Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 października 2017 r. w sprawie stosunków politycznych UE z ASEAN (2017/2026(INI)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2018.346.44

Akt nieoceniany

Wersja od: 27 września 2018 r.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 3 października 2017 r. w sprawie stosunków politycznych UE z ASEAN (2017/2026(INI))

P8_TA(2017)0367

Stosunki polityczne UE z ASEAN

(2018/C 346/05)

(Dz.U.UE C z dnia 27 września 2018 r.)

Parlament Europejski,

- uwzględniając założenie dnia 8 sierpnia 1967 r. Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN),

- uwzględniając główne ramy prawne regulujące stosunki UE-ASEAN, tj. umowę o współpracy między ASEAN i EWG, podpisaną w marcu 1980 r. ¹ ,

- uwzględniając kartę ASEAN podpisaną w listopadzie 2007 r. ustanawiającą osobowość prawną oraz ramy prawne i instytucjonalne ASEAN, w tym utworzenie Komitetu Stałych Przedstawicieli, który ma wspierać i koordynować pracę ASEAN,

- uwzględniając Forum Regionalne ASEAN utworzone w 1993 r. z myślą o pogłębieniu dialogu i konsultacji w kwestiach politycznych i dotyczących bezpieczeństwa oraz przyczynieniu się do stworzenia budującej zaufanie i prewencyjnej dyplomacji w regionie Azji i Pacyfiku,

- uwzględniając szereg ram ASEAN służących budowaniu zaufania w regionie: Forum Regionalne ASEAN, spotkania ministrów obrony ASEAN (ADMM-Plus), Szczyt Azji Wschodniej (EAS), ASEAN Plus Trzy (ASEAN plus Chiny, Japonia i Korea Południowa) i ASEAN Plus Sześć (ASEAN plus Chiny, Japonia, Korea Południowa, Indie, Australia i Nowa Zelandia),

- uwzględniając istniejące umowy handlowe między ASEAN a Japonią, Chinami, Koreą Południową, Indiami, Australią i Nową Zelandią,

- uwzględniając trwające negocjacje i zawarcie siedmiu umów o partnerstwie i współpracy między Unią Europejską a niektórymi państwami członkowskimi ASEAN, tj. Brunei, Indonezją, Malezją, Filipinami, Singapurem, Tajlandią i Wietnamem,

- uwzględniając obecnie trwające negocjacje w sprawie umów o wolnym handlu z Indonezją i Filipinami, obecnie wstrzymane negocjacje w sprawie umów o wolnym handlu z Malezją i Tajlandią, oczekiwane zawarcie umów o wolnym handlu z Singapurem i Wietnamem w nadchodzących miesiącach oraz negocjacje w sprawie umowy inwestycyjnej z Mjanmą,

- uwzględniając posiedzenie z udziałem komisarz do spraw handlu Cecilii Malmström i ministrów finansów ASEAN, które odbyło się w Manili w dniu 10 marca 2017 r.,

- uwzględniając 9. posiedzenie Partnerstwa Parlamentarnego Azja-Europa (ASEP9), które odbyło się w Ułan Bator (Mongolia) w dniach 21 i 22 kwietnia 2016 r.,

- uwzględniając deklarację norymberską dotyczącą pogłębionego partnerstwa UE-ASEAN z marca 2007 r. oraz jego plan działania z listopada 2007 r.,

- uwzględniając plan działania na rzecz wzmocnienia pogłębionego partnerstwa UE-ASEAN (2013-2017) z Bandar Seri Begawanu, przyjęty w Brunei dnia 27 kwietnia 2012 r.,

- uwzględniając wspólny komunikat Komisji i wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa z dnia 18 maja 2015 r. do Parlamentu Europejskiego i Rady pt. "UE i ASEAN: partnerstwo o strategicznym celu" (JOIN(2015)0022),

- uwzględniając konkluzje Rady do Spraw Zagranicznych z dnia 22 czerwca 2015 r. w sprawie stosunków UE-ASEAN,

- uwzględniając deklarację z Bangkoku z dnia 14 października 2016 r. w sprawie wspierania globalnego partnerstwa między ASEAN a UE na rzecz wspólnych celów strategicznych,

- uwzględniając przystąpienie Unii Europejskiej do Traktatu o wzajemnych stosunkach i współpracy w Azji Południowo-Wschodniej w Phnom Penh z dnia 12 lipca 2012 r. ² ,

- uwzględniając 11. szczyt dialogu Azja-Europa (ASEM11), który odbył się w Ułan Bator (Mongolia) w dniach 15 i 16 lipca 2016 r.,

- uwzględniając Fundację Azja-Europa (ASEF) utworzoną w lutym 1997 r. w celu stworzenia forum dialogu pozarządowego,

- uwzględniając program wspierania programu integracji regionalnej ASEAN-UE (APRIS), program wspierania integracji regionalnej ASEAN (ARISE) oraz regionalny instrument dialogu UE-ASEAN (READI) służące wspieraniu harmonizacji strategii politycznych i regulacji w sektorach pozahandlowych,

- uwzględniając plan działania wspólnoty gospodarczej ASEAN uzgodniony w 2007 r.,

