Rozporządzenie 2015/1222 ustanawiające wytyczne dotyczące alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi
Dz.U.UE.L.2015.197.24
Akt obowiązującyROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) 2015/1222
z dnia 24 lipca 2015 r.
ustanawiające wytyczne dotyczące alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
uwzględniając rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 714/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1228/2003 1 , w szczególności jego art. 18 ust. 3 lit. b) oraz art. 18 ust. 5, a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Jak najszybsze utworzenie w pełni funkcjonującego i wzajemnie połączonego wewnętrznego rynku energii ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia osiągnięcia celów, jakimi są utrzymanie bezpieczeństwa dostaw energii, zwiększenie konkurencyjności i zapewnienie, by wszyscy konsumenci mogli kupować energię po przystępnych cenach. Dobrze funkcjonujący rynek wewnętrzny energii elektrycznej powinien dostarczać producentom właściwych zachęt do inwestowania w nowe moce wytwórcze, w tym w energię elektryczną pochodzącą z odnawialnych źródeł energii, ze szczególnym uwzględnieniem państw członkowskich i regionów najbardziej oddalonych na unijnym rynku energii. Dobrze funkcjonujący rynek powinien również dostarczać konsumentom odpowiednich środków wspierających bardziej wydajne zużycie energii, w co wpisane jest bezpieczeństwo dostaw energii.
(2) Bezpieczeństwo dostaw energii stanowi jeden z zasadniczych elementów bezpieczeństwa publicznego i w związku z tym jest ściśle powiązane ze sprawnym funkcjonowaniem rynku wewnętrznego energii elektrycznej oraz z integracją odizolowanych rynków energii elektrycznej państw członkowskich. Energia elektryczna może dotrzeć do obywateli Unii wyłącznie za pośrednictwem sieci. Funkcjonujące rynki energii elektrycznej oraz, w szczególności, sieci i inne aktywa związane z dostawami energii elektrycznej są istotne dla bezpieczeństwa publicznego, konkurencyjności gospodarczej oraz dobrobytu obywateli Unii.
(3) W rozporządzeniu (WE) nr 714/2009 określono niedyskryminujące przepisy dotyczące warunków dostępu do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej oraz, w szczególności, ustanowiono przepisy dotyczące alokacji zdolności przesyłowych oraz zarządzania ograniczeniami przesyłowymi w odniesieniu do połączeń wzajemnych i systemów przesyłowych mających wpływ na transgraniczne przepływy energii elektrycznej. W celu osiągnięcia rzeczywistej integracji rynku energii elektrycznej należy dokonać dalszego ujednolicenia przepisów dotyczących alokacji zdolności przesyłowych, zarządzania ograniczeniami przesyłowymi oraz obrotu energią elektryczną. W niniejszym rozporządzeniu określono zatem minimalne ujednolicone przepisy dotyczące docelowego jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego w celu zapewnienia przejrzystych ram prawnych dla efektywnego i nowoczesnego systemu alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi, ułatwiającego obrót energią elektryczną w całej Unii, umożliwiającego wydajniejsze użytkowanie sieci oraz zwiększającego konkurencję z korzyścią dla konsumentów.
(4) Aby zrealizować jednolite łączenie rynków dnia następnego i dnia bieżącego, operatorzy systemu przesyłowego (dalej "OSP") muszą w skoordynowany sposób wyznaczyć dostępne transgraniczne zdolności przesyłowe. W tym celu powinni oni ustanowić wspólny model sieci obejmujący szacunki dotyczące wytwarzania, obciążenia i stanu sieci w odniesieniu do każdej godziny. Dostępne zdolności przesyłowe należy zazwyczaj wyznaczać zgodnie z tak zwaną metodą FBA, czyli metodą uwzględniającą fakt, że energia elektryczna może przepływać różnymi drogami, i optymalizującą dostępną zdolność przesyłową w silnie współzależnych sieciach. Dostępna transgra-niczna zdolność przesyłowa powinna stanowić jeden z zasadniczych parametrów wejściowych na potrzeby procesu dalszego wyznaczania, w którym kojarzy się wszystkie unijne oferty kupna i sprzedaży zgromadzone przez giełdy energii elektrycznej z uwzględnieniem dostępnej transgranicznej zdolności przesyłowej w sposób optymalny pod względem ekonomicznym. Jednolite łączenie rynków dnia następnego i dnia bieżącego gwarantuje, że energia elektryczna przepływa zwykle z obszarów niskich cen do obszarów o wysokich cenach.
