Sprawozdanie specjalne nr 4/2006 dotyczące projektów inwestycyjnych Phare w Bułgarii i Rumunii, wraz z odpowiedziami Komisji.
Dz.U.UE.C.2006.174.1
Akt nienormatywnydotyczące projektów inwestycyjnych Phare w Bułgarii i Rumunii, wraz z odpowiedziami Komisji
(zgodnie z art. 248 ust. 4 akapit drugi Traktatu WE)
(2006/C 174/01)
(Dz.U.UE C z dnia 26 lipca 2006 r.)
WYKAZ SKRÓTÓW |
Acquis communautaire Całość prawodawstwa UE ujętego w traktatach, prawodawstwie wtórnym oraz politykach Unii, jak również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości |
ASNS Sieciowy System Statystyki Rolnej (Agricultural Statistical Network System) |
BPPF Bułgarski Fundusz Poprywatyzacyjny (Bulgarian Post Privatisation Fund) |
CDMS System Zarządzania Sprawami i Dokumentami (Case and Document Management System) |
EBOiR Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju |
MŚP małe i średnie przedsiębiorstwa |
Phare Program Phare jest obecnie głównym narzędziem UE w zakresie współpracy finansowej i technicznej z krajami kandydującymi Europy Środkowej i Wschodniej. Został utworzony w 1989 r. i pierwotnie skierowany był jedynie do dwóch krajów: Polski i Węgier |
UIS Ujednolicony System Archiwizowania Informacji (Unified Information Filing System) |
STRESZCZENIE
I. Program Phare zapewnia wsparcie finansowe dla krajów Europy Środkowej i Wschodniej ubiegającym się o wstąpienie do Unii Europejskiej. Komisja dzieli zarządzanie programem Phare z władzami krajowymi. Ogólna odpowiedzialność za zarządzanie programem spoczywa na Komisji. Kraje beneficjenci ponoszą podstawową odpowiedzialność za rozpoczynanie i realizację projektów (patrz: pkt 8-10).
II. Celem kontroli Trybunału była ocena wyników osiągniętych w realizowanych przy wsparciu Phare projektach inwestycyjnych w Bułgarii i Rumunii. Wnioski oparte są na badaniu próby projektów finansowanych w ramach programów krajowych Phare na rok 2000. Ostateczne płatności z tytułu tych programów zrealizowano w 2005 r. (patrz: pkt 12-14).
III. Skontrolowane programy odpowiadały zasadniczo ogólnym celom inwestycyjnym Phare, obejmującym udzielenie wsparcia w dostosowaniu do standardów i norm UE oraz w ramach programów z zakresu spójności gospodarczej i społecznej (patrz: pkt 15-16). Trybunał uzyskał również zapewnienie co do tego, iż, zasadniczo, projekty realizowane były zgodnie z warunkami umów na dostawy i roboty (patrz: pkt 17-18).
IV. W przypadku ponad połowy zbadanych projektów inwestycyjnych środki trwałe były jedynie częściowo, bądź nie były w ogóle wykorzystywane do zamierzonych celów. Występowały opóźnienia w osiąganych produktach i rezultatach, sięgające niekiedy do dwóch lat. Te niedociągnięcia spowodowane były ciągłym brakiem zarówno zdolności administracyjnych, jak i środków krajowych. Zjawisko to unaocznia potrzebę, by władze krajowe podjęły dalsze znaczne starania zmierzające do sfinalizowania projektów i osiągnięcia leżących u ich podstaw celów (patrz: pkt 19-42).
V. Wsparcie Phare dla dwóch projektów prowadzonych przez międzynarodowe instytucje finansowe było problematyczne. W Bułgarii Fundusz Poprywatyzacyjny odznaczał się brakiem wydajności i skuteczności (niski poziom inwestycji w akcje przy wysokich kosztach zarządu), podczas gdy w Rumunii wkład Phare nie zapewnił wyraźnej wartości dodanej przy tworzeniu lepszych ram prawnych na rynku elektryczności (patrz: pkt 32-36 oraz pkt 37-38).
VI. Techniczna żywotność dóbr inwestycyjnych nie jest zapewniona, a ich trwałość jest zagrożona. W odniesieniu do wspieranych parków przemysłowych i inkubatorów przedsiębiorczości, osiągnięcie pożądanej żywotności ekonomicznej wciąż wymaga rozwiązania wielu problemów zarządczych (patrz: pkt 43-56).
VII. Komisja odpowiada w szczególności za rozwój polityki Phare, a także programowanie i nadzorowanie pomocy udzielanej w ramach Phare. Chociaż Komisja skutecznie sprawdza projekty przed przyznaniem finansowania (kontrola ex ante), Trybunał krytycznie ocenia ogólny sposób, w jaki Komisja zarządzała projektami inwestycyjnymi w trzech konkretnych obszarach. Według Trybunału Komisja:
– przeceniła zdolności zarządcze władz publicznych w Bułgarii i Rumunii i często uzgadniała z nimi nadmiernie ambitne cele i terminy,
– zlekceważyła zasadę trwałości i współfinansowania,
– w niewystarczającym stopniu wzięła pod uwagę spodziewaną wartość dodaną oraz efekt katalityczny środków z Phare w działaniach prowadzonych przez międzynarodowe instytucje finansowe.
Komisja powinna zatem przedsięwziąć środki zmierzające do poprawy jakości zarządzania w tych trzech obszarach (patrz: pkt 57-61).
WSTĘP
Ogólny cel Phare
Programowanie i wdrożenie Phare
Finansowe znaczenie wsparcia inwestycyjnego w programach krajowych
ZAKRES KONTROLI I PODEJŚCIE KONTROLNE
– czy projekty były zgodne z ogólnymi celami Phare?
– czy projekty zostały zrealizowane?
– czy projekty funkcjonowały zgodnie z zamierzeniami?
– czy projekty miały trwały charakter?
Schemat przedstawia zagadnienia, którym w głównej mierze poświęcona była przeprowadzona przez Trybunał kontrola.
Notka Wydawnictwa Prawniczego "Lex"
Grafiki zostały zamieszczone wyłącznie w Internecie. Obejrzenie grafik podczas pracy z programem Lex wymaga dostępu do Internetu.
..................................................
UWAGI
Projekty były zgodne z ogólnymi celami Phare
a) ram prawnych potrzebnych do zapewnienia zgodności z acquis communautaire(5);
b) spójności gospodarczej i społecznej poprzez działania analogiczne do tych wspieranych w państwach członkowskich poprzez fundusze strukturalne, włącznie z działaniami łagodzącymi efekty restrukturyzacji ważnych sektorów gospodarki.
