Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie równouprawnienia płci w umowach handlowych zawieranych przez UE (2017/2015(INI)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2019.162.9

Akt nienormatywny

Wersja od: 10 maja 2019 r.

Równouprawnienie płci w umowach handlowych zawieranych przez UE

P8_TA(2018)0066

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie równouprawnienia płci w umowach handlowych zawieranych przez UE (2017/2015(INI))

(2019/C 162/02)

(Dz.U.UE C z dnia 10 maja 2019 r.)

Parlament Europejski,

uwzględniając wyniki ostatnich międzynarodowych debat na wysokim szczeblu dotyczących płci i handlu, a szczególnie debat organizowanych pod patronatem UE oraz WTO, UNCTAD i Międzynarodowego Centrum Handlu, w tym - w odwrotnym porządku chronologicznym - "Międzynarodowego Forum Kobiet i Handlu"zorganizowanego wspólnie przez Komisję Europejską i Międzynarodowe Centrum Handlu (Bruksela, czerwiec 2017 r.) 16 , dorocznej sesji plenarnej Konferencji Parlamentarnej z WTO, której tematem był "Handel jako narzędzie postępu społecznego: perspektywa płci (Genewa, czerwiec 2016 r.) 17 oraz sesji plenarnej WTO pod hasłem "Jaka jest przyszłość WTO? Handel i płeć: wzmacnianie pozycji kobiet za pośrednictwem sieci dostaw sprzyjających włączeniu społecznemu"(Genewa, lipiec 2015 r.) 18 ,

uwzględniając coraz większe wysiłki podejmowane przez społeczność międzynarodową na rzecz promowania równouprawnienia płci poprzez politykę handlową, np. program UNCTAD dotyczący płci i rozwoju 19 (który obejmuje badania nad wpływem handlu na kobiety, pakiet edukacyjny z zakresu problematyki handlu i płci, szkolenia internetowe dotyczące utworzenia statusu "Lidera w obszarze problematyki płci") czy 14 obszarów działalności Banku Światowego, w ramach których od 2016 r. wdrażana jest strategia dotycząca płci;

mając na uwadze, że polityka handlowa może służyć jako narzędzie promowania europejskich i światowych wartości, w tym równości płci; mając na uwadze, że unijne umowy i polityki handlowe i inwestycyjne nie są neutralne pod względem płci, co oznacza, że mają odmienny wpływ na kobiety i mężczyzn z powodu nierówności strukturalnych; mając na uwadze, że kobiety borykają się z ograniczeniami uwarunkowanymi płcią, takimi jak ograniczony dostęp do zasobów i ograniczona kontrola nad tymi zasobami, dyskryminacja prawna oraz przeciążenie wykonywaniem nieodpłatnej pracy związanej z opieką, wynikającej z tradycyjnych ról związanych z płcią;

mając na uwadze, że równość płci powinna dotyczyć zarówno kobiet, jak i mężczyzn; mając na uwadze, że zaangażowanie zainteresowanych stron z sektora publicznego i prywatnego, a także partnerstwo między nimi, na szczeblu międzynarodowym i lokalnym, mają kluczowe znaczenie dla promowania synergii niezbędnych do osiągnięcia równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet, a także zwiększania świadomości w zakresie: praw własności, dostępu do finansowania, szkolenia i kształcenia zawodowego, norm zachowań w przedsiębiorstwie, zamówień rządowych, przepaści cyfrowej oraz dyskryminacji kulturowej;