- uwzględniając 14. szczyt ASEAN, który odbył się w 2009 r., oraz opracowanie planu działania w sprawie utworzenia jednolitego rynku wspólnoty gospodarczej ASEAN (AEC), wspólnoty politycznej i bezpieczeństwa ASEAN (APSC) i wspólnoty społecznokulturalnej ASEAN (ASCC),

- uwzględniając 28. i 29. szczyty ASEAN, które odbyły się w Wientianie (Laos) w dniach 6 i 7 września 2016 r., oraz 30. szczyt ASEAN, który odbył się w Manili (Filipiny) w dniach 26-29 kwietnia 2017 r.,

- uwzględniając 24. posiedzenie Wspólnej Komisji Współpracy ASEAN-UE, które odbyło się w Dżakarcie (Indonezja) w dniu 2 marca 2017 r.,

- uwzględniając wizję wspólnoty ASEAN na 2025 r., przyjętą na 27. szczycie ASEAN, który odbył się w Kuala Lumpur (Malezja) w dniach 18-22 listopada 2015 r., i zapowiedź ustanowienia w dniu 31 grudnia 2015 r. wspólnoty gospodarczej ASEAN z myślą o utworzeniu rynku wewnętrznego dla ponad 600 mln osób,

- uwzględniając 11. Szczyt Azji Wschodniej (EAS), który odbył się w Wientianie (Laos) dnia 8 września 2016 r. z udziałem przywódców z 18 krajów - państw członkowskich ASEAN, Chin, Japonii i Korei Południowej (ASEAN Plus Trzy), Indii, Australii i Nowej Zelandii (ASEAN Plus Sześć) oraz Rosji i Stanów Zjednoczonych,

- uwzględniając pierwszą Deklarację praw człowieka ASEAN z dnia 18 listopada 2012 r. oraz ustanowienie Komisji Międzyrządowej ASEAN ds. Praw Człowieka w 2009 r.,

- uwzględniając działalność parlamentarzystów ASEAN angażujących się na rzecz praw człowieka (APHR), która to organizacja została założona w 2013 r. w celu promowania demokracji i praw człowieka we wszystkich państwach ASEAN,

- uwzględniając działalność Instytutu ASEAN na rzecz Pokoju i Pojednania (AIPR),

- uwzględniając Konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Konwencję o prawach dziecka i Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych, które to konwencje zostały ratyfikowane przez wszystkie państwa członkowskie ASEAN,

- uwzględniając Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka: wdrażanie ram ONZ "Ochrona, poszanowanie i naprawa", przyjęte przez Radę Praw Człowieka w dniu 16 czerwca 2011 r.,

- uwzględniając Konwencję ASEAN w sprawie zwalczania handlu ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, podpisaną przez wszystkie państwa członkowskie ASEAN w listopadzie 2015 r.,

- uwzględniając powszechne okresowe przeglądy praw człowieka w Radzie Praw Człowieka, w których uczestniczyły wszystkie państwa członkowskie ASEAN,

- uwzględniając swoje ostatnie rezolucje w sprawie ASEAN, a w szczególności rezolucję z dnia 15 stycznia 2014 r. w sprawie przyszłości stosunków UE-ASEAN ³ ,

- uwzględniając ostatnie rezolucje w sprawie państw członkowskich ASEAN, w szczególności rezolucję z dnia 9 czerwca 2016 r. w sprawie Wietnamu ⁴ , z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie Umowy ramowej o wszechstronnym partnerstwie i współpracy między UE a Wietnamem (rezolucja) ⁵ , z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie Umowy ramowej o wszechstronnym partnerstwie i współpracy między UE a Wietnamem (zgoda) ⁶ , z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie Umowy ramowej o partnerstwie i współpracy między UE a Republiką Filipin (zgoda) ⁷  oraz z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie Umowy ramowej o partnerstwie i współpracy między UE a Republiką Filipin (rezolucja) ⁸ ,

- uwzględniając ostatnie rezolucje w sprawie państw członkowskich ASEAN dotyczące krytycznych sytuacji związanych z prawami człowieka, w szczególności rezolucji z dnia 14 września 2017 r. w sprawie Mjanmy, ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji Rohindżów ⁹ , z dnia 21 maja 2015 r. w sprawie dramatycznej sytuacji uchodźców należących do mniejszości etnicznej Rohingya, w tym kwestia masowych grobów w Tajlandii ¹⁰ , z dnia 15 grudnia 2016 r. w sprawie sytuacji mniejszości Rohindża w Mjanmie/Birmie ¹¹ , z dnia 7 lipca 2016 r. w sprawie Mjanmy/ Birmy, w szczególności sytuacji Rohindżów ¹² , z dnia 14 września 2017 r. w sprawie Kambodży, w szczególności sprawy Kema Sokhy ¹³  z dnia 9 czerwca 2016 r. w sprawie Kambodży ¹⁴ , z dnia 26 listopada 2015 r. w sprawie sytuacji politycznej w Kambodży ¹⁵ , z dnia 9 lipca 2015 r. w sprawie projektu kambodżańskiej ustawy o NGO i związkach zawodowych ¹⁶ , z dnia 6 pażdziernika 2016 r. w sprawie Tajlandii, w szczególności sprawy Andy'ego Halla ¹⁷ , z dnia 8 października 2015 r. w sprawie sytuacji w Tajlandii ¹⁸ , z dnia 17 grudnia 2015 r. w sprawie Malezji ¹⁹ , z dnia 19 stycznia 2017 r. w sprawie Indonezji ²⁰ , z dnia 15 czerwca 2017 r. w sprawie Indonezji ²¹ , z dnia 15 września 2016 r. ²²  i 16 marca 2017 r. ²³  w sprawie Filipin i z dnia 14 września 2017 r. w sprawie Laosu, w szczególności przypadków Somphone Phimmasone'a, Lod Thammavong i Soukane Chaithada ²⁴ ;

