Decyzja 2014/215/UE w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Ukrainie
Dz.U.UE.L.2014.111.85
Akt obowiązującyDECYZJA RADY
z dnia 14 kwietnia 2014 r.
w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Ukrainie
(Dz.U.UE L z dnia 15 kwietnia 2014 r.)
RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 213,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Stosunki między Unią Europejską a Ukrainą rozwijają się w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa i Partnerstwa Wschodniego. Umowa o partnerstwie i współpracy między Unią a Ukrainą weszła w życie dnia 1 marca 1998 r. Dwustronny dialog polityczny i współpraca gospodarcza były następnie prowadzone w ramach programu stowarzyszeniowego UE-Ukraina przyjętego w dniu 23 listopada 2009 r. W latach 2007-2011 trwały negocjacje dotyczące Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony ("układ o stowarzyszeniu"), w tym pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu, który to układ został parafowany w 2012 r. W dniu 21 listopada 2013 r. Rada Ministrów Ukrainy zdecydowała o zawieszeniu podpisania układu o stowarzyszeniu. Jednakże po złożeniu rezygnacji przez rząd ukraiński w lutym 2014 r. obecny rząd Ukrainy wyraził gotowość do podpisania układu o stowarzyszeniu w najbliższej przyszłości. W dniu 6 marca 2014 r. Rada Europejska w oświadczeniu w sprawie Ukrainy wyraziła swoje zobowiązanie do jak najszybszego podpisania politycznych rozdziałów układu o stowarzyszeniu oraz jednostronnego przyjęcia środków umożliwiających Ukrainie korzystanie w znacznej mierze z pogłębionej i kompleksowej strefy wolnego handlu.
W dniu 11 marca 2014 r. Komisja przyjęła wniosek w sprawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącego tej kwestii.
(2) Aktualny kryzys polityczny wywiera bardzo negatywny wpływ na już obecnie zagrożoną stabilność gospodarczą i finansową Ukrainy. Sytuacja Ukrainy pod względem bilansu płatniczego i budżetu stała się niezwykle trudna i w dalszym ciągu szybko się pogarsza, a gospodarka zmierza ku kolejnej recesji. Faktyczne wstrzymanie rosyjskiej pomocy udzielanej w ramach uzgodnionego pakietu o wartości 15 mld USD oraz zapowiedziane wycofanie się przez firmę Gazprom z początkiem kwietnia 2014 r. ze stosowania poprzednich obniżonych cen gazu przyniosą pogorszenie sytuacji. W tych okolicznościach istnieje znaczne ryzyko, że w bliskiej przyszłości Ukraina ogłosi niewypłacalność.
(3) Po złożeniu rezygnacji przez rząd parlament ukraiński powołał nowego tymczasowego prezydenta i nowy rząd odpowiednio w dniach 22 i 27 lutego 2014 r. Mimo że przywrócono ukraińską konstytucję z 2004 r. i ogłoszono, że w dniu 25 maja 2014 r. odbędą się wybory prezydenckie, nie udało się przywrócić stabilności politycznej, gdyż doszło następnie do naruszenia jej suwerenności i integralności terytorialnej przez Federację Rosyjską.
(4) W tym kontekście konieczne jest udzielenie Ukrainie pilnej pomocy finansowej przez międzynarodowych wierzycieli i darczyńców. Jeżeli decyzja o udzielenie takiej pomocy finansowaej miałaby być przyjęta przez Parlament Europejski i Radę zgodnie z art. 212 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w ramach zwykłej procedury ustawodawczej, szybka wypłata pierwszej transzy pomocy makrofinansowej Unii dla Ukrainy ("pomoc makrofinansowa Unii") w pierwszej połowie 2014 r. nie byłaby możliwa, a zatem pilne potrzeby finansowe Ukrainy nie zostałyby zaspokojone. Dlatego uzasadnione jest, by pomoc makrofinansowa Unii została udzielona na podstawie decyzji Rady przyjętej na mocy art. 213 TFUE.
