Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie sprawozdania rocznego za rok 2014 w sprawie pomocniczości i...

1.

z zadowoleniem przyjmuje dalsze uwzględnianie zasad pomocniczości i proporcjonalności, które - zgodnie z Traktatami - należą do zasad przewodnich dla Unii Europejskiej, gdy przystępuje ona do działania, i powinny być uznawane za integralne elementy procesu kształtowania polityki UE; przypomina, że w przypadku każdej nowej inicjatywy ustawodawczej traktat zobowiązuje Komisję do oceny, czy UE jest uprawniona do podjęcia działania i czy jest ono uzasadnione na podstawie zasady pomocniczości i proporcjonalności, oraz że każdej inicjatywie towarzyszy uzasadnienie, w którym m.in. określa się, w jaki sposób zapewniona jest zgodność z tymi zasadami;

2.

zaznacza, że kontrole przestrzegania zasady pomocniczości dokonywane przez parlamenty narodowe należą do ważnych narzędzi umożliwiających redukcję tzw. deficytu demokratycznego oraz współpracę między instytucjami europejskimi i krajowymi; wskazuje, że parlamenty narodowe mają do odegrania znaczącą rolę w zapewnianiu, by decyzje były podejmowane na jak najbliższym obywatelom szczeblu, który zapewni jak największą skuteczność działania; podkreśla, że przyjmowanie aktów prawnych wymaga zgody znacznej większości w Radzie, w której zasiadają ministrowie krajowi wszystkich państw członkowskich ponoszący odpowiedzialność polityczną przed swoimi parlamentami narodowymi, co stanowi również sposób na zapewnienie pełnego poszanowania zasady pomocniczości;

3.

zauważa, że w 2014 r. znacznie zmniejszyła się liczba uzasadnionych opinii otrzymanych od parlamentów narodowych; wskazuje jednak, że taki spadek może wynikać ze zmniejszania się liczby wniosków ustawodawczych Komisji; zwraca uwagę na fakt, że w 2014 r. w przypadku żadnego wniosku Komisji nie uruchomiono procedur "żółtej kartki" lub "pomarańczowej kartki" zgodnie z Protokołem nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności; przypomina, że procedurę "żółtej kartki" uruchomiono w przeszłości dwukrotnie (raz w 2012 r. i raz w 2013 r.), co świadczy o tym, że system działa;

4.

zwraca uwagę, że w 2014 r. uzasadnioną opinię wydało tylko 15 izb, co w porównaniu z 2013 r. stanowi około 50-procentowy spadek poziomu uczestnictwa wśród ogółem 41 izb;

5.

z zadowoleniem odnosi się do faktu, że w 2014 r. wszystkie instytucje UE odegrały aktywną rolę w zapewnianiu kontroli zasad pomocniczości i proporcjonalności zgodnie z art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej; pozytywnie odnosi się do poprawy dialogu pomiędzy Komisją a parlamentami narodowymi, m.in. dzięki licznym wizytom komisarzy w tych parlamentach;

6.

zwraca jednak uwagę, że większość przedstawionych opinii parlamentów narodowych pochodzi z bardzo niewielu takich izb; zachęca pozostałe izby do większego zaangażowania w debatę europejską;

7.

zauważa, że kilka parlamentów narodowych zwróciło uwagę, że w niektórych wnioskach ustawodawczych Komisji uzasadnienie dotyczące zasady pomocniczości i proporcjonalności jest niepełne lub wręcz nie istnieje; wzywa Komisję, aby ulepszyła uzasadnienia, zawsze podając szczegółową, obszerną i opartą na faktach analizę wniosków pod kątem pomocniczości i proporcjonalności, co pomogłoby parlamentom narodowym w efektywniejszym rozpatrywaniu tych wniosków;

8.

zauważa, że Rada ds. Oceny Skutków uznała, iż w 2014 r. około 32 % poddanych przez nią przeglądowi ocen skutków zawierało niezadowalającą analizę zasady pomocniczości albo proporcjonalności, lub też obu tych zasad; zauważa, że odsetek ten jest zbliżony do poziomu z lat ubiegłych, w związku czym uważa, że być może zachodzi konieczność ulepszeń;

9.