Inwestycje zostały zrealizowane
Ramka 1 |
- System cyfrowej mobilnej komunikacji radiowej dostarczony straży granicznej w Bułgarii (umowa na kwotę 6,0 mln euro). System działa w przygranicznym regionie Lyubimetz (graniczącym z Turcją), który - zdaniem Komisji - jest jednym z regionów Bułgarii najbardziej dotkniętych przestępczością transgraniczną i który stanowi jedną z głównych tras tranzytowych i kanałów nielegalnej imigracji. |
- Sprzęt wspomagający straż graniczną w Rumunii w zakresie mobilności (4,4 mln euro) i nadzoru (5,0 mln euro) na wschodniej granicy z Mołdawią i Ukrainą. |
- Sprzęt do prowadzenia monitoringu na obszarach dotkniętych zanieczyszczeniami przemysłowymi i objętych ochroną przed promieniowaniem (Bułgaria). |
- Infrastruktura potrzebna do poprawy zakwaterowania osób ubiegających się o azyl/uchodźców (Rumunia). |
- Sprzęt komputerowy dla Ministerstwa Rolnictwa i Leśnictwa (Bułgaria). |
- Baza danych więźniów na potrzeby systemu więziennictwa (Rumunia). |
Ponad połowa projektów w czasie kontroli nie spełniała oczekiwań
Wzmocnienie prokuratury w Bułgarii
Wzmocnienie rumuńskiego systemu sądownictwa i więziennictwa
Inwestycje w inkubatory małych i średnich przedsiębiorstw na podupadających terenach przemysłowych w Bułgarii
Ramka 2 |
Planowany projekt w Bułgarii, zatytułowany "Certyfikacja jakości MŚP" (z przyznanym budżetem w wysokości 4,8 mln euro), w końcu w ogólne nie został zrealizowany. Konkretnym celem tego projektu była poprawa konkurencyjności i zdolności eksportowych sektora wytwórczego. Kontrola ex ante (patrz: pkt 9) przeprowadzona przez przedstawicielstwo w Sofii działała wydajnie, odrzucając pierwsze zaproszenie do składania wniosków z powodu braku odpowiednich struktur i procedur wdrożeniowych dla programów dotacji w poszczególnych ministerstwach. Na końcu przedstawicielstwo nie zaaprobowało procesu przyznawania dotacji z powodu niespójności wydawanych przez bułgarskie instytucje ocen zgodności administracyjnej i kwalifikowalności kandydatów oraz nierównego traktowania przedsiębiorstw. Bułgarskie władze, ze swojej strony, zarzucały przedstawicielstwu niedostarczanie spójnych informacji o wspólnotowych ramach prawnych, jakie należało stosować. |
Lokalne i regionalne projekty infrastrukturalne w Rumunii
a) budowa mostu przez rzekę Prut, łączącego Rumunię z Mołdawią, została ukończona w grudniu 2004 r. (umowa o łącznej wartości 3,1 mln euro). Niestety, most nie może być użytkowany, ponieważ droga dojazdowa po mołdawskiej stronie nie została jeszcze wybudowana. Ponadto po obu stronach brakuje punktów kontroli granicznej;
b) budowa hali targów międzynarodowych w Konstancy (projekt o wartości 6,4 mln euro) została wstrzymana we wrześniu 2004 r., kiedy to rada miejska Konstancy wycofała wydane przez siebie pozwolenie na budowę, powołując się na niezgodności techniczne. Od tego czasu ciągłe i uzasadnione staranie rozmaitych zaangażowanych w projekt stron, zmierzające do przekonania rady do wydania nowego pozwolenia, nie przyniosły powodzenia. Pomimo iż poniesiono już realne koszty w wysokości około 3 mln euro, projekt jest poważnie zagrożony.
Bułgarski Fundusz Poprywatyzacyjny (BPPF)
a) zamiast zainwestować w 12-15 spółek, BPPF nabyło udziały jedynie w sześciu;
b) jedna z tych sześciu spółek - ta, w której fundusz, jak dotychczas, zainwestował najwięcej (4 mln euro) - zbankrutowała;
c) koszty zarządu zarządcy funduszu były nieproporcjonalnie wysokie: Koszty administracyjne funduszu w latach 1998-2002 pochłonęły 4,5 mln euro, podczas gdy całkowita kwota bezpośrednich inwestycji kapitałowych w sześciu spółkach po ich prywatyzacji wyniosła zaledwie 11,6 mln euro.
Liberalizacja sektora energetycznego w Rumunii
Statystyka rolna w Bułgarii
Azyl w Rumunii
W większości poddanych kontroli projektów nie zapewniono trwałości
Zagrożenia dla żywotności technicznej
a) w Bułgarii dostępność okularów noktowizyjnych była ograniczona, ponieważ ze 112 pierwotnie dostarczonych par 65 odesłano dostawcy do naprawy;
b) rumuńskie rejestry wskazują, że osiem sfinansowanych z Phare zbudowanych na zamówienie pojazdów do prowadzenia nadzoru (łączny koszt 2,1 mln euro) było niesprawnych przez jedną trzecią czasu od oddania ich do użytku w listopadzie 2003 r. Naprawa sprzętu do prowadzenia nadzoru musi być wykonywana za granicą, co wydłuża okresy niewykorzystywania sprzętu. Podobny poziom niewykorzystania dotyczy 25 pojazdów do prowadzenia nadzoru sfinansowanych ze środków krajowych. Uprzednie wykorzystanie pojazdów finansowanych ze środków krajowych w tych samych sektorach granicznych budzi wątpliwości co do dodatkowości pojazdów finansowanych z Phare. Karta projektowa nie wymienia pojazdów sfinansowanych ze środków krajowych w kontekście uzasadnienia zakupu sprzętu do prowadzenia nadzoru ze środków Phare(10);
c) według rumuńskiej straży granicznej dwie z rzecznych łodzi patrolowych (z których każda kosztowała 300 tys. euro) nie mogły być używane w delcie Dunaju podczas zimy, tj. w ciągu dwóch do trzech miesięcy w ciągu roku, z powodu zamarznięcia rzeki. Zgodnie ze specyfikacjami technicznymi eksploatacja łodzi miała być możliwa całą dobę, przy połamanym lodzie i w temperaturach od - 15 do 45 stopni.
Zagrożenia dla żywotności ekonomicznej
WNIOSKI I ZALECENIA
Zalecenie 1 |
Władze krajowe powinny podejmować dalsze poważne starania w celu ukończenia projektów i realizacji leżących u ich podstaw celów. |
Komisja powinna uważnie śledzić rozwój sytuacji, aby upewnić się, czy projekty zaczną w końcu funkcjonować zgodnie z zamierzeniami. Komisja powinna również przyczynić się do poprawy funkcjonowania komitetu monitorującego jako głównego systemu realizacji działań naprawczych w przypadku gorszych niż oczekiwane wyników. |
Zalecenie 2 |
Komisja powinna przyjąć bardziej realistyczne podejście w programowaniu wsparcia dla Bułgarii, Rumunii i nowych krajów kandydujących. Obejmuje to również poprawę oceny potrzeb, po to, by zapewnić komplementarność z innymi źródłami wsparcia inwestycyjnego. Kluczowym elementem jest udoskonalenie karty projektowej, która może w większym stopniu funkcjonować jako narzędzie ukierunkowania i monitoringu. Eksperci zewnętrzni zaproponowali już, aby instytucje zaangażowane w proces planowania systematycznie wdrażały funkcję kontroli jakości przy sporządzaniu dokumentów projektowych (12). |
Zalecenie 3 |
Komisja już na etapie programowania powinna określić środki potrzebne na utrzymanie i wymogi w zakresie współfinansowania, a także wprowadzić sformalizowaną procedurę weryfikacji przestrzegania tych zasad. Monitoring trwałości powinien obejmować monitoring realizacji celów ekonomicznych, takich jak liczba stworzonych miejsc pracy. |
Zalecenie 4 |
Komisja powinna lepiej analizować kwestie dodatkowości i katalityczności, w szczególności w projektach prowadzonych przez międzynarodowe instytucje finansowe i inne strony trzecie. |
Niniejsze sprawozdanie zostało przyjęte przez Trybunał Obrachunkowy w Luksemburgu na posiedzeniu w dniu 11 maja 2006 r.