- uwzględniając art. 52 Regulaminu,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych (A8-0243/2017),

A. mając na uwadze, że w tym roku obchodzimy 50. rocznicę ASEAN, 60. rocznicę podpisania traktatów rzymskich i 40. rocznicę formalnych stosunków UE-ASEAN;

B. mając na uwadze, że region ASEAN zaistniał jako jeden z najbardziej dynamicznych i najszybciej rozwijających się regionów na świecie, w szczególności pod względem ekonomicznym, technologicznym i badawczym, że ma on strategiczne pod względem geopolitycznym i geoekonomicznym położenie oraz bogate zasoby, że wyznaczył on sobie cel rozszerzonej integracji gospodarczej oraz ambitny program celów zrównoważonego rozwoju, zwłaszcza w dziedzinie edukacji, a także że zdecydowanie opowiada się on za multilateralizmem; mając na uwadze, że wyeliminowanie luki w rozwoju wewnątrz ASEAN będzie mieć zasadnicze znaczenie w dążeniu do dalszej integracji oraz zapewnianiu bezpieczeństwa, stabilności i ochrony praw socjalnych, gospodarczych i politycznych;

C. mając na uwadze, że procesy integracyjne UE i ASEAN są różne, ponieważ wynikają z różnych kontekstów oraz mają odmienne wizje i misje; mając na uwadze, że pomimo, że UE i ASEAN kierują się odrębną wewnętrzną logiką, są one porównywalne, gdyż obydwie organizacje wspierają pokojowe współistnienie, integrację regionalną, współpracę międzynarodową i rozwój oraz są ukierunkowane na budowanie zaufania wśród swoich członków od kilku dziesięcioleci, mając na uwadze, że w związku z tym UE jest szczególnym rodzajem partnera dla ASEAN;

D. mając na uwadze, że obydwa regiony uzyskały znaczący poziom interakcji i że stosunki między UE a ASEAN są złożone i dotyczą szeregu dziedzin, w tym handlu, inwestycji, rozwoju, spraw gospodarczych i politycznych; mając na uwadze, że ASEAN jest trzecim partnerem handlowym UE, a UE jest drugim partnerem handlowym ASEAN, a dwustronny handel towarami wynosi ponad 200 mld EUR rocznie, a także mając na uwadze, że UE jest pierwszym dostawcą bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w regionie ASEAN; mając na uwadze, że dla europejskich przedsiębiorstw ASEAN jest drogą dostępu do szerszego regionu; mając na uwadze, że w latach 2014-2020 Unia Europejska i jej państwa członkowskie są pierwszym dostawcą pomocy rozwojowej w regionie oraz że UE zadeklarowała przeznaczenie ponad 3 mld EUR na ograniczanie ubóstwa oraz zajęcie się lukami w rozwoju w państwach ASEAN o niskim dochodzie;

E. mając na uwadze, że doświadczenie UE służyło w przeszłości jako źródło inspiracji dla innych regionalnych procesów integracyjnych;

F. mając na uwadze, że UE nieustannie wspiera prace ASEAN, w szczególności sekretariatu ASEAN, i wyznaczyła, w uznaniu znaczenia ASEAN, specjalnego szefa delegacji przy ASEAN, który objął stanowisko w 2015 r.;

G. mając na uwadze, że obecnie procesy integracji w obydwu regionach są kwestionowane, lecz że jednocześnie stwarzają one nowe możliwości; mając na uwadze, że UE stoi w obliczu licznych kryzysów; mając na uwadze, że w ASEAN - pomimo celu wzmocnienia jego centralnej roli - w 2016 r. zaobserwowano wewnętrzny spadek obrotów handlowych, a stowarzyszenie to jest przytłoczone problemami, w tym rozbieżnymi kierunkami polityki zagranicznej i rozprzestrzenianiem się wewnętrznych problemów poszczególnych krajów dotyczących zagrożeń dla demokracji i praworządności, stosunków międzyreligijnych, mniejszości etnicznych, nierówności społecznych i naruszeń praw człowieka, w tym o konsekwencjach transgranicznych;

