Sprawozdanie roczne dotyczące działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2013 r. (2014/2159(INI)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2016.300.14

Akt nienormatywny

Wersja od: 18 sierpnia 2016 r.

Sprawozdanie roczne dotyczące działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2013 r.

P8_TA(2015)0009

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 15 stycznia 2015 r. w sprawie sprawozdania rocznego dotyczącego działalności Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w 2013 r. (2014/2159(INI))

(2016/C 300/04)

(Dz.U.UE C z dnia 18 sierpnia 2016 r.)

Parlament Europejski,

uwzględniając sprawozdanie Komisji Petycji (A8-0058/2014),

mając na uwadze, że definicja ta nie ogranicza niewłaściwego administrowania do przypadków, w których naruszane prawo lub zasada są prawnie wiążące; mając na uwadze, że zasady dobrego administrowania idą dalej niż przepisy prawne; mając na uwadze, że według pierwszego Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich "niewłaściwe administrowanie ma miejsce wówczas, gdy organ publiczny nie działa zgodnie z przepisem lub zasadą, które mają dla niego charakter wiążący"; mając na uwadze, że wymaga to od instytucji, organów, urzędów i agencji Unii nie tylko wywiązywania się z ich obowiązków prawnych, lecz także stawiania sobie za cel służby obywatelom i dbania o to, by obywatele byli właściwe traktowani i w pełni korzystali ze swoich praw;

mając na uwadze, że głównym priorytetem Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich jest dopilnowanie, by prawa obywateli były w pełni przestrzegane, a prawo do dobrej administracji odzwierciedlało najwyższe standardy, jakich oczekują instytucje, organy, urzędy i agencje Unii; mając na uwadze, że Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich odgrywa podstawową rolę w pomaganiu instytucjom UE w tym, by stawały się bardziej otwarte, skuteczne, przyjazne obywatelom, co ma zaowocować wzmocnieniem zaufania obywateli do UE;

mając na uwadze, że w 2013 r. 23 245 obywateli zwróciło się o pomoc do Rzecznika; w związku z powyższym mając na uwadze, że 19 418 obywateli otrzymało porady za pomocą interaktywnego przewodnika znajdującego się na stronie internetowej Rzecznika, a 1 407 wniosków miało charakter informacyjny; mając na uwadze, że 2 420 wniosków zarejestrowano jako skargi (2 442 w 2012 r.); mając na uwadze, że w związku ze skargami otrzymanymi w 2013 r. Rzecznik podjął działania w 2 354 przypadkach;

mając na uwadze, że w 2013 r. do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęły liczne skargi dotyczące konfliktów interesów lub procederu "drzwi obrotowych", czyli krążenia osób zajmujących wysokie stanowiska między ściśle powiązanymi ze sobą stanowiskami sektora publicznego i prywatnego; mając na uwadze, że administracja UE musi przywiązywać najwyższą wagę do przykładnego zachowania etycznego; mając na uwadze, że w związku z tym Rzecznik Praw Obywatelskich opublikował zasady i standardy etyczne służby publicznej; mając na uwadze, że zdaniem licznych organizacji pozarządowych Komisja nie radzi sobie z problemem, który organizacje te opisują jako proceder o charakterze systemowym;

mając na uwadze, że Rzecznik współpracuje również z innymi organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Organizacja Narodów Zjednoczonych; mając na uwadze, że Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich, wraz z Parlamentem Europejskim, Komisją Europejską, Agencją Praw Podstawowych oraz Europejskim Forum Osób Niepełnosprawnych tworzą unijne ramy zgodnie z Konwencją o prawach osób niepełnosprawnych ONZ; mając na uwadze, że powyższe ramy mają na celu ochronę, propagowanie i monitorowanie wdrażania Konwencji na szczeblu instytucji europejskich;

mając na uwadze, że sprawozdanie za rok 2013 nie zawiera dokładnych danych liczbowych dotyczących odsetka skarg mieszczących się w kompetencjach Rzecznika, albo wykraczających poza nie; mając na uwadze, że we wszystkich sprawozdaniach rocznych sporządzanych w przyszłości powinno się zamieszczać konkretne dane liczbowe, aby można było dokonać porównania między latami oraz łatwo dostrzec tendencje w zakresie dopuszczalności lub niedopuszczalności skarg; mając na uwadze, że zgodnie ze sprawozdaniem, ze 100 typowych skarg, które wpłynęły do urzędu, 68 nie mieści się w zakresie kompetencji Rzecznika i są one w związku z tym przekazywane rzecznikom krajowym lub regionalnym, Komisji Petycji Parlamentu lub innym organom zajmującym się rozpatrywaniem skarg, takim jak Komisja Europejska, sieć SOLVIT, portal "Twoja Europa - Porady" czy Europejskim Centrom Konsumenckim; mając na uwadze, że śledzenie procesu rozpatrywania skarg oraz informacje dotyczące skarg przekazywane innym instytucjom lub organom są niezbędne w celu z dopilnowania, by sprawy obywateli rozpatrywane były w sposób bezstronny, sprawiedliwy i w rozsądnym czasie;