W imieniu Trybunału Obrachunkowego | |
Hubert WEBER | |
Prezes |
______
(1) SEC(1999) 1596 wersja ostateczna: Wytyczne dotyczące wdrażania programu Phare w krajach kandydujących w latach 2000-2006 w zastosowaniu art. 8 rozporządzenia Rady (EWG) nr 3906/89, Bruksela, 13.10.1999. Wytyczne zostały zmodyfikowane we wrześniu 2002 r. oraz w grudniu 2003 r.
(2) Inwestycje oznaczają zazwyczaj budynki i wyposażenie, w przypadku których umowy na roboty i dostawy zawierane są przez władze krajowe. Rozwój instytucjonalny definiowany jest jako proces wspomagania krajów kandydujących w tworzeniu struktur, strategii, kadr i zdobywaniu umiejętności zarządczych potrzebnych do wzmocnienia ich potencjału gospodarczego, społecznego, ustawodawczego i administracyjnego. Głównym instrumentem jest twinning (patrz: sprawozdanie specjalne Trybunału nr 6/2003 na temat twinningu jako głównego instrumentu wspierania budowy instytucji w państwach kandydujących).
(3) Projekt w programie krajowym składa się zazwyczaj z wielu komponentów, z których wszystkie przyczyniają się do osiągnięcia tego samego celu.
(4) W ramach programu Phare sporządzanie corocznych ocen śródokresowych projektów powierzono konsorcjum.
(5) Całość prawodawstwa UE ujętego w traktatach, prawodawstwie wtórnym oraz politykach Unii, jak również orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.
(6) Celem pożyczek było dostarczenie sprzętu komputerowego większości placówek systemu sądownictwa na terenie kraju.
(7) Zgodnie z wytycznymi w zakresie wdrażania Phare wsparcie inwestycyjne "musi działać jak katalizator dla priorytetowych działań służących przystąpieniu, które bez takiego wsparcia nie zostałyby zrealizowane, lub zostałyby zrealizowane później".
(8) Zgodnie z wytycznymi w zakresie wdrażania Phare wsparcie inwestycyjne "nie powinno zastępować wsparcia udzielanego przez inne instytucje finansujące, w szczególności z sektora prywatnego lub międzynarodowych instytucji finansowych".
(9) Centrum w Galati dysponuje obiektami odpowiednimi do przyjęcia i zakwaterowania do 250 osób ubiegających się o azyl.
(10) Ryzyko potencjalnego nakładania się dużych inwestycji realizowanych obecnie ze środków krajowych z inwestycjami sfinansowanymi uprzednio przez Phare w zakresie administrowania obszarem nadgranicznym zostało wskazane w kompleksowym raporcie pokontrolnym dla Rumunii za rok 2005.
(11) Patrz: wskaźniki sformułowane jak szeroko zakrojone cele (np. "stworzenie i funkcjonowanie hurtowego rynku energii elektrycznej zgodnie z dyrektywą w sprawie jednolitego rynku energii elektrycznej" lub "spełnienie wymogów UE w zakresie zwalczania przestępczości zorganizowanej i korupcji").
(12) Od fazy przedakcesyjnej do przystąpienia, śródokresowa ocena wsparcia z Phare przydzielonego w latach 1999-2002 oraz zrealizowanego do listopada 2003 r., skonsolidowane sprawozdanie podsumowujące, marzec 2004 (opublikowane przez Komisję Europejską).
ZAŁĄCZNIKI
ZAŁĄCZNIK I
PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW Z PHARE NA PROGRAMY KRAJOWE
PRZYDZIAŁ ŚRODKÓW Z PHARE NA PROGRAMY KRAJOWE
(w mln euro) | ||||||
Programy krajowe(1) | Bułgaria | Rumunia | ||||
Inwestycje | Rozwój instytucjonalny | Łącznie | Inwestycje | Rozwój instytucjonalny | Łącznie | |
2000 | 34,625 | 31,095 | 65,720 | 146,595 | 68,425 | 215,020 |
2001 | 44,588 | 38,235 | 82,823 | 120,920 | 127,970 | 248,890 |
2002 | 54,112 | 40,788 | 94,900 | 147,436 | 118,064 | 265,500 |
2003 | 47,476 | 47,424 | 94,900 | 168,365 | 97,135 | 265,500 |
2004 | 81,511 | 91,014 | 172,525 | 223,010 | 182,290 | 405,300 |
Ogółem | 262,312 | 248,556 | 510,868 | 806,326 | 593,884 | 1.400,210 |
W procentach | 51,3 % | 48,7 % | 100 % | 57,6 % | 42,4 % | 100,0 % |
(1) Programy krajowe realizowane są przez kilkuletni okres. | ||||||
Przykładowo bułgarski program krajowy na rok 2004 został uzgodniony we wrześniu 2004 r. z ogólnym terminem ukończenia projektów przypadającym na listopad 2007 r. |
ZAŁĄCZNIK II
Program krajowy na rok 2000 - Bułgaria
Program krajowy na rok 2000 - Bułgaria
(w mln euro) | ||||
Kod projektu | Cel i projekt (tytuł skrócony) | Łączne wsparcie z Phare | Rozwój instytucjonalny | Inwestycje |
Reforma gospodarcza | 5,500 | 4,000 | 1,500 | |
0002.01 | Wzmocnienie Ministerstwa Gospodarki | 2,000 | 2,000 | 0,000 |
0002.02 | Dalsze wsparcie dla Bułgarskiego Funduszu Poprywatyzacyjnego | 1,500 | 0,000 | 1,500 |
0002.03 | Restrukturyzacja kolei | 2,000 | 2,000 | 0,000 |
Przyjęcie acquis i wzmocnienie ram prawnych | 15,400 | 11,025 | 4,375 | |
0003.01 | Wzmocnienie ram prawnych w sektorze telekomunikacyjnym | 2,450 | 1,750 | 0,700 |
0003.02 | Ustanowienie systemu oceny zgodności | 3,000 | 2,325 | 0,675 |
0003.03 | Wdrożenie systemu zamówień publicznych | 1,300 | 1,000 | 0,300 |
0003.04 | Rozwój instytucjonalny urzędu regulacji rynku energetycznego | 1,100 | 1,000 | 0,100 |
0003.05 | Rozwój instytucjonalny Agencji ds. Wydajności Energetycznej | 2,200 | 1,600 | 0,600 |
0003.06 | Acquis w zakresie ochrony środowiska i rozwój instytucjonalny | 5,350 | 3,350 | 2,000 |
Spójność gospodarcza i społeczna | 15,000 | 1,080 | 13,920 | |
0004.01 | Certyfikacja jakości MŚP | 5,000 | 0,200 | 4,800 |
0004.02 | Inkubatory przedsiębiorczości dla MŚP | 3,000 | 0,320 | 2,680 |
0004.03 | Szkolenia zawodowe | 5,000 | 0,240 | 4,760 |
0004.04 | Renowacja placówek prowadzących szkolenia zawodowe | 2,000 | 0,320 | 1,680 |
Wzmacnianie praworządności oraz ochrony grup słabszych społecznie | 16,500 | 4,555 | 11,945 | |
0005.01 | Wzmocnienie prokuratury | 3,000 | 1,200 | 1,800 |
