Świadomość europejska a totalitaryzm.
Dz.U.UE.C.2010.137E.25
Akt nienormatywnyP6_TA(2009)0213
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 2 kwietnia 2009 r. w sprawie świadomości europejskej i totalitaryzmu
(2010/C 137 E/05)
(Dz.U.UE C z dnia 27 maja 2010 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka Narodów Zjednoczonych,
– uwzględniając rezolucję Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych nr 260 (III) A z dnia 9 grudnia 1948 r. w sprawie ludobójstwa,
– uwzględniając art. 6 oraz art. 7 Traktatu o Unii Europejskiej,
– uwzględniając Kartę praw podstawowych Unii Europejskiej,
– uwzględniając decyzję ramową Rady 2008/913/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r. w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych(1),
– uwzględniając rezolucję nr 1481 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 25 stycznia 2006 r. w sprawie konieczności międzynarodowego potępienia zbrodni totalitarnych reżimów komunistycznych,
– uwzględniając swoją deklarację z dnia 23 września 2008 r. w sprawie ogłoszenia dnia 23 sierpnia Europejskim Dniem Pamięci Ofiar Stalinizmu i Nazizmu(2),
– uwzględniając swoje liczne poprzednie rezolucje dotyczące demokracji i poszanowania podstawowych praw i wolności, w tym rezolucję z dnia 12 maja 2005 r. w sprawie sześćdziesiątej rocznicy zakończenia II Wojny Światowej 8 maja 1945 r.(3), z dnia 23 października 2008 r. w hołdzie ofiarom Wielkiego Głodu na Ukrainie(4) oraz z dnia 15 stycznia 2009 r. w sprawie Srebrenicy(5),
– uwzględniając Komisje Prawdy i Sprawiedliwości ustanowione w różnych częściach świata, które pomogły ludziom żyjącym pod licznymi byłymi autorytarnymi i totalitarnymi reżimami przezwyciężyć różnice i osiągnąć pojednanie,
– uwzględniając oświadczenia Przewodniczącego Parlamentu oraz grup politycznych złożone w dniu 4 lipca 2006 r., w 70. rocznicę zamachu stanu generała Franco,
– uwzględniając art. 103 ust. 4 Regulaminu,
A. mając na uwadze, że historycy zgadzają się, iż nie jest możliwa w pełni obiektywna interpretacja faktów historycznych i że nie istnieją obiektywne relacje historyczne; mając jednak na uwadze, że przy badaniu przeszłości zawodowi historycy korzystają z narzędzi naukowych i starają się być jak najbardziej bezstronni,
B. mając na uwadze, że żaden organ polityczny czy partia polityczna nie mają monopolu na interpretowanie historii, oraz że takie organy i partie nie mogą twierdzić, że są obiektywne,
C. mając na uwadze, że oficjalna polityczna interpretacja faktów historycznych nie powinna być narzucana w drodze większościowych decyzji podejmowanych w parlamentach; mając na uwadze, że parlamenty nie mogą stanowić prawa działającego wstecz,
D. mając na uwadze, że jednym z podstawowych celów procesu integracji europejskiej jest zapewnienie poszanowania praw podstawowych i praworządności w przyszłości, a także mając na uwadze, że odpowiednie mechanizmy osiągnięcia tego celu zostały przewidziane w art. 6 i 7 Traktatu o Unii Europejskiej,
E. mając na uwadze, że błędna interpretacja historii może podsycać politykę wykluczania i tym samym zachęcać do nienawiści i rasizmu,
F. mając na uwadze, że należy podtrzymywać pamięć o tragicznych wydarzeniach w historii Europy, aby móc złożyć hołd ofiarom, skazać sprawców i stworzyć podwaliny pojednania opartego na prawdzie i pamięci,
G. mając na uwadze, że w XX wieku w Europie miliony ofiar były deportowane, więzione, torturowane i mordowane przez totalitarne i autorytarne reżimy; mając jednak na uwadze, że należy uznać wyjątkowy charakter Holocaustu,
