia instrumentu finansowego na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie
uwzględniając Traktat ustanawiający Unię Europejską, a w szczególności jego art. 179 ust. 1 i art. 181a ust. 2,
uwzględniając wniosek Komisji,
działając zgodnie z procedurą przywołaną w art. 251 Traktatu(1),
(1) Proponuje się ustanowienie nowych ram planowania i realizacji pomocy, aby zapewnić wyższą efektywność i przejrzystość pomocy zewnętrznej Wspólnoty. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1085/2006 z dnia 17 lipca 2006 r(2). ustanawia instrument wspólnotowej pomocy przedakcesyjnej (IPA) dla krajów kandydujących i potencjalnie kandydujących. Rozporządzenie (WE) nr 1638/2006(3) Parlamentu Europejskiego i Rady w dnia 24 października 2006 r. ustanawia europejski instrument sąsiedztwa i partnerstwa (ENPI) zapewniający bezpośrednie wsparcie europejskiej polityki sąsiedztwa. Rozporządzenie (WE) nr 1889/2006(4) Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawia europejski instrument finansowania współpracy na rzecz rozwoju (IWR)(4). Rozporządzenie Rady (WE) nr 1889/2006 ustanawia instrument finansowania współpracy z państwami i terytoriami uprzemysłowionymi oraz innymi państwami i terytoriami o wysokim dochodzie (IWP). Rozporządzenie (WE) nr 1889/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawia instrument finansowania stabilności (IFS)(5) zapewniający pomoc w sytuacjach kryzysowych i w przypadku zagrożenia kryzysem, a także w sytuacjach określonych zagrożeń globalnych i ponadregionalnych. Niniejsze rozporządzenie ustanawia instrument finansowy na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie (europejski instrument na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie), umożliwiający udzielanie pomocy niezależnie od zgody rządów krajów trzecich i innych władz publicznych.
(2) Artykuł 6 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej stanowi, że Unia opiera się na zasadach wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oraz państwa prawnego, które są wspólne dla państw członkowskich.
(3) Działania na rzecz wspierania, rozwoju i konsolidacji demokracji i państwa prawnego oraz poszanowania praw człowieka i podstawowych swobód stanowią obecnie główny cel polityki rozwoju prowadzonej przez Wspólnotę, a także współpracy gospodarczej, finansowej i technicznej z państwami trzecimi(6). Zaangażowanie w poszanowanie, wspieranie i ochronę zasad demokracji i praw człowieka stanowi podstawowy element stosunków umownych Wspólnoty z państwami trzecimi(7).
(4) Niniejszy instrument finansowy przyczynia się do osiągnięcia celów konsensusu europejskiego w sprawie rozwoju wspólnie przyjętego przez Radę i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie, Parlament Europejski i Komisję w dniu 20 grudnia 2005 r(8). Konsensus europejski w sprawie rozwoju podkreśla, że "postęp w dziedzinie praw człowieka, dobre rządy i demokratyzacja stanowią fundamenty zmniejszania ubóstwa i zrównoważonego rozwoju", przyczyniając się tym samym do osiągnięcia milenijnych celów rozwoju.
(5) Ponieważ konsensus europejski w sprawie rozwoju potwierdził ponownie, że promowanie równości płci i praw kobiet jest podstawowym prawem człowieka oraz kwestią sprawiedliwości społecznej przyczyniającą się również do osiągnięcia milenijnych celów rozwoju, kairskiego programu działania oraz Konwencji ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, równość płci stanowi ważny element niniejszego rozporządzenia.
(6) Niniejszy instrument finansowy przyczynia się do osiągnięcia celów wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Unii, zgodnie z art. 11 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej i szczegółowymi wytycznymi UE, dotyczących rozwoju i konsolidacji demokracji, państwa prawa, poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.
(7) Udział Wspólnoty w rozwoju i konsolidacji demokracji i państwa prawa, a także poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności oparty jest na zasadach ogólnych ustanowionych na mocy Międzynarodowej Karty Praw Człowieka, a także wszelkie inne instrumenty na rzecz praw człowieka przyjęte w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz na odpowiednich regionalnych instrumentach z zakresu praw człowieka.
