Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 kwietnia 2014 r. w sprawie polityki zagranicznej UE w świecie różnic kulturowych i...

A.

mając na uwadze, że UE jest oparta na zasadach praw człowieka, praworządności i demokracji zapisanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej, a także ma wolę oraz prawny i moralny obowiązek propagować te wartości i bronić ich w stosunkach zewnętrznych z pozostałymi krajami;

B.

mając na uwadze, że zgodnie z art. 21 TUE Unia ma kierować się w swoich działaniach na arenie międzynarodowej zasadami "demokracji, państwa prawnego, powszechności i niepodzielności praw człowieka i podstawowych wolności, poszanowania godności ludzkiej, zasad równości i solidarności oraz poszanowania zasad Karty Narodów Zjednoczonych oraz prawa międzynarodowego";

C.

mając na uwadze, że różnice kulturowe i religijne często prowadziły do konfliktów między różnymi grupami ludzi i były wykorzystywane przez przywódców i reżimy do realizacji własnych celów, podsycając przez to dodatkowo konflikty;

D.

mając na uwadze, że zrozumienie różnorodności religijnej i kulturowej, które umożliwia integrację, wzajemny szacunek i zrozumienie różnych mentalności, w dużej mierze sprzyja tolerancji i pojednaniu w sytuacjach pokonfliktowych i pomaga promować prawa człowieka i demokrację;

E.

mając na uwadze, że w dobie globalizacji narody, państwa i kultury aktywnie ze sobą współdziałają, zaś zasady i normy, które kierują funkcjonowaniem systemów gospodarczych i politycznych, coraz bardziej się przenikają i stają przed wspólnymi wyzwaniami, takimi jak zmiana klimatu, terroryzm i ubóstwo, a jednocześnie odzwierciedlają tożsamość poszczególnych narodów i różnice kulturowe, których właściwe zrozumienie ma kluczowe znaczenie dla dialogu międzynarodowego opartego na tolerancji;

F.

mając na uwadze, że we wszystkich kulturach ceni się wysoce własne dziedzictwo kulturowe, które stanowi podstawę tożsamości kulturowej obywateli;

1.

przyznaje, że poszanowanie różnorodności kulturowej i tolerancja wobec odmiennych koncepcji i przekonań, w powiązaniu ze zwalczaniem wszelkich form ekstremizmu i nierówności, pozostają nieodzowną i integralną częścią skutecznego tworzenia pokojowego porządku międzynarodowego opartego na podzielanych powszechnie wartościach demokratycznych;

2.

przypomina o swoim przekonaniu, że, broniąc swoich interesów na świecie, Unia musi zawsze opierać swoją politykę na propagowaniu podstawowych wartości leżących u jej podstaw (demokracji, praworządności i praw człowieka, sprawiedliwości społecznej i walki z ubóstwem) i na szacunku wobec innych państw;

3.

nalega, aby wśród celów polityki zagranicznej UE znajdowały się: ochrona osób należących do słabszych grup społecznych, takich jak mniejszości etniczne czy religijne, propagowanie praw kobiet, wzmocnienie ich pozycji, promowanie ich reprezentacji i udziału w procesach gospodarczych, politycznych i społecznych, a także walka z wszelkimi formami przemocy i dyskryminacji ze względu na płeć lub orientację seksualną;

4.

uważa, że dostęp do edukacji we wszystkich jej formach, w szczególności poprzez pamięć o zdarzeniach z przeszłości, pamięć historyczną i propagowanie wymiany kulturalnej, stanowi nieodłączny element zrozumienia i poszanowania religii i dziedzictwa kulturowego;

5.

wzywa UE do propagowania ratyfikacji i wdrożenia najważniejszych międzynarodowych traktatów w zakresie praw człowieka, w tym traktatów dotyczących praw kobiet i wszelkich porozumień dotyczących niedyskryminacji, konwencji dotyczących podstawowych praw pracowniczych i regionalnych instrumentów dotyczących praw człowieka; oczekuje również szybkiej ratyfikacji europejskiej konwencji praw człowieka po wydaniu przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej ostatecznego orzeczenia;