mając na uwadze, że wśród otrzymanych 100 typowych skarg, jedynie 32 należą do zakresu kompetencji Rzecznika; mając na uwadze, że 17 z nich nie kończy się dochodzeniem (9 zostaje uznanych za niedopuszczalne, a 8 za dopuszczalne, ale nie zawierają one wystarczających podstaw do otwarcia dochodzenia); mając na uwadze, że wśród otrzymanych 100 typowych skarg 15 skarg daje podstawę do otwarcia dochodzenia; mając na uwadze, że cztery z tych skarg załatwia się polubownie w trakcie dochodzenia, cztery prowadzą do braku wykrycia przypadku niewłaściwego administrowania, jedna prowadzi do wykrycia przypadku niewłaściwego administrowania, a w przypadku sześciu z nich uznaje się, że nie zawierają one podstaw do kontynuowania dochodzenia;

mając na uwadze, że 80 % (40 spraw) dochodzeń, podczas których wykryto przypadki niewłaściwego administrowania, zamknięto uwagą krytyczną skierowaną do instytucji, a 18 % (9 spraw) zamknięto projektami zaleceń, które zostały przyjęte przez instytucje w pełni lub częściowo; mając na uwadze, że w jednym przypadku (2 %) Rzecznik opracował sprawozdanie specjalne pt. "Sprawozdanie specjalne Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie dochodzenia z własnej inicjatywy OI/5/2012/BEH-MHZ dotyczące Frontex-u"; mając na uwadze, że Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich przedkłada średnio jedno sprawozdanie specjalne rocznie;

mając na uwadze, że w 2012 r. w 80 % przypadków zastosowano się do propozycji Rzecznika; mając na uwadze, że w stosunku do Komisji, której dotyczy największa liczba dochodzeń, odnotowuje się wskaźnik zastosowania się do zaleceń Rzecznika na poziomie 84 %; mając na uwadze, że Rzecznik co roku publikuje obszerny opis reakcji instytucji UE na jego zalecenia mające na celu poprawę administracji UE; mając na uwadze, że wskaźnik niestosowania się do zaleceń Rzecznika wynoszący 20 % stanowi poważne zagrożenie, które może doprowadzić do dalszego obniżania się poziomu zaufania obywateli co do skuteczności instytucji europejskich;

zatwierdza sprawozdanie roczne za 2013 r. przedłożone przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich; gratuluje Emily O'Reilly z tytułu jej pierwszego sprawozdania w roli Rzecznika, a także z zadowoleniem przyjmuje jej podejście polegające na pomyślnym utrzymywaniu stosunków roboczych i współpracy z Parlamentem, zwłaszcza z Komisją Petycji; przyznaje, że rok 2013 był rokiem przejściowym i że sprawozdanie roczne jest w dużej mierze poświęcone działalności ustępującego rzecznika prof. Nikiforosa Diamandourosa oraz składa wyrazy uznania za jego dokonania;

w pełni popiera wyznaczony przez nowego Rzecznika ostateczny cel, jakim jest wzmocnienie struktur i instytucji odpowiedzialności i przejrzystości na szczeblu europejskim w celu propagowania dobrej administracji w służbie każdego obywatela i mieszkańca UE, a także cel poprawy jakości demokracji w Unii Europejskiej; ponownie podkreśla kluczową rolę Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w podejmowaniu kwestii trosk obywateli i w przyczynianiu się do zbliżenia obywateli i instytucji UE, mimo dzielącej ich odległości;

podkreśla wagę mediów społecznościowych jako kanału komunikacji i zachęca biuro Rzecznika do korzystania z nich w większym zakresie, aby podnosić wiedzę społeczeństwa na temat działalności Rzecznika i propagować prawa obywateli UE; uważa jednak, że cyfryzacja usług Rzecznika nie powinna prowadzić do wykluczenia obywateli, którzy nie mają dostępu do internetu lub nie potrafią z niego korzystać; wzywa Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich do poświęcenia szczególnej uwagi potrzebom tych osób, aby każdy obywatel UE miał równy dostęp do tych usług Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich i tym samym możliwość pełnego z nich korzystania;

