Strategia na rzecz rybołówstwa w regionie Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego (2012/2261(INI)).

A.

mając na uwadze, że siedem państw ma dostęp do Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego 11 , w tym cztery państwa członkowskie (Włochy, Grecja, Chorwacja i Słowenia), jedno państwo kandydujące (Czarnogóra) i dwa potencjalne kraje kandydujące (Albania oraz Bośnia i Hercegowina);

B.

mając na uwadze, że aby można było poczynić uzgodnienia w sprawie wspólnego zarządzania działalnością połowową i zapewnić zrównoważoną eksploatację zasobów rybnych, konieczna jest współpraca transgraniczna;

C.

mając na uwadze, że pomimo iż niektóre kraje leżące nad Morzem Adriatyckim utworzyły specjalne obszary, znaczną część basenu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego nadal stanowią wody międzynarodowe;

D.

mając na uwadze, że Parlament w swojej niedawnej rezolucji w sprawie rozwoju unijnych strategii makroregionalnych podkreślił, że adriatycko-jońska strategia makroregionalna jest ważnym elementem starań podejmowanych na rzecz pojednania krajów Bałkanów Zachodnich i może wspomóc te kraje w dążeniu do członkostwa w UE, umożliwiając w ten sposób prowadzenie całościowej polityki na rzecz całego basenu Morza Śródziemnego;

E.

mając na uwadze, że państwa sygnatariusze deklaracji z Ankony zwróciły się do Komisji o opracowanie strategii makroregionalnej na rzecz regionu Morza Adriatyckiego i Jońskiego na wzór strategii makroregionalnych już zaproponowanych przez nią dla regionu Morza Bałtyckiego (2009 r.), dla regionu Dunaju (2010 r.) i na rzecz obszaru Oceanu Atlantyckiego (2011 r.) 12 ;

F.

mając na uwadze, że Rada Europejska w swojej rezolucji z dni 23-24 czerwca 2011 r. wezwała państwa członkowskie "do kontynuowania we współpracy z Komisją prac nad ewentualnymi przyszłymi strategiami makroregionalnymi, w szczególności na rzecz regionu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego";

G.

mając na uwadze, że w jednej ze swoich ostatnich opinii Komitet Regionów wezwał Parlament do udzielenia wsparcia w tworzeniu strategii UE na rzecz makroregionu adriatycko-jońskiego uwzględniającej wielkie wyzwania, przed którymi stoi ten basen, w szczególności w sektorze rybołówstwa i akwakultury;

H.

mając na uwadze, że rybołówstwo jest tradycyjnie ważnym sektorem dla większości regionów leżących nad Morzem Adriatyckim i Morzem Jońskim i że zarządzaniem działalnością połowową na tym obszarze zajmuje się obecnie Generalna Komisja Rybołówstwa Morza Śródziemnego (GFCM) i Międzynarodowa Komisja ds. Ochrony Tuńczyka Atlantyckiego (ICCAT);

I.

mając na uwadze, że z punktu widzenia geofizycznego basen Morza Adriatyckiego, a zwłaszcza jego część północna, charakteryzuje się głównie płytkim i piaszczystym dnem morskim, osiągającym duże głębokości jedynie w odległości wielu mil od wybrzeża oraz że ukształtowanie basenu Morza Jońskiego ma podobne cechy, jak ukształtowanie pozostałych części zdecydowanie głębszego basenu Morza Śródziemnego, w szczególności w GSA 18 i GSA 19 (podobszary geograficzne GFCM), które osiągają głębokość 2 000 metrów;

J.

mając na uwadze, że połowy w basenie Morza Adriatyckiego i Jońskiego mają charakter wielogatunkowy, a działalność połowowa odbywa się przy zastosowaniu różnych narzędzi, od tradycyjnego łodziowego rybołówstwa przybrzeżnego na małą skalę po połowy z zastosowaniem dennych włoków rozprzowych, od połowów włokami pelagicznymi po połowy rekreacyjne;

K.

mając na uwadze, że Morze Adriatyckie jest obszarem, na którym występuje wiele endemicznych gatunków ryb; mając na uwadze jednak, że zwiększenie nakładu połowowego i/lub poziomu zanieczyszczenia środowiska doprowadziło do poważnych problemów dla zasobów rybnych i ogólnie dla sektora rybołówstwa, zwłaszcza na włoskim wybrzeżu południowej części Morza Adriatyckiego;

