Rozdział 1 - PRZEPISY OGÓLNE - Rozporządzenie 2024/1359 w sprawie reagowania na sytuacje kryzysowe i sytuacje spowodowane działaniem siły wyższej w dziedzinie migracji i azylu oraz w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) 2021/1147

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2024.1359

Akt oczekujący

Wersja od: 22 maja 2024 r.

ROZDZIAŁ  I

PRZEPISY OGÓLNE

Artykuł  1

Przedmiot

1. Niniejsze rozporządzenie odpowiada na wyjątkowe sytuacje kryzysowe, w tym sytuację instrumentalizacji, oraz sytuacje spowodowane działaniem siły wyższej w dziedzinie migracji i azylu w Unii w drodze tymczasowych środków. W niniejszym rozporządzeniu przewidziano zwiększone środki solidarnościowe i środki wsparcia, które opierają się na rozporządzeniu (UE) 2024/1351, przy jednoczesnym zapewnieniu sprawiedliwego podziału odpowiedzialności, oraz tymczasowe przepisy szczegółowe stanowiące odstępstwo od przepisów określonych w rozporządzeniach (UE) 2024/1351 i (UE) 2024/1348.

2. Tymczasowe środki przyjmowane na podstawie niniejszego rozporządzenia muszą spełniać wymogi konieczności i proporcjonalności, muszą być odpowiednie do osiągnięcia ich założonych celów oraz do zapewniania ochrony praw osób ubiegających się o ochronę międzynarodową i osób korzystających z ochrony międzynarodowej, a także muszą być spójne z zobowiązaniami państw członkowskich wynikającymi z Karty, prawa międzynarodowego oraz dorobku prawnego Unii w dziedzinie azylu. Niniejsze rozporządzenie nie wpływa na podstawowe zasady i gwarancje ustanowione w aktach ustawodawczych, od których zgodnie z niniejszym rozporządzeniem dopuszczalne są odstępstwa.

3. Środki przyjęte zgodnie z niniejszym rozporządzeniem stosuje się wyłącznie w zakresie, w jakim bezwzględnie wymaga tego sytuacja, tymczasowo i w ograniczony sposób oraz wyłącznie w wyjątkowych okolicznościach. Państwa członkowskie mogą stosować środki przewidziane w rozdziale IV oraz korzystać ze środków przewidzianych w rozdziale III wyłącznie na wniosek i w zakresie przewidzianym w decyzji wykonawczej Rady, o której mowa w art. 4 ust. 3, bez uszczerbku dla art. 10 ust. 5.

4. Do celów niniejszego rozporządzenia "sytuacja kryzysowa" oznacza:

a) wyjątkową sytuację masowych przybyć obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców do państwa członkowskiego drogą lądową, powietrzną lub morską, w tym osób sprowadzonych na ląd w następstwie operacji poszukiwawczo- ratowniczych, i o takiej skali i charakterze, biorąc pod uwagę, między innymi, liczbę ludności, PKB i specyficzne uwarunkowania geograficzne danego państwa członkowskiego, w tym wielkości terytorium, że powoduje, że dobrze przygotowany system azylowy, system przyjmowania, w tym służby odpowiedzialne za ochronę dzieci, lub system powrotów w danym państwie członkowskim przestaje funkcjonować - w tym w wyniku sytuacji występującej na poziomie lokalnym lub regionalnym - do tego stopnia, że mogłoby to mieć poważne konsekwencje dla funkcjonowania wspólnego europejskiego systemu azylowego; lub

b) sytuację instrumentalizacji, w której państwo trzecie lub wrogi podmiot niepaństwowy zachęcają obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców do przemieszczania się na granice zewnętrzne lub do państwa członkowskiego, lub ułatwiają im to przemieszczanie, w celu destabilizacji Unii lub państwa członkowskiego, oraz w przypadku gdy takie działania mogą zagrozić podstawowym funkcjom państwa członkowskiego, w tym utrzymaniu prawa i porządku lub ochronie jego bezpieczeństwa narodowego.

Państwa członkowskie mogą występować z wnioskiem o zezwolenie na stosowanie środków wymienionych w rozdziałach III i IV w szczególności w przypadku nieoczekiwanego znaczącego zwiększenia liczby wniosków na granicach zewnętrznych. Państwa członkowskie mogą stosować odstępstwa przewidziane w decyzji wykonawczej Rady, o której mowa w art. 4 ust. 3, w sytuacji instrumentalizacji wyłącznie w odniesieniu do obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców będących przedmiotem instrumentalizacji, którzy zostali zatrzymani lub znalezieni w pobliżu granicy zewnętrznej - oznaczającej granice lądowe, w tym granice na rzekach i jeziorach, oraz granice morskie państwa członkowskiego, a także jego porty lotnicze, porty rzeczne, porty morskie i porty na jeziorach, pod warunkiem że nie stanowią one granic wewnętrznych - w związku z niedozwolonym przekroczeniem granicy drogą lądową, morską lub powietrzną, lub którzy zostali sprowadzeni na ląd w następstwie operacji poszukiwawczo-ratowniczych, lub którzy sami zgłosili się na przejściach granicznych.

5. Do celów niniejszego rozporządzenia sytuacja spowodowana działaniem siły wyższej oznacza nadzwyczajne i nieprzewidywalne okoliczności, które są poza kontrolą państwa członkowskiego i których konsekwencji nie można było uniknąć mimo zachowania należytej staranności, uniemożliwiające temu państwu członkowskiemu wywiązywanie się z obowiązków wynikających z rozporządzenia (UE) 2024/1351 i rozporządzenia (UE) 2024/1348.