Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 stycznia 2017 r. w sprawie sytuacji w Burundi (2017/2508(RSP)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2018.242.10

Akt nienormatywny

Wersja od: 10 lipca 2018 r.

Sytuacja w Burundi

P8_TA(2017)0004

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 stycznia 2017 r. w sprawie sytuacji w Burundi (2017/2508(RSP))

(2018/C 242/03)

(Dz.U.UE C z dnia 10 lipca 2018 r.)

Parlament Europejski,

- uwzględniając swoje poprzednie rezolucje w sprawie Burundi, w szczególności dwie ostatnie rezolucje przyjęte w dniach 9 lipca 2015 r. ¹  i 17 grudnia 2015 r. ² ,

- uwzględniając zmienioną umowę z Kotonu, w szczególności jej art. 96,

- uwzględniając decyzję Rady (UE) 2016/394 z dnia 14 marca 2016 r. w sprawie zakończenia procedury konsultacji z Republiką Burundi na mocy art. 96 Umowy o partnerstwie między członkami grupy państw Afryki, Karaibów i Pacyfiku, z jednej strony, a Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi z drugiej strony ³ ,

- uwzględniając swoją rezolucję z dnia 4 października 2016 r. w sprawie przyszłości stosunków AKP-UE po roku 2020 ⁴ ,

- uwzględniając rezolucję Wspólnego Zgromadzenia Parlamentarnego AKP-UE z dnia 9 grudnia 2015 r. w sprawie sytuacji w Burundi,

- uwzględniając Porozumienie z Aruszy na rzecz pokoju i pojednania w Burundi z dnia 28 sierpnia 2000 r.,

- uwzględniając konstytucję Burundi, w szczególności jej art. 96,

- uwzględniając Afrykańską kartę na rzecz demokracji, wyborów i dobrych rządów,

- uwzględniając Afrykańską kartę praw człowieka i ludów,

- uwzględniając Powszechną deklarację praw człowieka,

- uwzględniając oświadczenie wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa wydane w imieniu Unii Europejskiej w dniu 21 października 2016 r. na temat Republiki Południowej Afryki, Burundi i Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK),

- uwzględniając rozporządzenie Rady (UE) nr 2015/1755 z dnia 1 października 2015 r. w sprawie środków ograniczających w związku z sytuacją w Burundi ⁵ , a także przedłużenie obowiązywania tych środków z dnia 29 września 2016 r.;

- uwzględniając rezolucję Afrykańskiej Komisji Praw Człowieka i Ludów z dnia 4 listopada 2016 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Burundi,

- uwzględniając sprawozdanie z dnia 20 września 2016 r. przedstawione przez jednostkę ONZ ds. niezależnego dochodzenia w sprawie Burundi (UNIIB) ustanowioną na mocy rezolucji Rady Praw Człowieka nr S-24/1,

- uwzględniając sprawozdanie wysokiego komisarza ONZ ds. praw człowieka z dnia 17 czerwca 2016 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka w Burundi,

- uwzględniając rezolucję przyjętą przez Radę Praw Człowieka ONZ w dniu 30 września 2016 r. w sprawie sytuacji w zakresie praw człowieka Burundi,

- uwzględniając sprawozdanie delegacji Afrykańskiej Komisji Praw Człowieka i Ludów z dnia 17 maja 2016 r. dotyczące misji rozpoznawczej w Burundi, która odbyła się w dniach 7-13 grudnia 2015 r.,

- uwzględniając oświadczenie rzecznika ESDZ z dnia 6 stycznia 2017 r. w sprawie delegalizacji Ligi Iteka w Burundi,

- uwzględniając art. 135 ust. 5 i art. 123 ust. 4 Regulaminu,

A. mając na uwadze, że Burundi znajduje się w stanie ciężkiego kryzysu politycznego, społecznego i gospodarczego od kwietnia 2015 r., kiedy to prezydent Pierre Nkurunziza - z naruszeniem porozumień z Aruszy oraz konstytucji państwowej - postanowił ubiegać się o wybór na trzecią kadencję; mając na uwadze, że w niedawnych oświadczeniach prezydent Nkurunziza nie wykluczył możliwości wprowadzenia w konstytucji Burundi zmian pozwalających mu ubiegać się o czwartą kadencję zaczynającą się w 2020 r.;

B. mając na uwadze, że w dniu 19 października 2016 r. Burundi powiadomiło MTK o wypowiedzeniu statutu rzymskiego i wystąpieniu z MTK po tym, jak MTK postanowił rozpocząć wstępne dochodzenie w sprawie przemocy i naruszeń praw człowieka w tym państwie;

