Rozporządzenie 2021/241 ustanawiające Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności

Dzienniki UE

Dz.U.UE.L.2021.57.17

Akt obowiązujący

Wersja od: 1 marca 2024 r.

Artykuł  22

Ochrona interesów finansowych Unii

1. Przy wdrażaniu Instrumentu państwa członkowskie, jako beneficjenci lub pożyczkobiorcy środków finansowych w ramach Instrumentu, podejmują wszelkie odpowiednie środki w celu ochrony interesów finansowych Unii oraz w celu zapewnienia, by wykorzystanie środków finansowych w związku z działaniami wspieranymi przez Instrument było zgodne z mającym zastosowaniem prawem unijnym i krajowym, w szczególności w odniesieniu do zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i konfliktom interesów oraz ich wykrywania i korygowania. W tym celu państwa członkowskie zapewniają funkcjonowanie skutecznego i wydajnego systemu kontroli wewnętrznej oraz odzyskiwanie kwot nienależnie wypłaconych lub niewłaściwie wykorzystanych. Państwa członkowskie mogą polegać na swoich zwykłych krajowych systemach zarządzania budżetem.

2. Umowy, o których mowa w art. 15 ust. 2 i art. 23 ust. 1, przewidują następujące obowiązki państw członkowskich:

a) regularne sprawdzanie, czy udzielone finansowanie jest właściwie wykorzystywane zgodnie z wszystkimi mającymi zastosowanie przepisami oraz czy każde działanie służące realizacji reform i projektów inwestycyjnych w ramach planu odbudowy i zwiększania odporności zostało właściwie zrealizowane zgodnie z wszystkimi mającymi zastosowanie przepisami, szczególnie w odniesieniu do zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i konfliktom interesów oraz ich wykrywania i korygowania;

b) podejmowanie odpowiednich środków w celu zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i konfliktom interesów zgodnie z definicją w art. 61 ust. 2 i 3 rozporządzenia finansowego, wykrywania i korygowania tych zjawisk, które naruszają interesy finansowe Unii, oraz podejmowanie działań prawnych w celu odzyskania środków finansowych, które zostały sprzeniewierzone, w tym w odniesieniu do wszelkich działań służących realizacji reform i projektów inwestycyjnych w ramach planu odbudowy i zwiększania odporności;

c) załączenie do wniosku o płatność:

(i) deklaracji zarządczej, że środki finansowe wykorzystano zgodnie z przeznaczeniem, że informacje załączone do wniosku o płatność są kompletne, dokładne i wiarygodne oraz że wdrożone systemy kontroli gwarantują w niezbędnym stopniu, iż zarządzanie środkami finansowymi odbywało się zgodnie z wszystkimi obowiązującymi przepisami, w szczególności z przepisami w zakresie unikania konfliktów interesów, zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i podwójnemu finansowaniu w ramach Instrumentu i innych programów unijnych, zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami; oraz

(ii) podsumowania przeprowadzonych audytów, w tym stwierdzonych niedociągnięć i podjętych działań naprawczych;

d) do celów audytu i kontroli oraz zapewnienia porównywalnych informacji dotyczących wykorzystania środków finansowych w związku z działaniami służącymi realizacji reform i projektów inwestycyjnych w ramach planu odbudowy i zwiększania odporności, gromadzenie w formacie elektronicznym i zapewnienie dostępu do następujących kategorii danych:

(i) nazwa ostatecznego odbiorcy środków finansowych;

(ii) 48  nazwa wykonawcy i podwykonawcy, jeżeli ostateczny odbiorca środków finansowych jest instytucją zamawiającą zgodnie z prawem unijnym lub krajowym dotyczącym zamówień publicznychh;

(iii) imiona, nazwiska i daty urodzenia beneficjentów rzeczywistych podmiotu będącego odbiorcą środków finansowych lub wykonawcą, zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 6 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 ⁴⁹ ;