H. mając na uwadze, że UE zobowiązała się umieścić prawa człowieka w centrum swoich stosunków z państwami trzecimi;

I. mając na uwadze, że w grudniu 2014 r. UE przyznała Filipinom status GSP Plus, przez co stały się one pierwszym państwem ASEAN, które uzyskało takie preferencje handlowe; mając na uwadze, że umożliwia to Filipinom bezcłowy wywóz 66 % swoich produktów do UE;

J. mając na uwadze, że wycofanie się Stanów Zjednoczonych z Partnerstwa Transpacyficznego (TTP) może stać się nowym bodźcem do podjęcia negocjacji na temat Regionalnego Wszechstronnego Partnerstwa Gospodarczego; mając na uwadze, że prowadzące obecnie bardziej stanowczą politykę Chiny uruchamiają inicjatywy takie jak "Jeden pas, jeden szlak", co stanowi wyzwanie dla wszystkich krajów w sąsiedztwie i w innych częściach świata;

K. mając na uwadze, że napięcia na Morzu Południowochińskim są zagrożeniem i ryzykiem dla bezpieczeństwa i stabilności regionu; mając na uwadze, że najbardziej niepokojącym trendem jest militaryzacja Morza Południowochińskiego; mając na uwadze, że dialog ASEAN-Chiny na temat postępowania stron pozostaje podstawowym mechanizmem kontaktów ASEAN z Chinami w sprawie Morza Południowochińskiego; mając na uwadze, że działania Chin - począwszy od patroli i ćwiczeń wojskowych, a skończywszy na prowadzeniu działalności budowlanej z pominięciem zasad określonych w Deklaracji o postępowaniu stron na Morzu Południowochińskim z 2002 r. - budzą ciągłe obawy;

1. składa państwom członkowskim ASEAN gratulacje z okazji 50. rocznicy ASEAN i w pełni popiera wszelkie działania na rzecz integracji w regionie; wyraża także uznanie z powodu 40-letnich stosunków UE-ASEAN i ponawia zalecenie, by przekształcić je w partnerstwo strategiczne oparte na konkretnych działaniach, namacalnych wynikach i silniejszej współpracy w kwestiach merytorycznych; podkreśla, że UE ma interes we wzmocnieniu swojej współpracy z tym kluczowym podmiotem w ważnym strategicznie regionie; podkreśla, że partnerstwo strategiczne będzie stanowić szansę dla UE na wzmocnienie jej wkładu w realizację wspólnych celów w regionie Oceanu Indyjskiego i Spokojnego;

2. zwraca uwagę na polityczną wartość bliskich stosunków handlowych i inwestycyjnych pomiędzy ASEAN a UE oraz nakłania obydwu partnerów do mocniejszego zacieśnienia ich stosunków gospodarczych i politycznych; podkreśla, że istnieją duże możliwości rozwoju stosunków handlowych UE-ASEAN; podkreśla, UE jest głównym inwestorem zagranicznym w ASEAN; zwraca również uwagę na możliwości współpracy w zakresie osiągania celów zrównoważonego rozwoju; wzywa do wzmożenia współpracy w celu wyeliminowania luki w rozwoju istniejącej wewnątrz ASEAN; uważa, że można zacieśnić współpracę i dzielić się dobrymi praktykami w różnych dziedzinach, takich jak podejmowanie wyzwań o charakterze globalnym, w tym w zakresie zmiany klimatu, przestępczości zorganizowanej i terroryzmu, zarządzania granicami, bezpieczeństwa morskiego, rozwoju sektora finansowego, przejrzystości i polityki makroekonomicznej; podkreśla dążenie do współpracy UE-ASEAN na wysokim szczeblu w wielostronnych instytucjach, takich jak ONZ, a także w WTO, w odniesieniu do utrzymania, umacniania i dalszego rozwoju wielostronnej międzynarodowej architektury handlowej i sprawiedliwych stosunków handlowych;

3. wyraża uznanie dla przyjęcia przez wiceprzewodniczącą / wysoką przedstawiciel i Komisję wspólnego komunikatu, który został zatwierdzony przez państwa członkowskie, określającego plan działania w zakresie pogłębiania partnerstwa w sprawach politycznych i gospodarczych oraz sprawach bezpieczeństwa, a także w kwestiach zdolności do tworzenia połączeń, środowiska, zasobów naturalnych oraz w innych dziedzinach, takich jak promowanie i ochrona praw człowieka; podkreśla znaczenie wzmocnienia dialogu politycznego między UE a ASEAN; przypomina, że aktywne wsparcie UE na rzecz pogłębionej integracji ASEAN stanowi wkład w trwałość stowarzyszenia i stabilizacji w regionie; podkreśla, że UE zapewnia pomoc techniczną i umożliwia budowanie zdolności w zakresie tworzenia rynku wewnętrznego;

4. z zadowoleniem przyjmuje powołanie szefa delegacji UE przy ASEAN oraz rozpoczęcie misji UE w ASEAN w 2015 r., które to działania potwierdzają znaczenie stosunków między UE a ASEAN;