0005.02 | Wyposażenie straży granicznej na granicy z Turcją | 9,000 | 0,500 | 8,500 |
0005.03 | Opracowanie krajowej strategii przeciwnarkotykowej 1,000 | 0,705 | 0,295 | |
0005.04 | Reforma systemu opieki nad dziećmi | 3,500 | 2,450 | 1,050 |
Finanse publiczne i zarządzanie funduszami UE | 13,320 | 10,435 | 2,885 | |
0006.01 | Wzmocnienie wewnętrznej kontroli finansowej w sektorze publicznym | 2,000 | 1,500 | 0,500 |
0006.02 | Wzmocnienie publicznej zewnętrznej instytucji kontroli | 2,000 | 1,400 | 0,600 |
0006.03 | Reforma i modernizacja administracji podatkowej | 2,000 | 1,800 | 0,200 |
0006.04 | Rozwój instytucjonalny i rozwój statystyki na poziomie krajowym | 2,000 | 1,315 | 0,685 |
0006.05 | Restrukturyzacja statystyki rolnej | 2,000 | 1,200 | 0,800 |
0006.06 | Zdolności w zakresie wdrażania SAPARD | 1,000 | 0,900 | 0,100 |
0006.07 | Rozwój instytucjonalny centralnej jednostki finansująco-kontraktującej | 0,320 | 0,320 | 0,000 |
0006.08 | Instrument finansowania przygotowań projektów Phare | 2,000 | 2,000 | 0,000 |
Ogółem | 65,720 | 31,095 | 34,625 |
ZAŁĄCZNIK III
Program krajowy na rok 2000 - Rumunia
Program krajowy na rok 2000 - Rumunia
(w mln euro) | ||||
Kod projektu | Cel i projekt (tytuł skrócony) | Łączne wsparcie z Phare | Rozwój instytucjonalny | Inwestycje |
Kryteria polityczne | 13,00 | 5,75 | 7,25 | |
RO-0004.01 | Wzmocnienie systemu sądownictwa i więziennictwa | 8,00 | 0,75 | 7,25 |
RO-0004.02 | Społeczeństwo obywatelskie | 5,00 | 5,00 | |
Kryteria ekonomiczne | 40,90 | 12,975 | 27,925 | |
RO-0005.01 | Liberalizacja sektora energetycznego | 28,90 | 8,50 | 20,40 |
RO-0005.02 | Międzybankowy system płatności | 10,00 | 3,00 | 7,00 |
RO-0005.03 | Uregulowania prawne rynku papierów wartościowych | 2,00 | 1,475 | 0,525 |
Spełnienie zobowiązań wynikających z acquis | 73,12 | 36,70 | 36,42 | |
RO-0006.01 | Polityka przemysłowa | 0,60 | 0,60 | |
RO-0006.02 | Infrastruktura jakościowa 4,40 | 1,40 | 3,00 | |
RO-0006.03 | Wzajemne uznawanie kwalifikacji zawodowych | 1,65 | 1,35 | 0,30 |
RO-0006.04 | Poprawa systemu poboru dochodów | 2,00 | 1,50 | 0,50 |
RO-0006.05 | Zamówienia publiczne | 2,00 | 1,55 | 0,45 |
RO-0006.06 | Wzmocnienie kontroli wewnętrznej i finansowej | 2,40 | 1,95 | 0,45 |
RO-0006.07 | Wzmocnienie rumuńskiego Trybunału Obrachunkowego | 1,60 | 0,90 | 0,70 |
RO-0006.08 | Polityka rolna i koordynacja w dziedzinie rolnictwa | 4,00 | 3,50 | 0,50 |
RO-0006.09 | Kontrola jakości artykułów rolno-spożywczych | 2,55 | 1,55 | 1,00 |
RO-0006.10 | Acquis w zakresie norm fitosanitarnych | 2,00 | 0,35 | 1,65 |
RO-0006.11 | Zwiększenie zdolności do zarządzania acquis w dziedzinie weterynarii | 4,00 | 1,00 | 3,00 |
RO-0006.12 | Zwiększenie zdolności do zarządzania acquis w dziedzinie wina | 2,00 | 1,00 | 1,00 |
RO-0006.13 | Statystyka rolna i regionalna | 6,00 | 5,20 | 0,80 |
RO-0006.14 | Wdrożenie acquis w zakresie ochrony środowiska | 8,00 | 5,50 | 2,50 |
RO-0006.15 | Stosowanie przepisów dotyczących dopuszczalności pojazdów do ruchu | 3,00 | 3,00 | |
RO-0006.16 | Wzmacnianie zarządzania granicami | 18,92 | 1,60 | 17,32 |
RO-0006.17 | Zwalczanie narkotyków | 1,00 | 0,75 | 0,25 |
RO-0006.18 | Działania wspierające proces integracji europejskiej | 7,00 | 7,00 | |
Spójność gospodarcza i społeczna | 88,00 | 13,00 | 75,00 | |
RO-0007.01 | Realizacja krajowego planu rozwoju w zakresie rozwoju instytucjonalnego | 13,00 | 13,00 | |
RO-0007.02 | Rozwój regionalny | 75,00 | 75,00 | |
Ogółem | 215,02 | 68,425 | 146,595 |
ODPOWIEDZI KOMISJI
STRESZCZENIE
IV. Niektóre z poddanych kontroli projektów w rzeczywistości nie zostały jeszcze wdrożone, bądź nie funkcjonowały w dniu przeprowadzonych przez Trybunał misji kontrolnych. Opóźnienia i niedociągnięcia w realizacji i zakończeniu zbadanych projektów, z jednej strony, faktycznie spowodowane były głównie niewydolnością administracyjną władz krajowych, a z drugiej strony, opóźnieniami w udostępnieniu wymaganego poziomu współfinansowania oraz innych środków krajowych.
Podjęte zostały jednak starania zmierzające do rozwoju możliwości administracyjnych w celu zagwarantowania skutecznej realizacji i zakończenia projektów inwestycyjnych w terminach ustanowionych w dokumentach programowych.
Podejmowane są także wysiłki mające na celu uświadomienie zainteresowanym stronom (władzom krajowym i lokalnym), iż w okresie programowania niezbędne jest przeznaczenie i udostępnienie dalszych środków i zasobów ludzkich w celu zapewnienia właściwego zarządzania i trwałości efektów projektów inwestycyjnych po ich wdrożeniu i zakończeniu.
V. Fundusz Poprywatyzacyjny rzeczywiście pozostawia wiele do życzenia pod względem wydajności i skuteczności. Dlatego też przedstawicielstwo Komisji podjęło środki w celu przedterminowego wstrzymania wydatkowania funduszy Phare. Niemniej jednak w odniesieniu do pięciu przedsiębiorstw, które uporały się z problemami okresu przejściowego, odnotowano pozytywne zmiany. Jeżeli chodzi o inwestycje na rynku energii elektrycznej, projekty inwestycyjne Phare przyczyniły się do wdrażania dyrektywy w sprawie jednolitego rynku energii elektrycznej.
VI. W odniesieniu do gwarancji i utrzymania inwestycji podjęte zostały środki w celu zapewnienia technicznej żywotności i trwałości dóbr inwestycyjnych. Ogólnie rzecz biorąc, beneficjenci zostali poinformowani, iż do ich obowiązków należy zapewnienie żywotności dóbr inwestycyjnych. Ponadto w odniesieniu do parków przemysłowych i inkubatorów przedsiębiorczości ostatnie zmiany wskazują na korzystny rozwój ich działalności pomimo początkowo napotkanych trudności.
VII.