mając na uwadze, że polityki handlowe mają na celu osiągnięcie między innymi zrównoważonego i sprawiedliwego wzrostu gospodarczego i rozwoju niezbędnych do ograniczenia ubóstwa, zapewnienia sprawiedliwości społecznej i godnej pracy oraz lepszych warunków życia zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn, a także ochrony praw kobiet; mając na uwadze, że kwestie równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet i dziewcząt powinny nie tylko zostać uwzględnione we wszystkich celach Narodów Zjednoczonych w zakresie zrównoważonego rozwoju, ale powinny także stanowić samodzielny cel; mając na uwadze, że w programie na rzecz realizacji celów zrównoważonego rozwoju uznano, że handel przyczynia się do wspierania zrównoważonego i sprawiedliwego rozwoju i może przyczynić się do promowania najwyższych międzynarodowych norm pracy i ochrony środowiska oraz praw człowieka; mając na uwadze, że polityka handlowa UE odgrywa ważną rolę w ramach celów zrównoważonego rozwoju oraz że silna perspektywa uwzględniająca aspekt płci stanowi zasadniczy element tych ram; mając na uwadze, że ramy te mają na celu zapewnienie sprawiedliwszych i korzystniejszych rezultatów dla wszystkich; mając na uwadze, że polityka handlowa może również zapewnić większe możliwości w zakresie przedsiębiorczości kobiet, dostępu do przygotowania do zawodu oraz zatrudnienia;

mając na uwadze, że złożone powiązania między handlem międzynarodowym a płcią społecznokulturową wymagają głębokiego zrozumienia działających sił, obejmującego identyfikację, analizę i monitorowanie rozwoju sytuacji gospodarczej i społecznej, które to elementy są wymagane do prowadzenia skutecznej polityki handlowej w celu osiągnięcia rozwoju gospodarczego, który będzie się także przyczyniał do wzmocnienia pozycji kobiet i równości płci; mając na uwadze, że polityka handlowa musi w związku z tym uwzględniać bezpośredni i pośredni wpływ tych powiązań na kwestie płci, jak również szczególnych warunków lokalnych, w celu uniknięcia powielania lub pogłębiania istniejących luk związanych z równouprawnieniem płci i stereotypami, a także proaktywnego wzmocnienia równouprawnienia płci; mając na uwadze, że skuteczność polityki handlowej należy także oceniać na podstawie tego, czy ma ona pozytywny i równy wpływ zarówno na kobiety, jak i na mężczyzn;

mając na uwadze, że wpływ liberalizacji handlu na poszczególne osoby zależy również od obszaru geograficznego, w którym się znajdują, oraz sektora ich działalności gospodarczej; mając na uwadze, że istnieją istotne różnice, zarówno między państwami członkowskimi, jak i w ich obrębie, pod względem struktury produkcji, współczynnika aktywności zawodowej kobiet i systemów opieki społecznej; mając na uwadze, że w sektorach takich jak produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżowych, telekomunikacja, turystyka oraz gospodarka usług opieki i rolnictwo w większości zatrudnione są kobiety wykonujące pracę w ramach formalnych i nieformalnych form zatrudnienia, które są gorzej płatne i mają gorszy status niż w przypadku mężczyzn; mając na uwadze, że może to prowadzić do nadużyć w miejscu pracy, dyskryminacji, segregacji płciowej pod względem rodzajów zawodów i działalności oraz różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn pod względem płac i warunków pracy, a także uwarunkowanych płcią ograniczeń w dostępie do zasobów produkcyjnych, infrastruktury i usług; mając na uwadze, że umowy o wolnym handlu mogą doprowadzić do zmiany w zatrudnianiu i strat, zwłaszcza w sektorach związanych z eksportem, w których kobiety są często główną siłą roboczą; mając na uwadze, że bardzo duże znaczenie mają oceny dotyczące płci dla poszczególnych krajów i sektorów, ponieważ wnoszą one istotną wartość dodaną podczas sporządzania umów handlowych;

mając na uwadze, że bazując na badaniach opartych na faktach, Konferencja Narodów Zjednoczonych do spraw Handlu i Rozwoju nalega na podkreślanie ograniczeń w wykorzystywaniu możliwości oferowanych przez handel, z jakimi borykają się kobiety, spowodowanych przez takie czynniki jak brak szkoleń technicznych pozwalających na podjęcie lepszej pracy, brak usług publicznych, które pozwoliłyby na zmniejszenie obowiązków domowych, a także ograniczony dostęp do zasobów, w tym kredytów, gruntów, informacji i sieci, i ograniczona kontrola nad tymi zasobami; mając na uwadze, że na tej podstawie UNCTAD zaleca, by oceny dotyczyły potencjalnego wpływu polityki handlowej na równouprawnienie płci i wzmacnianie pozycji kobiet w takich obszarach jak zatrudnienie, przemysł drobny, ceny, wydajność w rolnictwie, produkcja rolna na własne potrzeby i migracja 27 ;