5. zauważa, że ponieważ przez wiele lat we wzmacnianiu więzi UE-ASEAN istotną i wartościową rolę odgrywało Zjednoczone Królestwo, ASEAN oraz UE i państwa członkowskie będą miały potrzebę i możliwość aktywnego zacieśnienia wzajemnych stosunków w świetle nowych realiów związanych z Brexitem; wzywa Zjednoczone Królestwo do dalszej zacieśnionej współpracy z partnerstwem UE-ASEAN; wzywa do wzmożonego zaangażowania UE na istniejących forach, którym przewodniczy ASEAN; uważa, że UE powinna rozszerzyć i wzmóc wysiłki dyplomatyczne podejmowane wraz z ASEAN, aby przyczynić się do poprawy stabilności i bezpieczeństwa na obszarach ogarniętych konfliktami, gdzie ponownie dochodzi do napięć, oraz ściśle współpracować z partnerami w regionie i stać na straży prawa międzynarodowego;

6. ubolewa nad spóźnioną i powściągliwą reakcją UE na orzeczenie na podstawie UNCLOS (Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza) w sprawie sporu dotyczącego Morza Południowochińskiego i wzywa UE do zapewnienia przestrzegania postanowień UNCLOS i zgodności z tymi postanowieniami; przypomina, że UE wspiera stosowanie wynegocjowanych pokojowych rozwiązań sporów międzynarodowych; nalega na zachowanie swobody żeglowania; wzywa Chiny do przyjęcia orzeczenia trybunału; zachęca strony do dążenia do pokojowego rozstrzygania sporów na podstawie przepisów prawa międzynarodowego w ramach konwencji UNCLOS; wspiera wysiłki państw członkowskich ASEAN zmierzające do szybkiego przyjęcia skutecznego kodeksu postępowania na Morzu Południowochińskim;

7. ubolewa nad działaniami takimi jak ekstensywne pozyskiwanie lądu na obszarach morskich i umieszczanie na nim obiektów wojskowych i uzbrojenia, co grozi militaryzacją sporu; wyraża poważne zaniepokojenie zwiększającymi się wydatkami na obronność w regionie i jego sąsiedztwie oraz wzmożoną militaryzacją sporów, w szczególności na Morzu Południowochińskim i Morzu Wschodniochińskim; zauważa, że UE w dalszym ciągu powinna wspierać rozwój pokojowych stosunków między Chinami a jej sąsiadami w regionie Morza Południowochińskiego w ramach integracyjnych mechanizmów wielostronnych; popiera wszystkie działania zmierzające do uczynienia z Morza Południowochińskiego "morza pokoju i współpracy"; wzywa państwa członkowskie do ścisłego przestrzegania Kodeksu postępowania UE w sprawie wywozu uzbrojenia; kładzie nacisk na znaczenie nierozprzestrzeniania broni masowego rażenia, w szczególności w kontekście niedawnych wydarzeń w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej;

8. popiera partnerstwo UE-ASEAN w dziedzinie bezpieczeństwa i wymianę między nimi doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie wielu niekonwencjonalnych aspektów bezpieczeństwa, w celu wzmocnienia zdolności regionalnych, a w szczególności wzmocnienia dialogu i współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa morskiego, piractwa, walki z przestępczością zorganizowaną oraz wsparcia współpracy między Europolem i Aseanapolem, walki z terroryzmem, bezpieczeństwa cybernetycznego, bezpieczeństwa klimatu, środków budowy zaufania, dyplomacji prewencyjnej i mediacji, zarządzania kryzysowego i gotowości na wypadek klęsk żywiołowych i pomocy humanitarnej; popiera większy udział ze strony UE w Forum Regionalnym ASEAN i większe w nim zaangażowanie;

9. z zadowoleniem przyjmuje odbycie 3. dialogu wysokiego szczebla ASEAN-UE w sprawie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa morskiego, które miało miejsce w Tajlandii w dniach 15 i 16 września 2016 r., w ramach którego zidentyfikowano i zaproponowano konkretne obszary przyszłej współpracy między ASEAN a UE w dziedzinie bezpieczeństwa morskiego i dyplomacji prewencyjnej; oczekuje na zwołanie 4. dialogu wysokiego szczebla ASEAN-UE w sprawie współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa morskiego, który odbędzie się w 2017 r. na Filipinach;

10. przypomina, że UE wspiera ASEAN w odgrywaniu centralnej i ważnej roli w promowaniu dialogu i współpracy na rzecz pokoju, bezpieczeństwa, stabilności i dobrobytu w regionie Azji i Pacyfiku oraz poza nim; wzywa do utworzenia funkcjonujących i wydajnych mechanizmów rozstrzygania sporów przewidzianych w rozdziale 8 karty ASEAN oraz w protokole do karty z 2010 r., w tym prawnie wiążących środków i regulacji; wskazuje na doświadczenie zdobyte przez ponad 40 lat na kontynencie europejskim w odniesieniu do koncepcji bezpieczeństwa, która oprócz wymiaru politycznowojskowego obejmuje również wymiar gospodarczy i środowiskowy, a także wymiar ludzki; jest przekonany, że to doświadczenie może być wykorzystane przez ASEAN na potrzeby pokojowego rozwoju jego regionu; podkreśla zainteresowanie UE dalszą współpracą z regionem w ramach wszystkich procesów prowadzonych przez ASEAN;

