Rozporządzenie 1099/2009 w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania
Dz.U.UE.L.2009.303.1
Akt obowiązującyROZPORZĄDZENIE RADY (WE) NR 1099/2009
z dnia 24 września 2009 r.
w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską, w szczególności jego art. 37,
uwzględniając wniosek Komisji,
uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego 1 ,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 2 ,
po konsultacji z Komitetem Regionów,
(1) Dyrektywa Rady 93/119/WE z dnia 22 grudnia 1993 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas uboju lub zabijania 3 określa wspólne minimalne zasady ochrony zwierząt podczas uboju lub uśmiercania na terenie Wspólnoty. Od czasu przyjęcia tej dyrektywy nie została ona w istotny sposób zmieniona.
(2) Uśmiercanie zwierząt może wywoływać u zwierząt ból, niepokój, strach lub inne formy cierpienia, nawet gdy odbywa się to w najlepszych dostępnych warunkach technicznych. Niektóre działania związane z uśmiercaniem mogą być stresujące, a każda technika ogłuszania ma pewne wady. Podmioty gospodarcze lub wszelkie osoby związane z uśmiercaniem zwierząt powinny podejmować wszelkie konieczne działania, aby uniknąć zadawania bólu i zminimalizować niepokój i cierpienie zwierząt w trakcie uboju lub uśmiercania, uwzględniając przy tym najlepsze praktyki w tej dziedzinie i metody dozwolone na mocy niniejszego rozporządzenia. Z tego względu ból, niepokój lub cierpienie należy uznać za niepotrzebne, jeżeli podmioty gospodarcze lub jakiekolwiek osoby związane z uśmiercaniem zwierząt naruszają jedno z wymagań niniejszego rozporządzenia lub stosują dozwolone praktyki, nie uwzględniając najnowszych osiągnięć w ich zakresie, wywołując w ten sposób - przez zaniedbanie lub celowo - ból, niepokój lub cierpienie u zwierząt.
(3) Ochrona zwierząt podczas uboju lub uśmiercania jest uwzględniana w prawie wspólnotowym od 1974 r., a dyrektywa 93/119/WE znacznie ją umocniła. Zaobserwowano jednak duże rozbieżności we wdrażaniu tej dyrektywy w państwach członkowskich i zwrócono uwagę na poważne problemy dotyczące dobrostanu oraz różnice, które mogą mieć wpływ na konkurencyjność podmiotów gospodarczych.
(4) Dobrostan zwierząt jest wartością wspólnotową, zapisaną w Protokole (nr 33) w sprawie dobrobytu zwierząt załączonym do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską ("Protokół (nr 33)") Ochrona zwierząt podczas uboju lub uśmiercania jest kwestią ważną dla społeczeństwa, która wpływa na nastawienie konsumentów do produktów rolnych. Ponadto poprawa ochrony zwierząt podczas uboju przyczynia się do podniesienia jakości mięsa i pośrednio ma pozytywny wpływ na bezpieczeństwo pracy w rzeźniach.
(5) Przepisy krajowe dotyczące ochrony zwierząt podczas uboju lub uśmiercania mają wpływ na konkurencję oraz, odpowiednio, na funkcjonowanie rynku wewnętrznego produktów pochodzenia zwierzęcego objętych załącznikiem I do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Konieczne jest ustanowienie wspólnych przepisów w celu zapewnienia racjonalnego rozwoju rynku wewnętrznego tych produktów.
(6) Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), powołany rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającym ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołującym Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiającym procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności 4 , przyjął dwie opinie na temat aspektów dobrostanu w odniesieniu do głównych systemów ogłuszania i uśmiercania niektórych gatunków zwierząt, a mianowicie na temat aspektów dobrostanu w odniesieniu do podstawowych systemów ogłuszania i uśmiercania najważniejszych handlowych gatunków zwierząt (w 2004 r.) oraz aspektów dobrostanu w odniesieniu do podstawowych systemów ogłuszania i uśmiercania stosowanych wobec jeleni, kóz, królików, strusi, kaczek, gęsi i przepiórek utrzymywanych w celach handlowych (w 2006 r.). Prawo wspólnotowe w tej dziedzinie powinno zostać zaktualizowane, aby uwzględnić te opinie naukowe. Zalecenia dotyczące wycofywania stosowania dwutlenku węgla w przypadku świń oraz wodnych urządzeń do ogłuszania drobiu nie są ujęte w niniejszym rozporządzeniu, ponieważ ocena skutków dowiodła, że obecnie w UE zalecenia te nie są ekonomicznie opłacalne. Dyskusję tę należy jednak kontynuować w przyszłości. W tym celu Komisja powinna przygotować i przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie dotyczące różnych metod ogłuszania drobiu, a w szczególności wodnych urządzeń do ogłuszania dla wielu gatunków ptaków. Ponadto inne zalecenia powinny zostać wyłączone z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia, ponieważ odnoszą się one do parametrów technicznych, które należy ująć w środkach wykonawczych lub wytycznych wspólnotowych. Zalecenia dotyczące ryb utrzymywanych w warunkach fermowych nie są ujęte w niniejszym rozporządzeniu, ponieważ potrzebne są dalsze opinie naukowe i oceny gospodarcze w tej dziedzinie.