przyjmuje do wiadomości, że sprawozdanie roczne Rzecznika za 2013 r. unowocześniono oraz że, oprócz tradycyjnej wersji do druku, dostępna jest też interaktywna wersja do pobrania w formacie książki elektronicznej; przyjmuje także do wiadomości, że sprawozdanie podzielono na dwie części - pierwsza to napisany przystępnym językiem tekst referencyjny przedstawiający najważniejsze fakty i dane liczbowe na temat działalności Rzecznika w 2013 r., natomiast druga część zawiera szczegółowe sprawozdanie z kluczowych spraw objętych dochodzeniem Rzecznika w 2013 r. 2 ;

jest zdania, że przejrzystość, otwartość, dostęp do informacji, poszanowanie praw obywateli i wysokie standardy etyczne są niezbędne do budowania i utrzymania zaufania obywateli do europejskiej służby cywilnej; podkreśla, że zaufanie między obywatelami a instytucjami ma kapitalne znaczenie w obecnej trudnej sytuacji gospodarczej; zgadza się z Rzecznikiem, że przejrzystość jest podstawą rozwiniętej demokracji w tym sensie, że umożliwia kontrolę działalności organów publicznych, ocenę ich wydajności i pociąganie ich do odpowiedzialności; zgadza się również, że otwartość i publiczny dostęp do dokumentów stanowią nieodzowną część systemu instytucjonalnych mechanizmów zachowania równowagi; uznaje prawo obywateli do prywatności i ochrony ich danych osobowych;

10.

zauważa, że zalecenia i krytyczne uwagi nie są prawnie wiążące, niemniej jednak podkreśla, że instytucje UE mogą potraktować je jako okazję do rozwiązania pewnych problemów, wyciągnięcia wniosków na przyszłość i jako możliwość zapobieżenia powtarzaniu się podobnych przypadków niewłaściwego administrowania; wzywa wszystkie instytucje, organy, urzędy i agencje UE do pełnej współpracy z Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich, aby w pełni zapewnić stosowanie się do jego zaleceń oraz w pełni wykorzystać zgłaszane przez niego uwagi krytyczne; przypomina, że w karcie praw podstawowych (art. 41) uznano prawo do dobrej administracji za podstawowe prawo obywateli Unii Europejskiej;

11.

zauważa, że zdecydowana większość dochodzeń prowadzonych przez Rzecznika w ubiegłym roku (64,3 %) dotyczyła Komisji Europejskiej; jest zdania, że skoro Komisja jest instytucją, której decyzje najprawdopodobniej w największym stopniu bezpośrednio wpływają na obywateli, organizacje społeczeństwa obywatelskiego i przedsiębiorstwa, to logiczne jest, że jest ona głównym obiektem kontroli publicznej; zauważa jednak z zaniepokojeniem, że odsetek skarg dotyczących Komisji wzrósł w porównaniu z rokiem 2012, kiedy to wyniósł 52,7 %; zachęca Rzecznika do zbadania i wskazania powodów tego wzrostu w celu usprawnienia administracji Komisji, a także w celu poprawy wiarygodności ogółu instytucji UE; wzywa nową Komisję do szybkiego podjęcia kroków w celu poprawy obecnej sytuacji, a tym samym zmniejszenia liczby skarg dotyczących Komisji; uważa, że zaangażowanie Komisji w nieprzejrzystych strukturach, takich jak trojka, nie przyczynia się do zwiększenia przejrzystości i odpowiedzialności w Unii i stoi w sprzeczności z zasadą pomocniczości;

12.

z niepokojem odnotowuje fakt, że odsetek skarg dotyczących agencji UE prawie się podwoił - z 12,5 % w 2012 r. wzrósł do 24 % w 2013 r.; sugeruje, aby Rzecznik wskazał, czy powyższy wzrost był wynikiem wyższego poziomu wiedzy społeczeństwa o procedurze składania skarg, czy też został wywołany innymi czynnikami, takimi jak potencjalny brak zastosowania się agencji UE do zaleceń Rzecznika z poprzednich lat; zachęca Rzecznika do monitorowania zmian zachodzących w agencjach i informowania o nich bez zbędnej zwłoki; wspiera plany Rzecznika polegające na docieraniu do różnych agencji i uświadamianiu ich o znaczeniu dobrej administracji, prawidłowego rozpatrywania skarg i kultury służby obywatelom;

14.

zwraca uwagę, że w 2013 r. Europejski Rzecznik Praw Obywatelskich opublikował nowe wydanie Europejskiego kodeksu dobrej praktyki administracyjnej; wzywa wszystkie instytucje do wdrożenia tego kodeksu oraz przestrzegania go w pełni; wzywa nowo powołaną Komisję do przyjęcia wspólnych wiążących zasad postępowania administracyjnego dla struktur administracji UE, a w szczególności do przedstawienia projektu rozporządzenia w tym zakresie; przypomina, że art. 41 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej stanowi, iż "każdy ma prawo do bezstronnego i sprawiedliwego rozpatrzenia swojej sprawy w rozsądnym terminie przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne Unii";