C. mając na uwadze, że w dniu 15 listopada 2016 r. Liga Iteka opublikowała wspólnie z Międzynarodową Federacją Praw Człowieka (FIDH) sprawozdanie pt. "Repression and Genocidal Dynamics in Burundi" ("Dynamika represji i ludobójstwa w Burundi"), po dwóch latach prowadzonego w kraju dochodzenia, w wyniku którego uzyskano aktualne informacje na temat rządowych represji i masowych naruszeń praw człowieka; mając na uwadze, że kilka tygodni później Liga Iteka opublikowała też kilka sprawozdań z dochodzeń w sprawie najpoważniejszych przestępstw popełnionych przez siły rządowe w Burundi: morderstw, uprowadzeń, wymuszonych zaginięć, tortur, gwałtów i zatrzymań na wielką skalę; mając na uwadze, że przestępstwa te pozostają całkowicie bezkarne; mając na uwadze, że w październiku 2016 r. zdelegalizowano 5 innych organizacji praw człowieka, tj. Forum na rzecz Wzmocnienia Społeczeństwa Obywatelskiego (Forum pour le renforcement de la société civile, FORSC), Forum na rzecz Świadomości i Rozwoju (Forum pour la conscience et le développement, FOCODE), Akcja Chrześcijańska na rzecz Zakazu Tortur (Action chrétienne pour l'abolition de la torture, ACAT), Burundyjskie Stowarzyszenie na rzecz Ochrony Praw Człowieka i Praw Osób Aresztowanych (Association burundaise pour la protection des droits humains et des personnes détenues, APRODH) oraz Sieć Uczciwych Obywateli (Réseau des citoyens probes, RCP);

D. mając na uwadze, że w listopadzie 2016 r. FIDH poinformowała, że ponad 1 000 osób poniosło śmierć, 8 000 osób jest przetrzymywanych z powodów politycznych, 300-800 osób zaginęło, odnotowano setki przypadków tortur, setki kobiet doświadczyły przemocy seksualnej, doszło do tysięcy arbitralnych aresztowań, ponad 310 000 osób zmuszono do udania się na uchodźstwo do krajów ościennych, a ponad 61 000 osób przesiedlono na terenie kraju; mając na uwadze, że stan bezpieczeństwa w Burundi stanowi zagrożenie dla stabilności całego regionu;

E. mając na uwadze, że rząd coraz bardziej ogranicza swobodę niezależnych mediów i prasy, przy czym dziennikarze padają ofiarą wymuszonych zaginięć, gróźb i napaści fizycznych lub nękania sądowego; mając na uwadze, że zawieszono działanie wszystkich niezależnych stacji radiowych; mając na uwadze, że Reporterzy bez Granic umieścili Burundi na 156. miejscu wśród 180 krajów w światowym rankingu wolności prasy;

F. mając na uwadze, że w marcu 2016 r. UE zakończyła konsultacje na podstawie art. 96 umowy z Kotonu i zawiesiła bezpośrednie wsparcie finansowe dla administracji burundyjskiej, uznając, że zobowiązania poczynione przez rząd w zakresie praw człowieka, zasad demokratycznych i praworządności nie są satysfakcjonujące;

G. mając na uwadze, że system sądownictwa w Burundi jest głęboko skorumpowany oraz że chociaż od początku kryzysu wiele osób zostało zamordowanych lub poddanych torturom, często przez policję i służby wywiadowcze, to jednak bardzo niewielu sprawców postawiono przed sądem;

H. mając na uwadze, że istnieją obawy przed etnizacją kryzysu przez rząd, a retoryka podziału stosowana przez urzędników państwowych staje się powszechną tendencją, o której wspominają również urzędnicy ONZ;

I. mając na uwadze, że według doniesień członkowie młodzieżowej ligi partii rządzącej, Imbonerakure, dopuszczają się aresztowań i pobić mieszkańców oraz kradzieży ich majątku, a także używają gwałtu jako broni; mając na uwadze, że ich ataki wymierzone są w opozycjonistów, zwłaszcza członków Narodowych Sił Wyzwoleńczych; mając na uwadze, że w ubiegłych miesiącach wielu opozycjonistów oraz wiele osób uważanych za przeciwników zamordowano, aresztowano, pobito lub torturowano;

J. mając na uwadze, że 29 września 2016 r. Rada przedłużyła obowiązywanie unijnych środków ograniczających wobec Burundi do 31 października 2017 r.; mając na uwadze, że środki te obejmują zakaz podróżowania i zamrożenie aktywów i są skierowane przeciwko konkretnym osobom, których działania uznano za podważające demokrację lub utrudniające znalezienie politycznego rozwiązania kryzysu w Burundi;

K. mając na uwadze trwające wysiłki mediacyjne, podejmowane przy pełnym poparciu Unii Afrykańskiej, Wspólnoty Wschodnioafrykańskiej, UE i ONZ, służące wspieraniu dialogu wewnątrzburundyjskiego z myślą o znalezieniu kompromisowego, pokojowego rozwiązania kryzysu w Burundi;

