Rozdział 4 - ODSTĘPSTWA - Rozporządzenie 2024/1359 w sprawie reagowania na sytuacje kryzysowe i sytuacje spowodowane działaniem siły wyższej w dziedzinie migracji i azylu oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2021/1147

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1359

Akt oczekujący

Wersja od: 22 maja 2024 r.

ROZDZIAŁ  IV

ODSTĘPSTWA

Artykuł  10

Rejestracja wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej w sytuacjach kryzysowych lub w sytuacjach spowodowanych działaniem siły wyższej

1. W sytuacji kryzysowej lub w sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej, na zasadzie odstępstwa od art. 27 rozporządzenia (UE) 2024/1348, państwo członkowskie stojące w obliczu takiej sytuacji może rejestrować wnioski, z którymi wystąpiono w okresie stosowania niniejszego ustępu nie później niż w terminie czterech tygodni po wystąpieniu z takimi wnioskami.

2. Stosując ust. 1, dane państwo członkowskie priorytetowo traktuje rejestrację wniosków osób o szczególnych potrzebach w zakresie przyjmowania, zdefiniowanych w dyrektywie (UE) 2024/1346, oraz małoletnich i członków ich rodzin.

3. Stosując ust. 1, państwo członkowskie może priorytetowo traktować rejestrację wniosków, które mogą być zasadne.

4. W sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a), odstępstwo, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, może być stosowane wyłącznie w okresie określonym w pierwotnej decyzji wykonawczej Rady, o której mowa w art. 4 ust. 3, ale nie w którymkolwiek z kolejnych okresów przedłużenia, o których mowa w art. 5 ust. 1 lub 2.

5. Zgodnie z art. 3 dyrektywy (UE) 2024/1346 i rozporządzeniem (UE) 2024/1348 państwa członkowskie zapewniają, aby osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową niezwłocznie po wystąpieniu z wnioskiem i bez względu na to, kiedy rejestracja ma miejsce, miały skuteczny dostęp do praw wynikających z tych instrumentów i mogły z tych praw skutecznie korzystać. Dane państwo członkowskie należycie informuje obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców w języku, który rozumieją co do którego można zasadnie przypuszczać, że go rozumieją, o zastosowanym środku, o tym, gdzie znajdują się punkty rejestracji, w tym przejścia graniczne, w których można zarejestrować i złożyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej, oraz o okresie obowiązywania środka.

6. Składając uzasadniony wniosek, o którym mowa w art. 2 ust. 1, państwo członkowskie może powiadomić Komisję, że uważa za konieczne zastosowanie odstępstwa, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, zanim uzyska na to zezwolenie w decyzji wykonawczej Rady, o której mowa w art. 4 ust. 3, wskazując we wniosku dokładne powody, dla których konieczne jest podjęcie natychmiastowych działań.

W takim przypadku dane państwo członkowskie może stosować odstępstwo, o którym mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, przez okres nieprzekraczający 10 dni od dnia następującego po złożeniu wniosku, chyba że decyzja wykonawcza Rady, o której mowa w art. 4 ust. 3, zezwala danemu państwu członkowskiemu na dalsze stosowanie tego odstępstwa.

7. Przedłużenie terminu rejestracji wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej pozostaje bez uszczerbku dla obowiązków przestrzegania terminów określonych w art. 15 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) 2024/1358.

Artykuł  11

Środki mające zastosowanie do azylowej procedury granicznej w sytuacji kryzysowej lub w sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej

1. W sytuacji kryzysowej lub w sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej państwa członkowskie mogą - w odniesieniu do wniosków złożonych w okresie stosowania niniejszego artykułu - odstąpić od art. 51 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2024/1348 poprzez przedłużenie maksymalnego czasu trwania procedury granicznej na potrzeby rozpatrywania wniosków, określonego w tym artykule, o dodatkowy okres nieprzekraczający sześciu tygodni. Okres ten nie może zostać wykorzystywany jako uzupełnienie okresu, o którym mowa w art. 51 ust. 2 akapit trzeci tego rozporządzenia.

2. W sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a), lub w sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej, na zasadzie odstępstwa od art. 45 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1348, państwa członkowskie mogą nie być zobowiązane do rozpatrywania, w ramach procedury granicznej, wniosków, z którymi występują osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową, o których mowa w art. 42 ust. 1 lit. j) tego rozporządzenia, jeżeli środki przewidziane w przygotowanym przez dane państwo członkowskie planie kryzysowym, o którym mowa w art. 32 dyrektywy (UE) 2024/1346, nie są wystarczające do zareagowania na tę sytuację.