L.

mając ponadto na uwadze, że w ostatnich latach również w basenie Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego nastąpił znaczący rozwój sektora akwakultury, pomimo poważnych ograniczeń środowiskowych i przestrzennych, jakim region ten musi stawić czoła oraz pomimo faktu, że nie na wszystkich obszarach możliwe jest zakładanie hodowli offshore, oraz/lub że takie obiekty nie zawsze są zgodne z innymi rodzajami działalności;

M.

mając na uwadze, że podjęto już kilka cennych inicjatyw w zakresie współpracy regionalnej w celu promowania współpracy naukowej na rzecz odpowiedzialnego rybołówstwa na Morzu Adriatyckim, takich jak Adriamed 13 ;

N.

mając na uwadze, że w wielu państwach członkowskich UE brakuje szczegółowego planu zagospodarowania przestrzennego na szczeblu krajowym lub regionalnym, który regulowałby tworzenie infrastruktury w rejonach przybrzeżnych i morskich i który w przejrzysty sposób określałby obszary, na których można prowadzić działalność w sektorze akwakultury, co pozwoliłoby uniknąć łatwo przewidywalnych konfliktów interesów z innymi sektorami gospodarki, takimi jak turystyka, rolnictwo czy połowy przybrzeżne;

O.

mając na uwadze istnienie sieci morskich i przybrzeżnych obszarów chronionych Morza Adriatyckiego (AdriaPAN), będącej inicjatywą na rzecz poprawy skuteczności zarządzania i zdolności projektowania w odniesieniu do tych obszarów na zasadach partnerskich;

P.

mając na uwadze, że opracowywaniu zintegrowanego podejścia do polityki morskiej na Morzu Adriatyckim i Morzu Jońskim musi towarzyszyć proces dialogu i partnerstwa ze wszystkimi państwami nadbrzeżnymi z uwagi na transgraniczny charakter działań na morzu i współdzielone zasoby;

Aspekty ogólne

1.

zwraca uwagę, że wraz z wejściem w życie Traktatu z Lizbony Parlament stał się pełnoprawnym współustawodawcą odnośnie do sektora rybołówstwa i akwakultury i zamierza w pełni odgrywać swoją rolę w tworzeniu wytycznych dla rybołówstwa na szczeblu UE, jak również na poziomie regionalnym i transregionalnym;

2.

jest przekonany, że w strategii dotyczącej Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego należy w szczególności odnieść się do zrównoważonego rozwoju i wzrostu sektora rybołówstwa i akwakultury, w tym zwiększania zatrudnienia;

3.

jest przekonany, że w ramach strategii dotyczącej Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego powinno się dążyć do zachowania i ochrony środowiska,

4.

gratuluje Komisji przyjęcia komunikatu z dnia 3 grudnia 2012 r. stanowiącego ważną podstawę do przyjęcia ram prawnych pełniących rolę katalizatora dla zacieśnienia współpracy między krajami i regionami leżącymi nad Morzem Adriatyckim i Morzem Jońskim na rzecz odpowiedzialnych i ekonomicznie opłacalnych dla społeczności przybrzeżnych połowów;

5.

jest przekonany w tym kontekście, że zintegrowana polityka morska powinna odgrywać kluczową rolę w opracowywaniu długoterminowej polityki strategicznej dotyczącej Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego, mającej na celu zrównoważony rozwój mórz i obszarów morskich oraz zachowanie ekosystemów morskich dla przyszłych pokoleń;

6.

jest ponadto przekonany, że planowanie przestrzenne obszarów morskich - jako otwarty proces analizy oraz planowania przestrzennego i czasowego rozłożenia składników działalności człowieka na obszarze Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego, w szczególności na północy Morza Adriatyckiego - jest kluczowe dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju sektora rybołówstwa w przyszłości w odniesieniu do innych powiązanych działań;

7.

potwierdza swoje zaangażowanie na rzecz wdrożenia strategii makroregionalnej dla tego ważnego basenu morskiego w celu stawienia czoła wspólnym wyzwaniom i problemom, z jakimi borykają się obywatele z odnośnych regionów przybrzeżnych, oraz wspierania rozwoju gospodarczego i integracji europejskiej tych regionów;

8.