w związku z powyższym zwraca uwagę na kluczowe znaczenie ocen skutków jako narzędzi pomagających w podejmowaniu decyzji w procesie tworzenia prawa i podkreśla w tym kontekście konieczność odpowiedniego rozważenia kwestii dotyczących pomocniczości i proporcjonalności; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje pakiet środków na rzecz lepszego stanowienia prawa przyjęty przez Komisję w dniu 19 maja 2015 r. z myślą o zapewnieniu, aby przepisy UE lepiej służyły interesom obywateli, który m.in. stanowi odpowiedź na przedstawione przez Radę ds. Oceny Skutków zastrzeżenia dotyczące zasad pomocniczości i proporcjonalności; z zadowoleniem przyjmuje uwzględnienie w nim dokładniejszego objaśniania przez Komisję sposobu, w jaki zapewniana jest zgodność wniosków ustawodawczych z obowiązkami prawnymi dotyczącymi pomocniczości i proporcjonalności, w tym w ocenach skutków; podkreśla w każdym razie, że pakiet środków na rzecz lepszego stanowienia prawa należy wykorzystywać w celu stworzenia silnego prawodawstwa europejskiego w dziedzinach, w których prawdziwy postęp i wartość dodaną można najlepiej osiągnąć na szczeblu europejskim;

10.

przypomina o znaczeniu przygotowywanych przez Komisję sprawozdań rocznych dotyczących pomocniczości o proporcjonalności; z związku z tym wzywa Komisję, aby przedkładała bardziej szczegółowe sprawozdania roczne w sprawie pomocniczości i proporcjonalności, obejmujące dogłębniejszą analizę zasady proporcjonalności;

11.

z zadowoleniem przyjmuje sprawozdania niektórych parlamentów narodowych, w szczególności duńskiego Folketingu, niderlandzkiej Tweede Kamer i brytyjskiej Izby Lordów, stanowiące cenny wkład w debatę nad rolą parlamentów narodowych w procesie podejmowania decyzji w UE, oraz odnotowuje zawarte w nich propozycje; zauważa, że zawarto w nich koncepcje dotyczące tego, jak rozszerzyć zakres mechanizmu kontroli pomocniczości, przy czym zasugerowano, że uzasadnione opinie powinny dotyczyć również zgodności z zasadą proporcjonalności; uważa jednak, że wykonalność tych propozycji wymaga starannej oceny i zmiany odnośnych traktatów i protokołów, gdyż w obowiązujących traktatach nie znajdują one odzwierciedlenia; zachęca inne parlamenty narodowe do dzielenia się poglądami na temat roli, jaką parlamenty te powinny odgrywać w unijnym procesie decyzyjnym; z zadowoleniem przyjmuje udział parlamentów narodowych w debacie europejskiej i zachęca je do jeszcze ściślejszej współpracy wzajemnej i z Parlamentem Europejskim;

12.

sugeruje, że przy ewentualnym przeglądzie traktatów i załączonych do nich protokołów można by rozważyć, czy uzasadnione opinie powinny być ograniczone do badania przestrzegania zasady pomocniczości, czy też powinny także obejmować oceny proporcjonalności, a także jaka jest odpowiednia liczba odpowiedzi parlamentów narodowych wymagana do wszczęcia procedury "żółtej kartki" lub "pomarańczowej kartki" oraz jakie powinny być następstwa w przypadkach, gdy próg wymagany w ramach tych procedur zostanie osiągnięty zgodnie z art. 7 ust. 2 Protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności;

13.

zwraca uwagę, że kilka parlamentów narodowych wyraziło na forum COSAC zainteresowanie propozycją wprowadzenia mechanizmu "zielonej kartki" jako instrumentu w kontekście usprawnienia dialogu politycznego; uważa, że należałoby rozważyć wprowadzenie mechanizmu "zielonej kartki", który dałby parlamentom narodowym możliwość zaproponowania wniosku ustawodawczego do rozpatrzenia przez Komisję; sugeruje w związku z tym, że można by zastanowić się nad liczbą parlamentów narodowych wymaganą do uruchomienia takiej procedury oraz nad zakresem jej skutków; podkreśla, że ewentualne wprowadzenie takiego mechanizmu nie powinno osłabiać instytucji unijnych oraz zwykłej procedury ustawodawczej;