15.

zachęca wszystkie instytucje, organy i agencje UE do poprawy funkcjonowania poprzez przywiązywanie większej uwagi do dobrej administracji i przestrzegania zasad kultury służby obywatelom; wzywa je do ściślejszej współpracy z Rzecznikiem w szybkim odpowiadaniu na jego zapytania oraz w skracaniu terminów zamknięcia dochodzenia w sprawie składanych skarg; wspiera Rzecznika w podejmowanych wysiłkach na rzecz przyspieszenia procesu prowadzenia dochodzeń oraz skrócenia czasu udzielania odpowiedzi na skargi, aby szybko i właściwie służyć obywatelom korzystającym z przysługujących im praw;

16.

zwraca uwagę, że ogólny poziom zastosowania się do zaleceń Rzecznika wyniósł 80 % w 2012 r. i stanowi niewielki spadek w porównaniu z 2011 r. (82 %); wspiera Rzecznika w planach poprawy wskaźników stosowania się do jego zaleceń; naciska w szczególności na Komisję, aby dołożyła ona wszelkich starań w celu poprawy tych wskaźników; wyraża zaniepokojenie w związku z 20 %-wym wskaźnikiem niestosowania się do zaleceń Rzecznika i wzywa instytucje, organy, urzędy i agencje Unii do udzielania odpowiedzi na krytyczne uwagi Rzecznika oraz do reagowania na nie w rozsądnych ramach czasowych i do podjęcia wszelkich niezbędnych działań w celu poprawy wskaźnika zastosowania się do tych uwag poprzez jak najszybsze wdrożenie zaleceń i krytycznych uwag Rzecznika; oczekuje na konkretne informacje zawarte w sprawozdaniu z przestrzegania za 2013 r., które zostanie wkrótce przedstawione przez Rzecznika;

21.

przyjmuje do wiadomości nową strategię Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich "Towards 2019" [Perspektywy na 2019 r.] opartą na trzech głównych filarach opisanych słowami "wpływ, znaczenie i rozpoznawalność"; rozumie, że Rzecznik zamierza rozszerzyć zakres swojego wpływu poprzez prowadzenie dochodzeń strategicznych w celu rozwiązywania problemów systemowych, a także wzmocnić swoją rolę poprzez udział w kluczowych debatach unijnych oraz zwiększyć rozpoznawalność swojej osoby poprzez aktywniejsze docieranie do zainteresowanych podmiotów i zwracanie uwagi na ważne sprawy;

24.

z zadowoleniem przyjmuje wiadomość o kilku ważnych dochodzeniach wszczętych przez Rzecznika, jak np. dochodzenia dotyczące braku przejrzystości w negocjacjach transatlantyckiego partnerstwa handlowo-inwestycyjnego (TTIP), informowania o nieprawidłowościach w instytucjach UE, braku przejrzystości w grupach ekspertów Komisji, procederu "drzwi obrotowych" i przypadków konfliktu interesów, praw podstawowych w polityce spójności i europejskiej inicjatywy obywatelskiej; oczekuje na wyniki tych dochodzeń;

25.

z zadowoleniem przyjmuje decyzję Rady Unii Europejskiej o opublikowaniu unijnych wytycznych negocjacyjnych odnoszących się do prowadzonych aktualnie negocjacji w sprawie TTIP pomiędzy UE a USA; również z zadowoleniem przyjmuje decyzję Komisji o opublikowaniu większej liczby tekstów dotyczących negocjacji unijnych oraz zapewnieniu szerszego dostępu do innych dokumentów w kontekście negocjacji TTIP; uważa, że ścisłe śledzenie zachowania przejrzystości w negocjacjach w sprawie TTIP wzmocniło rolę Rzecznika jako strażnika przejrzystości UE; popiera wezwanie Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich do przyjęcia przez instytucje Unii Europejskiej przejrzystego podejścia politycznego oraz do przeprowadzenia kampanii informacyjnej na temat TTIP; zobowiązuje się śledzić wyniki konsultacji w sprawie przejrzystości TTIP, m.in. poprzez rozpatrzenie otrzymanych petycji dotyczących tej kwestii, mając w szczególności na uwadze potencjalny wpływ TTIP i innych negocjacji handlowych na życie obywateli Europy;

1 Dz.U. L 113 z 4.5.1994, s. 15.

2 http://www.ombudsman.europa.eu/en/activities/annualreports.faces

© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.