uważa, że wszystkie programy i instrumenty finansowe UE 14 dotyczące regionów basenu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego, w tym Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA), muszą być wzajemnie zgodne i należy z nich korzystać w możliwie najbardziej efektywny sposób, tak aby stanowiły one rzeczywistą wartość dodaną dla rybaków i podmiotów działających w branży połowowej;

9.

jest zdecydowanie przekonany, że każdy wysiłek podjęty na rzecz odpowiedzialnego i zrównoważonego rybołówstwa wewnątrz basenu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego może służyć jako katalizator dla rozwoju obszarów przybrzeżnych i wiejskich w zainteresowanych krajach i przyczynić się do rozwoju dodatkowej działalności produkcyjnej, takiej jak połowy turystyczne, wykonywane przez zawodowych rybaków i polegające na zabieraniu na pokład statków rybackich osób w celach turystycznorekreacyjnych lub naukowych, w całkowitej zgodności z zasadami zrównoważonego rybołówstwa, które odbywa się przy pełnym poszanowaniu ekologii i różnorodności biologicznej basenu;

10.

uważa, że konwencja barcelońska i ustanowiony w jej ramach Protokół dotyczący zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną, który wszedł w życie w marcu 2011 r., może służyć jako model obowiązkowego stosowania zintegrowanej polityki przez państwa członkowskie leżące nad Morzem Adriatyckim i Morzem Jońskim;

11.

uważa, że dostępne informacje dotyczące zasobów rybnych w basenie Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego, ich przemieszczeń i rozmieszczenia, jak również rybołówstwa rekreacyjnego, nie są wystarczające, wzywa w związku z tym właściwe organy i instytuty badawcze do podjęcia niezwłocznych działań w celu wypełnienia istniejących luk;

12.

wzywa Komisję do zintensyfikowania promocji programów badawczych związanych ze środowiskiem morskim i rybołówstwem oraz do wspierania stosowania i upowszechnienia wyników takich badań;

13.

uważa, że skuteczne systemy współpracy w dziedzinie handlowej pomiędzy organami administracyjnymi z różnych regionów 15 można uznać za przykłady "najlepszych praktyk" do stosowania w innych regionach, tak aby zapewnić lepszą identyfikowalność, rentowność i wprowadzanie do obrotu produktów rybołówstwa i akwakultury, w szczególności produktów lokalnych;

14.

wspiera udział wszystkich zainteresowanych stron na rzecz rozwoju zrównoważonego i produktywnego sektora rybołówstwa w tym regionie;

15.

uważa, że dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju sektora rybołówstwa i akwakultury w całym basenie Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego, jak również dla zwiększenia zatrudnienia wśród społeczności przybrzeżnych, zasadnicze znaczenie ma uznanie kluczowej roli pracy kobiet w sektorze rybołówstwa, promowanie ich kwalifikacji zawodowych oraz ich włączenia w skład przybrzeżnych grup działania i organizacji producentów;

16.

apeluje o ustanowienie zachęt, które przyciągnęłyby młodych ludzi do sektora rybołówstwa i akwakultury w tym regionie i które zachęciłyby ich do zaangażowania się tego rodzaju działalność;

17.

zauważa, że Parlament już w przeszłości zwrócił uwagę na potrzebę prostszego, bardziej spójnego i przejrzystego ustawodawstwa w dziedzinie akwakultury, pozwalającego na wyeliminowanie przeszkód, które dotychczas uniemożliwiały rozwój pełnego potencjału sektora akwakultury w UE, i że potrzebne są w tym zakresie jasne i niesprzeczne przepisy na szczeblu UE i krajowym, a także wyraźnie określone przez państwa członkowskie"morskie plany urbanistyczne", zgodne z niedawno przyjętymi przez GFCM wytycznymi 16 ;

18.

przypomina, że ukierunkowany rozwój sektora akwakultury mógłby zapewnić regionom przybrzeżnym basenu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego, w wysokim stopniu zależnym od letniego ruchu turystycznego, miejsca pracy nie podlegające wahaniom sezonowym, a zatem w sposób znaczący przyczynić się do zatrudnienia w tych regionach;

19.

podkreśla, że rozszerzenie działalności w zakresie akwakultury nie może zagrozić osiągnięciu dobrego stanu środowiska zgodnie z dyrektywą 2008/56/WE i powinno przebiegać w sposób w pełni zgodny z obowiązującym ustawodawstwem środowiskowym Unii;