(7) W 2007 roku Światowa Organizacja Zdrowia Zwierząt (OIE) przyjęła Kodeks zdrowia zwierząt lądowych, który zawiera wytyczne dotyczące uboju zwierząt oraz uśmiercania zwierząt w celu zwalczania chorób. Te międzynarodowe wytyczne zawierają zalecenia dotyczące obchodzenia się ze zwierzętami, krępowania, ogłuszania i wykrwawiania zwierząt w rzeźniach oraz uśmiercania zwierząt w przypadku wystąpienia ognisk chorób zakaźnych. Te międzynarodowe normy także powinny zostać uwzględnione w niniejszym rozporządzeniu.
(8) Od czasu przyjęcia dyrektywy 93/119/WE prawodawstwo wspólnotowe w zakresie bezpieczeństwa żywności mające zastosowanie do rzeźni zostało gruntownie zmienione przez przyjęcie rozporządzenia (WE) nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych 5 oraz rozporządzenia (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego 6 . Rozporządzenia te kładą nacisk na odpowiedzialność podmiotów gospodarczych działających na rynku spożywczym za zapewnianie bezpieczeństwa żywności. Rzeźnie także podlegają procedurze wstępnego zatwierdzania, zgodnie z którą budowa, rozplanowanie i wyposażenie są kontrolowane przez właściwy organ w celu zapewnienia ich zgodności z odpowiednimi przepisami technicznymi w zakresie bezpieczeństwa żywności. Kwestie dobrostanu zwierząt powinny być lepiej uwzględniane w rzeźniach, przy ich budowie i rozplanowywaniu, a także ich wyposażaniu.
(9) Przez przyjęcie rozporządzenia (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt 7 oraz rozporządzenia (WE) nr 854/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące organizacji urzędowych kontroli w odniesieniu do produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi 8 zreorganizowano kontrole urzędowe w ramach łańcucha żywnościowego.
(10) Warunki uśmiercania zwierząt gospodarskich mają bezpośredni lub pośredni wpływ na rynek żywności, paszy lub innych produktów oraz na konkurencyjność zainteresowanych podmiotów gospodarczych. Dlatego też takie działania związane z uśmiercaniem zwierząt powinny być ujęte w prawie wspólnotowym. Jednakże zwierzęta z gatunków, które tradycyjnie są uważane za gospodarskie, takie jak konie, osły, bydło, owce, kozy lub świnie mogą być utrzymywane także w innych celach, np.: w charakterze zwierząt domowych, widowiskowych, wykorzystywanych do pracy lub sportowych. Jeżeli w wyniku uśmiercania zwierząt z takich gatunków powstaje żywność lub inne produkty, działania te powinny wchodzić w zakres stosowania niniejszego rozporządzenia. W związku z powyższym uśmiercanie zwierząt dzikich lub bezdomnych w celach kontroli liczebności populacji nie powinno wchodzić w zakres stosowania niniejszego rozporządzenia.
(11) Ryby wykazują znaczne różnice fizjologiczne w porównaniu ze zwierzętami lądowymi, a ubój i uśmiercanie ryb utrzymywanych w warunkach fermowych odbywa się w zupełnie odmiennym kontekście, w szczególności w odniesieniu do procesu kontroli. Ponadto badania nad ogłuszaniem ryb są znacznie mniej zaawansowane niż w przypadku innych gatunków utrzymywanych w warunkach fermowych. Powinny zostać ustanowione odrębne normy dotyczące ochrony ryb podczas uśmiercania. Dlatego też przepisy mające zastosowanie do ryb powinny zostać obecnie ograniczone do najważniejszej zasady. Dalsze inicjatywy wspólnotowe powinny się opierać na naukowej ocenie ryzyka dotyczącej uboju i uśmiercania ryb, przeprowadzonej przez EFSA, i powinny uwzględniać konsekwencje społeczne, ekonomiczne i administracyjne.