3. W sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a), na zasadzie odstępstwa od art. 45 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1348, państwa członkowskie mogą obniżyć próg przewidziany w art. 42 ust. 1 lit. j) do 5 %.

4. W sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a), na zasadzie odstępstwa od art. 44 ust. 1 lit. b) rozporządzenia (UE) 2024/1348, państwa członkowskie mogą, w ramach procedury granicznej, podejmować decyzje co do zasadności wniosku w przypadkach, gdy osoba ubiegająca się o ochronę międzynarodową ma obywatelstwo lub, w przypadku bezpaństwowców, poprzednie miejsce zwykłego pobytu w państwie trzecim, dla którego odsetek przyjętych przez organ rozstrzygający decyzji udzielających ochrony międzynarodowej wynosi - zgodnie z najnowszymi dostępnymi średnimi rocznymi danymi Eurostatu na poziomie Unii - 50 % lub mniej, oprócz przypadków, o których mowa w art. 42 ust. 1 lit. j) tego rozporządzenia, mając na uwadze możliwość wystąpienia szybko zmieniających się potrzeb w zakresie ochrony, które mogłyby pojawić się w państwie pochodzenia, które odzwierciedlane są w kwartalnych aktualizacjach danych Eurostatu.

5. Stosując ust. 4 lub 5 niniejszego artykułu, dane państwo członkowskie priorytetowo traktuje rozpatrywanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonych przez osoby o szczególnych potrzebach proceduralnych lub o szczególnych potrzebach w zakresie przyjmowania, zdefiniowane w dyrektywie (UE) 2024/1346 i w rozporządzeniu (UE) 2024/1348, oraz przez małoletnich i członków ich rodzin. Stosując ust. 4, 5 lub 7 niniejszego artykułu, dane państwo członkowskie może również priorytetowo traktować rozpatrywanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej, które mogą być zasadne.

6. W sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. b), na zasadzie odstępstwa od art. 44 lit. b) i art. 53 ust. 2 lit. a) rozporządzenia (UE) 2024/1348, państwa członkowskie mogą, w ramach procedury granicznej, podejmować decyzje co do zasadności wszystkich wniosków, z którymi występują obywatele państw trzecich lub bezpaństwowcy, którzy są przedmiotem instrumentalizacji, i które są zarejestrowane w okresie stosowania niniejszego ustępu.

7. Stosując ust. 6, państwa członkowskie:

a) wyłączają z procedury granicznej małoletnich w wieku poniżej 12 lat i członków ich rodzin oraz osoby o szczególnych potrzebach proceduralnych lub o szczególnych potrzebach w zakresie przyjmowania, zdefiniowane w dyrektywie (UE) 2024/1346 i w rozporządzeniu (UE) 2024/1348; lub

b) zaprzestają stosowania procedury granicznej względem następujących kategorii osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, w przypadku gdy ustalono, na podstawie indywidualnej oceny, że ich wnioski mogą być zasadne:

(i) małoletni w wieku poniżej 12 lat i członkowie ich rodzin; oraz

(ii) osoby wymagające szczególnego traktowania o szczególnych potrzebach proceduralnych lub o szczególnych potrzebach w zakresie przyjmowania, zdefiniowane w dyrektywie (UE) 2024/1346 i w rozporządzeniu (UE) 2024/1348.

Niniejszy ustęp pozostaje bez uszczerbku dla obowiązkowego charakteru procedury granicznej, o którym mowa w art. 46 rozporządzenia (UE) 2024/1348.

8. W przypadku gdy dane państwo członkowskie uzyskało zezwolenie na stosowanie odstępstwa, o którym mowa w ust. 6 niniejszego artykułu, w decyzji wykonawczej Rady, o której mowa w art. 4 ust. 3, na podstawie informacji przekazanej przez dane państwo członkowskie zgodnie z art. 2 ust. 2 lit. d), określa się, czy zastosowanie ma ust. 7 lit. a) lub b).

9. Państwo członkowskie stojące w obliczu sytuacji kryzysowej lub sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej nie może stosować odstępstwa od procedury azylowej przewidzianego w ust. 4 i 6 niniejszego artykułu lub musi zaprzestać jego stosowania, w przypadku gdy istnieją względy medyczne przemawiające za niestosowaniem procedury granicznej zgodnie z art. 53 ust. 2 lit. d) rozporządzenia (UE) 2024/1348 lub w przypadku gdy nie można udzielić niezbędnego wsparcia osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową o szczególnych potrzebach w zakresie przyjmowania zgodnie z dyrektywą (UE) 2024/1346 lub o szczególnych potrzebach proceduralnych zgodnie z art. 53 ust. 2 lit. c) rozporządzenia (UE) 2024/1348.