Tiret pierwsze - Słabe w wielu dziedzinach możliwości administracyjne w Rumunii i Bułgarii miały wpływ na wdrażanie programów Phare, powodując opóźnienia w realizacji niektórych projektów. Komisja chciałaby jednak podkreślić, że od roku 2000 objętego programowaniem możliwości administracyjne władz Bułgarii i Rumunii uległy poprawie, chociaż nie w takim zakresie, jak oczekiwano. W ramach programu wieloletniego 2004-2006 zwrócono na tę kwestię szczególną uwagę. Ponadto agencje wdrażające były zobowiązane do sporządzenia, przekazania Wspólnemu Komitetowi Monitorującemu w 2005 r. i uwzględnienia w programie na rok 2005 wyczerpującego przeglądu personelu zarządzającego projektami Phare. W 2006 r. dla każdego realizowanego projektu wymaga się przedstawienia konkretnej deklaracji dotyczącej możliwości administracyjnych.
Tiret drugie - W ciągu kilku ostatnich lat ulepszono zasady i praktyki dotyczące współfinansowania ze środków Phare. Współfinansowanie równoległe przestało być stosowane, ustępując miejsca finansowaniu wspólnemu. Wymagania dotyczące sprawozdawczości związanej z współfinansowaniem uległy również znacznej poprawie.
Tiret trzecie - Efekt katalityczny środków z Phare w działaniach prowadzonych przez międzynarodowe instytucje finansowe, o ile to możliwe, poddano ocenie. Pomoże to również uniknąć nakładania się istniejących projektów finansowanych ze źródeł innych niż Phare.
UWAGI
19. Skontrolowane projekty dają rzetelny obraz zakresu problemów napotkanych w zarządzaniu projektami. Niemniej jednak w przypadku większości projektów sytuacja uległa znacznej poprawie i od czasu przeprowadzonej przez Trybunał kontroli postępy w osiąganiu celów projektów w wielu przypadkach były znaczne.
21. W efekcie podejmowanych wysiłków mających na celu usunięcie błędów w oprogramowaniu dnia 23 lutego 2006 r. podpisano świadectwo odbioru końcowego pomiędzy prokuraturą a wykonawcą. Długotrwała odmowa wydania świadectwa odbioru końcowego wskazuje, że beneficjent był świadom swoich praw i wykorzystał je w stosunku do wykonawcy, co zapewniło, że zasady należytego zarządzania finansami były przestrzegane, a wykonawca wypełnił swoje zobowiązania.
22. Przed opracowaniem tego projektu nie istniała żadna strategia komputeryzacji prokuratury. Realizację projektu rozpoczęto od szczegółowej analizy wszystkich istniejących systemów informatycznych i sprzętu dostępnego dla prokuratury oraz od sporządzenia wszechstronnego studium wykonalności.
W następstwie dwóch następujących po sobie projektów finansowanych z funduszy Phare, które miały na celu informatyzację prokuratury, obecnie jednostki prokuratury są podłączone do Ujednoliconego Systemu Archiwizowania Informacji (UIS). Niestety system ten nie został jeszcze szerzej wykorzystany, gdyż Wykonawca nie wypełnił części kontraktu związanej z dostawą sprzętu (narzędzia sprawozdawcze).
Wcześniej zmagazynowane stacje robocze zostały obecnie przeznaczone do użytku w ośrodku szkoleniowym w Bataku oraz innych jednostkach prokuratury. Od tamtego czasu wszystkie wyznaczone jednostki otrzymały sprzęt i są obecnie podłączone do Internetu.
23. Zarówno zamawiający, jak i beneficjent z należytą starannością przetestowali funkcjonowanie systemu dostarczonego przez wykonawcę. Beneficjent i zamawiający aktywnie współpracowali z wykonawcą celem zidentyfikowania i usunięcia niedociągnięć w funkcjonowaniu systemu informatycznego, które spowodowały opóźnienia w realizacji kontraktu na dostawę.
25. Rzeczywiście, cel omawianego projektu inwestycyjnego, którym jest stworzenie działającego w całym kraju Systemu Zarządzania Sprawami i Dokumentami (CDMS), nie został w pełni osiągnięty w czasie przeprowadzonej przez Trybunał kontroli: mimo iż sprzęt informatyczny został zainstalowany w każdej z lokalizacji dostaw, nie wszędzie działał.
Przez ponad dwa lata Komisja była świadoma zaistniałej sytuacji i prowadziła z władzami rumuńskimi prace mające na celu rozwiązanie kwestii współfinansowania.
W rezultacie nowego przywództwa politycznego w czerwcu 2005 r. Ministerstwo Sprawiedliwości zdołało zawrzeć, za zgodą rządu, dwie umowy leasingu finansowego na kwotę 22 mln EUR na pokrycie zobowiązań w zakresie współfinansowania (jedną na kwotę 12 mln EUR dla Ministerstwa Sprawiedliwości, a drugą na kwotę 10 mln EUR dla Ministerstwa Spraw Publicznych). Jednocześnie rząd rumuński przyjął strategię informatyzacji Ministerstwa Sprawiedliwości, która po raz pierwszy precyzyjnie określa sytuację wyposażenia informatycznego w całym sektorze oraz szczegółowe potrzeby w zakresie sprzętu, oprogramowania, a także środki przeznaczone na realizację tych potrzeb.
Zakończenie projektu przewidziane jest na koniec marca 2006 r. Przedstawicielstwo Komisji będzie monitorować rozwój i oceni, czy osiągnięto pełną zgodność z celami określonymi w karcie projektu.
27. Ze względu na nieprawidłowości w procedurach przetargowych Komisja odmówiła zatwierdzenia kontraktów dla pięciu z sześciu inkubatorów przedsiębiorczości. W konsekwencji tylko jeden inkubator został sfinansowany ze środków UE, a także nadzór nad pracami budowlanymi dla pozostałych inkubatorów finansowanych z budżetu krajowego. Projekt ten zrealizowano od czasu ukończenia kontroli. Uruchomiony został inkubator przedsiębiorczości "Montana", zakończono renowację budynków w dwóch kolejnych miastach, a w innych miastach odnotowano stały postęp w pracach. Należy zatem oczekiwać widocznych efektów w skali regionalnej w postaci nowo stworzonych alternatywnych miejsc pracy w podupadających regionach przemysłowych.
28. Agencja wdrażająca w Bułgarii niewłaściwie zarządzała projektem i naruszyła zasady przyznawania zamówień w szczególności dotyczące podejmowanych kroków w celu udzielania zamówień na roboty budowlane (negocjacje), w związku z czym Komisja musiała odmówić zatwierdzenia projektu. Dlatego też dzięki przeprowadzonej przez Komisję kontroli prewencyjnej (ex ante) nie zatwierdzono wyników przetargu i fundusze Wspólnoty zostały zabezpieczone.
29. W przypadku obu skontrolowanych projektów istotnie odnotowano znaczne opóźnienia w realizacji, niemniej jednak zostały one zakończone w okresie, który upłynął od przeprowadzenia przez Trybunał kontroli.
Projekt w Iasi funkcjonuje od czerwca 2005 r., podczas gdy projekt w Bacau został zakończony w listopadzie 2005 r.
Odnośnie do projektu w Iasi opóźnienia wynikały przede wszystkim z niezadowalającej działalności Wykonawcy (rumuńska spółka typu joint-venture).
W przypadku projektu w Bacau opóźnienia wynikały przede wszystkim ze słabej jakości projektu technicznego, a mianowicie przeprowadzonych badań geotechnicznych, co oznaczało konieczność znacznej modyfikacji projektu oraz wprowadzenia zmian w dokumentach umowy.