20.

przypomina, że ochrona zasobów rybnych i środowiska morskiego przed zanieczyszczeniami, przeławianiem i/lub nielegalnymi połowami jest możliwa jedynie poprzez stworzenie zintegrowanej sieci systemów informowania i nadzoru działalności morskiej, w ścisłej współpracy z zainteresowanymi państwami i regionami przybrzeżnymi;

Uwagi szczegółowe

21.

wzywa państwa nadbrzeżne basenu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego do wspólnego opracowania ogólnego opisu szczególnych cech geomorfologicznych i batymetrycznych tego regionu, występowania i rozmieszczenia poszczególnych gatunków morskich i rozmaitych technik połowów, w celu uzyskania całościowego obrazu, który służyłby jako podstawa lepszego zarządzania działalnością połowową oraz pomoc we wzmocnieniu działalności połowowej w ramach wszelkich przyszłych strategii makroregionalnych;

22.

wzywa zatem Komisję do przyjęcia w możliwie jak najkrótszym czasie i nie później niż do 2013 r. odnośnego planu działania w celu konkretnego zastosowania morskiej strategii makroregionalnej w odniesieniu do Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego oraz zauważa, że sektor rybołówstwa powinien być jednym z priorytetów w ramach tej strategii, przy uwzględnieniu specyfiki ukształtowania geofizycznego i połączeniu tego planu działania z polityką regionalną, ze zintegrowaną polityką morską Unii oraz z instrumentem "Łącząc Europę", aby zmaksymalizować efekt dźwigni odnośnego planu.

23.

wzywa Komisję do przedstawienia w możliwie jak najkrótszym czasie wniosku w sprawie rozporządzenia określającego wspólne środki techniczne dla rybołówstwa w basenie Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego, dopuszczalny nakład połowowy, okresy połowów, narzędzia dozwolone do połowów oraz inne odpowiednie środki zarządzania;

24.

wyraża ubolewanie, że państwa członkowskie nie wykorzystały w większym stopniu tych indywidualnych planów zarządzania, które pozwalają na uchylenie określonych przepisów ogólnych w celu dostosowania ich do szczególnych warunków; wyraża przekonanie, że w znacznym stopniu ułatwiłoby to zarządzanie na poziomie lokalnym i dostarczyłoby cennych danych na temat sytuacji w różnych regionach, umożliwiając wprowadzenie odpowiednich zmian; w związku z tym apeluje do nadbrzeżnych państw członkowskich o konstruktywną współpracę między sobą i z Komisją na rzecz aktualizacji i ciągłego dostosowywania środków zarządzania działalnością połowową;

25.

wzywa Komisję do nawiązania stałego dialogu z państwami trzecimi basenu Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego dążącego do zawarcia specjalnych umów dwustronnych lub wielostronnych mających na celu dalszą harmonizację i normalizację przepisów dotyczących zarządzania połowami w celu osiągnięcia celów wspólnej polityki rybołówstwa UE na Morzu Śródziemnym i przy pełnym wykorzystaniu ram współpracy zapewnianych przez międzynarodowe i regionalne organizacje ds. rybołówstwa; zauważa, że strategia dotycząca Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego może wyłącznie stanowić wartość dodaną, jeśli uwzględni się wszystkie państwa, zarówno należące do UE jak i spoza UE, leżące nad ich brzegami;

26.

wzywa Komisję do promowania celów WPRyb, w szczególności celu, jakim jest osiągnięcie poziomu przekraczającego maksymalny podtrzymywalny połów w odniesieniu do wszystkich stad ryb najpóźniej do 2020 r., i do zachęcania do stosowania podejścia ekosystemowego wobec państw spoza UE;

27.

wzywa Komisję, aby wraz z krajami przybrzeżnymi zwiększyła wymianę najlepszych praktyk w zakresie ochrony oraz aby wspierała tworzenie morskich obszarów chronionych mających na celu odbudowę najbardziej zagrożonych gatunków;

28.

wzywa Komisję do promowania celów dyrektywy ramowej w sprawie strategii morskiej w odniesieniu do państw spoza UE położonych nad Morzem Adriatyckim i Morzem Jońskim, a mianowicie do osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu środowiska morskiego najpóźniej do 2020 r.;

29.