(12) Uśmiercanie zwierząt produkcyjnych odczuwających silny ból, w przypadku gdy nie istnieją ekonomicznie opłacalne sposoby jego złagodzenia, jest obowiązkiem etycznym. W większości przypadków zwierzęta mogą być uśmiercone z poszanowaniem odpowiednich warunków dobrostanu. Jednakże w wyjątkowych okolicznościach, takich jak wypadki na odległych obszarach, gdy do zwierząt nie może dotrzeć wykwalifikowany personel i urządzenia, stosowanie się do optymalnych przepisów w zakresie dobrostanu mogłoby przedłużyć ich cierpienie. Dlatego też dla dobra zwierząt należy wyłączyć uśmiercanie z konieczności ze stosowania niektórych przepisów niniejszego rozporządzenia.
(13) Czasami zwierzęta mogą być niebezpieczne dla ludzi, narażając ludzkie życie, zadając poważne obrażenia lub przenosząc śmiertelne choroby. Zazwyczaj zapobiega się tym zagrożeniom przez odpowiednie krępowanie zwierząt, lecz w pewnych okolicznościach może być również konieczne uśmiercenie niebezpiecznych zwierząt, aby położyć kres takim zagrożeniom. W tych okolicznościach, ze względu na nagłość przypadku, uśmiercenie nie zawsze może być przeprowadzone w najlepszych warunkach dobrostanu. Dlatego też w takich przypadkach konieczne jest odstąpienie od obowiązku ogłuszania lub natychmiastowego uśmiercania zwierząt.
(14) Polowania lub rekreacyjne łowienie ryb odbywają się w kontekście, którego warunki w odniesieniu do uśmiercania znacznie się różnią od stosowanych wobec zwierząt utrzymywanych w warunkach fermowych, a łowiectwo podlega szczególnemu prawodawstwu. Dlatego też z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia należy wyłączyć uśmiercanie odbywające się podczas polowań lub rekreacyjnego łowienia ryb.
(15) Protokół (nr 33) podkreśla również konieczność przestrzegania przepisów legislacyjnych lub administracyjnych oraz zwyczajów państw członkowskich dotyczących zwłaszcza obrzędów religijnych, tradycji kulturowych i dziedzictwa regionalnego przy formułowaniu i wdrażaniu polityk wspólnotowych, między innymi w odniesieniu do rolnictwa i rynku wewnętrznego. Dlatego też należy wyłączyć z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia imprezy kulturalne, podczas których stosowanie się do wymagań dobrostanu zwierząt miałoby negatywny wpływ na charakter tych imprez.
(16) Ponadto tradycje kulturowe odnoszą się do odziedziczonych, przyjętych lub zwyczajowych wzorców myślenia, działania lub zachowania, które obejmują pojęcie czegoś przekazanego przez poprzedników lub od nich nabytego. Przyczyniają się one do rozwoju długoletnich więzi społecznych między pokoleniami. Należy wyłączyć z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia uśmiercanie zwierząt odbywające się podczas tych imprez, pod warunkiem że działania te nie mają wpływu na rynek produktów pochodzenia zwierzęcego i nie są motywowane celami związanymi z produkcją.
(17) Ubój drobiu, królików i zajęcy na potrzeby własnej konsumpcji domowej nie jest przeprowadzany na skalę, która mogłaby mieć wpływ na konkurencyjność komercyjnych rzeźni. Konieczne starania, które organy władzy publicznej musiałyby podjąć w celu wykrycia i kontroli tych działań, byłyby również nieproporcjonalne do potencjalnych problemów do rozwiązania. Z tego względu należy wyłączyć te działania z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia.
(18) Odstępstwo od ogłuszania w przypadku odbywającego się w rzeźni uboju zgodnego z obrzędami religijnymi zostało przyznane przez dyrektywę 93/119/WE. Ponieważ przepisy wspólnotowe mające zastosowanie do uboju zgodnego z obrzędami religijnymi były transponowane w różny sposób, zależnie od kontekstu krajowego, oraz biorąc pod uwagę fakt, iż przepisy krajowe uwzględniają kwestie wychodzące poza cel niniejszego rozporządzenia, ważne jest utrzymanie odstępstwa od ogłuszania zwierząt przed ubojem, pozostawiając jednak każdemu państwu członkowskiemu pewien poziom swobody. W rezultacie niniejsze rozporządzenie respektuje wolność wyznania i prawo do uzewnętrzniania religii lub przekonań poprzez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i uczestniczenie w obrzędach, co zapisano w art. 10 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.