(5) Operator łączenia rynków stosuje specjalny algorytm do kojarzenia ofert kupna i sprzedaży w optymalny sposób. Wyniki wyznaczenia zdolności należy udostępniać wszystkim giełdom energii elektrycznej na zasadzie niedyskry-minującej. Na podstawie wyników wyznaczenia zdolności przez operatora łączenia rynków giełdy energii elektrycznej powinny informować swoich klientów o zwycięskich ofertach kupna i sprzedaży. Następnie energię należy przesłać za pośrednictwem sieci zgodnie z wynikami wyznaczenia zdolności przez operatora łączenia rynków. Procedura jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego przebiega podobnie, z tym wyjątkiem, że w przypadku łączenia rynków dnia bieżącego należy stosować ciągły proces przez cały dzień, a nie jedno pojedyncze wyznaczenie jak w przypadku łączenia rynków dnia następnego.
(6) Wyznaczanie zdolności przesyłowych dla przedziałów czasowych rynku dnia następnego i dnia bieżącego należy koordynować przynajmniej na poziomie regionalnym w celu zapewnienia wiarygodnego wyznaczenia zdolności przesyłowych oraz udostępnienia rynkowi optymalnych zdolności przesyłowych. Należy ustanowić metody wspólnego, regionalnego wyznaczania zdolności przesyłowych w celu określenia wymogów dotyczących danych wejściowych, podejścia dotyczącego wyznaczania oraz weryfikacji. Informacje na temat dostępnej zdolności przesyłowej należy aktualizować w sposób terminowy na podstawie najnowszych informacji za pomocą procesu efektywnego wyznaczania zdolności przesyłowych.
(7) 2 Istnieją dwa dopuszczalne podejścia dotyczące wyznaczania międzyobszarowych zdolności przesyłowych: podejście FBA lub podejście oparte na skoordynowanych zdolnościach przesyłowych netto. Podejście FBA należy stosować jako podejście podstawowe w przypadku wyznaczania zdolności przesyłowej dnia następnego i dnia bieżącego, jeżeli międzyobszarowe zdolności przesyłowe między poszczególnymi obszarami rynkowymi są wysoce współzależne. Podejście FBA należy wprowadzić dopiero po konsultacji z uczestnikami rynku i zapewnieniu im wystarczającego czasu na przygotowanie się, tak aby umożliwić płynne przejście na to podejście. Podejście oparte na skoordynowanych zdolnościach przesyłowych netto należy stosować wyłącznie w regionach, w których międzyobszarowe zdolności przesyłowe są mniej współzależne, i gdzie można wykazać, że podejście FBA nie wnosi żadnej wartości dodanej.
(8) 3 Należy ustanowić wspólny model sieci do celów łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego, reprezentujący wzajemnie połączony europejski system umożliwiający wyznaczanie międzyobszarowych zdolności przesyłowych w skoordynowany sposób. Wspólny model sieci powinien obejmować model systemu przesyłowego z lokalizacją jednostek wytwórczych i jednostek odbiorczych istotnych dla wyznaczania międzyobszarowych zdolności przesyłowych. Terminowe przekazywanie dokładnych informacji przez każdego OSP jest niezbędne do utworzenia wspólnego modelu sieci.
(9) 4 Każdy OSP powinien przygotować indywidualny model sieci swojego systemu i przesłać go OSP odpowiedzialnym za połączenie tych modeli we wspólny model sieci. Indywidualne modele sieci powinny obejmować informacje pochodzące z jednostek wytwórczych i jednostek odbiorczych.