14.

przyjmuje do wiadomości wniosek złożony przez niektóre parlamenty narodowe w sprawie wydłużenia ośmiotygodniowego terminu na przedstawienie przez nie uzasadnionej opinii na mocy art. 6 Protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności; w związku z tym uważa, że można by rozważyć kwestię odpowiedniego okresu, który parlamenty narodowe powinny mieć na wydanie uzasadnionych opinii, gdyby zwróciły się o to ze względu na ograniczenia czasowe wynikające z uzasadnionych obiektywnych przyczyn, takich jak klęski żywiołowe i okresy wolne od pracy, do uzgodnienia między parlamentami narodowymi a Komisją; uważa, że byłoby to możliwe do osiągnięcia w drodze zobowiązania politycznego uzgodnionego w pierwszym rzędzie przez instytucje i parlamenty narodowe i nie spowodowałoby opóźnienia w przyjęciu odnośnego prawodawstwa; podkreśla, że taki okres powinien zapewniać równowagę między prawem parlamentów narodowych do zgłoszenia sprzeciwu na podstawie zasady pomocniczości a skutecznością, z jaką Unia powinna reagować na postulaty obywateli; w związku z tym zauważa, że parlamenty narodowe mają możliwość interwencji i rozważenia kwestii zgodności z zasadą pomocniczości przed prezentacją inicjatywy ustawodawczej przez Komisję, gdy przedstawia ona zielone i białe księgi lub roczny program prac; uważa, że od czasu przyjęcia Traktatu z Lizbony zaangażowanie parlamentów narodowych w sprawy UE znacznie wzrosło, m.in. dzięki ich regularnym kontaktom z innymi parlamentami narodowymi;

15.

uważa, że jeżeli państwa członkowskie zgodzą się na wydłużenie terminu przyznanego parlamentom narodowym na wydanie uzasadnionej opinii na podstawie art. 6 Protokołu nr 2, wówczas należy to uwzględnić przy najbliższej zmianie traktatu; wydłużenie tego terminu można by w takiej sytuacji również określić w prawie wtórnym;

16.

przypomina, że parlamenty narodowe mogą w każdej chwili wyrażać wątpliwości dotyczące pomocniczości w ramach procedury konsultacji lub w ramach dialogu politycznego poprzez skierowanie opinii do Komisji;

17.

wzywa parlamenty narodowe i Parlament Europejski do aktywniejszej współpracy, m.in. poprzez rozwój nieoficjalnych kontaktów pomiędzy posłami do Parlamentu Europejskiego a posłami do parlamentów narodowych w odniesieniu do konkretnych obszarów polityki;

18.

uważa, że ważne jest wspieranie parlamentów narodowych i regionalnych za pośrednictwem narzędzi umożliwiających wymianę informacji, np. poprzez stworzenie platformy informatycznej, do której mieliby dostęp obywatele UE; podkreśla, że szczególnie w związku z tym, iż liczba uzasadnionych opinii przekazanych przez parlamenty narodowe w 2014 r. pozostawała bez zmian w stosunku do liczby wniosków Komisji, należy wypracować mechanizm umożliwiający zwiększenie udziału tych parlamentów w procesie ustawodawczym UE, przy czym jednak należy w pełni respektować kompetencje każdej instytucji oraz zasadę pomocniczości;

19.

zachęca do wykorzystania współpracy międzyparlamentarnej w celu wzmocnienia roli parlamentów narodowych w unijnym procesie prawodawczym; podkreśla znaczenie lepszego wykorzystania narzędzi międzyparlamentarnych, którymi dysponują parlamenty narodowe, takich jak COSAC, posiedzenia międzyparlamentarne organizowane przez Parlament Europejski, a także konferencja międzyparlamentarna ds. wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz wspólnej polityki bezpieczeństwa i obrony;

20.

uważa, że ważne jest szerzenie wśród parlamentów narodowych wiedzy na temat ich szczególnej roli w europejskim procesie decyzyjnym oraz szersze propagowanie korzystania z systemu IPEX, który ułatwia wymianę informacji; przypomina, że regularnie organizowane przez Komisję konsultacje publiczne mogłyby być źródłem informacji, jednak posłowie do parlamentów narodowych rzadko z nich korzystają;