6.

wzywa UE do propagowania ratyfikacji i wdrożenia konwencji UNESCO w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego;

7.

podkreśla, że UE, która w przeszłości osiągnęła konkretne wyniki w walce z karą śmierci, powinna przyjąć bardziej zdecydowane stanowisko, oraz wzywa instytucje i państwa członkowskie do utrzymania i zwiększenia zaangażowania politycznego w tej sprawie w celu całkowitego zniesienia kary śmierci na całym świecie;

8.

uważa, że stabilne i nowoczesne demokracje kierujące się zasadami praworządności przyczyniają się do pokoju, współpracy międzynarodowej i konstruktywnego rozwiązywania globalnych problemów oraz że w interesie UE leży aktywne propagowanie politycznej kultury wolności, tolerancji i otwartości, oddzielenia państwa od religii oraz rozwoju demokratycznych instytucji na całym świecie;

9.

zauważa w szczególności, że przejście na demokrację w wielu państwach na całym świecie w ostatnich dwudziestu latach oraz mniej odległe w czasie wydarzenia związane z powstaniami w świecie arabskim pokazują, że dążenia do demokracji, sprawiedliwości społecznej, poszanowania ludzkiej godności i równego uczestnictwa stanowią uniwersalną siłę napędzającą społeczności reprezentujące różne kultury i religie zarówno do działania wewnątrz swojej społeczności, jak i poza nią oraz że nie należy ich postrzegać jako sprawy wyłącznie Zachodu;

10.

uważa, że reżimy autorytarne i radykalne podmioty niepaństwowe wielokrotnie wykorzystywały istnienie różnic kulturowych i religijnych do usprawiedliwienia jawnego naruszania praw człowieka;

11.

odrzuca esencjalistyczne wizje kultur jako ustalonych podmiotów; uważa, że globalizacja i coraz częstsze relacje między osobami należącymi do różnych kultur i religii mogą doprowadzić do rozwoju i umocnienia wspólnej podstawy, jaką są uniwersalne wartości;

12.

przypomina, że poszanowanie i obrona mniejszych kultur i kultur mniejszości oraz propagowanie ich możliwości pokojowego wyrażania poglądów w zgodzie z prawami człowieka jest sposobem na uniknięcie postrzegania różnic kulturowych jako konfrontacji między niemożliwymi do pogodzenia stronami oraz na promowanie pokoju i stabilności;

13.

podkreśla, że edukacja integracyjna powinna odgrywać przewodnią rolę w polityce rozwoju, zarządzaniu kryzysowym i stabilizacji sytuacji pokonfliktowej;

14.

podkreśla, że poszanowanie wolności religijnej jest istotną zasadą polityki zagranicznej, przyczyniającą się do większej stabilności stosunków międzynarodowych oraz wspierającą współpracę między narodami, opartą na humanitaryzmie, tolerancji i wzajemnej akceptacji;

15.

odrzuca popieranie i rozpowszechnianie fundamentalistycznych tendencji religijnych, mających na celu łamanie lub naruszenie praw poszczególnych społeczności;

16.

wyraża zaniepokojenie w związku z mnożeniem się przypadków nietolerancji oraz zdecydowanie potępia akty przemocy przeciwko wspólnotom religijnym, w tym chrześcijanom, muzułmanom, Żydom i wyznawcom bahaizmu, którym w różnych krajach odmawia się podstawowych praw człowieka wyłącznie ze względu na ich wiarę; stanowczo potępia zwłaszcza liczne próby zamknięcia lub zniszczenia kościołów, meczetów, synagog, świątyń i innych miejsc kultu na całym świecie;

17.

podkreśla znaczenie dyplomacji kulturowej i kulturowej współpracy oraz wymiany edukacyjnej i kulturalnej dla przekazywania wartości tworzących kulturę europejską oraz dla wspierania interesów UE i jej państw członkowskich; podkreśla, że UE powinna podejmować spójne działania na arenie międzynarodowej, w ramach globalnej wizji i odpowiedzialności;

18.