(10) 5 OSP powinni stosować wspólny zestaw działań zaradczych, takich jak zakupy przeciwne lub redysponowanie, aby sprostać zarówno wewnętrznym, jak i międzyobszarowym ograniczeniom przesyłowym. Aby ułatwić efektywniejszą alokację zdolności przesyłowych i uniknąć niepotrzebnych ograniczeń transgranicznych zdolności przesyłowych, OSP powinni koordynować stosowanie działań zaradczych przy wyznaczaniu zdolności przesyłowych.
(11) Obszary rynkowe odzwierciedlające dystrybucję podaży i popytu stanowią podstawę obrotu energią elektryczną na zasadach rynkowych i są niezbędnym warunkiem osiągnięcia pełnego potencjału metod alokacji zdolności przesyłowych, w tym metody FBA. Dlatego należy zdefiniować obszary rynkowe w taki sposób, by zapewniały efektywne zarządzanie ograniczeniami przesyłowymi i ogólną efektywność rynku. Obszary te będzie można następnie modyfikować przez ich dzielenie, łączenie lub dostosowywanie granic obszaru. Obszary rynkowe powinny być takie same dla wszystkich przedziałów czasowych rynku. Przewidziany w niniejszym rozporządzeniu proces przeglądu konfiguracji obszarów rynkowych odegra istotną rolę w identyfikacji wąskich gardeł strukturalnych i pozwoli na bardziej efektywne wytyczenie obszarów rynkowych.
(12) OSP powinni wdrożyć skoordynowane redysponowanie o znaczeniu transgranicznym lub zakupy przeciwne na poziomie regionalnym lub wyższym. Redysponowanie o znaczeniu transgranicznym lub zakupy przeciwne należy skoordynować z redysponowaniem lub zakupami przeciwnymi wewnątrz danego obszaru regulacyjnego.
(13) Zdolności przesyłowe należy alokować w przedziałach czasowych rynku dnia następnego i dnia bieżącego, korzystając z metod alokacji typu implicit, szczególnie metod pozwalających na łączne alokowanie energii elektrycznej i zdolności przesyłowych. W przypadku jednolitego łączenia rynków dnia następnego stosowaną metodą powinny być aukcje typu implicit, a w przypadku jednolitego łączenia rynków dnia bieżącego należy stosować ciągłą alokację typu implicit. Metoda aukcji typu implicit powinna być uzależniona od efektywnej i terminowej wymiany informacji między OSP, giełdami energii elektrycznej oraz szeregiem innych stron w celu zapewnienia efektywnej alokacji zdolności przesyłowych i efektywnego zarządzania ograniczeniami przesyłowymi.
(14) Ze względów efektywności oraz w celu jak najszybszego wdrożenia jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego, w jednolitym łączeniu rynków dnia następnego i dnia bieżącego powinny uczestniczyć, w stosownych przypadkach, istniejące podmioty działające na rynku i już wdrożone rozwiązania bez wykluczania konkurencji ze strony nowych operatorów.
(15) Komisja we współpracy z Agencją ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (dalej "Agencja") może utworzyć lub wyznaczyć jeden podmiot regulowany do pełnienia wspólnych funkcji operatora łączenia rynków związanych z obsługą rynkową jednolitego łączenia rynków dnia następnego i rynków dnia bieżącego.
(16) Utworzenie bardziej płynnych rynków dnia bieżącego, które dają stronom możliwość zbilansowania swoich pozycji w czasie bardziej zbliżonym do czasu rzeczywistego, powinno pomóc we włączeniu odnawialnych źródeł energii do unijnego rynku energii elektrycznej, a tym samym ułatwić osiągnięcie celów polityki w zakresie energii odnawialnej.
(17) 6 Międzyobszarowe zdolności przesyłowe rynku dnia następnego i rynku dnia bieżącego powinny być gwarantowane, by umożliwić efektywną alokację transgraniczną.