mając na uwadze, że aktualna polityka handlowa UE oraz jej strategia "Handel z korzyścią dla wszystkich"opierają się na trzech kluczowych zasadach: skuteczności, przejrzystości i wartości, lecz nie uwzględniają perspektywy równouprawnienia płci; mając na uwadze, że Komisja w ramach przeglądu strategii dotyczącej pomocy na rzecz wymiany handlowej ponowiła i rozszerzyła swoje zobowiązanie w zakresie równości płci i wzmocnienia pozycji gospodarczej kobiet, stwierdzając, że równouprawnienie płci jest nie tylko podstawowym prawem człowieka, lecz ma również kluczowe znaczenie dla rozwoju gospodarczego, ponieważ pozwala na zastosowanie w jak największym stopniu szeregu narzędzi w ramach polityki UE w celu zwiększenia ich ogólnego wpływu na wzrost gospodarczy i ograniczenie ubóstwa; mając na uwadze, że zgodnie z postanowieniami zawartymi w Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet UE powinna zapewniać podstawy do osiągnięcia równouprawnienia płci poprzez zagwarantowanie kobietom takiego samego dostępu do życia politycznego, gospodarczego i publicznego oraz kształcenia, opieki zdrowotnej i zatrudnienia, a także równych szans w tych obszarach;

mając na uwadze, że handel i umowy handlowe mają wpływ na kobiety jako na potencjalnych przedsiębiorców, konsumentów, pracowników i osoby wykonujące pracę nieformalną; mając na uwadze, że w celu zapewnienia stosownych reakcji politycznych niezbędne jest rozpoznanie i lepsze zrozumienie uwarunkowanego płcią wpływu polityki handlowej; mając na uwadze, że aby osiągnąć ten cel, konieczne jest opracowanie odpowiedniej metody, aby zapewnić, że ewentualny wpływ umów i polityki handlowej UE na równouprawnienie płci i prawa kobiet będzie zawsze podlegał ocenie; mając na uwadze, że Komisja powinna przeprowadzić ilościowe badanie z podziałem na płeć i sektory, np. sektor biznesowy oraz sektor nauki i technologii; mając na uwadze, że do tej pory UE zawierała umowy handlowe bez przeprowadzenia oceny ich wpływu na kobiety i równouprawnienie płci; mając na uwadze, że Komisja ogłosiła, iż zmodernizowany układu o stowarzyszeniu między Chile a UE będzie po raz pierwszy w przypadku UE zawierał specjalny rozdział dotyczący płci i handlu;

mając na uwadze, że przegląd obowiązujących umów wielostronnych i dwustronnych zawartych przez UE wykazał, że 20 % umów z partnerami handlowymi spoza Europy nawiązuje w treści do praw kobiet, a 40 % tych umów zawiera odniesienia służące promowaniu równouprawnienia płci; mając na uwadze, że odniesienia do promowania wzmocnienia pozycji kobiet zawarte w tych umowach mają głównie charakter fakultatywny, a kiedy są wiążące, praktycznie nie można ich wyegzekwować; mając na uwadze, że z badania przeprowadzonego niedawno przez Komisję wynika, iż nadal utrzymują się różnice między możliwościami dostępu do zatrudnienia dla mężczyzn i kobiet; mając na uwadze, że z badania tego wynika, że wzmocnienie pozycji kobiet mogłoby spowodować wzrost światowego PKB o 28 mld USD do 2025 r. oraz że jest to w równym stopniu istotne z gospodarczego, jak i społecznego punktu widzenia, a także z punktu widzenia eliminacji ubóstwa, biorąc pod uwagę rolę kobiet w społecznościach;