30. Rzeczywiście projekt dotyczy modernizacji obiektów rekreacyjnych, a nie turystycznych. Dwa zrujnowane baseny, które nie zostały ujęte w projekcie Phare, w dalszym ciągu nie zostały poddane renowacji, pomimo szeregu zaleceń kierowanych zarówno do odpowiedniego ministerstwa, jak i lokalnego beneficjenta.
31.
a) Dopiero po przeprowadzonych na wysokim szczeblu przez Komisję intensywnych interwencjach zarówno w Mołdawii, jak i Rumunii rozpoczęto prace nad budową drogi dojazdowej, których zakończenie jest planowane na koniec 2006 r. Trwają przygotowania do utworzenia punktów kontroli granicznej.
b) Projekt został zamknięty. Po zakończeniu dochodzenia przez DLAF (rumuński odpowiednik Europejskiego Urzędu ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych) Komisja uznała, że koszty realizacji tego projektu nie kwalifikują się do dofinansowania. Wkład Komisji zostanie odpowiednio dostosowany, a następne płatności przeznaczone na realizację tego programu zostaną zmniejszone.
34. Z uwagi na niską wydajność oraz brak wpływu przejściowego i efektu katalitycznego Komisja wezwała do przedterminowego (planowana data zakończenia projektu: 2008 r.) zlikwidowania funduszu, tym samym zapobiegając dalszemu nieefektywnemu wydatkowaniu funduszy WE.
a) Zarządca funduszu (jak również EBOiR) najwyraźniej niewłaściwie ocenił występujące w tym czasie w Bułgarii trudne warunki dla przedsiębiorczości. Wkrótce po rozpoczęciu projektu zarządca funduszu twierdził, że trudno było znaleźć inwestycje kwalifikujące się do objęcia pomocą. Większość spółek mających potencjał w tym zakresie została już przejęta przez zagranicznych inwestorów, a lokalne podmioty gospodarcze nie były skłonne do podziału lub sprzedaży udziałów.
b) Pięć pozostałych spółek, w których BPPF dokonał inwestycji, w dalszym ciągu działa, a niektóre z nich wypracowały sobie rozpoznawalną markę na rynku lokalnym. Zatem projekt ten posłużył wsparciem w tym trudnym okresie przynajmniej kilku spółkom.
c) W latach 1997/1998 znalezienie odpowiedniego wykonawcy do zarządzania Funduszem Poprywatyzacyjnym (BPPF) nie było łatwym zadaniem dla EBOiR. W tych trudnych latach należało dołożyć wszelkich starań, aby stworzyć zachętę dla profesjonalnego menedżera reprezentującego minimalny standard etyki biznesowej do inwestowania i zarządzania takim funduszem w Bułgarii. Twórcy projektu liczyli na osiągnięcie istotnego efektu demonstracyjnego - po pierwsze, na poprawę sytuacji byłych państwowych zakładów przemysłowych posiadających określony potencjał, lecz nie dysponujących środkami finansowymi, po drugie, na osiągnięcie "masy krytycznej" profesjonalnych i w przejrzysty sposób zarządzanych spółek bułgarskich.
35. Trybunał wyraźnie stwierdził, że Komisja, obawiając się naruszenia zasad konkurencji na rynkach lokalnych oraz napotykając na rosnący opór władz bułgarskich, zainterweniowała i zlikwidowała BPPF przedterminowo (w 2002 r. zamiast w 2008 r.), wstrzymując nieefektywne wydatkowanie funduszy wspólnotowych.
36. Często przy współfinansowaniu projektów wspierających prywatyzację w krajach, których gospodarki znajdują się w okresie przejściowym, za pomocą funduszy własnych element pomocy technicznej finansowany jest ze środków publicznych (w omawianym przypadku dotyczy to opłaty za zarządzanie należne inwestorom dysponującym kapitałem podwyższonego ryzyka).
Ostateczny sukces projektu zależy od banku oraz działalności inwestorów dysponujących kapitałem podwyższonego ryzyka przyjętych przez bank; tego rodzaju program może wiązać się z ryzykiem, który Komisja zamierzała zmniejszyć, przydzielając środki EBOiR instytucji finansowej specjalizującej się w tego typu działalności.
Po decyzji Rady Nadzorczej w listopadzie 2001 r. Komisja nawiązała kontakt z EBOiR w celu wstrzymania dalszego wydatkowania środków określonych w memorandach finansowych w ramach programu Phare 2000 i 2001.
Jeśli chodzi o brak efektu katalitycznego, należy zaznaczyć, iż bez wsparcia finansowego Komisji Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju prawdopodobnie nie uruchomiłby takiego programu i żaden z tych zakładów nie skorzystałby z funduszów wykorzystujących kapitał podwyższonego ryzyka.
37. Wspólne wysiłki służb Komisji i międzynarodowych instytucji finansowych (MIF) oraz wysiłki podjęte w projektach Phare 2000 (stanowiące nie tylko komponenty inwestycyjne, lecz także ważny element rozwoju instytucjonalnego niewymieniony w sprawozdaniu) były katalizatorem dla stabilnego i trwałego rozwoju i wdrażania zasad rynkowych oraz wspierania harmonizacji z normami i standardami UE. Pierwotna karta projektowa rzeczywiście przewidywała raczej optymistyczny termin zakończenia inwestycji, który wymagał zmiany.
38. Cel związany z "wyposażeniem kluczowych instytucji, których infrastruktura niezbędna do monitorowania i stosowania acquis communautaire powinna być wzmocniona", został w pełni zrealizowany przez komponent finansowany w ramach środków wspólnotowych.
Z perspektywy politycznej wkład Phare spełniał rolę katalizatora, co świadczy o wydajnej współpracy z międzynarodowymi instytucjami finansowymi (MIF), która w niniejszym sprawozdaniu została określona jako konieczna.
Z prawnego i technicznego punktu widzenia beneficjentami tych inwestycji są organy odpowiedzialne za wdrażanie wymogów prawa wspólnotowego dla zapewnienia funkcjonowania rynku energii elektrycznej w Rumunii. Podczas gdy urząd regulacji rynku energii pracuje obecnie nad przepisami wykonawczymi, jego system monitorowania rynku jest oparty na wiarygodności danych dostarczonych przez operatora rynku i przedsiębiorstwo przesyłowe.
Projekty inwestycyjne Phare przyczyniły się do wdrażania dyrektywy w sprawie tworzenia jednolitego rynku energii elektrycznej, zachowując zasady niedyskryminacji, bezpiecznego i wydajnego działania w celu zapewnienia dostępności usług dla wszystkich użytkowników.
39. W związku z wskazanymi przez Trybunał opóźnieniami świadectwo odbioru końcowego zostało wydane przez Centralną Jednostkę Finansująco-Kontraktującą (CFCU) w październiku 2005 r. i przekazane wykonawcy. Według CFCU oprogramowanie już funkcjonuje, a sprzęt informatyczny zainstalowany na początku 2003 r. wykorzystuje się do zamierzonych celów.
W grudniu 2003 r. dokonano płatności końcowej wypłaconej w zamian za gwarancję wykonania i płatności końcowej. To gwarantowało kwotę równą przynajmniej wartości kosztów nieprawidłowo funkcjonującego oprogramowania, które w dalszym ciągu objęte było gwarancją handlową umożliwiającą naprawę techniczną.