(19) Istnieją wystarczające dowody naukowe, aby wykazać, iż zwierzęta kręgowe są istotami czującymi, które z tego względu powinny wchodzić w zakres stosowania niniejszego rozporządzenia. Jednakże gady i płazy nie są zwierzętami powszechnie hodowanymi na terenie Wspólnoty i dlatego włączanie ich w zakres stosowania rozporządzenia byłoby niewłaściwe lub nieproporcjonalne.
(20) Wiele metod uśmiercania jest bolesnych dla zwierząt. Dlatego też konieczne jest ogłuszenie, aby wywołać brak przytomności i wrażliwości na bodźce przed uśmierceniem zwierząt, lub podczas ich uśmiercania. Pomiar braku przytomności i wrażliwości na bodźce u zwierząt jest złożony i musi być przeprowadzany zgodnie z naukowo zatwierdzonymi metodami. Jednakże w celu oceny skuteczności procedury w warunkach praktycznych należy stosować monitorowanie za pomocą wskaźników.
(21) Monitorowanie skuteczności ogłuszania opiera się głównie na ocenie przytomności i wrażliwości zwierząt na bodźce. Przytomność zwierzęcia jest to zasadniczo jego zdolność do odczuwania emocji oraz kontrolowania świadomych ruchów. Mimo pewnych wyjątków, takich jak unieruchomienie spowodowane porażeniem prądem lub inny rodzaj paraliżu wywołanego, można przyjąć, że zwierzę jest nieprzytomne, jeżeli straci naturalną pozycję stojącą, nie jest obudzone i nie wykazuje objawów pozytywnych ani negatywnych emocji, takich jak strach lub podniecenie. Wrażliwość zwierzęcia na bodźce jest to zasadniczo jego zdolność do odczuwania bólu. Ogólnie rzecz biorąc, można założyć, że zwierzę jest niewrażliwe na bodźce, kiedy nie wykazuje żadnych odruchów ani reakcji na bodźce takie jak dźwięk, zapach, światło lub kontakt fizyczny.
(22) W celu sprostania nowym wyzwaniom w rolnictwie i sektorze mięsnym regularnie opracowywane i wprowadzane na rynek są nowe metody ogłuszania. Z tego względu ważne jest, aby Komisja została upoważniona do zatwierdzania nowych metod ogłuszania przy jednoczesnym utrzymaniu jednolitego i wysokiego poziomu ochrony zwierząt.
(23) Wytyczne wspólnotowe są pożytecznym narzędziem zapewniającym podmiotom gospodarczym i właściwym organom szczegółowe informacje o parametrach, jakie należy stosować do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zwierząt przy jednoczesnym utrzymaniu wyrównanych szans podmiotów gospodarczych. Z tego względu konieczne jest, aby Komisja została upoważniona do opracowania takich wytycznych.
(24) Zależnie od sposobu ich użycia w czasie uboju lub uśmiercania, niektóre metody ogłuszania mogą prowadzić do śmierci zwierzęcia, przez co unika się bólu i minimalizuje niepokój lub cierpienie zwierząt. Inne metody ogłuszania mogą nie doprowadzić do śmierci i zwierzęta mogą odzyskać przytomność lub wrażliwość na bodźce podczas dalszej bolesnej procedury. Metody takie powinny zatem być uzupełnione innymi technikami, które prowadzą do pewnej śmierci przed odzyskaniem przytomności przez zwierzę. Konieczne jest zatem określenie, które metody ogłuszania powinny być uzupełnione którąś z metod uśmiercania.
(25) Warunki, w jakich zwierzęta są ogłuszane, oraz skutki takiego ogłuszenia różnią się w praktyce z powodu wielu czynników. Dlatego też powinno się przeprowadzać regularną ocenę rezultatów ogłuszania. W tym celu podmioty gospodarcze powinny określić reprezentatywną próbę do kontrolowania skuteczności praktykowanych przez nich sposobów ogłuszania, uwzględniając jednorodność grupy zwierząt oraz inne decydujące czynniki, takie jak stosowane urządzenia i personel uczestniczący w ogłuszaniu.
(26) Można dowieść, że niektóre protokoły ogłuszania są dostatecznie niezawodne, aby nieodwracalnie uśmiercać zwierzęta we wszystkich okolicznościach, jeżeli stosowane są konkretne najważniejsze parametry. W takich przypadkach potrzeba kontroli ogłuszania wydaje się zbyteczna i nieproporcjonalna. Z tego powodu celowe jest przewidzenie możliwości odstępstwa od obowiązków związanych z kontrolą ogłuszania, jeżeli istnieją wystarczające dowody naukowe na to, że dany protokół ogłuszania prowadzi do nieodwracalnej śmierci wszystkich zwierząt w określonych warunkach komercyjnych.