10. Do celów stosowania odstępstw, o których mowa w niniejszym artykule, zastosowanie mają podstawowe zasady dotyczące prawa do azylu oraz poszanowania zasady non-refoulement, a także gwarancje przewidziane w rozdziałach I i II rozporządzenia (UE) 2024/1348, aby zapewnić ochronę praw osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, w tym prawa do skutecznego środka prawnego.

Organizacje oraz osoby dopuszczone na podstawie prawa krajowego do udzielania porad i doradztwa muszą mieć skuteczny dostęp do osób ubiegających się o ochronę międzynarodową umieszczonych w detencji lub znajdujących się na przejściach granicznych. Państwa członkowskie mogą wprowadzić ograniczenia takich działań, w przypadku gdy na podstawie prawa krajowego jest to obiektywnie konieczne ze względów bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zarządzania administracyjnego ośrodkiem detencyjnym, pod warunkiem że dostęp nie zostanie tym samym drastycznie ograniczony lub uniemożliwiony.

11. Odstępstwa przewidziane w niniejszym artykule nie mają wpływu na proces ustalania odpowiedzialnego państwa członkowskiego w ramach rozporządzenia (UE) 2024/1351. W przypadku gdy proces ten trwa dłużej niż maksymalny czas trwania azylowej procedury granicznej w sytuacji kryzysowej lub w sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej, proces ten i pozostała część procedury azylowej zostają zakończone na terytorium państwa członkowskiego, które dokonuje ustalenia, zgodnie z art. 51 rozporządzenia (UE) 2024/1348.

Artykuł  12

Przedłużenie terminów dotyczących wniosków o przejęcie, powiadomień o wtórnym przejęciu i przekazań w sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a), lub w sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej

1. W sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a), lub w sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej, które uniemożliwiają państwu członkowskiemu, które stoi w obliczu takich sytuacji, dotrzymanie terminów określonych w art. 39, 40, 41 i 46 rozporządzenia (UE) 2024/1351 lub przyjmowanie osób, za które państwo to jest odpowiedzialne zgodnie z tym rozporządzeniem, państwa członkowskie mogą równocześnie odstąpić od terminów określonych w art. 39, 40, 41 i art. 46 ust. 1 tego rozporządzenia.

2. W przypadku gdy państwo członkowskie stosuje odstępstwo przewidziane w ust. 1 niniejszego artykułu:

a) składa wniosek o przejęcie zgodnie z art. 39 rozporządzenia (UE) 2024/1351 w terminie czterech miesięcy od dnia zarejestrowania wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej;

b) odpowiada na wniosek o przejęcie zgodnie z art. 40 rozporządzenia (UE) 2024/1351 w terminie dwóch miesięcy od otrzymania tego wniosku;

c) składa powiadomienie o wtórnym przejęciu zgodnie z art. 41 rozporządzenia (UE) 2024/1351 w terminie miesiąca od uzyskania trafienia w Eurodac lub potwierdza otrzymanie takiego powiadomienia w terminie miesiąca od jego złożenia; oraz

d) przeprowadza przekazanie zgodnie z art. 46 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1351 w terminie roku od przyjęcia wniosku o przejęcie lub od potwierdzenia powiadomienia o wtórnym przejęciu przez inne państwo członkowskie lub od ostatecznej decyzji w sprawie odwołania lub innego środka zaskarżenia w odniesieniu do decyzji o przekazaniu ze skutkiem zawieszającym zgodnie z art. 43 ust. 3 tego rozporządzenia.

3. Jeżeli państwo członkowskie, o którym mowa w ust. 1, nie dotrzymuje terminów określonych w ust. 2 lit. a), b) lub d) niniejszego artykułu, odpowiedzialność za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej na podstawie rozporządzenia (UE) 2024/1351 spoczywa na tym państwie lub zostaje na nie przeniesiona.

4. W przypadku gdy stosuje się ust. 1 niniejszego artykułu, przekazań na podstawie art. 46 rozporządzenia (UE) 2024/1351 do odpowiedzialnego państwa członkowskiego stojącego w obliczu sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a) niniejszego rozporządzenia, lub sytuacji spowodowanej działaniem siły wyższej, nie przeprowadza się aż do momentu, w którym to państwo członkowskie nie będzie już stać w obliczu tych sytuacji, chyba że ze względu na indywidualną sytuację osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową odpowiedzialne państwo członkowskie zgodziło się przyjąć daną osobę. Jeżeli przekazanie nie nastąpi w terminie roku od przyjęcia wniosku o przejęcie lub od potwierdzenia powiadomienia o wtórnym przejęciu przez inne państwo członkowskie lub od ostatecznej decyzji w sprawie odwołania lub innego środka zaskarżenia w odniesieniu do decyzji o przekazaniu ze skutkiem zawieszającym zgodnie z art. 43 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2024/1351, w tym ze względu na utrzymującą się sytuację kryzysową, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a) niniejszego rozporządzenia, lub sytuację spowodowaną działaniem siły wyższej, na zasadzie odstępstwa od art. 46 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1351 odpowiedzialne państwo członkowskie, stojące w obliczu tych sytuacji, zostaje zwolnione z obowiązku przejęcia lub wtórnego przejęcia danej osoby, a odpowiedzialność zostaje przeniesiona na przekazujące państwo członkowskie.