mając na uwadze, że zarówno w krajach rozwijających się, jak i w krajach rozwiniętych mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią największą część sektora prywatnego i zapewniają zdecydowaną większość miejsc pracy; mając na uwadze, że według Międzynarodowego Centrum Handlu mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią razem 95 % wszystkich przedsiębiorstw na świecie oraz odpowiadają za blisko 50 % światowego PKB i ponad 70 % całkowitego zatrudnienia; mając na uwadze, że do 40 % wszystkich mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw jest własnością kobiet, jednak prowadzonych przez nie jest jedynie 15 % przedsiębiorstw zajmujących się wywozem; mając na uwadze, że dane OECD wskazują, iż 30-40 % kobiet przedsiębiorców nadal często zarabia mniej niż mężczyźni prowadzący działalność gospodarczą 28 ;

mając na uwadze, że debaty publiczne i reakcje w całej Europie na negocjacje handlowe takie jak transatlantyckie partnerstwo handlowo-inwestycyjne (TTIP), kompleksowa umowa gospodarczo-handlowa UE-Kanada (CETA) i porozumienie w sprawie handlu usługami (TiSA) wykazały potrzebę przejrzystych i kompleksowych negocjacji, z uwzględnieniem obaw zgłaszanych przez obywateli europejskich w wielu krajach; mając na uwadze, że w ramach polityki handlowej UE nie należy obniżać jakichkolwiek norm Unii Europejskiej; mając również na uwadze, że z zakresu negocjacji handlowych należy zawsze wyłączać usługi publiczne; mając na uwadze, że mechanizm rozstrzygania sporów powinien zostać opracowany tak, by gwarantował zdolność poszczególnych rządów do stanowienia prawa w interesie publicznym oraz do realizacji celów polityki publicznej; mając na uwadze, że należy oczekiwać postępów w innych kluczowych obszarach zainteresowania, takich jak wzmacnianie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw w dziedzinie praw człowieka; mając na uwadze, że w kontekście globalnych łańcuchów wartości potrzebne jest globalne całościowe podejście do korporacyjnej odpowiedzialności za naruszenia praw człowieka;

mając na uwadze, że ogólny system preferencji taryfowych ma na celu między innymi przyczynić się do eliminacji ubóstwa oraz wspierania zrównoważonego rozwoju i dobrych rządów; mając na uwadze, że szczególne rozwiązanie motywacyjne dotyczące zrównoważonego rozwoju i dobrych rządów (GSP Plus) zawiera warunki mające na celu zapewnienie ratyfikacji i wdrożenia przez kwalifikujące się kraje rozwijające się 27 konwencji międzynarodowych dotyczących praw człowieka i praw pracowniczych, ochrony środowiska i dobrych rządów; mając na uwadze, że należy regularnie monitorować ich wdrażanie, w razie konieczności podjąć działania oraz zwrócić szczególną uwagę na aspekt równości płci; mając na uwadze, że Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet jest jedną z istotnych konwencji w ramach GSP Plus;

mając na uwadze, że ekspansja handlu światowego i włączenie krajów rozwijających się do globalnych łańcuchów wartości może nieść ze sobą ryzyko powstania nierówności płci, jeżeli będą one wykorzystywane do wytwarzania produktów bardziej konkurencyjnych pod względem ekonomicznym; mając na uwadze, że umożliwiło to również wielu pracującym kobietom przejście z sektora nieformalnego do sektora formalnego; mając na uwadze, że reguły pochodzenia są coraz istotniejsze w kontekście globalnych łańcuchów wartości, w ramach których produkcja prowadzona jest w kilku krajach; mając na uwadze, że bardziej przejrzyste i lepiej zdefiniowane reguły pochodzenia mogą stworzyć ramy na rzecz ustanowienia pełnej przejrzystości i odpowiedzialności w obrębie łańcuchów dostaw, co może mieć pozytywne skutki dla kobiet, zwłaszcza zatrudnionych w przemyśle konfekcyjnym;