H. mając na uwadze, że Europa Zachodnia doświadczyła głównie nazizmu, podczas gdy kraje Europy Środkowej i Wschodniej zostały doświadczone zarówno przez komunizm jak i nazizm; mając na uwadze, że należy propagować zrozumienie dla tych krajów, których dziedzictwo obejmuje podwójną dyktaturę,
I. mając na uwadze, że integracja europejska od samego początku stanowiła odpowiedź na cierpienia zadane w wyniku dwóch wojen światowych oraz nazistowskiej tyranii, która doprowadziła do holocaustu, oraz na rozprzestrzenianie się totalitarnych i niedemokratycznych reżimów komunistycznych w Europie Środkowej i Wschodniej, a także była sposobem przezwyciężenia głębokich podziałów i wrogości w Europie za pomocą współpracy i integracji oraz sposobem na zakończenie wojny i zapewnienie demokracji w Europie,
J. mając na uwadze, że proces integracji europejskiej okazał się sukcesem i obecnie doprowadził do powstania Unii Europejskiej obejmującej też kraje Europy Środkowej i Wschodniej, w których od końca drugiej wojny światowej do początku lat 90-tych panował ustrój komunistyczny, a także mając na uwadze, że wcześniejsze przystąpienie do Wspólnoty przez Grecję, Hiszpanię i Portugalię, narażonych na długotrwałe cierpienia przez reżimy nazistowskie, pomogło umocnić demokrację na południu Europy,
K. mając na uwadze, że Europa nie będzie zjednoczona, jeżeli nie potrafi wypracować wspólnego poglądu na temat swojej historii, nie uzna nazizmu, stalinizmu i faszyzmu oraz rządów komunistycznych za wspólne dziedzictwo i nie przeprowadzi uczciwej i gruntownej debaty na temat zbrodni popełnionych przez te reżimy w minionym stuleciu,
L. mając na uwadze, że w 2009 r. zjednoczona Europa będzie obchodzić 20. rocznicę upadku komunistycznej dyktatury w Europie Środkowej i Wschodniej oraz upadku muru berlińskiego, co powinno stać się okazją do zwiększenia świadomości na temat przeszłości, jak również uznania roli demokratycznych inicjatyw obywatelskich, i zachętą do wzmocnienia poczucia wspólnoty i spójności,
M. mając na uwadze, że należy również pamiętać o tych, którzy aktywnie przeciwstawiali się totalitarnym rządom i powinni mieć swoje miejsce w świadomości Europejczyków jako bohaterowie epoki totalitaryzmu ze względu na ich zaangażowanie, wierność ideałom, honor i odwagę,
N. mając na uwadze, że z perspektywy ofiar nie jest istotne, który reżim pozbawił je wolności lub poddawał torturom czy mordował z jakiegokolwiek powodu,
1. wyraża szacunek dla wszystkich ofiar systemów totalitarnych i niedemokratycznych w Europie i składa hołd wszystkim, którzy walczyli przeciwko tyranii i uciskowi;
2. ponawia swoje oddanie idei pokojowej i dobrze prosperującej Europy stworzonej w oparciu o wartości takie jak poszanowanie ludzkiej godności, wolność, demokracja, równość, rządy prawa i przestrzeganie praw człowieka;
3. podkreśla znaczenie pielęgnowania pamięci o przeszłych wydarzeniach, ponieważ bez prawdy i pamięci nie można doprowadzić do pojednania; ponownie potwierdza swój wspólny sprzeciw wobec wszystkich rządów totalitarnych, niezależnie od ich podstaw ideologicznych;
4. przypomina, że ostatnie zbrodnie przeciwko ludzkości i akty ludobójstwa miały wciąż miejsce w Europie jeszcze w lipcu 1995 r. oraz że potrzebna jest nieustanna czujność w walce z niedemokratycznymi, ksenofobicznymi, autorytarnymi i totalitarnymi postawami i tendencjami;
5. podkreśla, że w celu podniesienia europejskiego poziomu świadomości zbrodni popełnionych w systemach totalitarnych i niedemokratycznych należy wspierać proces dokumentowania i zbierania świadectw burzliwej przeszłości Europy, jako że bez pamięci pojednanie nie jest możliwe;