41. Zgodnie z międzynarodowymi traktatami, których stroną jest Rumunia, państwo rumuńskie ma obowiązek przyjąć migrantów, osoby ubiegające się o azyl i osoby korzystające z azylu oraz zapewnić im godziwe warunki życia. Zgodnie z celami zawartymi w karcie projektu obowiązkiem Rumunii było zwiększenie możliwości w zakresie zaspokojenia potrzeb wynikających z przewidywanych przepływów migracyjnych. Ruchy migracyjne są trudne do przewidzenia, czy to pod względem wielkości, czy kierunku, ponieważ są one bardzo podatne na zmiany metod i zakresu kontroli w określonym miejscu. Według analiz przeprowadzonych przez specjalistów w tej dziedzinie przewiduje się, że liczba osób ubiegających się o azyl wzrośnie. Ponadto władze rumuńskie uznały, że z uwagi na wolniejsze tempo rozwoju gospodarczego oraz brak stabilności regionów przy wschodniej granicy Rumunii napływ migrantów nadal będzie miał miejsce. W celu zaradzenia tej sytuacji władze Rumunii złożyły wniosek o wsparcia na inwestycje z WE w ramach programu Phare, które zostało im udzielone.
Zarówno eksperci rumuńscy, jak i unijni podkreślają, że mimo iż obiekty centrum są obecnie niewykorzystane, sytuacja ta ma charakter jedynie przejściowy i ulegnie zmianie w następstwie przystąpienia Rumunii do UE. W oczekiwaniu na przybycie większej liczby migrantów korzystne byłoby więc rozważenie alternatywnego wykorzystania budynków.
Za najwłaściwsze uznano przewiezienie grupy Bengalczyków z innych centrów do Galati, ponieważ jest wskazane, aby osoby ubiegające się o azyl grupować według potrzeb kulturowych, co również umożliwi zainteresowanym organom (sędziom, tłumaczom ustnym itd.) lepsze zarządzanie procedurami.
42. Takie alternatywne wykorzystanie budynków zostało już wykorzystane w innym centrum w Timiszoarze, gdzie Rumunia na prośbę UNHCR (Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Uchodźców), zaakceptowała przyjęcie 450 osób ubiegających się o azyl do czasu ostatecznego przyjęcia ich przez inne państwa. Podobne rozwiązanie można rozważyć w przypadku centrum w Galati - przedstawicielstwo Komisji planuje poruszyć tę kwestię z władzami rumuńskimi.
Podczas wzajemnej weryfikacji przeprowadzonej w marcu 2006 r. eksperci unijni stwierdzili, że po przystąpieniu Rumunii do UE nadal będzie można oczekiwać napływu migrantów.
44. Kwestia braku krajowych środków finansowych na pokrycie kosztów utrzymania została obecnie poruszona.
Prokuratura w Bułgarii przeznaczyła dodatkowe środki na pokrycie kosztów utrzymania i eksploatacji systemu, a okres gwarancji dla inwestycji został wydłużony.
W Rumunii kwestia zapewnienia ekspertów z zakresu informatyki, potrzeba utrzymania i udzielenia wsparcia w celu zapewnienia stabilności inwestycji w sądownictwie została zawarta w planie działań na rzecz reformy sądownictwa zatwierdzonym przez rząd rumuński w czerwcu 2005 r.
Komisja będzie nadal ściśle monitorowała rozwój sytuacji w tej dziedzinie.
46. Wsparcie finansowe Phare przestaje obowiązywać w chwili zakończenia umowy. Uzgodnienia dotyczące realizacji i współfinansowania projektów powinny zapewnić zaangażowanie beneficjenta w okresie żywotności sprzętu. Natomiast za długoterminową stabilność inwestycji odpowiedzialny jest beneficjent.
47. Komponent szkoleniowy projektu, pomimo dwóch zorganizowanych przetargów, nie został zrealizowany. Wskazuje to na wysiłki podjęte na rzecz osiągnięcia celów projektu, przy równoczesnym zachowaniu procedur. Szkolenie z eksploatacji sprzętu zostało ostatecznie przeprowadzone przez instruktorów wewnętrznych.
48. Pojazdy sfinansowane ze środków WE zapewniły większe możliwości manewrowe (mobilność) oraz możliwości składowania (montaż sprzętu do prowadzenia nadzoru). Również w tym przypadku pozytywna realizacja zamówienia jest uwarunkowana odpowiednią reakcją rynku i przestrzeganiem obowiązujących zasad. Komisja ma również obowiązek przestrzegać obowiązujących regulacji prawnych określających kwalifikowalność zakupionych towarów w ramach przepisów rozporządzenia Phare.
49.
a) Ze względu na występujące trudności okres gwarancji uległ przedłużeniu o kolejny rok, a niesprawny sprzęt odesłano do naprawy, bez dodatkowych kosztów dla beneficjenta.
b) Kamery termowizyjne były jedynym sprzętem niesprawnym przez kilka miesięcy, tj. przez okres niezbędny do odesłanie sprzętu do Zjednoczonego Królestwa, wykonania naprawy, odesłania z powrotem i ponownego zainstalowania.
Fakt, że dostępność tego rodzaju sprzętu na rynku jest raczej ograniczona, uzasadnia przyznanie kontraktu najlepszemu oferentowi, w przypadku gdy żadna z ofert spełniających kryteria zgodności ze specyfikacjami technicznymi nie przewidywała lokalnych możliwości w zakresie utrzymania.
Dostarczony sprzęt został wykorzystany w terenie w oparciu o ocenę potrzeb beneficjenta oraz analizę ryzyka opracowaną przed ogłoszeniem kontraktu i dostawą sprzętu.
Misje ekspertów nie wykazały nakładania się obszarów działania sprzętu i pojazdów do prowadzenia nadzoru.
c) Zgodność sprzętu z specyfikacjami technicznymi została najpierw sprawdzona w oparciu warunków warunki oferty, a następnie poddana dodatkowej kontroli przeprowadzonej przez ekspertów straży granicznej u producenta przed dostawą sprzętu. Nic nie wskazuje na to, że w dniu przeprowadzenia kontroli stwierdzono naruszenie obowiązujących przepisów. W związku z tym należy uznać, że kontrole te zostały przeprowadzone przy zachowaniu należytej staranności.
50. UE zwróciła się z wnioskiem do Rumunii o poczynienie postępów w dostosowywaniu się do wymagań potrzebnych do utrzymania wysokiego poziomu kontroli granic Rumunii, mając na uwadze w szczególności jej północną i wschodnią granicę. Osiągnięcie powyższego celu wymaga czasu i Rumunia musi dokonać dalszych postępów w jego realizacji.
Rumunia zobowiązała się do dalszego zakupu i utrzymania sprzętu, a także wyszkolenia pracowników do jego odpowiedniej eksploatacji. Można zatem stwierdzić, że dotychczas zobowiązania te zostały spełnione. Nastąpiła dalsza poprawa w procesie monitorowania postępów wdrażania (dwie misje wzajemnej weryfikacji przeprowadzone w samym tylko 2005 r., a następną przewidziano na wiosnę 2006 r.).
51. Kiedy zakończona zostanie renowacja obiektów w Bułgarii i udostępnione zostaną minimalne fundusze lokalne potrzebne na sprzęt i wynagrodzenia personelu zarządzającego, istnieje duża szansa, że wszystkie z sześciu obiektów zostanie przeznaczone na inkubatory przedsiębiorczości. Zgodnie ze sprawozdaniem końcowym przedstawionym przez kierownika projektu, dotychczas zakończone prace nad obiektami w dwóch kolejnych miastach otrzymały urzędowe zaświadczenie o gotowości do pełnienia funkcji inkubatorów, co oznacza, że obecnie już trzy obiekty są gotowe do działalności lub oddania do użytku.