(18) Aby miały miejsce ogólnounijne aukcje typu implicit, należy zapewnić ogólnounijny proces łączenia cen. Proces ten powinien być realizowany z uwzględnieniem zdolności przesyłowych i ograniczeń alokacji oraz powinien zostać zaprojektowany w sposób umożliwiający stosowanie go w całej UE lub rozszerzenie go na całą UE oraz opracowanie w przyszłości nowych rodzajów produktów.
(19) Giełdy energii elektrycznej gromadzą oferty kupna i sprzedaży w ramach różnych przedziałów czasowych, które służą jako niezbędne dane wejściowe do wyznaczania zdolności przesyłowych w procesie łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego. W związku z powyższym przepisy dotyczące obrotu energią elektryczną zawarte w niniejszym rozporządzeniu wymagają ustanowienia ram instytucjonalnych dla giełd energii elektrycznej. Wspólne wymogi dotyczące wskazania wyznaczonych operatorów rynku energii elektrycznej (dalej "NEMO") i ich zadań powinny ułatwić osiągnięcie celów rozporządzenia (WE) nr 714/2009 i pozwolić, by łączenie rynków dnia następnego i dnia bieżącego należycie uwzględniało rynek wewnętrzny.
(20) Ustanowienie procesu łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego wymaga współpracy między potencjalnie konkurującymi giełdami energii elektrycznej w celu utworzenia wspólnych funkcji łączenia rynków. Dlatego też nadzór i zgodność z regułami konkurencji mają nadrzędne znaczenie w odniesieniu do tych wspólnych funkcji.
(21) Mimo opracowania niezawodnego algorytmu kojarzenia ofert kupna i sprzedaży oraz odpowiednich procesów zabezpieczających mogą zaistnieć sytuacje, w których proces łączenia cen nie zdoła wygenerować rezultatów. W związku z tym konieczne jest zapewnienie rozwiązań rezerwowych na poziomie krajowym i regionalnym, aby zapewnić jednak możliwość alokacji zdolności przesyłowych.
(22) Dla przedziału czasowego rynku dnia bieżącego należy wprowadzić wiarygodną wycenę zdolności przesyłowych, odzwierciedlającą ograniczenia przesyłowe, jeżeli zdolności przesyłowe są niewielkie.
(23) Wszelkie faktycznie poniesione koszty związane z zapewnianiem gwarancji zdolności przesyłowych oraz koszty ustanawiania procesów służących zapewnieniu zgodności z niniejszym rozporządzeniem należy odzyskiwać w sposób terminowy za pomocą taryf sieciowych lub właściwych mechanizmów. NEMO, w tym sprawujący funkcje operatorów łączenia rynków, powinni mieć prawo do zwrotu poniesionych kosztów, jeżeli koszty te zostały faktycznie poniesione, są zasadne i proporcjonalne.
(24) Zasady dotyczące podziału wspólnych kosztów jednolitego łączenia rynków dnia następnego i jednolitego łączenia rynków dnia bieżącego między NEMO a OSP z różnych państw członkowskich należy uzgodnić przed rozpoczęciem procesu realizacji w celu uniknięcia opóźnień i sporów związanych z podziałem kosztów.
(25) Niezbędna jest współpraca między OSP, NEMO a organami regulacyjnymi, by promować stworzenie i sprawne funkcjonowanie rynku wewnętrznego energii elektrycznej, a także by zapewnić optymalne zarządzanie, skoordynowaną współpracę i właściwy rozwój techniczny unijnego systemu przesyłowego energii elektrycznej. OSP, NEMO i organy regulacyjne powinny wykorzystywać synergie powstające w wyniku projektów alokacji zdolności przesyłowych i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi, przyczyniając się do rozwoju wewnętrznego rynku energii elektrycznej. Podmioty te powinny korzystać z uzyskanych doświadczeń, stosować się do podjętych decyzji i wykorzystywać rozwiązania opracowane w ramach tych projektów.
(26) W celu zapewnienia ścisłej współpracy między OSP, NEMO a organami regulacyjnymi należy ustanowić solidne, wiarygodne i niedyskryminujące unijne ramy zarządzania w odniesieniu do jednolitego łączenia rynków dnia następnego i rynków dnia bieżącego.