mając na uwadze, że w przemyśle konfekcyjnym zatrudnione są głównie kobiety; mając na uwadze, że należy koniecznie przypomnieć, że we wrześniu 2012 r. w pożarze w Karaczi w Pakistanie zginęło 289 osób, w pożarze w fabryce Tazreen Fashions w Bangladeszu w tym samym roku śmierć poniosło 117 osób, a ponad 200 zostało rannych, natomiast w wyniku uszkodzenia konstrukcji budynku Rana Plaza także w Bangladeszu w 2013 r. zginęło 1129 osób, a około 2500 zostało rannych; mając na uwadze, że wszystkie te wypadki miały miejsce w fabrykach odzieżowych;

mając na uwadze, że sektory publiczne i prywatne, społeczeństwo obywatelskie, w szczególności organizacje działające na rzecz praw kobiet), partnerzy społeczni i związki zawodowe dysponują wiedzą i potencjałem, aby odgrywać kluczową rolę w kształtowaniu i monitorowaniu polityki handlowej, a także gromadzeniu danych, które mogą zawierać informacje o problemach kobiet w odniesieniu do liberalizacji handlu, w celu wzmocnienia praw kobiet oraz ich pozycji gospodarczej, a także promowania przedsiębiorczości kobiet;

AC.

mając na uwadze, że usługi publiczne, obecne lub przyszłe usługi świadczone w interesie ogólnym oraz usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym należy wyłączyć z zakresu negocjacji i stosowania wszystkich porozumień handlowych zawieranych przez Unię Europejską (w szczególności, lecz nie wyłącznie, usługi w zakresie dostępu do wody, dezynfekcji, zdrowia, opieki, a także usługi społeczne, systemy zabezpieczenia społecznego, edukację, gospodarkę odpadami i transport publiczny); mając na uwadze, że Komisja zobowiązała się do zapewnienia, aby usługi te nadal należały do kompetencji państw członkowskich oraz aby nie można było w żadnym wypadku wymagać od rządów przeprowadzania prywatyzacji jakichkolwiek usług ani uniemożliwiać definiowania, regulowania, świadczenia oraz wspierania usług leżących w interesie ogólnym;

AD.

mając na uwadze, że handel usługami oraz zamówienia publiczne mogą wpływać na kobiety w sposób niewspółmierny; mając na uwadze, że zamówienia publiczne pozostają narzędziem pozwalającym rządom na wywieranie pozytywnego wpływu na grupy będące w niekorzystnej sytuacji, w szczególności kobiety; mając na uwadze, że prywatyzacja usług w zakresie ochrony zdrowia i opieki niesie ze sobą ryzyko zwiększenia nierówności i może mieć negatywny wpływ na warunki pracy wielu kobiet; mając na uwadze, że liczba kobiet zatrudnionych w usługach publicznych lub w sektorze usług publicznych kształtuje się na poziomie powyżej przeciętnej, a kobiety jako odbiorcy tych usług są bardziej niż mężczyźni uzależnione od wysokiej jakości, niedrogich, łatwo dostępnych i zależnych od zapotrzebowania usług publicznych, w szczególności usług społecznych, takich jak opieka nad dziećmi czy opieka nad osobami pozostającymi na utrzymaniu; mając na uwadze, że ograniczenia wydatków w krajowych gospodarstwach domowych i cięcia w zakresie usług publicznych, jak również wzrost cen zazwyczaj przenoszą ciężar tej opieki niemal wyłącznie na kobiety, co w konsekwencji utrudni równouprawnienie płci;

AE.