11. podkreśla szczególne doświadczenie UE w zakresie rozwoju instytucjonalnego, jednolitego rynku, zbieżności przepisów, zarządzania konfliktami i kryzysami, bezpieczeństwa morskiego, mediacji, pomocy humanitarnej i pomocy w przypadku klęsk żywiołowych, jak również jej najnowsze postępy w integracji w dziedzinie obrony i jej zakończone sukcesem doświadczenie w zakresie ustanawiania norm regionalnych oraz solidnej regionalnej architektury w zakresie praw człowieka i demokracji, a także jej chęć do dzielenia się tymi doświadczeniami, w przypadkach gdy może to być pożyteczne; zwraca uwagę na negocjacje w sprawie kompleksowej umowy UE-ASEAN o transporcie lotniczym oraz szerszego programu dotyczącego jakości sieci połączeń; zauważa, że w okresie 2014-2020 połowa pomocy finansowej UE dla ASEAN jest przeznaczona na wspieranie jakości sieci połączeń w ASEAN;

12. podkreśla potrzebę współpracy na szczeblu wielostronnym z innymi jurysdykcjami w regionie, takimi jak obserwatorzy ASEAN, Papua-Nowa Gwinea i Timor Wschodni, a także Chiny, Japonia i Tajwan;

13. uważa, że z geopolitycznego punktu widzenia istnieje bardzo dobry powód, aby wspierać wznowienie negocjacji w sprawie regionalnej umowy o wolnym handlu między UE a ASEAN, oraz z zadowoleniem przyjmuje wnioski wyciągnięte podczas niedawnego posiedzenia z udziałem komisarz UE do spraw handlu Cecilii Malmström i ministrów gospodarki ASEAN dotyczącego ustalenia zakresu działań w tym względzie oraz kroków podjętych w celu osiągnięcia ostatecznego cel, jakim jest zawarcie umowy między dwoma regionami; zachęca ze strategicznego punktu widzenia do podjęcia wszelkich wysiłków w celu zbadania możliwości zawarcia umów o wolnym handlu z wszystkimi krajami ASEAN; przypomina, że ASEAN jest trzecim pod względem wielkości partnerem handlowym UE spoza Europy, a UE jest drugim pod względem wielkości partnerem handlowym ASEAN;

14. podkreśla, że przedsiębiorstwa krajowe i zagraniczne działające w krajach ASEAN muszą stosować zasady społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; nawołuje państwa ASEAN do zapewnienia pełnego poszanowania praw socjalnych, środowiskowych i pracowniczych; wzywa do pełnego i skutecznego wdrożenia konwencji MOP oraz do poszanowania podstawowych norm pracy; wzywa ASEAN i jego państwa członkowskie do skutecznego wdrożenia Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka, do promowania odpowiedniej ochrony zatrudnienia i przyzwoitych warunków pracy, a także do utworzenia środowiska bardziej sprzyjającego rozwojowi związków zawodowych; wzywa Komisję Europejską i ESDZ do korzystania ze wszystkich dostępnych instrumentów w celu poprawy przestrzegania powyższych zaleceń; podkreśla ponadto potrzebę zapewnienia, by wyeliminowane zostały wszystkie formy pracy przymusowej lub obowiązkowej oraz pracy dzieci;

15. wzywa europejskie przedsiębiorstwa inwestujące w regionie ASEAN do wywiązywania się z obowiązującej je społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, a także do przestrzegania europejskich norm dotyczących praw konsumentów, pracowniczych i środowiskowych, a także ochrony praw ludności tubylczej;

16. wzywa Komisję i państwa członkowskie do ułatwiania zinstytucjonalizowanego dialogu społecznego między Forum Narodów Azja-Europa (AEPF) a odpowiednimi strukturami społeczeństwa obywatelskiego w UE;

17. zwraca uwagę, że ASEAN sama deklaruje, że jest stowarzyszeniem ukierunkowanym na ludzi i stawiającym ich w centrum zainteresowania, a także zauważa, że legalność i istotność procesów integracji regionalnej, zarówno w UE, jak i ASEAN, zależą od zaangażowania jak największej liczby zainteresowanych stron w ten proces oraz informowania o jego osiągnięciach; uznaje kontakty międzyludzkie, szczególnie w przypadku młodych ludzi, za niezwykle istotny instrument wymiany kulturalnej, oraz wzywa do znaczącego rozszerzenia instrumentu Erasmus+ dla ASEAN; podkreśla, że w krajach ASEAN istnieją duże możliwości w zakresie szkolenia zawodowego oraz zwraca uwagę na perspektywy współpracy w dziedzinie podwójnego systemu kształcenia stosowanego w niektórych państwach członkowskich UE; nawołuje także do opracowania działań w zakresie dyplomacji kulturalnej zgodnie z komunikatem z dnia 8 czerwca 2016 r. na temat strategii UE na rzecz międzynarodowych stosunków kulturalnych oraz niedawnym sprawozdaniem Parlamentu na ten temat; zwraca uwagę na istotną funkcję Fundacji Azja-Europa oraz uważa, że należy rozszerzyć wsparcie dla jej prac;