6. wyraża ubolewanie, że 20 lat po upadku dyktatur komunistycznych w Europie Środkowej i Wschodniej w niektórych państwach członkowskich wciąż niesłusznie ograniczony jest dostęp do dokumentów istotnych dla poszczególnych osób lub potrzebnych do badań naukowych; wzywa, by we wszystkich państwach członkowskich faktycznie dążyć do otwarcia archiwów, w tym archiwów byłych wewnętrznych służb bezpieczeństwa, tajnej policji i agencji wywiadowczych, choć konieczne jest podjęcie kroków zapobiegających nadużyciom i wykorzystywaniu do celów politycznych;
7. stanowczo i jednoznacznie potępia wszelkie zbrodnie przeciwko ludzkości i nagminne łamanie praw człowieka dokonywane przez wszystkie reżimy totalitarne i autorytarne; składa ofiarom tych zbrodni i członkom ich rodzin wyrazy współczucia za doznane cierpienia, które rozumie i uznaje;
8. oświadcza, że oparty na pokoju i pojednaniu model integracji europejskiej został dobrowolnie wybrany przez narody Europy z myślą o wspólnej przyszłości oraz że na Unii Europejskiej spoczywa szczególna odpowiedzialność za szerzenie i obronę demokracji, poszanowania praw człowieka i rządów prawa, zarówno w Unii Europejskiej, jak i poza jej terenem;
9. wzywa Komisję i państwa członkowskie do czynienia dalszych wysiłków na rzecz wsparcia nauczania historii europejskiej, a także podkreślenia historycznego osiągnięcia, jakim jest integracja europejska, oraz ogromnego kontrastu między tragiczną przeszłością a pokojowym i demokratycznym porządkiem społecznym w dzisiejszej Unii Europejskiej;
10. uważa, że europejską integrację wzmocni właściwe pielęgnowanie pamięci historycznej, kompleksowa ponowna ocena europejskiej historii oraz ogólnoeuropejskie uznanie wszystkich historycznych aspektów nowoczesnej Europy;
11. w związku z tym wzywa Radę i Komisję do wspierania i obrony działalności organizacji pozarządowych, takich jak stowarzyszenie "Memoriał" działające w Federacji Rosyjskiej, które aktywnie angażują się w badanie i gromadzenie dokumentów dotyczących zbrodni popełnionych w okresie stalinizmu;
12. ponawia nieustające wsparcie na rzecz wzmocnionego międzynarodowego systemu sprawiedliwości;
13. wzywa do utworzenia Platformy europejskiej pamięci i sumienia, która zapewniłaby wsparcie dla tworzenia sieci i współpracy między krajowymi instytutami badawczymi specjalizującymi się w dziedzinie historii totalitaryzmu oraz dla stworzenia ogólnoeuropejskiego centrum/pomnika dokumentacji dla ofiar wszystkich reżimów totalitarnych;
14. wzywa do wzmocnienia istniejących odpowiednich instrumentów finansowych w celu zapewnienia wsparcia dla profesjonalnych badań historycznych dotyczących przedstawionych wyżej zagadnień;
15. wzywa do ustanowienia 23 sierpnia ogólnoeuropejskim dniem pamięci ofiar wszystkich reżimów totalitarnych i autorytarnych oraz czczenia ich pamięci w godny i bezstronny sposób;
16. wyraża przekonanie, że ostatecznym celem ujawniania i oceny zbrodni popełnionych przez komunistyczne reżimy totalitarne jest pojednanie, które można osiągnąć dzięki przyznaniu się do odpowiedzialności, prosząc o przebaczenie i wspierając odnowę moralną;
17. zobowiązuje przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, parlamentom państw członkowskich, rządom i parlamentom krajów kandydujących, rządom i parlamentom krajów stowarzyszonych z Unią Europejską oraz rządom i parlamentom członków Rady Europy.
______
(1) Dz.U. L 328 z 6.12.2008, s. 55.
(2) Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0439.
(3) Dz.U. C 92 E z 20.4.2006, s. 392.
(4) Teksty przyjęte, P6_TA(2008)0523.
(5) Teksty przyjęte, P6_TA(2009)0028.