mając na uwadze, że system praw własności intelektualnej ma wkład w unijną gospodarkę opartą na wiedzy; mając na uwadze, że zapisy w zakresie praw własności intelektualnej związane z patentami zakazującymi produkcji leków generycznych mogą mieć istotny wpływ na szczególne potrzeby zdrowotne kobiet; mając na uwadze, że kobiety są bardziej uzależnione niż mężczyźni od niedrogiego dostępu do opieki zdrowotnej i lekarstw oraz ich dostępności, szczególnie w zakresie ich praw i zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego; mając na uwadze, że dostęp do leków w krajach nienależących do UE nie powinien być kwestionowany w oparciu o ochronę praw własności intelektualnej;

podkreśla, że UE jest zobowiązana do prowadzenia polityki handlowej opartej na wartościach, co obejmuje zapewnienie wysokiego poziomu ochrony praw pracowniczych i środowiskowych, a także poszanowanie podstawowych wolności i praw człowieka, w tym równości płci; przypomina, że wszystkie unijne umowy handlowe muszą zawierać ambitny i możliwy do wdrożenia rozdział dotyczący handlu i zrównoważonego rozwoju; podkreśla, że zobowiązania handlowe ujęte w umowach zawieranych przez UE nigdy nie powinny powodować uszczerbku dla praw człowieka, praw kobiet czy ochrony środowiska i powinny uwzględniać środowisko lokalne, społeczne i ekonomiczne;

podkreśla, że zobowiązania handlowe ujęte w umowach zawieranych przez UE nigdy nie powinny powodować uszczerbku dla praw człowieka; z zadowoleniem przyjmuje Wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka oraz wzywa państwa członkowskie do przyjęcia i opracowania krajowych planów działania zgodnie z wytycznymi ONZ, z uwzględnieniem praw kobiet i konieczności zwalczania przemocy ze względu na płeć; wzywa Komisję do wykorzystywania negocjacji handlowych w celu zachęcenia partnerów handlowych UE do przyjmowania we własnym zakresie krajowych planów działania; wspiera toczące się negocjacje w sprawie stworzenia wiążącego instrumentu ONZ dotyczącego korporacji transnarodowych i innych przedsiębiorstw w odniesieniu do praw człowieka; podkreśla, że ważne jest, aby UE była aktywnie zaangażowana w ten międzyrządowy proces oraz wzywa Komisję i państwa członkowskie do zachęcania partnerów handlowych do konstruktywnego uczestnictwa w tych negocjacjach;

podkreśla potrzebę utrzymania przez rządy zdolności do przeznaczania zasobów na zapewnienie poszanowania praw kobiet i przestrzeganie zasady równości płci, aby zagwarantować obywatelom przyszłość sprzyjającą włączeniu społecznemu i mającą charakter zrównoważony; w związku z tym podkreśla fundamentalne znaczenie poszanowania, zgodnie z celem zrównoważonego rozwoju nr 17.15, demokratycznej przestrzeni politycznej krajów partnerskich w zakresie regulacji i podejmowania decyzji odpowiednich do własnego krajowego kontekstu, odpowiadania na potrzeby swoich obywateli oraz wypełniania zobowiązań w zakresie praw człowieka i innych zobowiązań międzynarodowych, w tym również w zakresie równości płci;

11.

zauważa, że zapisy w zakresie praw własności intelektualnej w handlu często mają wpływ na zdrowie publiczne oraz szczególne wymagania dotyczące zdrowia kobiet; wzywa Komisję i Radę do zapewnienia, by zapisy w zakresie praw własności intelektualnej stosowane w umowach handlowych należycie uwzględniały prawa kobiet, a w szczególności ich wpływ na zdrowie kobiet, w tym dostęp do niedrogiej opieki zdrowotnej i leków; wzywa Komisję i Radę do wspierania ochrony oznaczeń geograficznych jako narzędzia o szczególnym znaczeniu dla wzmocnienia pozycji kobiet na obszarach wiejskich; ponadto wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do ponownego rozważenia rozszerzenia ochrony na produkty nierolne, pamiętając, że UE zobowiązała się już do ochrony produktów nierolnych z oznaczeniem geograficznym w umowach o wolnym handlu;

12.