18. podkreśla koncepcję, zgodnie z którą zorganizowane wymiany i współpraca na szczeblu regionów i gmin (partnerstwo miast) stanowią interesujący instrument na potrzeby wzmocnienia wzajemnego praktycznego doświadczenia, a także zwraca uwagę na konkretne inicjatywy, takie jak Porozumienie Burmistrzów czy protokół ustaleń Under2, które należy aktywnie promować;

19. sugeruje, by w ramach obchodów tegorocznej rocznicy stosunków ASEAN-UE została zrealizowana unijna inicjatywa na rzecz "programu wymiany młodych liderów UE-ASEAN", która odbędzie się w 2018 r., kiedy Singapur obejmie przewodnictwo w ASEAN; sugeruje, aby w przypadku sukcesu w tym obszarze utworzyć doroczne forum umożliwiające młodym liderom z UE i ASEAN wymianę poglądów i budowanie relacji w celu wsparcia stosunków UE- ASEAN w przyszłości; proponuje ponadto, aby wraz z partnerami ASEAN zbadać praktyczne możliwości wzajemnego finansowania instytutów badawczych lub programów akademickich, których celem byłoby zbadanie procesów integracji i doświadczeń płynących z tych procesów w poszczególnych regionach partnerskich;

20. podkreśla potrzebę promowania równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet oraz poprawy jakości życia dziewcząt i kobiet; podkreśla, że dostęp do edukacji ma zatem zasadnicze znaczenie oraz może prowadzić do przemian społecznych i gospodarczych;

21. podkreśla, że UE powinna także zintensyfikować dialogi polityczne i współpracę w takich obszarach jak prawa podstawowe, w tym prawa mniejszości etnicznych i religijnych oraz w sprawach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w tym w obszarze rządów prawa i bezpieczeństwa, ochrony wolności wypowiedzi i swobodnego przepływu informacji, walki z przestępczością międzynarodową, korupcji, uchylania się od opodatkowania, prania pieniędzy, handlu ludźmi i narkotykami, walki z terroryzmem, nieproliferacji, rozbrojenia, bezpieczeństwa morskiego i bezpieczeństwa cybernetycznego;

22. z zadowoleniem przyjmuje odbycie się w październiku 2015 r. dialogu politycznego UE-ASEAN w sprawie praw człowieka oraz oczekuje kolejnych dialogów tego rodzaju; jest głęboko zaniepokojony osłabieniem demokracji i naruszeniami praw człowieka i praw mniejszości, ciągłymi represjami i dyskryminacją w krajach regionu oraz brakiem zapewnienia wystarczającej przestrzeni dla uchodźców i bezpaństwowców lub dla społeczeństwa obywatelskiego, szczególnie w odniesieniu do działaczy w obszarze ochrony środowiska, praw własności gruntu i praw pracowniczych, obrońców praw człowieka oraz pracowników mediów; ostrzega, że jeśli problemy związane z marginalizacją mniejszości nie zostaną rozwiązane, będzie stanowiło to wyzwanie dla trwałości i długoterminowego sukcesu ASEAN; wyraża ubolewanie z powodu faktu, że represyjne podejście do osób używających środków odurzających pociąga za sobą wysokie koszty ludzkie i egzekucje pozasądowe; podkreśla potrzebę wzmocnienia pozycji społeczeństwa obywatelskiego w ASEAN przez zapewnienie znaczących konsultacji z organizacjami pozarządowymi i ruchami obywatelskimi w kontekście kształtowania polityki regionalnej;

23. wyraża zaniepokojenie niepowodzeniami w odniesieniu do zniesienia kary śmierci w regionie oraz wzywa wszystkie państwa ASEAN, by powstrzymały się od przywracania kary śmierci i przestrzegały powziętych zobowiązań międzynarodowych; z zadowoleniem przyjmuje wysiłki poczynione w walce z handlem ludźmi i pracą przymusową w regionie oraz wzywa wszystkie rządy do zwiększenia ochrony ofiar i współpracy transgranicznej;

24. wzywa ASEAN do przeznaczenia odpowiednich zasobów na rzecz swojej Komisji Międzyrządowej ds. Praw Człowieka (AICHR); wyraża nadzieję, że w pięcioletnim planie prac Komisji Międzyrządowej ASEAN ds. Praw Człowieka zostaną uwzględnione konkretne, możliwe do zweryfikowania cele i środki oraz że jej mandat zostanie wzmocniony, tak aby mogła ona aktywnie monitorować, obejmować dochodzeniami i ścigać przypadki naruszenia praw człowieka, a także im zapobiegać; zachęca Komisję Międzyrządową ASEAN ds. Praw Człowieka do uwzględnienia i omówienia ustanowienia dodatkowego Trybunału Praw Człowieka ASEAN wzorowanego na modelu podobnym do obowiązujących w innych regionach świata;