W Rumunii projekt w Iasi działa od czerwca 2005 r., podczas gdy projekt w Bacau został zakończony w listopadzie 2005 r.
52. Poza nieprawidłowościami odnotowanymi w funkcjonowaniu systemów zarządzania po stronie agencji wdrażającej/Ministerstwa Rozwoju Regionalnego i Robót Publicznych odnotowano również brak wyraźnego zaangażowania ze strony podmiotów lokalnych. Niemniej niektóre gminy przyjęły ostatnio bardziej aktywną postawę w zakresie poszukiwania dalszych środków finansowania. Niedawno podjęta decyzja o połączeniu sieci inkubatorów programu rozwoju Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNDP)/JOBS z Bułgarskim Stowarzyszeniem Agencji Rozwoju Regionalnego i Centrów Biznesu - stowarzyszeniem, które podjęło się prowadzić pięć inkubatorów, z wyjątkiem inkubatora "Montana" - mogłaby nadać nowego impulsu i zapewnić niezbędną fachową wiedzę/środki do zarządzania pozostałymi inkubatorami w efektywny i zrównoważony sposób.
53. W Rumunii tego rodzaju parki przemysłowe są stosunkowo nowym instrumentem służącym przyciąganiu inwestorów i drobnych przedsiębiorców. Niedoświadczeni kierownicy parków, inkubatorów przedsiębiorczości i centrów biznesu będą musieli szybko rozwijać swoje umiejętności.
Przedstawicielstwo zachęcało kierowników do wymiany doświadczenia, wraz z wizytami, ze swoimi odpowiednikami w innych regionach kraju i za granicą. Parki przemysłowe w innych obszarach Rumunii (np. w Arad i Baia Mare) dowiodły, że ich dynamiczne i skuteczne podejście sprzyja bardziej zaawansowanemu rozwojowi, oraz wykazały, że w ciągu stosunkowo krótkiego okresu czasu od rozpoczęcia działalności cieszą się dużym powodzeniem. Oczekuje się, że doświadczenie to będzie można wykorzystać w innych parkach przemysłowych.
54. Najaktualniejsze informacje udostępnione przez beneficjentów projektów wskazują, że przewidywana liczba nowo tworzonych miejsc pracy została nieco zawyżona. W przypadku utworzonych miejsc pracy - 50 z nich zostało obecnie stworzonych, i przewiduje się, że kolejnych 100 powstanie przed końcem 2006 r. Ponieważ lokalny beneficjent w celach tej inwestycji uzyskał ostatnio akredytację jako Park Naukowo-Technologiczny, przewiduje się, że w przyszłości liczby te najprawdopodobniej wzrosną.
56. Przedstawiciele Komisji w licznych spotkaniach na różnych szczeblach z władzami rumuńskimi (Ministerstwo Integracji Europejskiej) wyrazili potrzebę monitorowania systemów zarządzania obiektami oraz wskaźników realizacji projektów. Należy zauważyć, że odnotowano pewne postępy w tym względzie.
WNIOSKI I ZALECENIA
58. Po przeprowadzonej przez Trybunał kontroli nastąpiły istotne zmiany w wielu projektach ze środkami wykorzystywanymi wyłącznie do zamierzonych celów. Podjęto również środki w celu wzmocnienia słabych możliwości administracyjnych oraz spełnienia wymogów w zakresie współfinansowania.
Zalecenie 1
Wzmocnienie zdolności zarządzania władz krajowych miało pozytywny wpływ na zwiększenie świadomości potrzeby ukończenia projektów.
Wspólne komitety monitorujące zbierają się obecnie dwa razy w roku. Pozwoli to na przyspieszenie działań naprawczych, które należy podjąć.
59. Słabe w wielu dziedzinach możliwości administracyjne miały wpływ na wdrożenie programów Phare, powodując opóźnienia w realizacji niektórych projektów. Ze zdecentralizowanym systemem wdrażania (DIS) wiąże się nieodłączne ryzyko. Niemniej jednak Komisja chciałaby podkreślić, że od roku 2000 objętego programowaniem przyjęto kilka wcześniej wymienionych środków celem rozwiązania tego problemu. Ponadto w celu wykazania przydatności przyjętych środków jako narzędzi zarządczych, począwszy od tego roku dla każdego realizowanego projektu wymaga się przedstawienia szczegółowej deklaracji dotyczącej możliwości administracyjnych.
Zalecenie 2
Od roku 2004 podejście do programowania bardzo się zmieniło po wprowadzeniu programu wieloletniego zawierającego projekty, które podzielone są na dwu- lub trzyletnie etapy. Jednocześnie jakość kart projektowych uległa poprawie i przed dokonaniem w Komisji wewnętrznej kontroli spójności poddane zostały wstępnej ocenie w oparciu o matrycę logiczną (Logframe Matrix) wraz ze szczegółową oceną kompletnych kart projektowych, między innymi pod względem warunków, które muszą zostać spełnione, aby projekt został uruchomiony, oraz dopracowania kart projektu.
60. W odniesieniu do projektów informatycznych władze krajowe obecnie podjęły działania zmierzające do zapewnienia koniecznych środków finansowych na pokrycie kosztów utrzymania systemów, w celu zapewnienia ich żywotności technicznej.
Poprawie uległa również żywotność ekonomiczna wspieranych parków przemysłowych i inkubatorów. W Rumunii przedstawiciele Komisji w licznych spotkaniach z władzami rumuńskimi podkreślali potrzebę monitorowania systemów zarządzania obiektami oraz wskaźników realizacji projektów. Należy zauważyć, że odnotowano pewne postępy w tym względzie. W Bułgarii ostatnie wydarzenia wskazują, że inkubatory mogą obecnie działać w sposób zrównoważony.
Zalecenie 3
Wymagania dotyczące sprawozdawczości związanej z współfinansowaniem krajowym uległy w ostatnich latach znacznej poprawie. Władze krajowe muszą poświadczyć kwoty zawarte we wnioskach i wypłacone ze środków krajowych, porównać je z prognozowanymi kwotami uzgodnionymi w memorandum finansowym oraz, w miarę konieczności, wyjaśnić różnicę między kwotami. W przypadku monitoringu zaleca się wprowadzenie systemu analizy porównawczej nadzoru realizacji projektów.
61. Komisja traktuje jako niezwykle ważną wartość dodatnią i efekt katalityczny środków z Phare w programach prowadzonych przez międzynarodowe instytucje finansowe. W przypadku Bułgarii Komisja uważa, że bez jej udziału EBOiR nie rozpocząłby programu inwestycyjnego.
Zalecenie 4
Aby uwzględnić zalecenia Trybunału, regularne spotkania odbywają się na szczeblu krajowym między służbami Komisji (przedstawicielstwa i punkty konsultacyjne) a międzynarodowymi instytucjami finansowymi (MIF), których celem jest koordynacja działań programowych oraz - na poziomie horyzontalnym - stworzenie jak najlepszych podstaw do współpracy. Tymczasem horyzontalny instrument finansowy MŚP i instrumenty finansowe dla gmin okazały się być skuteczne.
Jeśli chodzi o przyszłość w ramach nowego Instrumentu Przedakcesyjnego, biorąc pod uwagę wcześniejsze doświadczenia, prowadzi się rozważania dotyczące potrzeby zwiększenia efektywności współpracy.
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.