(27) Dobrostan zwierząt jest w dużej mierze zależny od bieżącego zarządzania działaniami, a wiarygodne wyniki można uzyskać jedynie, jeśli podmioty gospodarcze opracują narzędzia monitorowania służące ocenie tych wyników. Dlatego też w odniesieniu do wszystkich etapów cyklu produkcyjnego należy opracować standardowe procedury operacyjne, które powinny być oparte na ryzyku. Powinny one obejmować wyraźne cele, wskazanie osób odpowiedzialnych, sposób działania, wymierne kryteria, a także procedury monitorowania i rejestrowania. Najważniejsze parametry ustalone dla każdej metody ogłuszania powinny być określone w sposób gwarantujący prawidłowe ogłuszenie wszystkich zwierząt poddanych temu procesowi.
(28) Dzięki dobrze wyszkolonemu i wykwalifikowanemu personelowi poprawiają się warunki traktowania zwierząt. Kompetencje w zakresie dobrostanu zwierząt oznaczają wiedzę o podstawowych wzorcach zachowań i potrzebach poszczególnych gatunków oraz oznakach przytomności i wrażliwości na bodźce. Obejmują one także techniczną znajomość stosowanych urządzeń ogłuszających. Z tego względu należy wymagać, aby pracownicy przeprowadzający pewne działania w zakresie uboju oraz osoby nadzorujące sezonowe uśmiercanie zwierząt futerkowych posiadali świadectwa kwalifikacji odpowiednie do wykonywanych działań. Wymaganie świadectwa kwalifikacji w przypadku innych pracowników uśmiercających zwierzęta byłoby jednak nieproporcjonalne w stosunku do założonych celów.
(29) Można założyć, że pracownicy z kilkuletnim doświadczeniem zawodowym posiadają pewien poziom kompetencji. Dlatego też w odniesieniu do tych pracowników niniejsze rozporządzenie powinno przewidywać przepis przejściowy dotyczący wymagań w odniesieniu do świadectwa kwalifikacji.
(30) Urządzenia do ogłuszania są opracowywane i projektowane przy założeniu skuteczności w określonym kontekście. Dlatego też producenci powinni dostarczać użytkownikom szczegółowe instrukcje dotyczące warunków, w jakich należy stosować i konserwować urządzenie, aby zapewnić optymalny dobrostan zwierząt.
(31) Urządzenia do ogłuszania i krępowania należy odpowiednio konserwować w celu zapewnienia ich skuteczności. Urządzenia intensywnie użytkowane mogą wymagać wymiany pewnych części, a nawet urządzenia rzadko używane mogą mieć obniżoną skuteczność z powodu korozji lub działania innych czynników środowiskowych. Niektóre urządzenia mogą również wymagać dokładnej kalibracji. Podmioty gospodarcze lub wszelkie osoby uczestniczące w uśmiercaniu zwierząt powinny zatem przestrzegać procedur utrzymania i konserwacji przewidzianych dla tych urządzeń.
(32) Krępowanie zwierząt jest konieczne ze względu na bezpieczeństwo użytkowników oraz właściwe stosowanie niektórych technik ogłuszania. Krępowanie może jednak powodować niepokój zwierząt i z tego powodu powinno być stosowane przez jak najkrótszy okres czasu.
(33) Jeżeli zawiodą procedury ogłuszania, zwierzęta są narażone na cierpienie. Z tego względu niniejsze rozporządzenie powinno przewidywać, aby w celu zminimalizowania bólu, niepokoju lub cierpienia zwierząt były dostępne odpowiednie zapasowe urządzenia do ogłuszania.
(34) Skala, w jakiej drób, króliki i zające są poddawane ubojowi w celu bezpośredniej dostawy małych ilości mięsa konsumentom końcowym lub lokalnym zakładom detalicznym dostarczającym takie mięso bezpośrednio konsumentom końcowym w formie mięsa świeżego, jest różna w różnych państwach członkowskich ze względu na przepisy krajowe regulujące tę działalność zgodnie z art. 1 ust. 3 lit. d) oraz art. 1 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 853/2004. Należy jednak zapewnić, aby również do tych czynności miały zastosowanie pewne minimalne wymogi dobrostanu zwierząt.
(35) W odniesieniu do uboju niektórych kategorii zwierząt, innych niż drób, króliki i zające, na potrzeby własnej konsumpcji domowej istnieją już pewne minimalne wymogi wspólnotowe, takie jak wymóg uprzedniego ogłuszenia, a także przepisy krajowe. Z tego powodu celowe jest zapewnienie, aby również w niniejszym rozporządzeniu zostały ustanowione minimalne przepisy dotyczące dobrostanu zwierząt.