wzywa w związku z tym Komisję do zachęcania państw członkowskich leżących nad Morzem Adriatyckim i Morzem Jońskim do opracowywania i wdrażania strategii morskich opartych na podejściu ekosystemowym i zapewniających włączenie problematyki ochrony środowiska do różnych strategii politycznych, które mają wpływ na środowisko morskie, z uwzględnieniem transgranicznego wpływu sąsiednich państw trzecich na jakość wód morskich;

30.

przypomina, że zarówno w przyszłym Europejskim Funduszu Morskim i Rybackim (EFMR) - poprzez projekty mające na celu gromadzenie danych - jak i w ramach różnych unijnych programów badawczych przewidziane jest finansowanie projektów, których celem jest pogłębianie wiedzy na temat środowiska morskiego, w tym gatunków wodnych, oraz zwiększenie innowacyjności i stosowanie lepszych praktyk w działalności połowowej; wzywa zatem państwa członkowskie do przedstawiania projektów w tym zakresie oraz wyraża przekonanie, że wcześniejsza współpraca różnych krajów nadbrzeżnych - zarówno państw członkowskich, jak i krajów spoza UE - może stać się źródłem wyjątkowo cennych inicjatyw, z których, dzięki projektom państw członkowskich, będzie mógł skorzystać cały basen Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego;

31.

wzywa Komisję do oceny możliwości utworzenia - w porozumieniu z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI) oraz w oparciu o doświadczenia zdobyte w ramach FEMIP 17 - specjalnej linii budżetowej na rzecz realizacji środków i celów ustanowionych w tej strategii, tak aby uniknąć dodatkowych komplikacji związanych z przyjęciem nowych instrumentów budżetowych; wzywa także Komisję do oceny możliwości skorzystania z pożyczek obligacyjnych oraz partnerstwa publiczno-prywatnego jako preferowanych narzędzi finansowania;

32.

wzywa Komisję, aby zaproponowała powołanie, wewnątrz już istniejącego Komitetu ds. Oceny Ryzyka ds. Morza Śródziemnego, specjalnych organów doradczych, zarówno dla Morza Adriatyckiego jak i Morza Jońskiego, w oparciu o pozytywne doświadczenia "dzielnic morskich" utworzonych na terytorialnych wodach włoskich 18 (jak na przykład Północnoadriatycki obszar połowowy utworzony w 2012 r. w celu współdzielonego i skoordynowanego zarządzania sektorem rybołówstwa na północnym Adriatyku na szczeblu politycznym, gospodarczym, społecznym i środowiskowym);

33.

wzywa Komisję, aby do przyszłego wniosku ustawodawczego w sprawie planowania przestrzennego obszarów morskich dołączyła przepisy zobowiązujące państwa członkowskie do sporządzenia wykazów obowiązujących na ich terytoriach przepisów w zakresie ochrony środowiska i turystyki, oraz - w przypadku obszarów nieobjętych ograniczeniami - przyjęła plany przestrzenne obszarów morskich i przybrzeżnych, w których określona będzie dopuszczalność i kompatybilność zajęcia tych obszarów i korzystania z nich, mające na celu ułatwienie dostępu do obszarów odpowiednich do zakładania przedsiębiorstw w sektorze akwakultury;

34.

wzywa Komisję do sporządzenia konkretnego planu prac na rzecz Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego określającego przyszłe cele dotyczące tego regionu, jak to ma obecnie miejsce w przypadku Morza Śródziemnego (projekt IMP-MED); podkreśla, że niniejszy plan prac należy uważać za projekt kwalifikujący się do uzyskania finansowania w ramach EFMR;

35.

wzywa Komisję do stworzenia zestawu sankcji w celu zapewnienia możliwości nakładania sankcji na państwa członkowskie, które nie wywiązują się ze swoich obowiązków dotyczących gromadzenia danych i ich przekazywania lub nie są w stanie rozwiązać problemu nielegalnych, nieraportowanych i nieuregulowanych połowów (NNN) na swoich wodach lub połowów NNN prowadzonych przez swoją flotę rybacką;

o

o o

36.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

Strategia na rzecz rybołówstwa w regionie Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego (2012/2261(INI)).

Dz.U.UE.C.2016.93.31

Strategia na rzecz rybołówstwa w regionie Morza Adriatyckiego i Morza Jońskiego