Sytuacja w Republice Mołdowy.
Dz.U.UE.C.2010.212E.54
Akt nienormatywnyP6_TA(2009)0384
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 7 maja 2009 r. w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy
(2010/C 212 E/10)
(Dz.U.UE C z dnia 5 sierpnia 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając swe poprzednie rezolucje w sprawie Republiki Mołdowy, zwłaszcza rezolucję z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie wyborów parlamentarnych w Mołdowie(1), a także rezolucje dotyczące europejskiej polityki sąsiedztwa (EPS) i współpracy regionalnej w rejonie Morza Czarnego,
– uwzględniając oświadczenie końcowe oraz zalecenia Parlamentarnej Komisji Współpracy UE-Republika Mołdowy z posiedzenia w dniach 22 i 23 października 2008 r.,
– uwzględniając dokument strategiczny Komisji z 2004 r. zawierający sprawozdanie dotyczące Republiki Mołdowy,
– uwzględniając porozumienie o partnerstwie i współpracy podpisane dnia 28 listopada 1994 r. pomiędzy Republiką Mołdowy i UE, które weszło w życie dnia 1 lipca 1998 r.,
– uwzględniając komunikat Komisji z dnia 3 grudnia 2008 r. w sprawie partnerstwa wschodniego (COM(2008)0823),
– uwzględniając pomoc udzieloną Republice Mołdowy przez Unię Europejską w ramach europejskiego instrumentu sąsiedztwa i partnerstwa (ENPI) obejmującą projekt na rzecz wsparcia wyborów w Republice Mołdowy, który zapewnił pomoc finansową na rzecz wolnych i uczciwych wyborów w Republice Mołdowy,
– uwzględniając plan działania EPS między UE a Republiką Mołdowy przyjęty na siódmym posiedzeniu Rady Współpracy UE-Republika Mołdowy w dniu 22 lutego 2005 r., a także coroczne sprawozdania okresowe z postępu prac dotyczących Republiki Mołdowy,
– uwzględniając umowę dotyczącą ułatwiania procedury wydawania wiz zawartą pomiędzy UE i Republiką Mołdowy w 2007 r.,
– uwzględniając oświadczenie w sprawie wstępnych ustaleń i wniosków Międzynarodowej misji obserwacji wyborów parlamentarnych w Republice Mołdowy z dnia 5 kwietnia 2009 r. oraz powyborcze sprawozdanie sporządzone przez Biuro OBWE ds. Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka za okres 6-17 kwietnia 2009 r.,
– uwzględniając wspólne oświadczenie wydane dnia 9 kwietnia 2009 r. przez ministrów spraw zagranicznych Francji, Czech i Szwecji w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy,
– uwzględniając oświadczenia prezydencji UE z dni 7 i 8 kwietnia 2009 r. w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy,
– uwzględniając konkluzje Rady ds. Ogólnych i Stosunków Zewnętrznych, której posiedzenie odbyło się w dniach 27-28 kwietnia 2009 r., a także wymianę poglądów w tej sprawie z prezydencją UE, która odbyła się na posiedzeniu Komisji Spraw Zagranicznych Parlamentu w dniu 28 kwietnia 2009 r.,
– uwzględniając oświadczenia z dnia 7 i 11 kwietnia 2009 r. wydane przez Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPZiB Javiera Solanę w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy,
– uwzględniając oświadczenia z dni 6, 7 i 11 kwietnia 2009 r. wydane przez komisarz ds. stosunków zewnętrznych Benitę Ferrero-Waldner w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy,
– uwzględniając oświadczenie z dnia 12 kwietnia 2009 r. wydane przez misję ONZ przebywającą w Republice Mołdowy,
– uwzględniając rezolucję Rady Europy nr 1280 z dnia 24 kwietnia 2002 r.,
– uwzględniając mołdawskie memorandum Amnesty International z dnia 17 kwietnia 2009 r. w sprawie sytuacji w Republice Mołdowy podczas wydarzeń w dniu 7 kwietnia 2009 r. oraz po nich,
– uwzględniając sprawozdanie delegacji ad hoc Parlamentu do Republiki Mołdowy, która odwiedziła ten kraj w dniach 2629 kwietnia 2009 r.,
– uwzględniając art. 103 ust. 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że EPS oraz przewidziana niebawem inauguracja partnerstwa wschodniego są dowodem uznania europejskich aspiracji Republiki Mołdowy oraz jej znaczenia jako kraju silnie związanego historycznie, kulturowo i gospodarczo z państwami członkowskimi Unii Europejskiej,