(36) Rozporządzenie (WE) nr 854/2004 przewiduje wykaz zakładów, z których dozwolony jest przywóz na teren Wspólnoty wymienionych produktów pochodzenia zwierzęcego. Do celów tego wykazu powinny zostać uwzględnione określone w niniejszym rozporządzeniu ogólne i dodatkowe wymogi mające zastosowanie do rzeźni.
(37) Wspólnota dąży do promowania wysokich norm dobrostanu zwierząt w populacjach inwentarza żywego na całym świecie, w szczególności w odniesieniu do handlu. Popiera ona szczegółowe normy i zalecenia w sprawie dobrostanu zwierząt wydawane przez OIE, w tym dotyczące uboju zwierząt. Takie normy i zalecenia powinny być brane pod uwagę w przypadkach, gdy istnieje potrzeba ustalenia - do celów przywozu - równoważności z wymogami wspólnotowymi wprowadzonymi niniejszym rozporządzeniem.
(38) Zasady dobrej praktyki opracowywane przez organizacje podmiotów gospodarczych są cennymi instrumentami pomagającymi podmiotom gospodarczym spełnić pewne wymogi ustanowione w niniejszym rozporządzeniu, przykładowo takie, jak opracowywanie i wdrażanie standardowych procedur operacyjnych.
(39) Rzeźnie i stosowane w nich urządzenia są zaprojektowane dla konkretnych kategorii zwierząt oraz mają określoną wydajność. Jeżeli wydajność ta jest przekraczana lub urządzenia używane są w innych celach niż te, do których są przeznaczone, ma to negatywny wpływ na dobrostan zwierząt. Dlatego też informacje o tych aspektach powinny być przekazywane właściwym organom oraz powinny stanowić część procedury wydawania rzeźniom zezwolenia na prowadzenie działalności.
(40) Rzeźnie polowe ograniczają potrzebę transportowania zwierząt na duże odległości i z tego powodu mogą przyczyniać się do ochrony dobrostanu zwierząt. Ograniczenia techniczne rzeźni polowych są jednak inne niż w przypadku rzeźni stałych, w związku z czym może zajść potrzeba odpowiedniego dostosowania przepisów technicznych. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem przewidywać możliwość wprowadzenia odstępstw zwalniających rzeźnie polowe z wymagań dotyczących rozplanowania, budowy i wyposażenia rzeźni. Do chwili wprowadzenia takich odstępstw właściwe jest umożliwienie państwom członkowskim ustanowienia lub utrzymania krajowych przepisów dotyczących rzeźni polowych.
(41) W zakresie budowy, rozplanowania i wyposażenia rzeźni zachodzi nieustanny postęp naukowy i techniczny. Z tego względu ważne jest, aby Komisja została upoważniona do zmiany wymagań mających zastosowanie do budowy, rozplanowania i wyposażenia rzeźni przy jednoczesnym utrzymaniu stałego i wysokiego poziomu ochrony zwierząt.
(42) Wytyczne wspólnotowe dla podmiotów gospodarczych i właściwych organów, zawierające szczegółowe informacje na temat budowy, rozplanowania i wyposażenia rzeźni, są przydatne, aby zapewnić wysoki poziom ochrony zwierząt przy jednoczesnym utrzymaniu wyrównanych szans podmiotów gospodarczych. Z tego względu konieczne jest, aby Komisja została upoważniona do przyjmowania takich wytycznych.
(43) Ubój bez ogłuszenia wymaga dokładnego podcięcia gardła ostrym nożem w celu zminimalizowania cierpienia. Ponadto w przypadku zwierząt, które nie są mechanicznie skrępowane po podcięciu, proces wykrwawiania może zostać spowolniony i przedłużyć tym samym niepotrzebne cierpienie. Krowy, owce i kozy są gatunkami najczęściej poddawanymi ubojowi z zastosowaniem tej procedury. Dlatego przeżuwacze poddawane ubojowi bez ogłuszenia powinny być indywidualnie i mechanicznie krępowane.
(44) W zakresie obchodzenia się ze zwierzętami i ich krępowania w rzeźniach zachodzi nieustanny postęp naukowy i techniczny. Z tego względu ważne jest, aby Komisja została upoważniona do zmiany wymogów mających zastosowanie do obchodzenia się ze zwierzętami i ich krępowania przed ubojem przy jednoczesnym utrzymaniu stałego i wysokiego poziomu ochrony zwierząt.
(45) Wytyczne wspólnotowe dla podmiotów gospodarczych i właściwych organów, zawierające szczegółowe informacje na temat obchodzenia się ze zwierzętami i ich krępowania przed ubojem są przydatne, aby zapewnić wysoki poziom ochrony zwierząt przy jednoczesnym utrzymaniu wyrównanych szans podmiotów gospodarczych. Z tego względu konieczne jest, aby Komisja została upoważniona do przyjmowania takich wytycznych.
(46) Doświadczenie niektórych państw członkowskich wykazało, że wyznaczenie odpowiednio wykwalifikowanej osoby jako pracownika odpowiedzialnego za dobrostan zwierząt, który koordynuje i śledzi wdrażanie w rzeźniach procedur operacyjnych dotyczących dobrostanu zwierząt, ma korzystny wpływ na dobrostan. Z tego względu środek ten powinien być stosowany na terenie całej Wspólnoty. Pracownik odpowiedzialny za dobrostan zwierząt powinien mieć wystarczające uprawnienia i umiejętności techniczne, aby udzielać pracownikom linii ubojowej stosownych wytycznych.
(47) Małe rzeźnie zajmujące się głównie bezpośrednią sprzedażą żywności konsumentom końcowym nie potrzebują złożonego systemu zarządzania, aby wprowadzić ogólne zasady niniejszego rozporządzenia. Dlatego też w takich przypadkach wymóg zatrudniania pracownika odpowiedzialnego za dobrostan zwierząt byłby nieproporcjonalny w stosunku do założonych celów i niniejsze rozporządzenie powinno przewidywać odstępstwo od tego wymogu w odniesieniu do takich rzeźni.
(48) Likwidacja zwierząt często występuje w sytuacjach kryzysowych, kiedy trzeba jednocześnie uwzględniać wiele priorytetów, takich jak zdrowie zwierząt, zdrowie publiczne, ochrona środowiska lub dobrostan zwierząt. Chociaż stosowanie się do przepisów o dobrostanie zwierząt jest ważne na wszystkich etapach procesu likwidacji, może zdarzyć się, że w wyjątkowych okolicznościach stosowanie się do tych przepisów mogłoby powodować zagrożenie dla zdrowia ludzkiego lub znacząco spowolnić proces zwalczania choroby, narażając tym samym większą liczbę zwierząt na chorobę i śmierć.
(49) Należy zatem w indywidualnych przypadkach zezwolić właściwym organom na odstępstwo od pewnych przepisów niniejszego rozporządzenia, jeżeli sytuacja zdrowia zwierząt wymaga uśmiercenia z konieczności lub jeżeli inne odpowiednie możliwości zapewnienia optymalnego dobrostanu zwierząt są niedostępne. Odstępstwa te nie powinny jednakże zastępować właściwego planowania. W tym celu należy poprawić planowanie i odpowiednio włączyć kwestię dobrostanu zwierząt do planów gotowości w przypadku chorób zakaźnych.
(50) Do celów procedur zgłaszania chorób zwierząt informacje dotyczące ognisk chorób zgodne z dyrektywą 82/894/EWG z dnia 21 grudnia 1982 r. w sprawie zgłaszania chorób zwierząt we Wspólnocie 9 są zgłaszane za pośrednictwem systemu zgłaszania chorób zwierzęcych (ADNS). Obecnie system ADNS nie zawiera szczegółowych informacji dotyczących dobrostanu zwierząt, ale w przyszłości może zostać rozszerzony, tak aby je zawierał. W związku z tym należy przewidzieć odstępstwo od obowiązku składania sprawozdań na temat dobrostanu zwierząt w przypadku likwidacji zwierząt, aby uwzględnić dalszy rozwój systemu ADNS.
(51) Nowoczesne urządzenia do ogłuszania i krępowania są coraz bardziej złożone i zaawansowane, przez co wymagają określonej wiedzy specjalistycznej i badań. Państwa członkowskie powinny zatem zapewnić udostępnienie właściwym organom odpowiedniego wsparcia naukowego, z którego urzędnicy będą mogli skorzystać w razie potrzeby ocenienia urządzeń lub metod stosowanych do ogłuszania zwierząt.
(52) Skuteczność każdej metody ogłuszania jest oparta na kontroli najważniejszych parametrów i regularnej ocenie tej metody. Opracowanie zasad dobrej praktyki w dziedzinie procedur operacyjnych i procedur monitorowania, które mają być stosowane podczas uśmiercania zwierząt, jest istotnym elementem zapewniania odpowiedniego doradztwa w dziedzinie dobrostanu zwierząt dla podmiotów gospodarczych. Ocena tych zasad wymaga wiedzy naukowej, doświadczenia i kompromisu między zainteresowanymi stronami. Dlatego też ośrodek referencyjny lub sieć referencyjna w każdym państwie członkowskim powinny wykonywać to zadanie we współpracy z odpowiednimi zainteresowanymi stronami.
(53) Przyznawanie świadectw kwalifikacji powinno odbywać się w jednolity sposób. Z tego względu organy lub podmioty wydające świadectwa kwalifikacji powinny być akredytowane zgodnie ze spójnymi normami, które powinny być naukowo ocenianie. W związku z tym jednostka dostarczająca wsparcia naukowego zgodnie z art. 20 powinna, w razie konieczności, dostarczyć swoją opinię w na temat zdolności i zdatności organów lub podmiotów wydających świadectwa kwalifikacji.
(54) Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 przewiduje podjęcie określonych działań przez właściwy organ w przypadku niezgodności z przepisami, szczególnie z przepisami dotyczącymi dobrostanu. Konieczne jest zatem uregulowanie jedynie podejmowania dodatkowych działań wynikających z niniejszego rozporządzenia.
(55) Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 stanowi, że EFSA wspiera tworzenie sieci organizacji działających w dziedzinach objętych misją Urzędu w celu ułatwienia współpracy naukowej, wymiany informacji, opracowywania i wdrażania wspólnych projektów, jak również wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk w dziedzinie prawa żywnościowego.
(56) Przyznawanie świadectw kwalifikacji oraz organizacja szkoleń powinny odbywać się w jednolity sposób. Dlatego też niniejsze rozporządzenie powinno określać obowiązki państw członkowskich w tym zakresie oraz warunki przyznawania, zawieszania lub cofania świadectw kwalifikacji.
(57) Obywatele europejscy oczekują, że przy uboju zwierząt spełniane będą minimalne przepisy dotyczące dobrostanu. W pewnych dziedzinach stosunek do zwierząt zależy również od przyjętych w danym kraju norm i w niektórych państwach członkowskich istnieje potrzeba utrzymywania lub przyjęcia dalej idących przepisów dotyczących dobrostanu zwierząt niż przepisy uzgodnione na szczeblu wspólnotowym. W interesie zwierząt i pod warunkiem że nie zakłóca to funkcjonowania rynku wewnętrznego, właściwe jest przyznanie państwom członkowskim pewnej elastyczności pozwalającej na utrzymanie lub - w niektórych szczególnych dziedzinach - przyjęcie dalej idących przepisów krajowych. Należy zapewnić, aby takie przepisy krajowe nie były wykorzystywane przez państwa członkowskie w sposób naruszający prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego.
(58) W niektórych dziedzinach objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia Rada potrzebuje więcej informacji o charakterze naukowym, społecznym i gospodarczym, zanim ustanowi szczegółowe przepisy, zwłaszcza w przypadku ryb utrzymywanych w warunkach fermowych oraz w odniesieniu do krępowania bydła przez umieszczenie w położeniu odwrotnym. W związku z tym konieczne jest, aby Komisja przekazała te informacje Radzie, zanim zaproponuje jakiekolwiek zmiany w tych dziedzinach niniejszego rozporządzenia.
(59) Rozplanowanie, budowa i wyposażenie rzeźni wymagają długotrwałego planowania i inwestycji. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem przewidywać stosowny okres przejściowy, aby uwzględnić czas potrzebny branży na dostosowanie się do odpowiednich wymagań określonych w niniejszym rozporządzeniu. W tym okresie należy nadal stosować wymogi dyrektywy 93/119/WE mające zastosowanie w odniesieniu do rozplanowania, budowy i wyposażenia rzeźni.
(60) Państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszeń przepisów niniejszego rozporządzenia i zapewnić ich stosowanie. Sankcje te powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
(61) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie zapewnienie zharmonizowanego podejścia w odniesieniu do norm dotyczących dobrostanu zwierząt podczas ich uśmiercania, nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast z uwagi na rozmiary i skutki niniejszego rozporządzenia możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Wspólnoty, Wspólnota może podjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, dla osiągnięcia tego celu konieczne i właściwe jest ustanowienie przepisów szczególnych dotyczących uśmiercania zwierząt do celów produkcji żywności, wełny, skór, futer lub innych produktów oraz dotyczących działań związanych z uśmiercaniem. Niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu.
(62) Środki niezbędne do wykonania niniejszego rozporządzenia powinny zostać przyjęte zgodnie z decyzją Rady 1999/468/WE z dnia 28 czerwca 1999 r. ustanawiającą warunki wykonywania uprawnień wykonawczych przyznanych Komisji 10 ,
PRZYJMUJE NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
| W imieniu Rady | |
| M. OLOFSSON | |
| Przewodniczący |