(iv) wykaz działań służących realizacji reform i projektów inwestycyjnych w ramach planu odbudowy i zwiększania odporności wraz z łączną kwotą finansowania publicznego tych działań, ze wskazaniem kwoty środków finansowych wydatkowanych w ramach Instrumentu i innych funduszy unijnych;

e) 50  wyraźne upoważnienie Komisji, OLAF, Trybunału Obrachunkowego i, w stosownych przypadkach, EPPO, do wykonywania ich praw zgodnie z art. 129 ust. 1 rozporządzenia finansowego, oraz do nakładania obowiązków na wszystkich ostatecznych odbiorców środków finansowych wydatkowanych na działania służące realizacji reform i projektów inwestycyjnych ujętych w planie odbudowy i zwiększania odporności, lub na wszystkie inne osoby lub podmioty zaangażowane w ich realizację, aby wyraźnie upoważniły Komisję, OLAF, Trybunał Obrachunkowy i, w stosownych przypadkach, EPPO do wykonywania ich praw zgodnie z art. 129 ust. 1 rozporządzenia finansowego, oraz do nakładania podobnych obowiązków na wszystkich ostatecznych odbiorców wydatkowanych środków finansowych;

f) przechowywanie dokumentacji zgodnie z art. 132 rozporządzenia finansowego.

3. Dane osobowe, o których mowa w ust. 2 lit. d) niniejszego artykułu, są przetwarzane przez państwa członkowskie i Komisję do celów procedury udzielania absolutorium, audytu i kontroli w związku z wykorzystaniem środków finansowych związanych z wykonaniem umów, o których mowa w art. 15 ust. 2 i art. 23 ust. 1, i przez odpowiedni czas. W ramach procedury udzielania Komisji absolutorium, zgodnie z art. 319 TFUE, Instrument podlega sprawozdawczości w ramach zintegrowanej sprawozdawczości finansowej i sprawozdawczości w zakresie rozliczalności, o której mowa w art. 247 rozporządzenia finansowego, a w szczególności oddzielnie w ramach sprawozdania rocznego z zarządzania i wykonania.

4. Komisja udostępnia państwom członkowskim zintegrowany i interoperacyjny system informacji i monitorowania, w tym jednolite narzędzie do eksploracji danych i punktowej oceny ryzyka, w celu uzyskania dostępu do odnośnych danych i ich analizy z myślą o upowszechnieniu zastosowaniu tego systemu przez państwa członkowskie, w tym przy wsparciu Instrumentu Wsparcia Technicznego.

5. Umowy, o których mowa w art. 15 ust. 2 i art. 23 ust. 1, przewidują również prawo Komisji do proporcjonalnego zmniejszenia wsparcia w ramach Instrumentu oraz odzyskania kwot należnych budżetowi Unii lub zwrócenia się o przedterminową spłatę pożyczki w przypadkach nadużyć finansowych, korupcji i konfliktów interesów naruszających interesy finansowe Unii, które to przypadki nie zostały skorygowane przez państwa członkowskie, lub w przypadkach poważnego naruszenia obowiązku wynikającego z takich umów.

Podejmując decyzję w sprawie kwoty odzyskiwanych środków i zmniejszenia wsparcia lub kwoty podlegającej przedterminowej spłacie, Komisja przestrzega zasady proporcjonalności i uwzględnia wagę nadużycia finansowego, korupcji i konfliktów interesów naruszających interesy finansowe Unii lub też wagę naruszenia obowiązku. Państwo członkowskie ma możliwość przedstawienia swoich uwag przed dokonaniem zmniejszenia wsparcia lub zwrócenia się o przedterminową spłatę.

⁴⁸ Art. 22 ust. 2 lit. d ppkt ii zmieniony przez sprostowanie z dnia 13 kwietnia 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.100.102) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 19 lutego 2021 r.

⁴⁹ Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2015/849 z dnia 20 maja 2015 r. w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu, zmieniająca rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 i uchylająca dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2005/60/WE oraz dyrektywę Komisji 2006/70/WE (Dz. U. L 141 z 5.6.2015, s. 73).

⁵⁰ Art. 22 ust. 2 lit. e) zmieniona przez sprostowanie z dnia 13 kwietnia 2023 r. (Dz.U.UE.L.2023.100.102) zmieniające nin. rozporządzenie z dniem 19 lutego 2021 r.