21.

zaleca, aby w większym stopniu korzystać z sieci przedstawicieli parlamentów narodowych, tak aby podnosić poziom wiedzy na temat zasad pomocniczości i proporcjonalności oraz poprawić funkcjonowanie systemu IPEX;

22.

uważa, że uzasadnione opinie wydawane przez parlamenty narodowe zgodnie z art. 7 ust. 1 Protokołu nr 2 powinny być należycie uwzględniane przez wszystkie instytucje UE w unijnym procesie podejmowania decyzji, w związku z czym zachęca instytucje UE do poczynienia odpowiednich ustaleń;

23.

przypomina, że zasada proporcjonalności zapisana w art. 5 TUE wymaga, aby "zakres i forma działania Unii nie [wykraczały] poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatów"; podkreśla, że Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że zasada proporcjonalności "wymaga, by środki prawne wynikające z zastosowania przepisów wspólnotowych były odpowiednie do realizacji zgodnego z prawem celu zamierzonego przez dane regulacje i nie wykraczały poza to, co jest konieczne do jego osiągnięcia";

24.

wzywa Komisję do systematycznego prowadzenia zintensyfikowanych ocen proporcjonalności w odniesieniu do każdego wniosku ustawodawczego, co powinno obejmować odpowiednią analizę różnych dostępnych wariantów ustawodawczych oraz wyczerpujące objaśnienie co do skutków środowiskowych, społecznych i gospodarczych oczekiwanych po rozwiązaniu wybranym spośród tych wariantów, a także co do jego potencjalnego wpływu na konkurencyjność oraz MŚP; uważa, że zintensyfikowane oceny proporcjonalności powinny pomóc Komisji w odrzucaniu rozwiązań, które mają nieproporcjonalny wpływ lub niepotrzebnie obciążają obywateli, przedsiębiorstwa, w szczególności MŚP, społeczeństwo obywatelskie, pracowników lub inne zainteresowane podmioty, oraz powinny umożliwiać lepsze rozpatrywanie wniosków pod kątem zasady proporcjonalności; uważa, że można by rozważyć poszerzenie zakresu uzasadnionych opinii, tak aby obejmowały one przestrzeganie zasady proporcjonalności;

25.

wzywa Komisję, aby we współpracy z parlamentami narodowymi oceniła możliwość ustalenia niewiążących wytycznych mających na celu ułatwienie tym parlamentom dokonywania oceny zgodności wniosków ustawodawczych z zasadami pomocniczości i proporcjonalności;

26.

z zadowoleniem przyjmuje deklarację przewodniczących Izby Deputowanych Włoch, Zgromadzenia Narodowego Francji, niemieckiego Bundestagu i Izby Deputowanych Luksemburga, w której podkreślili oni, że "potrzeba więcej, a nie mniej Europy, aby sprostać wyzwaniom, wobec których stoimy, zarówno w wymiarze wewnętrznym, jak i zewnętrznym";

27.

przypomina, że można już wprowadzić szereg inicjatyw służących poprawie współpracy między instytucjami europejskimi i parlamentami narodowymi oraz zwiększeniu jej skuteczności, a w szczególności:

28.

uważa, że Komisja, Rada i Parlament powinny należycie uwzględniać oceny zgodności z zasadami pomocniczości i proporcjonalności przygotowywane przez Komitet Regionów, gdy wydaje on opinie w sprawie wniosków ustawodawczych;

29.

podkreśla, że prawodawstwo powinno być zrozumiałe i jasne, umożliwiać stronom łatwe zrozumienie ich praw i obowiązków, zawierać odpowiednie wymogi dotyczące sprawozdawczości, monitorowania i oceny, zapobiegać nieproporcjonalnym kosztom i być łatwe do wdrożenia;

30.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie sprawozdania rocznego za rok 2014 w sprawie pomocniczości i proporcjonalności (2015/2283(INI)).

Dz.U.UE.C.2018.307.52

Sprawozdanie roczne za rok 2014 w sprawie pomocniczości i proporcjonalności