1. wyraża głębokie zaniepokojenie pogarszającą się sytuacją polityczną i stanem bezpieczeństwa w Burundi; potępia występującą od 2015 r. przemoc w Burundi, której skutkami są śmierć, tortury, ukierunkowana przemoc wobec kobiet, w tym gwałty zbiorowe, prześladowanie i uwięzienie tysięcy osób, przymusowe przesiedlenie setek tysięcy Burundyjczyków, niesłuszne aresztowania i bezprawne pozbawienie wolności oraz naruszanie wolności prasy i słowa, a także powszechna bezkarność sprawców tego rodzaju czynów; wzywa do przeprowadzenia dogłębnego, niezależnego śledztwa w sprawie zabójstw i nadużyć oraz do postawienia przed sądem osób, które dopuściły się tych czynów;

2. przypomina władzom Burundi o ciążącym na nich obowiązku gwarantowania, chronienia i propagowania praw podstawowych, w tym obywatelskich i politycznych praw obywateli, takich jak wolność słowa i wolność zgromadzeń, jak przewidziano w Afrykańskiej karcie praw człowieka i ludów oraz innych międzynarodowych i regionalnych instrumentach w dziedzinie praw człowieka; przypomina rządowi Burundi o jego międzynarodowych zobowiązaniach wynikających z Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych, w szczególności w zakresie poszanowania podstawowych wolności i praworządności oraz rozpatrywania spraw sądowych, zwłaszcza w odniesieniu do prawa do rzetelnego i bezstronnego procesu.

3. wyraża głębokie zaniepokojenie z powodu przyjęcia w dniach 23 i 28 grudnia 2016 r. przez Zgromadzenie Narodowe w Burundi dwóch projektów ustaw ustanawiających bardziej rygorystyczną kontrolę działalności krajowych i międzynarodowych organizacji pozarządowych; zwraca uwagę, że w wyniku tych ustaw w dniu 3 stycznia 2017 r. Lidze Iteka zakazano działalności w kraju; nalega na władze Burundi, by ponownie rozpatrzyły tę decyzję; potwierdza zasadniczą rolę, jaką społeczeństwo obywatelskie i działacze na rzecz praw człowieka odgrywają w demokratycznym społeczeństwie; wzywa władze lokalne, by umożliwiły im swobodne i bezpieczne działanie;

4. wzywa do natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia wszystkich więźniów sumienia; wzywa UE i jej państwa członkowskie, by podwoiły wysiłki służące wsparciu i ochronie zagrożonych obrońców praw człowieka i organizacji zajmujących się prawami człowieka w tym kraju;

5. wzywa władze Burundi do bezzwłocznego otwarcia mediów oraz do zezwolenia przywódcom opozycji na wygnaniu na powrót do kraju;

6. wzywa rząd Burundi do wznowienia współpracy z Biurem Wysokiego Komisarza NZ ds. Praw Człowieka i Radą Praw Człowieka ONZ oraz do udzielenia pracownikom OHCHR prawa wstępu do miejsc przetrzymywania; wzywa rząd Burundi, aby przestrzegał praw człowieka i podstawowych wolności wszystkich osób i gwarantował je, zgodnie ze swoimi międzynarodowymi zobowiązaniami;

7. zdecydowanie popiera zasady i wartości demokratyczne, prawa człowieka i praworządność jako podstawowe elementy umowy o partnerstwie AKP-UE oraz zasady określone w porozumieniu z Aruszy; wzywa wszystkie strony do ustalenia warunków niezbędnych do odbudowy zaufania i budowy jedności narodowej w drodze pluralistycznego i przejrzystego dialogu narodowego z udziałem rządu, partii opozycyjnych i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, zgodnie z porozumieniem Aruszy i konstytucją Burundi;

8. z głębokim zaniepokojeniem zauważa, że Burundi oficjalnie wycofało się ze statutu rzymskiego; przypomina, że MTK to jedna z najważniejszych instytucji pomagających obywatelom w dochodzeniu sprawiedliwości w obliczu najpoważniejszych przestępstw, gdy nie jest to możliwe na szczeblu krajowym;

9. wzywa Radę Bezpieczeństwa ONZ i MTK, aby szybko wszczęły pełne dochodzenie w sprawie zarzutów naruszania praw człowieka w Burundi, obejmujących podejrzenie popełnienia na terenie jego jurysdykcji zbrodni ludobójstwa podczas niedawnego kryzysu w kraju;

