Sprawy połączone C-295/04 - C-298/04: Vincenzo Manfredi v. Lloyd Adriatico Assicurazioni SpA, Antonio Cannito v. Fondiaria Sai SpA i Nicolo Tricarico, Pasqualina Murgolo v. Assitalia SpA (orzeczenie wstępne).
Dz.U.UE.C.2006.224.3
Akt nienormatywny(Sprawy połączone od C-295/04 do C-298/04)(1)
(Artykuł 81 WE - Konkurencja - Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki - Szkody spowodowane przez pojazdy samochodowe, statki i motorowery - Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej - Podwyżka składek - Wpływ na handel między państwami członkowskimi - Prawo osób trzecich do żądania naprawienia poniesionej szkody - Właściwy sąd krajowy - Termin przedawnienia - Odszkodowania mające charakter sankcji)
(2006/C 224/05)
Język postępowania: włoski
(Dz.U.UE C z dnia 16 września 2006 r.)
Sąd krajowy
Giudice di pace di Bitonto
Strony w postępowaniu przed sądem krajowym
Strona skarżąca: Vincenzo Manfredi (C-295/04), Antonio Cannito (C-296/04), Nicolò Tricarico (C-297/04), Pascualina Murgolo (C-298/04)
Strona pozwana: Lloyd Adriatico Assicurazioni SpA , Fondiaria Sai SpA, Assiatlia SpA
Przedmiot
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym - Giudice di pace di Bitonto - Wykładnia art. 81 WE - Uzgodniona praktyka towarzystw ubezpieczeniowych z siedzibą we Włoszech dotycząca umów ubezpieczenia samochodów i motorowerów - Wymiana informacji w celu umożliwienia podwyżki składek ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, która nie była uzasadniona warunkami rynkowymi
Sentencja
1) Porozumienie lub uzgodniona praktyka - takie jak będące przedmiotem sporu w postępowaniu przed sądem krajowym - towarzystw ubezpieczeniowych, polegające na wzajemnej wymianie informacji mogących pozwolić na nieuzasadnioną warunkami rynkowymi podwyżkę składek obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dotyczącego szkód spowodowanych przez pojazdy samochodowe, statki i motorowery, które stanowią naruszenie przepisów krajowych w sprawie ochrony konkurencji, mogą również stanowić naruszenie art. 81 WE, jeżeli mając na uwadze cechy rozpatrywanego rynku krajowego, istnieje wystarczający stopień prawdopodobieństwa, że dane porozumienie lub uzgodniona praktyka mogą wywrzeć wpływ bezpośredni lub pośredni, rzeczywisty lub potencjalny na sprzedaż polis tego ubezpieczenia w zainteresowanym państwie członkowskim przez podmioty z siedzibą w innych państwach członkowskich i że ten wpływ nie jest nieznaczny.
2) Artykuł 81 WE należy interpretować w ten sposób, że każda osoba jest uprawniona powoływać się na nieważność porozumienia lub praktyki zakazanych przez ten artykuł, i w przypadku gdy między takim porozumieniem lub taką praktyką a poniesioną szkodą istnieje związek przyczynowo-skutkowy, żądać naprawienia tej szkody.
W braku właściwych uregulowań wspólnotowych do wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego należy ustalenie zasad wykonywania tego prawa, w tym zasad dotyczących stosowania pojęcia "związek przyczynowo-skutkowy", przy czym przestrzegane muszą być zasady równoważności i skuteczności.
3) W braku właściwych uregulowań wspólnotowych do wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego należy wyznaczenie sądów właściwych do rozpoznawania skarg o odszkodowanie z powodu naruszenia wspólnotowych przepisów dotyczących konkurencji i ustalenie zasad proceduralnych dotyczących tych skarg, przy czym dane przepisy nie mogą być mniej korzystne od przepisów dotyczących skarg o odszkodowanie z powodu naruszenia krajowych przepisów dotyczących konkurencji, jak również te przepisy krajowe nie mogą czynić praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym wykonania prawa do żądania naprawienia szkody spowodowanej przez porozumienie lub praktykę zakazane przez art. 81 WE.
4) W braku właściwych uregulowań wspólnotowych do wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego należy ustalenie terminu przedawnienia do żądania naprawienia szkody spowodowanej przez porozumienie lub praktykę zakazane przez art. 81 WE, przy czym muszą być przestrzegane zasady równoważności i skuteczności.
W tym względzie na sądzie krajowym spoczywa obowiązek sprawdzenia, czy przepis krajowy, na podstawie którego termin przedawnienia do żądania naprawienia szkody spowodowanej przez porozumienie lub praktykę zakazane przez art. 81 WE biegnie od dnia, w którym to porozumienie lub ta zakazana praktyka zostały wprowadzone w życie, w szczególności jeśli ten przepis krajowy przewiduje także krótki termin przedawnienia i że bieg przedawnienia nie może ulec zawieszeniu, czyni praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym wykonanie prawa do żądania naprawienia poniesionej szkody.
5) W braku właściwych uregulowań wspólnotowych do wewnętrznego porządku krajowego każdego państwa członkowskiego należy ustalenie kryteriów pozwalających na określenie zakresu naprawienia szkody spowodowanej przez porozumienie lub praktykę zakazane przez art. 81 WE, przy czym przestrzegane muszą być zasady równoważności i skuteczności.
Zatem zgodnie z zasadą równoważności, jeżeli szczególne odszkodowanie, takie jak odszkodowanie przykładowe lub odszkodowanie o charakterze sankcji, mogą zostać przyznane w ramach skarg krajowych porównywalnych ze skargami opartymi na przepisach wspólnotowych dotyczących konkurencji, możliwość przyznania takiego odszkodowania musi również istnieć w ramach tych ostatnich skarg. Niemniej prawo wspólnotowe nie stoi na przeszkodzie temu, by sądy krajowe czuwały nad tym, żeby ochrona praw zagwarantowanych przez wspólnotowy porządek prawny nie prowadziła do bezpodstawnego wzbogacenia osób, którym te prawa przysługują.
Z zasady skuteczności i prawa każdej osoby do żądania naprawienia szkody spowodowanej przez umowę lub zachowanie mogące ograniczyć lub zakłócić konkurencję wynika zaś, że osoby, które poniosły szkodę, muszą móc żądać naprawienia nie tylko rzeczywistej szkody (damnum emergens), lecz także utraconych korzyści (lucrum cessans) oraz zapłaty odsetek.
______
(1) Dz.U. C 251 z dnia 9.10.2004.