B. mając na uwadze, że plan działania UE-Republika Mołdowy ma na celu zachęcanie do politycznych i instytucjonalnych reform w Republice Mołdowy, w tym także w dziedzinie demokracji i praw człowieka, praworządności, niezawisłości sądownictwa i wolności mediów, a także dobrych stosunków sąsiedzkich,
C. mając na uwadze, że celem wyznaczonym na czerwiec 2009 r. jest rozpoczęcie negocjacji w sprawie nowej umowy między Republiką Mołdowy a UE w ramach Rady Współpracy UE-Republika Mołdowy,
D. mając na uwadze, że Republika Mołdowy jest członkiem Rady Europy i OBWE, a zatem zobowiązała się do prawdziwego promowania demokracji i poszanowania praw człowieka, w tym w dziedzinie zapobiegania i zwalczania tortur, złego traktowania i innych form nieludzkiego i poniżającego traktowania,
E. mając na uwadze, że wybory parlamentarne w Republice Mołdowy miały miejsce w dniu 5 kwietnia 2009 r. i że monitorowała je Międzynarodowa Misja Obserwacji Wyborów złożona z członków Biura OBWE ds. Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka oraz przedstawicieli Parlamentu Europejskiego, Zgromadzenia Parlamentarnego OBWE i Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy,
F. mając na uwadze wyrażane przed wyborami poważne obawy dotyczące rządowej kontroli nad mediami publicznymi, zastraszania i nękania przywódców opozycji i prywatnych mediów oraz nadużywania przez partię rządzącą zasobów administracyjnych do jej własnych celów,
G. mając na uwadze, że od 500 000 do miliona Mołdawian mieszka za granicą i że przed wyborami z dnia 5 kwietnia 2009 r. kilkakrotnie wysyłano do mołdawskich władz apele podpisane przez wiele organizacji pozarządowych i stowarzyszeń zrzeszających mołdawską diasporę, w tym apel skierowany do prezydenta Republiki Mołdowy, przewodniczącego parlamentu i premiera Republiki Mołdowy z lutego 2009 r. dotyczący środków pozbawiających prawa do głosu Mołdawian mieszkających za granicą, które to apele zostały zignorowane; mając na uwadze bardzo niewielką (22 000) liczbę Mołdawian głosujących poza granicami Republiki Mołdowy,
H. mając na uwadze, że faktyczne władze separatystycznego regionu Naddnieprza uniemożliwiły uczestnictwo w wyborach dużej liczbie obywateli Mołdowy,
I. mając na uwadze, że Międzynarodowa Misja Obserwacji Wyborów oświadczyła we wstępnych ustaleniach, że wybory spełniły wiele międzynarodowych norm i zobowiązań, lecz że konieczna jest dalsza poprawa w celu uwolnienia procesu wyborczego od zbędnych zakłóceń administracyjnych oraz w celu zwiększenia zaufania społecznego,
J. mając na uwadze, że partie opozycyjne i Koalicja 2009 skarżyły się na poważne nieprawidłowości, jakie wystąpiły podczas wyborów 5 kwietnia 2009 r. w przygotowaniu list uprawnionych do głosowania i list uzupełniających oraz podczas liczenia i selekcji kart do głosowania,
K. mając na uwadze, że po ponownym przeliczeniu głosów w dniu 21 kwietnia 2009 r. Główna Komisja Wyborcza opublikowała ostateczne wyniki wyborów, które zostały zatwierdzone przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 22 kwietnia 2009 r.,
L. mając na uwadze, że wydarzenia, jakie nastąpiły po wyborach, cechowało użycie siły oraz przytłaczająca kampania zastraszania i przemocy ze strony mołdawskiego rządu, co wzbudza wątpliwości co do rzeczywistego zaangażowania mołdawskich władz na rzecz demokratycznych wartości i praw człowieka oraz co do istnienia społecznego zaufania do tych władz,
M. mając na uwadze, że pokojowe protesty spowodowane były wątpliwościami dotyczącymi uczciwości wyborów i brakiem zaufania do instytucji publicznych, w tym do instytucji sprawujących pieczę nad procedurą wyborczą, oraz mając na uwadze, że godne ubolewania akty przemocy i wandalizmu zostały wykorzystane przez władze do zastraszania społeczeństwa obywatelskiego w sposób gwałtowny i nieproporcjonalny oraz do dalszego ograniczenia już obecnie wątłych podstawowych praw i wolności obywateli Republiki Mołdowy,