przypomina, że dane segregowane według kryterium płci są potrzebne, by śledzić postępy w osiąganiu wszystkich celów zrównoważonego rozwoju, w tym celu nr 5 dotyczącego równouprawnienia płci; podkreśla, że brakuje dostatecznych danych dotyczących wpływu handlu na równość płci i apeluje o zgromadzenie wystarczających i odpowiednich danych segregowanych według kryterium płci dotyczących wpływu handlu; podkreśla, że takie dane mogłyby umożliwić opracowanie metod zawierających jasne i wymierne wskaźniki na szczeblu regionalnym i krajowym oraz na poziomie sektorowym, a także poprawę analizy i określenia celów, które należy osiągnąć, oraz środków, które należy podjąć, w celu zapewnienia, aby kobiety i mężczyźni czerpali równe korzyści z handlu; podkreśla, że należy zwrócić szczególną uwagę na ilościową i jakościową analizę ewolucji pracy, własności aktywów i włączenia społecznego pod względem finansowym w sektorach, na które wpłynął handel, przy czym analiza ta powinna również uwzględniać kryterium płci; zachęca Komisję do współpracy z organizacjami europejskimi i międzynarodowymi, takimi jak Bank Światowy, Organizacja Narodów Zjednoczonych, OECD i Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE), a także z krajowymi urzędami statystycznymi, aby usprawnić gromadzenie tych danych i zwiększyć ich dostępność; wzywa UE i jej państwa członkowskie do uwzględnienia w ocenach skutków ex ante i ex post wpływu polityki handlowej i umów UE na kwestię płci w poszczególnych krajach i sektorach; podkreśla, że wyniki analizy poświęconej zagadnieniu płci powinny być brane pod uwagę w negocjacjach handlowych - z uwzględnieniem zarówno pozytywnych, jak i negatywnych skutków w trakcie całego procesu, począwszy od etapu negocjacji aż po wdrażanie - i powinny towarzyszyć im środki mające zapobiegać ewentualnym negatywnym skutkom lub je kompensować;

13.

podkreśla, że usługi świadczone w interesie ogólnym oraz usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, w tym, lecz nie wyłącznie, usługi w zakresie dostępu do wody, usługi społeczne, systemy zabezpieczenia społecznego, edukacja, gospodarowanie odpadami, transport publiczny i opieka zdrowotna - muszą pozostać wyłączone z zakresu negocjacji handlowych i muszą podlegać kompetencjom rządów państw członkowskich; wzywa UE do zapewnienia, aby umowy handlowe i inwestycyjne nie prowadziły do prywatyzacji usług publicznych, ponieważ mogłaby ona mieć wpływ na kobiety świadczące takie usługi i korzystające z takich usług, a także mogłaby doprowadzić do zwiększenia różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn; podkreśla, że kwestia świadczenia usług społecznych przez podmioty publiczne ma istotne znaczenie zwłaszcza w kontekście równości płci, gdyż zmiany w dostępie do takich usług, a także zmiany opłat za korzystanie z nich oraz zmiany ich jakości mogą prowadzić do nierównego obciążenia kobiet i mężczyzn obowiązkami w zakresie nieodpłatnej pracy związanej z opieką; przypomina, że rządy i władze krajowe i lokalne muszą zachować pełne prawo i zdolność do wprowadzania, ustanawiania, przyjmowania, utrzymywania lub uchylania dowolnych środków dotyczących udzielania, organizowania, finansowania i zapewniania powszechnego dostępu do usług świadczonych w ogólnym interesie i usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym;

14.

podkreśla, że polityka handlowa może mieć wpływ na dostęp do kluczowych usług opieki zdrowotnej, a zatem może wywierać wpływ na wspieranie i dostęp do celów w zakresie zdrowia reprodukcyjnego i seksualnego oraz praw w strategiach politycznych, programach i usługach; podkreśla w związku z tym, że podstawowa opieka zdrowotna - w szczególności dostęp do usług w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego oraz związanych z tym praw - jest wyłączona z negocjacji handlowych i zwraca uwagę, że kwestie te wchodzą w zakres kompetencji państw członkowskich;