(27) Cel niniejszego rozporządzenia, mianowicie ustanowienie jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego, nie może zostać osiągnięty bez określonego zbioru jednolitych zasad w zakresie wyznaczania zdolności przesyłowych, zarządzania ograniczeniami przesyłowymi i obrotu energią elektryczną.
(28) Jednolite łączenie rynków dnia następnego i dnia bieżącego należy jednak wdrażać etapami, ponieważ ramy regulacyjne obrotu energią elektryczną i fizyczna struktura sieci przesyłowej cechują się znacznymi różnicami między poszczególnymi państwami członkowskimi i regionami. Dlatego też wprowadzenie jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego wymaga stopniowego dopasowania istniejących metod wyznaczania zdolności przesyłowych, ich alokacji i zarządzania ograniczeniami przesyłowymi. W związku z tym, jeżeli jest to konieczne, jednolite łączenie rynków dnia następnego i dnia bieżącego można wprowadzić na poziomie regionalnym jako etap pośredni.
(29) Jednolite łączenie rynków dnia następnego i dnia bieżącego wymaga wprowadzenia ujednoliconych minimalnych i maksymalnych cen rozliczeniowych, które przyczyniają się do poprawy warunków inwestowania w celu zapewnienia bezpiecznych zdolności przesyłowych i długoterminowego bezpieczeństwa dostaw w państwach członkowskich i między nimi.
(30) Biorąc pod uwagę wyjątkowo wysoki stopień złożoności i szczegółowości warunków lub metod koniecznych do pełnej realizacji jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego, OSP i NEMO powinni opracować, a organy regulacyjne powinny zatwierdzić niektóre szczegółowe warunki lub metody. Opracowanie niektórych warunków i metod przez OSP i giełdy energii elektrycznej oraz ich późniejsze zatwierdzenie przez organy regulacyjne nie może jednak opóźniać utworzenia wewnętrznego rynku energii elektrycznej. W związku z tym konieczne jest ustanowienie przepisów szczególnych dotyczących współpracy między OSP, NEMO i organami regulacyjnymi.
(31) Zgodnie z art. 8 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 713/2009 7 , jeżeli właściwe organy regulacyjne nie są w stanie osiągnąć porozumienia dotyczącego wspólnych warunków lub metod, decyzję powinna podjąć Agencja.
(32) Niniejsze rozporządzenie zostało opracowane w ścisłej współpracy z Agencją ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki, ENTSO energii elektrycznej i zainteresowanymi podmiotami w celu przyjęcia skutecznych, zrównoważonych i proporcjonalnych przepisów w przejrzysty i partycypacyjny sposób. Zgodnie z art. 18 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 714/2009 Komisja będzie zasięgać opinii Agencji ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki, ENTSO-E oraz innych zainteresowanych stron, w tym zwłaszcza NEMO, zanim zaproponuje jakiekolwiek zmiany niniejszego rozporządzenia.
(33) Niniejsze rozporządzenie uzupełnia załącznik I do rozporządzenia (WE) nr 714/2009 zgodnie z zasadami określonymi w art. 16 tego rozporządzenia.
(34) Ze względu na znaczne wyzwania związane z wprowadzaniem jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego na obecnym rynku Irlandii i Irlandii Północnej, przechodzi on proces poważnego przeprojektowania. W związku z tym do wdrożenia części niniejszego rozporządzenia potrzebny jest dodatkowy czas, przy czym wprowadza się szereg przepisów przejściowych.
(35) Środki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu są zgodne z opinią Komitetu, o którym mowa w art. 23 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 714/2009,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
W imieniu Komisji | |
Jean-Claude JUNCKER | |
Przewodniczący |
- zmieniony przez pkt 2 sprostowania z dnia 8 czerwca 2016 r. (Dz.U.UE.L.2016.151.21).
- zmieniony przez pkt 1 sprostowania z dnia 5 stycznia 2018 r. (Dz.U.UE.L.2018.2.15/2).