Artykuł  13

Odstępstwa od obowiązku wtórnego przejęcia osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową w sytuacji nadzwyczajnych masowych przybyć

1. Na zasadzie odstępstwa od art. 36 ust. 1 lit. b) i art. 38 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2024/1351, w sytuacji kryzysowej, o której mowa w art. 1 ust. 4 lit. a) niniejszego rozporządzenia, w przypadku gdy masowe przybycia obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców mają tak nadzwyczajną skalę i natężenie, że mogłyby stwarzać poważne ryzyko poważnych niedociągnięć w traktowaniu osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, tym samym stwarzając poważne ryzyko, że wspólny europejski system azylowy nie będzie funkcjonował, państwo członkowskie stojące w obliczu takiej sytuacji może zostać zwolnione z obowiązku:

a) wtórnego przejęcia osoby ubiegającej się o udzielenie ochrony międzynarodowej, obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca, w odniesieniu do którego to państwo członkowskie zostało wskazane jako odpowiedzialne państwo członkowskie na podstawie art. 16 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1358, w przypadku gdy odpowiedzialność ta została ustalona zgodnie z art. 16 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2024/1351; lub

b) wtórnego przejęcia osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową na podstawie art. 38 ust. 4 rozporządzenia 2024/1351.

Niniejszy ustęp ma zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy wniosek został zarejestrowany w państwie członkowskim stojącym w obliczu takiej sytuacji w okresie określonym w decyzji wykonawczej Rady, o której mowa w art. 4 ust. 3 niniejszego rozporządzenia, który nie może przekraczać czterech miesięcy przed dniem przyjęcia tej decyzji wykonawczej Rady.

2. W przypadku gdy stosuje się ust. 1 niniejszego artykułu, a państwo członkowskie stojące w obliczu takiej sytuacji zostało uznane za odpowiedzialne zgodnie z art. 16 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2024/1351, to państwo członkowskie zostaje zwolnione z obowiązku wtórnego przejęcia danej osoby, a odpowiedzialność zostaje przeniesiona na państwo członkowskie, w którym zarejestrowano drugi wniosek.

Państwo członkowskie, które staje się odpowiedzialne zgodnie z akapitem pierwszym niniejszego ustępu, wskazuje w Eurodac, że stało się odpowiedzialnym państwem członkowskim zgodnie z art. 16 ust. 3 rozporządzenia (UE) 2024/1358.

3. Na zasadzie odstępstwa od art. 38 ust. 2 i 4 rozporządzenia (UE) 2024/1351, w przypadku gdy stosuje się ust. 1 niniejszego artykułu, a państwo członkowskie stojące w obliczu takiej sytuacji jest zgodnie z art. 38 ust. 4 rozporządzenia (UE) 2024/1351 zobowiązane do wtórnego przejęcia osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową, państwo członkowskie, w którym zarejestrowano drugi wniosek, stosuje procedury określone w części III tego rozporządzenia, z wyjątkiem art. 16 ust. 2, art. 17 ust. 1 i 2, art. 21 ust. 5 i art. 33 ust. 1 i 2, i obowiązek wtórnego przejęcia osoby ubiegającej się o ochronę międzynarodową wynikający z art. 38 ust. 4 zostaje przeniesiony na to państwo członkowskie.

W przypadku gdy nie można ustalić odpowiedzialnego państwa członkowskiego na podstawie akapitu pierwszego niniejszego ustępu, za rozpatrzenie wniosku odpowiedzialne jest państwo członkowskie, w którym zarejestrowano drugi wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej. Niniejszy akapit nie ma wpływu na wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej, w odniesieniu do których państwo członkowskie przesłało powiadomienie o wtórnym przejęciu zgodnie z art. 41 rozporządzenia (UE) 2024/1351 przed dniem przyjęcia decyzji wykonawczej Rady, o której mowa w art. 4 ust. 3 niniejszego rozporządzenia.

Państwo członkowskie, które staje się odpowiedzialne zgodnie z akapitem drugim niniejszego ustępu, wskazuje w Eurodac, że stało się odpowiedzialnym państwem członkowskim zgodnie z art. 16 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2024/1358.