N. mając na uwadze, że przyjmuje się, iż co najmniej 310 osób zostało aresztowanych i zatrzymanych, przy czym pewna liczba aresztowanych nadal przebywa w więzieniach, a po aresztowaniu przetrzymywani byli systematycznie źle traktowani na posterunkach policji w stopniu, w jakim można by to uznać za tortury,
O. mając na uwadze, że pobicia i nieuzasadnione aresztowania osób cywilnych przez niezidentyfikowane jednostki policyjne wydawały się nie mieć na celu uspokojenia nastrojów, ale raczej doprowadzenie do zamierzonych aktów represji,
P. mając na uwadze, że w tym kraju nadal mają miejsce poważne przypadki łamania praw człowieka popełniane przez mołdawskie władze, nieuzasadnione nękanie przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i protestujących, a także przypadki braku przestrzegania praworządności i odnośnych europejskich konwencji, których Republika Mołdowy jest sygnatariuszem,
Q. mając na uwadze, że rząd Republiki Mołdowy oskarżył Rumunię o zaangażowanie w powyborcze demonstracje i wydalił ambasadora Rumunii; mając na uwadze, że mołdawski rząd przywrócił również obowiązek wizowy dla obywateli tego państwa członkowskiego UE,
R. mając na uwadze, że należy podkreślić, iż nie pojawiły się żadne poważne poszlaki czy dowody, na podstawie których którekolwiek z państw członkowskich UE mogłoby zostać oskarżone o to, że odpowiada za pełne przemocy wydarzenia ostatnich tygodni,
S. mając na uwadze, że prawdziwe i harmonijne partnerstwo można rozwijać wyłącznie w oparciu o wspólne wartości, ze szczególnym uwzględnieniem demokracji, praworządności oraz poszanowania praw człowieka i swobód obywatelskich,
T. mając na uwadze, że poprzez program na rzecz partnerstwa wschodniego Unia Europejska stara się zwiększyć stabilność, zaprowadzić lepsze rządy i wzmocnić rozwój gospodarczy w Republice Mołdowy i w innych państwach za wschodnimi granicami UE,
1. podkreśla wagę bliższych stosunków pomiędzy UE a Republiką Mołdowy oraz potwierdza potrzebę współpracy na rzecz wzmocnienia stabilności, bezpieczeństwa i dobrobytu na kontynencie europejskim, aby uniknąć pojawienia się nowych linii podziału;
2. potwierdza swe zaangażowanie na rzecz kontynuacji konkretnego i ukierunkowanego na osiąganie celów dialogu z Republiką Mołdowy, ale przywiązuje wielką wagę do wprowadzenia wyraźnych zapisów dotyczących praworządności i poszanowania praw człowieka przy jednoczesnym podkreśleniu, że dalsze zacieśnianie stosunków, w tym dzięki zawarciu nowego rozszerzonego porozumienia, powinno być uzależnione od rzeczywistego i widocznego zaangażowania ze strony mołdawskich władz na rzecz demokracji i praw człowieka;
3. podkreśla że pełne przestrzeganie międzynarodowych norm demokratycznych przed wyborami, podczas ich trwania i po zakończeniu procesu wyborczego ma zasadnicze znaczenie dla dalszego rozwoju stosunków między Republika Mołdowy a Unią Europejską;
4. stanowczo potępia rozległą kampanię mającą na celu zastraszanie, poważne łamanie praw człowieka oraz wszelkie inne nielegalne działania przeprowadzone przez mołdawski rząd w następstwie wyborów parlamentarnych;
5. nalega, aby mołdawskie władze natychmiast zaprzestały wszelkich nielegalnych aresztowań i przeprowadziły rządowe działania zgodnie z podjętymi przez ten kraj zobowiązaniami międzynarodowymi i obowiązkami wynikającymi z demokracji, praworządności i praw człowieka;
6. jest szczególnie zaniepokojony bezprawnymi i bezpodstawnymi aresztowaniami oraz szeroko rozpowszechnionym łamaniem praw człowieka osób aresztowanych, zwłaszcza jeśli chodzi o prawo do życia, prawo do nie bycia poddawanym fizycznemu maltretowaniu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu, torturom i karom, jak i prawo do wolności i bezpieczeństwa, prawo do uczciwego procesu oraz prawo do organizowania zgromadzeń, zrzeszania się i wolności słowa, a także jest zaniepokojony faktem, że nadużycia te nadal mają miejsce;