(8) Demokracja i prawa człowieka są ze sobą nierozerwalnie związane. Podstawowe swobody, takie jak wolność słowa i zrzeszania się, to podstawy pluralizmu politycznego i procesów demokratycznych, podczas gdy kontrola demokratyczna i rozdział władzy to warunki konieczne dla zachowania niezawisłości sądów i państwa prawa, które z kolei są niezbędne do skutecznej ochrony praw człowieka.
(9) Prawa człowieka są rozpatrywane w świetle powszechnych norm międzynarodowych, demokrację jednak należy również postrzegać jako proces odśrodkowy, obejmujący wszystkie grupy społeczne i instytucje, szczególnie demokratyczne parlamenty krajowe, które powinny zapewnić możliwość uczestnictwa w nim, jego reprezentatywność oraz aktywne i odpowiedzialne uczestnictwo. Tworzenie i utrzymanie kultury praw człowieka oraz zapewnienie demokracji dla obywateli - zadanie szczególnie pilne i trudne w nowych demokracjach - to nieustanne wyzwanie, za które odpowiadają przede wszystkim obywatele danego kraju, lecz nie oznacza to uwolnienia społeczności międzynarodowej z ciążących na niej zobowiązań.
(10) Aby uwzględnić powyższe zagadnienia w efektywny, przejrzysty, terminowy i elastyczny sposób po wygaśnięciu rozporządzenia Rady (WE) nr 975/1999 z dnia 29 kwietnia 1999 r. określającego wymagania dla wdrożenia operacji współpracy rozwojowej przyczyniających się do ogólnego celu rozwoju i umacniania demokracji i praworządności i do celu poszanowania dla praw człowieka i podstawowych wolności(9) i rozporządzenia Rady (WE) nr 976/1999 z dnia 29 kwietnia 1999 r. określającego wymagania dla wdrożenia operacji Wspólnoty innych niż operacje współpracy rozwojowej przyczyniających się w ranach polityki współpracy Wspólnoty do ogólnego celu rozwoju i umacniania demokracji i praworządności i do celu poszanowania dla praw człowieka i podstawowych wolności w krajach trzecich(10), które służyły jako podstawa prawna europejskiej inicjatywy na rzecz demokracji i praw człowieka, i które wygasają dnia 31 grudnia 2006 r., potrzebne są określone zasoby finansowe i specjalny instrument finansowy, który może dalej działać w autonomiczny sposób, zachowując jednocześnie charakter uzupełniający w stosunku do i wzmacniający stosowne wspólnotowe instrumenty na rzecz pomocy zewnętrznej, umowy o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów, Pacyfiku z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony(11) oraz pomoc humanitarną.
(11) Pomoc Wspólnoty w ramach niniejszego rozporządzenia ma stanowić uzupełnienie różnych innych narzędzi wdrożenia dziedzin polityki UE w zakresie demokracji i praw człowieka, od dialogu politycznego i kroków dyplomatycznych do różnych instrumentów współpracy finansowej i technicznej, które obejmują zarówno programy geograficzne, jak i tematyczne. Będzie ona również uzupełniać interwencje instrumentu stabilności związane ściślej z sytuacjami kryzysowymi.
(12) W szczególności, dodatkowo i komplementarnie w stosunku do działań uzgodnionych z krajami partnerskimi w kontekście współpracy w ramach instrumentu przedakcesyjnego, europejskiego instrumentu sąsiedztwa i partnerstwa, europejskiego instrument współpracy na rzecz rozwoju oraz współpracy gospodarczej, umowy Kotonu z krajami AKP, instrumentu współpracy z uprzemysłowionymi państwami trzecimi oraz innymi krajami i terytoriami o wysokim poziomie dochodów i instrumentu stabilności, w ramach niniejszego rozporządzenia, Wspólnota zapewnia pomoc, która dotyczy globalnych, regionalnych, krajowych i lokalnych zagadnień w zakresie praw człowieka i demokratyzacji, we współpracy ze społeczeństwem obywatelskim, co oznacza objęcie nią wszystkich rodzajów działań społecznych osób indywidualnych lub grup, które są niezależne od państwa i działają w dziedzinie wspierania praw człowieka i demokracji.