25. nawołuje UE i jej państwa członkowskie do wyszukiwania wszystkich możliwości współpracy z państwami ASEAN w zakresie wzmacniania demokracji; wspiera działania biura regionalnego urzędu UE-ASEAN ds. dialogu w sprawie praw człowieka, którego celem jest nagłaśnianie kwestii i działań w obszarze praw człowieka oraz podnoszenie świadomości na temat praw człowieka; nawołuje wszystkie państwa członkowskie ASEAN do ratyfikowania kolejnych konwencji Narodów Zjednoczonych (ONZ) dotyczących praw człowieka, ich protokołów fakultatywnych oraz statutu Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK), a także do wspierania inicjatyw na rzecz sprawiedliwości okresu przejściowego, pojednania oraz walki z bezkarnością w całym regionie;

26. wyraża zaniepokojenie faktem, że w państwach członkowskich ASEAN przebywa milion bezpaństwowców; zauważa, że Rohindżowie w Mjanmie/Birmie stanowią największą pojedynczą grupę bezpaństwowców na świecie, z czego ponad 1 mln osób jest objętych mandatem UNHCR w zakresie bezpaństwowości, jednak duże społeczności bezpaństwowców znajdują się również w Brunei, Wietnamie, na Filipinach, w Tajlandii, Malezji oraz innych krajach; zachęca państwa członkowskie ASEAN do współpracy oraz dzielenia się dobrymi przykładami i wysiłkami w celu położenia kresu bezpaństwowości w całym regionie;

27. uznaje znaczenie roli UE w postępach, jakie państwa ASEAN poczyniły do tej pory, i wzywa UE do kontynuowania dialogu z nimi w celu wspierania procesów demokratyzacji, rozwoju i integracji w tym regionie;

28. obawia się, że zmiana klimatu będzie miała istotny wpływ na ASEAN; przypomina, że region ASEAN jest nadal jednym z regionów najbardziej narażonych na to zjawisko; wzywa państwa członkowskie ASEAN do przyspieszenia przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną i szybkiego ograniczania wylesiania, skutecznego hamowania pożarów lasów oraz przyjmowania bardziej przyjaznych dla środowiska technologii w transporcie i budownictwie; z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę UE dotyczącą nowego dialogu UE-ASEAN poświęconego zrównoważonemu rozwojowi; zauważa w tym kontekście, że UE wspiera działania w zakresie usuwania niewybuchów w niektórych państwach regionu; apeluje o współpracę UE-ASEAN w zakresie turystyki zrównoważonej, bezpieczeństwa żywnościowego, ochrony różnorodności biologicznej, w szczególności raf koralowych i lasów namorzynowych, a także działań na rzecz skutecznego rozwiązania problemu przełowienia w regionie; podkreśla potrzebę udzielenia pomocy państwom ASEAN w celu zwiększenia ochrony i zrównoważonego wykorzystywania różnorodności biologicznej oraz systematycznej odbudowy ekosystemów leśnych; nawołuje państwa członkowskie ASEAN do podjęcia wysiłków w celu wzmocnienia ich zdolności do szybkiego reagowania na katastrofy naturalne w ramach porozumienia ASEAN w sprawie zarządzania klęskami żywiołowymi i szybkiego reagowania (AADMER);

29. wzywa unijne instytucje oraz państwa członkowskie do nadania odpowiedniego priorytetu częstym kontaktom politycznym, zwłaszcza na szczeblu ministerialnym, oraz do pełnego wykorzystania roli państwa członkowskiego ASEAN odpowiedzialnego za koordynację stosunków w ramach dialogu między ASEAN a UE i przewodnictwa ASEAN; przypomina o złożonych wnioskach w sprawie zorganizowania międzyregionalnego zgromadzenia parlamentarnego UE- ASEAN oraz nawołuje do częstszego korzystania z parlamentarnej dyplomacji publicznej w różnych obszarach polityki; nalega, by tymczasem zacieśniono współpracę ze Zgromadzeniem Międzyparlamentarnym ASEAN (AIPA) przez regularne i zorganizowane wymiany; wzywa instytucje i państwa członkowskie UE do wykorzystania także możliwości w zakresie intensywnych wymian w kwestiach regionalnych zaprezentowanych podczas dorocznego forum Shangri-La na rzecz dialogu;

30. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, Europejskiej Służbie Działań Zewnętrznych, Zgromadzeniu Międzyparlamentarnemu ASEAN, sekretariatowi ASEAN oraz rządom i parlamentom państw członkowskich ASEAN.

¹ Dz.U. C 85 z 8.4.1980, s. 83.

² Dz.U. L 154 z 15.6.2012, s. 1.

³ Dz.U. C 482 z 23.12.2016, s. 75.

⁴ Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0276.

⁵ Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0468.

⁶ Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0467.

⁷ Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0262.

⁸ Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0263.

⁹ Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0351.

¹⁰ Dz.U. C 353 z 27.9.2016, s. 52.

¹¹ Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0506.

¹² Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0316.

¹³ Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0348.

¹⁴ Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0274.

¹⁵ Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0413.

¹⁶ Dz.U. C 265 z 11.8.2017, s. 144.

¹⁷ Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0380.

¹⁸ Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0343.

¹⁹ Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0465.

²⁰ Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0002.

²¹ Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0269.

²² Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0349.

²³ Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0088.

²⁴ Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0350.