7. podkreśla, że na szczeblu krajowym należy podjąć dialog z udziałem rządu i partii opozycyjnych w ramach poważnych wysiłków na rzecz zasadniczej poprawy procedur demokratycznych i funkcjonowania instytucji demokratycznych w Republice Mołdowy i że w ramach tego dialogu należy niezwłocznie zająć się nieprawidłowościami odnotowanymi w ustaleniach Międzynarodowej Misji Obserwacji Wyborów;
8. podkreśla jednak, że wewnętrzne napięcia w Republice Mołdowy są bardzo duże i w związku z tym jest głęboko przekonany, że istnieje pilna potrzeba utworzenia niezależnej komisji śledczej z udziałem UE, Komitetu Rady Europy ds. zapobiegania torturom oraz niezależnych ekspertów, mającej na celu bezstronny i jawny proces dochodzenia;
9. zwraca się o postawienie przed sądem wszystkich osób odpowiedzialnych za przemoc wobec zatrzymanych; wzywa ponadto, by ustalenia komisji śledczej doprowadziły także do rzeczywistej reformy systemu prawnego i służb policyjnych w Republice Mołdowy;
10. wzywa do przeprowadzenia specjalnego dochodzenia w sprawie śmiertelnych ofiar wydarzeń, które miały miejsce po wyborach, a także w sprawie wszystkich zarzutów dotyczących gwałtów i złego traktowania aresztowanych oraz w sprawie politycznie motywowanych zatrzymań, takich jak w przypadku Anatola Mătăsaru i Gabriela Stati;
11. potępia kampanię zastraszania wszczętą przez mołdawskie władze przeciw dziennikarzom, przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego i partiom opozycyjnym, obejmującą zwłaszcza aresztowania i wydalenia dziennikarzy, przerwy w dostępie do stron internetowych i stacji telewizyjnych, nadawanie propagandy w kanałach publicznych i blokowanie przedstawicielom opozycji dostępu do mediów publicznych; uważa, że działania te mają na celu odizolowanie Republiki Mołdowy od krajowych i międzynarodowych mediów i społecznej kontroli; z ubolewaniem potępia kontynuowanie tego typu cenzury widocznej w korespondencji wysłanej przez ministra spraw wewnętrznych i ministra sprawiedliwości do organizacji pozarządowych, partii politycznych i mediów;
12. głęboko ubolewa nad decyzją władz mołdawskich o wydaleniu rumuńskiego ambasadora i o wprowadzeniu obowiązku wizowego dla obywateli tego państwa członkowskiego UE; podkreśla, że dyskryminacja obywateli UE na podstawie ich przynależności państwowej jest nie do przyjęcia, oraz wzywa władze mołdawskie, żeby przywróciły system bezwizowy dla obywateli Rumunii;
13. wzywa jednocześnie Radę i Komisję do dokonania przeglądu systemu wizowego UE w odniesieniu do Republiki Mołdowy w celu złagodzenia warunków udzielania wiz obywatelom Republiki Mołdowy, zwłaszcza wymogów finansowych, oraz umożliwienia wprowadzenia lepszych regulacji dotyczących podróży; ma jednak nadzieję, że Mołdawianie nie wykorzystają ulepszonego systemu ubiegania się o wizy i podróżowania do rozpoczęcia masowych wyjazdów z kraju, lecz że zachęci ich to do aktywnego działania na rzecz dalszego rozwoju ojczyzny;
14. zauważa, że zarzuty jakoby jakiś kraj UE był zaangażowany w te wydarzenia wydają się bezpodstawne i nie były omawiane ani powtarzane podczas spotkań, jakie odbyła delegacja ad hoc w Republice Mołdowy;
15. domaga się natychmiastowych i konkretnych dowodów na potwierdzenie wszelkich zarzutów mołdawskiego rządu dotyczących rzekomo przestępczych czynów protestujących i udziału obcych rządów;
16. przyjmuje do wiadomości oświadczenia mołdawskich władz odnośnie do wszczęcia postępowania karnego w sprawie "próby przejęcia władzy państwowej w dniu 7 kwietnia 2009 r." oraz wzywa do przeprowadzenia dochodzenia w sposób jawny i do wyjaśnienia wszystkich zarzutów stawianych przez mołdawskie władze odnośnie do ewentualnego udziału w tych wydarzeniach co najmniej jednego kraju trzeciego;
17. uważa za niedopuszczalne przedstawianie wszystkich protestów jako czynów przestępczych i jako rzekomego "spisku antykonstytucyjnego", choć potępia wszystkie akty przemocy i wandalizmu; uważa, że pokojowe protesty były w znacznym stopniu spowodowane wątpliwościami dotyczącymi uczciwości wyborów, brakiem zaufania do instytucji publicznych i niezadowoleniem ze społecznej i gospodarczej sytuacji w Republice Mołdowy;