(5) Pilna konieczność udzielenia pomocy jest związana z natychmiastowym zapotrzebowaniem Ukrainy na finansowanie, które zostałoby udzielone dodatkowo w stosunku do finansowania udzielonego przez inne międzynarodowe instytucje finansowe i innych darczyńców dwustronnych oraz w stosunku do pomocy makrofinansowej przewidzianej w decyzji Rady 2002/639/WE 1 oraz decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 646/2010/UE 2 .
(6) Obecny kryzys na Ukrainie uzasadnia wyjątkowe użycie trybu pilnego na mocy art. 213 TFUE. Niniejsza decyzja w sprawie udzielenia pomocy makrofinansowej Ukrainie pozostaje bez uszczerbku dla innych przyszłych operacji pomocy makrofinansowej.
(7) Po złożeniu rezygnacji przez rząd ukraiński Unia wielokrotnie deklarowała swoje zobowiązanie do wspierania nowego rządu Ukrainy w jego dążeniach do ustabilizowania sytuacji i przeprowadzenia reform. Unia zadeklarowała również swoją gotowość do pełnego poparcia działań wspólnoty międzynarodowej i międzynarodowych instytucji finansowych, w szczególności Międzynarodowego Funduszu Walutowego, w odniesieniu do pakietu pomocy międzynarodowej zaprojektowanego w celu zaspokojenia pilnych potrzeb Ukrainy, pod warunkiem wyraźnego zaangażowania Ukrainy na rzecz przeprowadzenia reform. Wsparcie finansowe Unii dla Ukrainy jest spójne z polityką Unii określoną w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa oraz w Partnerstwie Wschodnim.
(8) Pomoc makrofinansowa Unii powinna stanowić instrument finansowy stosowany w sytuacjach wyjątkowych, mający formę niewiązanego i nieukierunkowanego wsparcia bilansu płatniczego, służący zaspokojeniu pilnych potrzeb beneficjenta w zakresie finansowania zewnętrznego; pomoc ta powinna także stanowić podstawę realizacji programu dotyczącego polityki obejmującego solidne środki dostosowawcze i środki w zakresie reformy strukturalnej służącej poprawie pozycji bilansu płatniczego w perspektywie krótkoterminowej.
(9) Oczekuje się, że w najbliższym czasie władze Ukrainy i MFW osiągną porozumienie co do programu gospodarczego, który będzie wspierało porozumienie finansowe z MFW.
(10) W dniu 5 marca 2014 r., wobec drastycznie pogarszającej się sytuacji Ukrainy pod względem bilansu płatniczego, Komisja zapowiedziała pakiet pomocy finansowej obejmujący zaproponowaną pomoc makrofinansową Unii. Pakiet ten został zatwierdzony na nadzwyczajnym posiedzeniu Rady Europejskiej w dniu 6 marca 2014 r. Obejmuje on pomoc finansową w wysokości 11 mld EUR w latach 2014-2020, w tym dotacje w łącznej wysokości 1,565 mld EUR w tym samym okresie uruchomione w ramach Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa, sąsiedzkiego funduszu inwestycyjnego, Instrumentu na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju oraz budżetu wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.
Wypłata pomocy makrofinansowej przewidzianej decyzją Rady 2002/639/WE i decyzją nr 646/2010/UE może nastąpić po uruchomieniu programu MFW.
(11) Biorąc pod uwagę, że Ukraina jest objęta europejską polityką sąsiedztwa, jest państwem kwalifikującym się do otrzymania pomocy makrofinansowej Unii.
(12) Biorąc pod uwagę, że przewiduje się, iż drastycznie wzrastające potrzeby Ukrainy w zakresie finansowania zewnętrznego znacznie przekroczą środki, które zostaną udostępnione przez MFW i inne instytucje wielostronne, pilna pomoc makrofinansowa Unii, która ma zostać udzielona Ukrainie, jest w obecnych nadzwyczajnych okolicznościach uważana za właściwą odpowiedź na wniosek tego państwa o wsparcie na rzecz stabilizacji finansowej. Pomoc makrofinansowa Unii stanowiłaby wsparcie dla stabilizacji gospodarczej tego państwa oraz dla programu reform strukturalnych Ukrainy, ponieważ uzupełniałaby środki udostępnione w ramach porozumienia finansowego z MFW.