uznaje, że obecna struktura systemu ONZ, w szczególności struktura Rady Bezpieczeństwa, powinna odzwierciedlać różnorodność podmiotów światowych w sposób bardziej odpowiedni;

19.

zauważa jednak, że UE i jej państwa członkowskie były w stanie osiągnąć wspólną podstawę dla dialogu i współpracy z myślą o wypracowaniu wspólnych rozwiązań z państwami członkowskimi ONZ, wykraczając poza różnice kulturowe i religijne; zauważa także, że napięcia i przeszkody, jakie utrudniają wypracowanie takich rozwiązań, wynikają ze sprzeciwu państw i stron konfliktów wobec takich umów ze względów strategicznych, a nie z uwagi na konflikt wartości moralnych;

20.

podkreśla znaczenie koordynacji forów mających na celu propagowanie dialogu i wzajemnego zrozumienia między kulturami i religiami; uważa jednak, że należy ocenić skuteczność takich forów i rozważyć poszerzenie ich zasięgu;

21.

uznaje wartość dyplomacji parlamentarnej oraz podkreśla wysiłki zgromadzeń parlamentarnych organizacji międzynarodowych w zakresie propagowania dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego; z zadowoleniem przyjmuje w związku z tym inicjatywy takie jak zalecenie Zgromadzenia Parlamentarnego Unii dla Śródziemnomorza (marzec 2012 r., Rabat) dotyczące sporządzenia "Karty Wartości Śródziemnomorza";

22.

z zaniepokojeniem zauważa, że oprócz zagrożenia, jakie sieci terrorystyczne stanowią dla Unii i reszty świata, ekstremistyczne ugrupowania religijne stosujące przemoc jako środek podżegania do nienawiści i propagowania nietolerancji oraz wpływania na społeczeństwa i ustawodawstwo w celu ograniczenia praw człowieka i podstawowych wolności podważają podstawowe zasady, które Unia promuje w swojej polityce zagranicznej i polityce rozwoju, zaś ich działania są popierane - czy to w sposób otwarty, czy ukryty - przez niektóre państwa;

23.

uważa, że UE powinna wykazywać większą stanowczość przy wspieraniu promowania i ochrony praw człowieka oraz praw społecznych i politycznych przez społeczeństwo obywatelskie, a także bardziej otwartych i integracyjnych interpretacji dogmatów religijnych w tych państwach, których rządy propagują lub akceptują nietolerancyjne poglądy religijne i kulturowe;

24.

zauważa, że w wielu krajach pozaeuropejskich nawet jeśli toleruje się różnorodne przejawy religijności, sekularyzm i poglądy ateistyczne czy agnostyczne są jednak często przedmiotem prawnej bądź społecznej dyskryminacji, jak również że ateiści są narażeni na groźby, naciski i niebezpieczeństwa oraz powinni być chronieni w ramach programów i polityki UE, tak jak chroni się mniejszości religijne lub inne; wskazuje, że wolność religii i sumienia wiąże się z prawem zarówno do wyznania i praktyki religijnej, jak i do ich braku, z prawem wyboru lub propagowania wyznań jako integralnej części wolności wypowiedzi oraz z prawem do zmiany wyznania lub jego porzucenia; oczekuje, że wszystkie te aspekty zostaną ujęte w inicjatywach UE w zakresie dialogu międzykulturowego;

25.

proponuje, aby przywódcy religijni trzech religii abrahamowych (judaizm, chrześcijaństwo i islam) podjęli dialog międzyreligijny w duchu jedności i tolerancji dla wszystkich odmiennych, zorganizowanych form wyrażania wiary;

26.

uważa, że skuteczność działań UE zależy od tego, czy daje ona przykład, a także od spójności praktyk wewnętrznych i działań zewnętrznych;

27.

wzywa wszystkie państwa członkowskie do uchylenia obowiązujących przepisów, które są sprzeczne z podstawową wolnością religii i sumienia oraz wolnością wypowiedzi;

28.