10. potępia przyjęcie nowej ustawy w sprawie utworzenia krajowych oddziałów ochotniczych, co zalegalizuje działalność brutalnych bojówek młodzieżowych Imbonerakure, powszechnie oskarżanych przez międzynarodowe organizacje praw człowieka i ONZ o ciężkie naruszenia praw człowieka i działanie w poczuciu bezkarności; wzywa do natychmiastowego rozbrojenia bojówek;

11. popiera decyzję, jaką Rada podjęła po fiasku rozmów podjętych na podstawie art. 96 umowy z Kotonu, przewidującą zawieszenie bezpośredniego wsparcia finansowego dla administracji burundyjskiej, w tym wsparcia budżetowego, ale utrzymanie pełnego wsparcia finansowego dla ludności oraz pomocy humanitarnej za pośrednictwem bezpośrednich kanałów;

12. z zadowoleniem odnotowuje przyjęcie przez UE w dniu 1 października 2015 r. ukierunkowanych sankcji, spójne z podjętą przez Unię Afrykańską decyzją o nałożeniu ukierunkowanych sankcji obejmujących ograniczenia w podróżowaniu i zamrożenie aktywów, wymierzonych w Burundyjczyków odpowiedzialnych za łamanie praw człowieka oraz te osoby, które utrudniają dążenie do politycznego rozwiązania kryzysu; wzywa UE do rozszerzenia tych sankcji na wszystkie osoby, których działania stanowią zagrożenie dla pokoju i stabilności w regionie, podżegają do nienawiści i naruszają porozumienie z Aruszy;

13. wyraża zaniepokojenie, że kryzys polityczny może doprowadzić do konfliktu etnicznego; potępia ewidencjonowanie ludności w administracji i armii burundyjskiej według ich przynależności etnicznej; wzywa wszystkie strony do przestrzegania porozumienia z Aruszy;

14. z zadowoleniem przyjmuje powołaną w listopadzie 2016 r. komisję śledczą ONZ do zbadania przypadków łamania i naruszania praw człowieka w Burundi od kwietnia 2015 r.; wzywa władze Burundi do pełnej współpracy z członkami komisji śledczej;

15. popiera rezolucję Rady Bezpieczeństwa ONZ z lipca 2016 r. zatwierdzającą rozmieszczenie sił policyjnych ONZ w Burundi w celu ograniczenia przemocy i naruszeń praw człowieka w tym kraju; wzywa Radę Pokoju i Bezpieczeństwa Unii Afrykańskiej, aby niezwłocznie wysłała do Bużumbury delegację, która spotkałaby się z prezydentem Nkurunzizą i wywarła na niego nacisk, by położył kres nadużyciom popełnianym przez siły bezpieczeństwa;

16. wzywa Unię Afrykańską, ONZ i UE, aby poważnie wzięły pod uwagę wymiar regionalny i zapobiegły dalszej destabilizacji w regionie; wzywa wiceprzewodniczącą/wysoką przedstawiciel, aby podjęła kontakty z władzami Burundi i wszystkimi innymi ważnymi podmiotami oraz wsparła, odnowiła i zwiększyła wiarygodność regionalnych zabiegów mediacyjnych podejmowanych przez Wspólnotę Wschodnioafrykańską w celu znalezienia na drodze otwartego i pluralistycznego dialogu trwałego rozwiązania kryzysu, które byłoby zgodne z konstytucją, porozumieniem z Aruszy i międzynarodowym prawem dotyczącym praw człowieka;

17. wyraża głębokie zaniepokojenie coraz większym napływem uchodźców do państw ościennych oraz alarmującą sytuacją humanitarną w Burundi; ponownie wyraża poparcie dla wszystkich organizacji humanitarnych działających na miejscu i sąsiednich krajów przyjmujących oraz solidaryzuje się z nimi; wzywa ponadto UE do zintensyfikowania pomocy w regionie;

18. wyraża głębokie zaniepokojenie zapowiedzią prezydenta Nkurunzizy z dnia 30 grudnia 2016 r., że mógłby ponownie ubiegać się o czwartą kadencję prezydencką w 2020 r.;

19. wyraża szczególne zaniepokojenie dramatycznie wysokim poziomem dyskryminacji i kryminalizacji osób LGBTI w Burundi; w związku z tym wzywa Zgromadzenie Narodowe i rząd Burundi do uchylenia artykułów kodeksu karnego, które dyskryminują osoby LGBTI;

20. zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji rządowi i parlamentowi Burundi, Radzie AKP-UE, Komisji, Radzie, Wspólnocie Wschodnioafrykańskiej i rządom jej państw członkowskich, wiceprzewodniczącej Komisji/wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, instytucjom Unii Afrykańskiej i sekretarzowi generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych.

¹ Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0275.

² Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0474.

³ Dz.U. L 73 z 18.3.2016, s. 90.

⁴ Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0371.

⁵ Dz.U. L 257 z 2.10.2015, s. 1.