18. uważa, że konstruktywny dialog z partiami opozycyjnymi, społeczeństwem obywatelskim i przedstawicielami organizacji międzynarodowych jest jedynym wyjściem z obecnej sytuacji w Republice Mołdowy;
19. podkreśla, że każde nowe wybory wymagają porozumienia pomiędzy opozycją a rządem w sprawie konkretnej poprawy procesu wyborczego;
20. powtórnie podkreśla znaczenie niezawisłości sądownictwa i domaga się podjęcia dalszych kroków w celu zagwarantowania niezależności redakcyjnej wszystkich mediów, w tym Radia Telewizji Mołdowa, a także zaprzestania wszelkich szykan wobec kanału ProTV i wszelkich pogróżek w związku z przedłużeniem mu licencji, a także domaga się znacznej poprawy mołdawskiego prawa wyborczego jako najważniejszych elementów wszelkich przyszłych wyborów i umacniania demokracji w Republice Mołdowy;
21. wyraża ubolewanie, że mołdawski rząd nie podjął żadnych starań na rzecz ułatwienia udziału w głosowaniu mieszkającym za granicą obywatelom Mołdawii zgodnie z sugestiami Komisji Weneckiej Rady Europy; wzywa władze Republiki Mołdowy do przyjęcia we właściwym czasie koniecznych środków, by to umożliwić;
22. podkreśla poważne rozbieżności pomiędzy wstępnym sprawozdaniem misji obserwacyjnej Biura OBWE ds. Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka w sprawie przeprowadzenia wyborów a oskarżeniami o szeroko rozpowszechnione nadużycia ze strony znacznej liczby mołdawskich organizacji pozarządowych; wskazuje, że rozbieżności takie należy uwzględnić w każdym przeprowadzanym w przyszłości przeglądzie działań monitorujących ze strony misji obserwacyjnej biura OBWE ds. Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka oraz udziału UE w międzynarodowych wyborczych misjach obserwacyjnych;
23. uważa, że w celu zachowania wiarygodności wobec ludności Republiki Mołdowy UE powinna zaangażować się w rozwiązanie obecnego problemu w sposób proaktywny, głęboki i wszechstronny; wzywa Radę do rozważenia możliwości wysłania do Republiki Mołdowy misji dotyczącej państwa prawnego w celu wsparcia organów ścigania w procesie reform, zwłaszcza w obszarach policji i wymiaru sprawiedliwości;
24. podkreśla, że Rada, Komisja i państwa członkowskie muszą w pełni wykorzystać europejską politykę sąsiedztwa, a w szczególności nowy program na rzecz partnerstwa wschodniego, celem wzmocnienia stabilności, zapewnienia lepszych rządów i zrównoważonego rozwoju gospodarczego w Republice Mołdowy i w innych krajach na wschodnich granicach Unii;
25. wzywa Komisję do zagwarantowania, aby fundusze UE udostępniane Republice Mołdowy w dziedzinie praw człowieka i podstawowych swobód miały szerszy zasięg, szczególnie poprzez pełne wykorzystanie europejskiego instrumentu na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka oraz postanowień europejskiego instrumentu sąsiedztwa i partnerstwa; wzywa Komisję do przedłożenia mu szczegółowego sprawozdania w sprawie wykorzystania wszystkich funduszy UE w Republice Mołdowy, ze szczególnym naciskiem na fundusze przyznane na dobre zarządzanie i rozwój demokracji;
26. wzywa Radę i Komisję, żeby wzmocniły mandat specjalnego przedstawiciela UE ds. Republiki Mołdowy zarówno w zakresie treści, jak i środków;
27. ponownie potwierdza wsparcie dla integralności terytorialnej Republiki Mołdowy oraz zwraca uwagę, że rozwiązanie kwestii naddniestrzańskiej wymaga silniej zaznaczonej roli UE;
28. podkreśla ponownie, że Unia Europejska musi dołożyć wszelkich starań, by zapewnić obywatelom Republiki Mołdowy prawdziwie europejską przyszłość; wzywa wszystkie siły polityczne w Republice Mołdowy i partnerów tego kraju, by nie wykorzystywali obecnego braku stabilności do zawrócenia Mołdowy z drogi ku Europie;
29. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Zgromadzeniom Parlamentarnym Rady Europy i OBWE oraz rządowi i parlamentowi Republiki Mołdowy.
______
(1) Dz.U. C 304 E z 1.12.2005, s. 398.