(13) Celem pomocy makrofinansowej Unii powinno być wspieranie przywrócenia na Ukrainie trwałego finansowania zewnętrznego, co stanowiłoby tym samym wsparcie jej rozwoju gospodarczego i społecznego.
(14) Kwota pomocy makrofinansowej Unii ustalana jest w oparciu o wstępną ocenę szacunkową pozostających do zaspokojenia potrzeb Ukrainy w zakresie finansowania zewnętrznego oraz uwzględnia zdolność tego państwa do finansowania się z własnych zasobów, w szczególności z rezerw walutowych, którymi dysponuje. Pomoc makrofinansowa Unii powinna uzupełniać programy i środki udostępniane przez MFW i Bank Światowy. Przy ustalaniu kwoty pomocy uwzględnia się również potrzebę zapewnienia sprawiedliwego podziału obciążeń między Unią a innymi darczyńcami, a także wcześniej uruchomione środki na Ukrainie w ramach innych unijnych instrumentów finansowania zewnętrznego oraz wartość dodaną ogólnego zaangażowania Unii.
(15) Komisja powinna zapewnić zgodność prawną i merytoryczną pomocy makrofinansowej Unii z głównymi zasadami, celami i środkami podejmowanymi w różnych obszarach działań zewnętrznych oraz z innymi stosownymi politykami Unii.
(16) Pomoc makrofinansowa Unii powinna wspierać politykę zewnętrzną Unii dotyczącą Ukrainy. Służby Komisji i Europejska Służba Działań Zewnętrznych powinny ściśle współpracować przez cały okres udzielania pomocy makrofinansowej w celu koordynowania zewnętrznej polityki Unii i zapewnienia spójności tej polityki.
(17) Pomoc makrofinansowa Unii powinna wspierać zaangażowanie Ukrainy w przestrzeganie wartości podzielanych przez to państwo i Unię, w tym demokracji, praworządności, dobrych rządów, poszanowania praw człowieka, zrównoważonego rozwoju i ograniczania ubóstwa, a także jej zaangażowanie w przestrzeganie zasady otwartego, opartego na zasadach i uczciwego handlu.
(18) Warunkiem wstępnym przyznania pomocy makrofinansowej Unii powinno być respektowanie przez Ukrainę skutecznych mechanizmów demokratycznych, w tym wielopartyjnego systemu parlamentarnego i praworządności, oraz gwarantowanie poszanowania praw człowieka. Ponadto cele szczególne pomocy makrofinansowej Unii powinny polegać na zwiększeniu skuteczności, przejrzystości i rozliczalności systemów zarządzania finansami publicznymi na Ukrainie i na wspieraniu reform strukturalnych przyczyniających się do trwałego wzrostu gospodarczego i konsolidacji budżetowej. Komisja powinna regularnie monitorować zarówno spełnienie warunku wstępnego, jak i realizację tych celów.
(19) W celu zapewnienia skutecznej ochrony interesów finansowych Unii związanych z pomocą makrofinansową Unii Ukraina powinna wprowadzić stosowne środki w zakresie zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i wszelkim innym nieprawidłowościom związanym z tą pomocą oraz w zakresie ich zwalczania. Należy również zapewnić kontrole przeprowadzane przez Komisję i kontrole przeprowadzane przez Trybunał Obrachunkowy.
(20) Udostępnienie pomocy makrofinansowej Unii pozostaje bez uszczerbku dla uprawnień Parlamentu Europejskiego i Rady.
(21) Kwoty przeznaczone na pomoc makrofinansową powinny odpowiadać środkom budżetowym przewidzianym w wieloletnich ramach finansowych.
(22) Pomocą makrofinansową Unii powinna zarządzać Komisja. Aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie możliwość śledzenia wykonania niniejszej decyzji, Komisja powinna regularnie informować wspomniane instytucje o rozwoju sytuacji w związku z pomocą i udostępniać im odpowiednie dokumenty.
(23) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej decyzji należy przyznać Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 3 ,
PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ: