Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 31 maja 2018 r. w sprawie sytuacji obrońców praw kobiet w Arabii Saudyjskiej (2018/2712(RSP)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2020.76.142

Akt nienormatywny

Wersja od: 9 marca 2020 r.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 31 maja 2018 r. w sprawie sytuacji obrońców praw kobiet w Arabii Saudyjskiej (2018/2712(RSP))

P8_TA(2018)0232

Obrońcy praw kobiet w Arabii Saudyjskiej

(2020/C 76/15)

(Dz.U.UE C z dnia 9 marca 2020 r.)

Parlament Europejski,

– uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Arabii Saudyjskiej, w szczególności rezolucję z dnia 11 marca 2014 r. w sprawie Arabii Saudyjskiej - jej stosunków z UE oraz jej roli na Bliskim Wschodzie i w Afryce Północnej ¹ , z dnia 12 lutego 2015 r. w sprawie Raifa Badawiego ²  oraz z dnia 8 października 2015 r. w sprawie Alego Mohammeda al-Nimra ³ ,

– uwzględniając przyznanie w 2015 r. Nagrody im. Sacharowa za wolność myśli saudyjskiemu blogerowi Raifowi Badawiemu,

– uwzględniając oświadczenie rzecznika Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka z dnia 29 maja 2018 r. dotyczące niedawnych aresztowań w Arabii Saudyjskiej, w tym arbitralnego zatrzymania, bez należytego procesu, i zaginięcia Nawafa Talala Rasheeda, księcia z dynastii Al-Rashidów, i syna zmarłego poety Nawafa Talala bin Abdula Aziza Al-Rashida,

– uwzględniając oświadczenie szefa służby bezpieczeństwa Arabii Saudyjskiej z dnia 18 maja 2018 r. w sprawie aresztowania siedmiu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa,

– uwzględniając nowy projekt ustawy zakazującej molestowania zatwierdzony przez saudyjską Radę Szury w dniu 28 maja 2018 r.,

– uwzględniając wpływ na prawa człowieka, na szczeblu krajowym i regionalnym, sankcji nałożonych przez Arabię Saudyjską i inne kraje na Katar, a także sprawozdanie w sprawie wpływu kryzysu w Zatoce Perskiej na prawa człowieka opublikowane przez Biuro Wysokiego Komisarza Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka (OHCHR) w grudniu 2017 r.,

– uwzględniając członkostwo Arabii Saudyjskiej w Radzie Praw Człowieka ONZ i Komisji ONZ ds. Statusu Kobiet, a także jej przyszłe członkostwo w Radzie Wykonawczej Komisji ONZ ds. Statusu Kobiet, które rozpocznie się w styczniu 2019 r.,

– uwzględniając przemówienie komisarza Christosa Stylianidesa, w imieniu wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, podczas debaty w Parlamencie Europejskim w dniu 4 lipca 2017 r. na temat wyboru Arabii Saudyjskiej na członka Komisji ONZ ds. Statusu Kobiet,

– uwzględniając uwagi końcowe z dnia 9 marca 2018 r. Komitetu NZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet dotyczące połączonego trzeciego i czwartego sprawozdania okresowego na temat Arabii Saudyjskiej ⁴ ,

– uwzględniając wspólny wniosek w sprawie Arabii Saudyjskiej w imieniu ALQST, Centrum ds. Praw Człowieka w Zatoce Perskiej (GCHR) oraz Międzynarodowej Federacji Praw Człowieka (FIDH) z 69. sesji Komitetu NZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet w dniu 7 marca 2018 r.,

– uwzględniając Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (CEDAW),

– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych z 1966 r.,

– uwzględniając Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych z 1966 r.,

– uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka z 1948 r.,

– uwzględniając Wytyczne UE w sprawie obrońców praw człowieka,

– uwzględniając art. 135 ust. 5 i art. 123 ust. 4 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że od dnia 15 maja 2018 r. władze saudyjskie przetrzymują w areszcie siedem kobiet - Loujain al-Hathloul, Aishę al-Manę, Madehę al-Ajroush, Eman al-Nafjan, Azizę al-Joussef, Hessah al-Szejk, Walaę al-Shubbar - i czterech mężczyzn - Ibrahima Fahada Al-Nafjana, Ibrahima Fahada Al-Mahl-Modebrajana, Isahim al-Mahudżana - za ich aktywizm na rzecz praw kobiet; mając na uwadze, że aresztowani obrońcy praw człowieka zostali oskarżeni o wspieranie działalności zagranicznych kręgów, namawianie do współpracy osób zajmujących ważne stanowiska w rządzie oraz dostarczanie zagranicznym kręgom pieniędzy w celu zdestabilizowania Królestwa; mając na uwadze, że działacze ci są znani ze swojej kampanii przeciwko zakazowi prowadzenia pojazdów przez kobiety i za zniesieniem systemu opieki mężczyzn nad kobietami; mając na uwadze, że osoby te zostały aresztowane przed przewidywanym zniesieniem zakazu prowadzenia pojazdów przez kobiety w dniu 24 czerwca 2018 r.;

B. mając na uwadze, że Madeha al-Ajroush, Walaa al-Shubbar, Aisha al-Mana i Hessah al-Szejk zostały podobno uwolnione w dniu 24 maja 2018 r.;

C. mając na uwadze, że szczególnie niepokojący jest przypadek Loujainy al-Hathlouli, która została przeniesiona z Abu Zabi do Arabii Saudyjskiej wbrew jej woli w marcu 2018 r. po wzięciu udziału w sesji przeglądowej Komitetu NZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet na temat Arabii Saudyjskiej; mając na uwadze, że do czasu jej niedawnego aresztowania była ona objęta zakazem podróżowania i jest obecnie, podobno z innymi działaczami, przetrzymywana w odosobnieniu;

D. mając na uwadze, że w Arabii Saudyjskiej obowiązują jedne z najbardziej surowych ograniczeń dla kobiet, pomimo ostatnich reform rządowych mających na celu wzmocnienie praw kobiet w sektorze zatrudnienia; mając na uwadze, że system polityczny i społeczny w Arabii Saudyjskiej pozostaje niedemokratyczny i dyskryminujący, czyni kobiety obywatelami drugiej kategorii, nie zezwala na wolność wyznania i przekonań, poważnie dyskryminuje licznych zagranicznych pracowników przebywających w tym kraju i zdecydowanie tłumi wszelkie głosy sprzeciwu;

E. mając na uwadze, że dochodzenie i prace w związku z tą sprawą są nadal w toku, a informacje na temat aresztowań są trudne do uzyskania ze względu na ograniczone informacje udostępniane przez władze saudyjskie;

F. mając na uwadze, że w dniu 25 maja 2018 r. władze saudyjskie aresztowały czołowego obrońcę praw człowieka Mohammeda al-Bajadiego, członka-założyciela zakazanego Saudyjskiego Stowarzyszenia Praw Obywatelskich i Politycznych, oskarżającego siły bezpieczeństwa o nadużycia;

G. mając na uwadze, że w ciągu kilku dni od aresztowania obrońców praw człowieka w mediach rządowych i na platformach mediów społecznościowych rozpoczęła się brutalna kampania oszczerstw wymierzonych przeciwko nim, potępiająca ich jako "zdrajców" stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa państwa; mając na uwadze, że eksperci uważają, iż kampania oszczerstw wymierzona obecnie w obrońców praw człowieka wskazuje na zamiar nałożenia na nich potencjalnie bardzo surowych kar;

H. mając na uwadze, że społeczeństwo saudyjskie zmienia się stopniowo, lecz stale, oraz że władze saudyjskie przyjęły szereg środków w celu poprawy należytego uznania kobiet za równoprawnych obywateli, takich jak przyznanie im prawa do głosowania w wyborach lokalnych, zapewnienie im dostępu do konsultacyjnej Rady Szury i Krajowej Rady Praw Człowieka, zniesienie zakazu prowadzenia pojazdów przez kobiety oraz umożliwienie im udziału w publicznych imprezach sportowych;

I. mając na uwadze, że program reform "Wizja 2030", ukierunkowany na gospodarczą i społeczną transformację kraju w oparciu o wzmocnienie pozycji kobiet, powinien być dla saudyjskich kobiet prawdziwą szansą na zapewnienie ich emancypacji pod względem prawnym, co ma absolutnie kluczowe znaczenie dla pełnego korzystania z praw przysługujących im na mocy Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet; mając jednak na uwadze, że niedawna fala aresztowań działaczy na rzecz praw kobiet wydaje się być sprzeczna z tym celem i może narazić na szwank program reform;

J. mając na uwadze, że saudyjski następca tronu książę Mohammad bin Salman al-Saud wyraził poparcie dla reform w zakresie praw kobiet, zwłaszcza w trakcie swojej podróży po Europie i Stanach Zjednoczonych, ale reformy te były jak dotąd ograniczone, a system opieki mężczyzn nad kobietami, który stanowi najpoważniejsze ograniczenie praw kobiet, pozostaje w dużej mierze nienaruszony; mając ponadto na uwadze, że nadzorował on szeroko zakrojone represje wobec czołowych działaczy, prawników i obrońców praw człowieka, które nasiliły się od czasu, gdy zaczął konsolidować kontrolę nad organami bezpieczeństwa kraju;

K. mając na uwadze, że w Arabii Saudyjskiej obowiązuje szereg dyskryminujących ustaw, w szczególności przepisy prawne dotyczące statusu osobowego, sytuacji migrujących pracownic, kodeksu stanu cywilnego, kodeksu pracy, ustawy o obywatelstwie i systemu opieki mężczyzn nad kobietami, które uzależniają korzystanie przez kobiety z większości praw przysługujących im na mocy Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet od uzyskania zezwolenia męskiego opiekuna;

L. mając na uwadze, że w Arabii Saudyjskiej istnieje dynamiczna społeczność internetowych obrońców praw człowieka, a kraj ten posiada największą na Bliskim Wschodzie liczbę użytkowników serwisu Twitter; mając na uwadze, że Arabia Saudyjska znajduje się na liście "wrogów internetu" prowadzonej przez Reporterów bez Granic z powodu cenzury nałożonej na saudyjskie media i internet oraz karania osób, które krytykują rząd lub religię; mając na uwadze, że wolność wypowiedzi oraz prasy i mediów, zarówno internetowych, jak i tradycyjnych, są zasadniczymi warunkami wstępnymi oraz katalizatorami demokratyzacji i reform, a ponadto umożliwiają niezbędny nadzór nad organami władzy; mając na uwadze, że laureat nagrody im. Sacharowa w 2015 r. Raif Badawi nadal jest przetrzymywany w więzieniu wyłącznie za pokojowe wyrażanie poglądów;

M. mając na uwadze, że wskaźnik rozwoju społecznego ONZ z 2015 r. dotyczący Arabii Saudyjskiej wynosi 0,847, co plasuje Arabię Saudyjską na 38. miejscu na 188 krajów i terytoriów; mając na uwadze, że oenzetowski wskaźnik nierówności płci z 2015 r. w odniesieniu do Arabii Saudyjskiej wynosi 0,257, co plasuje ten kraj na 50. miejscu wśród 159 państw; mając na uwadze, że Arabia Saudyjska zajęła 138. miejsce na 144 kraje w światowym sprawozdaniu na temat zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć za 2017 r. opublikowanym przez Światowe Forum Ekonomiczne;

N. mając na uwadze, że według Komitetu NZ ds. Likwidacji Dyskryminacji Kobiet ogólne zastrzeżenia Arabii Saudyjskiej do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet są niezgodne z zakresem i celem konwencji oraz niedopuszczalne na podstawie art. 28 tejże; mając na uwadze, że Arabia Saudyjska zobowiązała się do "przestrzegania najwyższych standardów w dziedzinie propagowania i ochrony praw człowieka", kiedy z sukcesem ubiegała się o członkostwo w Radzie Praw Człowieka ONZ w 2013 r.;

1. wzywa władze Arabii Saudyjskiej do położenia kresu wszelkim formom prześladowania, w tym sądowego, Eman al-Nafjan, Azizy al-Youssef, Loujain al-Hathloul, Aishy al-Mana, Madehy al-Ajroush, Hessah al-Sheikh, Walai al-Shubbar, Mohammeda al-Rabiaha i Ibrahima Al-Mahl-Modebrajana, a także wszystkich innych obrońców praw człowieka w tym kraju, tak aby mogli oni wykonywać swoja pracę bez nieuzasadnionych przeszkód i strachu przed represjami;

2. potępia represje stosowane wobec obrońców praw człowieka w Arabii Saudyjskiej, w tym obrońców praw kobiet, które to represje osłabiają wiarygodność procesu reform w tym kraju; wzywa rząd Arabii Saudyjskiej do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich obrońców praw człowieka oraz innych więźniów sumienia przetrzymywanych i skazywanych wyłącznie za korzystanie z przysługującego im prawa do wolności słowa i za pokojową pracę na rzecz praw człowieka; potępia utrzymującą się systemową dyskryminację kobiet i dziewcząt w Arabii Saudyjskiej;

3. składa hołd saudyjskim kobietom i obrońcom praw kobiet, którzy walczą z wszelkim niesprawiedliwym i dyskryminacyjnym traktowaniem, oraz tym, którzy bronią praw człowieka, pomimo trudności, którym muszą stawiać czoła;

4. z zadowoleniem przyjmuje złożoną w ramach przyjętego przez Arabię Saudyjską programu reform "Wizja 2030" obietnicę zniesienia zakazu prowadzenia na terenie Królestwa pojazdów przez kobiety;

5. podkreśla, że traktowanie wszystkich więźniów, w tym obrońców praw człowieka, podczas ich pobytu w areszcie, musi być zgodne z warunkami określonymi w Zbiorze zasad mających na celu ochronę wszystkich osób poddanych jakiejkolwiek formie aresztowania bądź uwięzienia przyjętym przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w rezolucji nr 43/173 z dnia 9 grudnia 1988 r.;

6. zauważa, że w oczekiwaniu na zniesienie zakazu prowadzenia pojazdów przez kobiety międzynarodowe firmy z branży motoryzacyjnej, w szczególności te z siedzibą w UE, przygotowują już kampanie reklamowe ukierunkowane na płeć;

7. jest głęboko zaniepokojony powszechnym stosowaniem w Arabii Saudyjskiej przemocy ze względu na płeć, która w dalszym ciągu jest niedostatecznie zgłaszana i dokumentowana, a także jest uzasadniana powodami takimi, jak konieczność dyscyplinowania kobiet znajdujących się pod opieką mężczyzn; wzywa władze Arabii Saudyjskiej do przyjęcia kompleksowych przepisów mających na celu wyraźne zdefiniowanie i penalizację wszelkich form przemocy ze względu na płeć stosowanej wobec kobiet, zwłaszcza gwałtów, w tym gwałtów małżeńskich, napaści na tle seksualnym i molestowania seksualnego, oraz do zniesienia wszelkich przeszkód w dostępie kobiet do wymiaru sprawiedliwości;

8. jest poważnie zaniepokojony istnieniem systemu opieki mężczyzn nad kobietą, w obrębie którego nadal potrzebna jest zgoda męskiego opiekuna w odniesieniu do wielu dziedzin, w tym do podróży międzynarodowych, dostępu do opieki zdrowotnej, wyboru miejsca zamieszkania, małżeństwa, wnoszenia skarg do organów wymiaru sprawiedliwości, opuszczania finansowanych przez państwo schronisk dla maltretowanych kobiet oraz opuszczania ośrodków zatrzymania; podkreśla, że system ten jest odzwierciedleniem głęboko zakorzenionego systemu patriarchalnego, który rządzi w tym kraju;

9. wzywa władze Arabii Saudyjskiej do dokonania przeglądu ustawy o stowarzyszeniach i fundacjach z grudnia 2015 r., aby umożliwić kobietom działaczkom organizowanie się i swobodną oraz niezależną pracę bez zbędnych ingerencji ze strony władz; wzywa również do przeglądu ustawy antyterrorystycznej, ustawy o zwalczaniu cyberprzestępczości i ustawy dotyczącej prasy i publikacji, które są stale wykorzystywane do prześladowania obrońców praw człowieka, jak również wszelkich dyskryminujących przepisów w systemie prawnym;

10. wzywa władze Arabii Saudyjskiej do ratyfikowania Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, wycofania zastrzeżeń do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet i ratyfikowania protokołu fakultatywnego do tej konwencji, tak by Saudyjki mogły w pełni korzystać z praw zagwarantowanych w konwencji oraz by położyć kres dziecięcym małżeństwom, przymusowym małżeństwom i narzucaniu kobietom specjalnych zasad ubierania się; wzywa Arabię Saudyjską do wystosowania stałego zaproszenia dla przedstawicieli wszystkich specjalnych procedur Rady Praw Człowieka Organizacji Narodów Zjednoczonych;

11. wzywa władze Arabii Saudyjskiej, by zezwoliły na działalność niezależnej prasy i mediów oraz zagwarantowały wszystkim mieszkańcom Arabii Saudyjskiej wolność wypowiedzi, zrzeszania się i organizowania pokojowych zgromadzeń; potępia represje wobec obrońców praw człowieka i demonstrantów podczas pokojowych protestów; podkreśla, że pokojowe kampanie na rzecz podstawowych praw lub wyrażanie krytycznych uwag w mediach społecznościowych stanowią realizację niepodważalnych praw; wzywa władze Arabii Saudyjskiej do zniesienia ograniczeń nałożonych na obrońców praw człowieka, które zabraniają im wypowiadania się w mediach społecznościowych oraz w mediach międzynarodowych;

12. przypomina, że Arabia Saudyjska została wybrana do Komisji ONZ ds. Statusu Kobiet przy wsparciu niektórych państw członkowskich UE;

13. wzywa wiceprzewodniczącą / wysoką przedstawiciel, Europejską Służbę Działań Zewnętrznych (ESDZ) i państwa członkowskie, by zagwarantowały pełne wdrożenie wytycznych UE w sprawie obrońców praw człowieka, a także zwiększyły ochronę obrońców praw człowieka, w szczególności obrońców praw kobiet, i wsparcie dla nich;

14. wzywa UE do złożenia rezolucji w sprawie sytuacji obrońców praw człowieka w Arabii Saudyjskiej na następnej sesji Rady Praw Człowieka ONZ; wzywa UE, aby podczas kolejnego posiedzenia Rady Praw Człowieka i Komisji ds. Statusu Kobiet poruszyła kwestię członkostwa państw o budzącej wątpliwości historii przestrzegania praw człowieka, w tym w odniesieniu do poszanowania praw kobiet i równości płci; wzywa UE, by na forum Rady Praw Człowieka ONZ zaproponowała mianowanie specjalnego sprawozdawcy ds. praw człowieka w Arabii Saudyjskiej;

15. wzywa UE do włączenia debaty na temat praw człowieka, w szczególności sytuacji kobiet obrończyń praw człowieka, jako stałego punktu obrad na dorocznym spotkaniu na szczycie między UE a Radą Współpracy Państw Zatoki, jak również na innych forach dwustronnych i wielostronnych; wzywa Radę, aby rozważyła wprowadzenie środków wymierzonych przeciwko osobom odpowiedzialnym za poważne naruszenia praw człowieka; zwraca uwagę na fakt, że zasady przyznawania nagrody Chaillot za promowanie praw człowieka w regionie Rady Współpracy Państw Zatoki ograniczają zgłoszenia do tych kandydatów, które są legalnie zarejestrowane i dążą do "konstruktywnych kontaktów z władzami lokalnymi";

16. wzywa ESDZ i Komisję do czynnego wspierania grup społeczeństwa obywatelskiego i obrońców praw człowieka w Arabi i Saudyjskiej, w tym przez organizowanie wizyt w więzieniach, monitorowanie procesów sądowych i publiczne oświadczenia;

17. wzywa wysoką przedstawiciel / wiceprzewodniczącą, ESDZ i państwa członkowskie do dalszego prowadzenia z Arabią Saudyjską dialogu dotyczącego praw człowieka, podstawowych wolności i niepokojącej roli tego kraju w rejonie; wyraża gotowość do podtrzymania konstruktywnego i otwartego dialogu z władzami Arabii Saudyjskiej, w tym parlamentarzystami, na temat realizacji ich międzynarodowych zobowiązań w zakresie praw człowieka; apeluje o wymianę wiedzy specjalistycznej w zakresie sądownictwa i kwestii prawnych, aby poprawić ochronę praw jednostki w Arabii Saudyjskiej;

18. wzywa władze Arabii Saudyjskiej do zaniechania dalszego stosowania kary chłosty wobec Raifa Badawiego oraz do jego natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia, gdyż uznaje się go za więźnia sumienia, aresztowanego i skazanego wyłącznie za korzystanie z prawa do wolności wypowiedzi; apeluje do UE, aby w dalszym ciągu wracała do jego sprawy w czasie wszelkich kontaktów na wysokim szczeblu;

19. wzywa władze Arabii Saudyjskiej do niezwłocznego wprowadzenia moratorium na stosowanie kary śmierci, co byłoby krokiem do zniesienia tej kary; wzywa do dokonania zbadania wszystkich wyroków śmierci w celu zapewnienia, że procesy te odbyły się zgodnie z międzynarodowymi standardami;

20. wzywa władze Arabii Saudyjskiej do zaprzestania nawoływania do nienawiści i dyskryminacji mniejszości religijnych, a także wszystkich innych osób i grup narażonych na łamanie ich praw człowieka przez Arabię Saudyjską, w tym obcokrajowców z państw z innych regionów;

21. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji / wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Sekretarzowi Generalnemu ONZ, Wysokiemu Komisarzowi ONZ ds. Praw Człowieka, Komisji ds. Statusu Kobiet, Radzie Praw Człowieka ONZ, Jego Królewskiej Mości Salmanowi bin Abdulazizowi al-Saudowi i następcy tronu księciu Mohammadowi bin Salmanowi al-Saudowi, rządowi Królestwa Arabii Saudyjskiej i Sekretarzowi Generalnemu Centrum Dialogu Narodowego Królestwa Arabii Saudyjskiej.

¹ Dz.U. C 378 z 9.11.2017, s. 64.

² Dz.U. C 310 z 25.8.2016, s. 29.

³ Dz.U. C 349 z 17.10.2017, s. 34.

⁴ CEDAW/C/SAU/CO/3-4.