(13) Poza tym, podczas gdy cele w zakresie demokracji i praw człowieka muszą być coraz częściej włączane do głównego nurtu wszelkich instrumentów finansowych, pomoc Wspólnoty w ramach niniejszego rozporządzenia - ze względu na swój charakter globalny i niezależność działania od zgody rządów krajów trzecich i innych władz publicznych - będzie mieć szczególny charakter uzupełniający i dodatkowy. Umożliwi to współpracę ze społeczeństwem obywatelskim w odniesieniu do delikatnych zagadnień związanych z prawami człowieka i demokracją, w tym praw imigrantów, osób ubiegających się o azyl i wewnętrznych przesiedleńców, zapewniająca elastyczność reakcji w odpowiedzi na zmianę okoliczności lub wsparcie dla innowacji. Poza tym, instrument ten zapewni Wspólnocie możliwość wyrażania i wspierania określonych celów i środków na poziomie międzynarodowym, niepowiązanych geograficznie ani niewywołanych przez kryzysy, które to cele i działania mogą wymagać podejścia ponadnarodowego lub obejmować działania w ramach Wspólnoty i szeregu krajów partnerskich. Rozporządzenie zapewnia konieczne ramy dla działań, takich jak wspieranie niezależnych unijnych misji monitorowania wyborów, które wymagają spójności polityki, jednolitego systemu zarządzania i wspólnych standardów operacyjnych.
(14) Przewidziane w niniejszym rozporządzeniu rozwój i umacnianie demokracji powinny uwzględniać demokratyczne parlamenty i ich zdolność do wspierania i przyspieszania procesu reform demokratycznych. Parlamenty krajowe należy zatem potraktować jako organy kwalifikujące się do przewidzianego w niniejszym rozporządzeniu wsparcia finansowego, jeżeli jest to konieczne do osiągnięcia celów rozporządzenia, chyba że proponowane środki mogą być finansowane w ramach powiązanego instrumentu pomocy zewnętrznej Wspólnoty.
(15) "Wytyczne w sprawie wzmocnienia współpracy operacyjnej pomiędzy Wspólnotą reprezentowaną przez Komisję i państwami członkowskimi w obszarze pomocy zewnętrznej" z dnia 21 stycznia 2001 r. podkreślają konieczność lepszej koordynacji pomocy zewnętrznej UE w obszarze wspierania demokratyzacji i poszanowania praw człowieka, a także podstawowych wolności na świecie. Komisja i państwa członkowskie powinny zagwarantować, że zapewniane przez nie środki pomocy będą się uzupełniać oraz, że będą one spójne, unikając jednocześnie powielania i nakładania się na siebie. Komisja i państwa członkowskie powinny zmierzać do ściślejszej współpracy z innymi donatorami. Polityka Wspólnoty w zakresie rozwoju współpracy powinna uzupełniać politykę prowadzoną przez państwa członkowskie.
(16) Odpowiedniość i zakres pomocy Wspólnoty w zakresie wspierania demokracji i praw człowieka wymaga regularnej i częstej wymiany informacji pomiędzy Komisją a Parlamentem Europejskim.
(17) Komisja musi konsultować się z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego, a także z innymi dobroczyńcami i stronami, odpowiednio wcześnie w procesie programowania, aby ułatwić im wniesienie stosownego wkładu i zapewnić możliwie najbardziej komplementarny charakter działań pomocowych.
(18) Wspólnota musi mieć możliwość szybkiego reagowania na nieprzewidziane potrzeby i w wyjątkowych okolicznościach, co zwiększy wiarygodność i efektywność jej zaangażowania we wspieranie demokracji i praw człowieka w krajach, w których zaistnieje taka sytuacja. W związku z tym, Komisja musi mieć możliwość podejmowania decyzji o środkach specjalnych, nieujętych w dokumentach strategicznych. Ten instrument zarządzania pomocą odpowiada środkom zawartym w innych instrumentach finansowania pomocy zewnętrznej.
(19) Wspólnota powinna być również w stanie, na czas i w elastyczny sposób reagować na szczególne potrzeby obrońców praw człowieka, poprzez podjęcie działań ad-hoc, niebędących przedmiotem przetargu. Ponadto również podmioty nieposiadające osobowości prawnej zgodnie ze stosowanym prawem krajowym mogą się kwalifikować do otrzymywania pomocy zgodnie warunkami przedstawionymi w rozporządzeniu.