podkreśla, jak ważne jest, by UE promowała w swoich działaniach zewnętrznych poszanowanie wolności wypowiedzi, wolności religii lub przekonań, wolności prasy oraz wolności dostępu do mediów i nowych technologii informacyjnych oraz by aktywnie chroniła i propagowała wolności cyfrowe obywateli;

29.

wzywa do stworzenia spójnej polityki UE w zakresie praw człowieka, opartej o wspólne, podstawowe normy i konstruktywne podejście zorientowane na wyniki; podkreśla, że w przypadkach kiedy naruszane są prawa człowieka, UE powinna wykorzystywać cały zakres dostępnych jej narzędzi, w tym sankcje;

30.

podkreśla swoje poparcie dla włączenia do wszystkich umów UE z państwami trzecimi klauzuli na temat wzajemnej warunkowości oraz klauzul politycznych dotyczących praw człowieka i demokracji, jako potwierdzenie wzajemnego oddania tym wartościom i niezależnie od statusu ochrony praw człowieka w danym kraju, zawierających odpowiednie zabezpieczenia gwarantujące, że mechanizm zawieszenia nie będzie nadużywany przez żadną ze stron;

31.

wzywa ESDZ i delegatury UE na całym świecie do pełniejszej współpracy z państwami trzecimi i organizacjami regionalnymi w zakresie propagowania dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego;

32.

oczekuje, że w swoich oświadczeniach politycznych przedstawiciele UE będą wyraźnie zaznaczać, iż nietolerancyjne interpretacje jakiejkolwiek religii czy wiary, które zezwalają na przemoc i represje względem wyznawców innych wyznań, są niezgodne z wartościami UE i powszechnymi prawami człowieka i należy im się przeciwstawiać z taką samą stanowczością, jak miałoby to miejsce w przypadku jakiegokolwiek represyjnego reżimu politycznego;

33.

wzywa UE do jeszcze bardziej zdecydowanego podkreślania znaczenia kultury w dialogu politycznym z krajami partnerskimi i regionami na całym świecie z myślą o propagowaniu wymiany kulturalnej i systematycznym włączaniu kultury w programy i projekty rozwoju; podkreśla, w związku z powyższym, potrzebę usprawnienia działań wewnętrznych Komisji w różnych dyrekcjach generalnych, które koncentrują się na stosunkach zewnętrznych (polityka zagraniczna, rozszerzenie UE, handel i rozwój), edukacji, kulturze i agendzie cyfrowej;

34.

podkreśla znaczenie zapewnienia pracownikom UE odpowiednich szkoleń ukierunkowanych na tę kwestię oraz podkreśla stosowne prace prowadzone przez wiele organizacji, takich jak Fundacja Anny Lindh i Centrum Dialogu KAICIID w Wiedniu;

35.

uznaje, że internet i technologie komunikacyjne są kluczowymi czynnikami umożliwiającymi i ułatwiającymi wolność wypowiedzi, pluralizm, wymianę informacji, edukację, poszanowanie praw człowieka, rozwój, wolność zgromadzeń, demokrację oraz międzykulturową i międzyreligijną interakcję i integrację, a przez to wspierającymi tolerancję i zrozumienie; w związku z tym wzywa Komisję do wdrożenia zaleceń określonych w sprawozdaniu w sprawie strategii wolności cyfrowej w polityce zagranicznej UE;

36.

podkreśla wielorakie możliwości, jakie oferują nowe technologie w zakresie promowania dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego oraz zasad i wartości UE; zachęca wszystkich szefów delegatur UE do pełnego wykorzystania narzędzi dyplomacji cyfrowej poprzez ich aktywną i spójną obecność w mediach społecznościowych; wzywa ESDZ do zbadania możliwości nowych programów wirtualnych;

37.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie, Komisji, wiceprzewodniczącej Komisji/ wysokiej przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, Specjalnemu Przedstawicielowi UE ds. Praw Człowieka i rządom państw członkowskich.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 17 kwietnia 2014 r. w sprawie polityki zagranicznej UE w świecie różnic kulturowych i religijnych (2014/2690(RSP)).

Dz.U.UE.C.2017.443.53

Wolność wyznania i różnorodność kulturowa