(20) Niniejsze rozporządzenie ustanawia kopertę finansową na okres 2007-2013, której wysokość jest głównym punktem odniesienia dla władzy budżetowej zgodnie z pkt 37 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 17 maja 2006 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należytego zarządzania finansami(12).
(21) Należy zabezpieczyć wsparcie finansowe dla Wspólnego Centrum Uniwersytetów Europejskich na rzecz Praw Człowieka i Demokracji, oferującego europejski program studiów magisterskich w dziedzinie praw człowieka i demokratyzacji i dla programu stypendiów UE-ONZ po wygaśnięciu do końca 2006 r. decyzji nr 791/2004/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r., ustanawiającej wspólnotowy program działań na rzecz promowania podmiotów działających na poziomie europejskim oraz wspierania działań ad hoc w dziedzinie edukacji i szkoleń(13), która to decyzja stanowi podstawę prawną finansowania.
(22) Misje UE monitorowania wyborów w dużym stopniu przyczyniają się do powodzenia procesów demokratycznych w krajach trzecich(14). Jednak wspieranie demokracji wykracza daleko poza sam proces wyborczy. Wydatki na unijne misje monitorowania wyborów nie powinny zatem pochłaniać sum nieproporcjonalnie wysokich w stosunku do łącznych funduszy dostępnych w ramach niniejszego rozporządzenia.
(23) Działania niezbędne do wdrożenia niniejszego rozporządzenia należy podjąć zgodnie z Decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r., ustanawiającej warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji(15).
(24) Zgodnie z zasadą proporcjonalności, aby osiągnąć podstawowe cele niniejszego rozporządzenia, niezbędne i właściwe jest określenie zasad europejskiego instrumentu na rzecz demokracji i praw człowieka. Niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza zakres konieczny do osiągnięcia tych celów, zgodnie z trzecim akapitem art. 5 traktatu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
(1) Opinia Parlamentu Europejskiego z dnia 12 grudnia 2006 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) i decyzja Rady z dnia 20 grudnia 2006 r.
(2) Dz.U. L 210 z 31.7.2006, str. 82.
(3) Dz.U. L 310 z 9.11.2006, str. 1.
(4) Dz.U. L 386, 29.12.2006, p. 1
(5) Dz.U. L 327 z 24.11.2006, str. 1.
(6) Komunikat Komisji z dnia 8 maja 2001 r. w sprawie roli Unii Europejskiej we wspieraniu praw człowieka i demokratyzacji w krajach trzecich.
(7) Komunikat Komisji z dnia 23 maja 1995 r. w sprawie włączenia poszanowania dla zasad demokracji i praw człowieka do porozumień pomiędzy Wspólnotą a krajami trzecimi.
(8) Dz.U. C 46 z 24.2.2006, str. 1.
(9) Dz.U. L 120 z 8.5.1999, str. 1. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 2110/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 344 z 27.12.2005, str. 1).
(10) Dz.U. L 120 z 8.5.1999, str. 8. Rozporządzenie ostatnio zmienione rozporządzeniem (WE) nr 2112/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. L 344 z 27.12.2005, str. 23).
(11) DzU. L 317 z 15.12.2000, str. 3; Dz.U. L 385 z 29.12.2004, str. 88.
(12) Dz.U. C 139 z 14.6.2006, str. 1.
(13) Dz.U. L 138, 30.4.2004, str. 31.
(14) Komunikat Komisji z dnia 11 kwietnia 2000 r. w sprawie monitorowania wyborów przez UE i pomocy przy ich organizacji.
(15) Dz.U. C 184, 17.7.1999, str. 23. Decyzja zmieniona decyzją 2006/512/WE (Dz.U. L 200 z 22.7.2006, str. 11).
(16) Dz.U. L 248 z 16.9.2002, str. 1.
(17) Dz.U. L 312 z 23.12.1995, str. 1.
(18) Dz.U. L 292 z 15.11.1996, str. 2.
(19) Dz.U. L 136 z 31.5.1999, str. 1.