15.

wzywa do wprowadzenia wiążących, możliwych do wyegzekwowania i skutecznych środków na rzecz zwalczania wyzysku oraz poprawy warunków życia i pracy kobiet w zorientowanych na eksport gałęziach przemysłu w celu poprawy warunków życia i pracy kobiet w odnośnych krajach i sektorach, w szczególności w sektorze odzieżowym, włókienniczym i rolnym, aby uniknąć sytuacji, w których liberalizacja handlu przyczynia się do niepewności prawa pracy i większego zróżnicowania wynagrodzenia ze względu na płeć; jest przekonany, że tego rodzaju środki oraz ustanowienie wspólnych definicji powinny pozwolić na bardziej przejrzyste i lepiej skoordynowane działania podejmowane wspólnie z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak ONZ, WTO, MOP i OECD; docenia porozumienie na rzecz zrównoważoności z Bangladeszu jako dobry przykład i krok w kierunku ustanowienia mechanizmu monitorowania i wzywa do pełnego przestrzegania jego postanowień; wzywa w związku z tym Komisję, wszystkie podmioty międzynarodowe oraz wszystkie odnośne przedsiębiorstwa do uznania i przestrzegania nowych wytycznych OECD dotyczących należytej staranności dla odpowiedzialnych łańcuchów dostaw w sektorze konfekcyjnym i obuwniczym;

18.

podkreśla, że wpływ wzrostu wywozu produktów rolnych jest zasadniczo mniej korzystny dla kobiet niż dla mężczyzn, ponieważ kształtujące się trendy wskazują, że drobni producenci rolni, wśród których jest wiele kobiet, często nie są w stanie konkurować na rynkach zagranicznych z powodu prawa spadkowego i braku dostępu do kredytów, informacji, gruntów i sieci, jak również braku możliwości przestrzegania nowych zasad i norm; zwraca uwagę, że należy dołożyć szczególnych starań, aby zwiększyć pozytywny wpływ handlu na kobiety w sektorze rolnictwa, które zostały uznane za szczególnie narażone i które wykazują także wyraźny potencjał do upodmiotowienia; podkreśla, żeprzedsiębiorstwa będące własnością kobiet mogłyby skorzystać na wyeliminowaniu stereotypów dotyczących płci, zwiększeniu dostępu do rynku, ułatwieniu dostępu do finansowania, organizacji marketingu i sieci oraz poprawie budowania zdolności i szkoleń; zauważa, że liberalizacja handlu może negatywnie wpływać na kobiety w sektorach takich jak rolnictwo i przetwórstwo żywności; podkreśla, że choć pracujące kobiety dominują w światowej produkcji żywności (stanowiąc 50-80 % siły roboczej na świecie), posiadają one mniej niż 20% gruntów, wobec czego rosnące zapotrzebowanie handlowe dotyczące gruntów utrudnia uboższym kobietom uzyskanie lub utrzymanie bezpiecznego i sprawiedliwego dostępu do gruntów; przypomina o potrzebie zapobiegania potencjalnie negatywnym skutkom klauzul dotyczących praw własności intelektualnej, np. w zakresie prywatyzacji nasion, w umowach handlowych dotyczących suwerenności żywnościowej;

21.

przypomina znaczenie mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw w unijnej strukturze gospodarczej; wzywa Komisję do kontynuowania wysiłków służących wspieraniu mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw, ze szczególnym naciskiem na mikroprzedsiębiorstwa oraz małe i średnie przedsiębiorstwa prowadzone przez kobiety, a także środki na rzecz takich przedsiębiorstw; wzywa UE i jej państwa członkowskie do zwrócenia szczególnej uwagi na wyjątkową sytuację mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety przy ustalaniu punktów obsługi eksportu, a także do wykorzystania możliwości stworzonych na mocy umów o wolnym handlu oraz do wzmocnienia usług, technologii i infrastruktury (np. dostępu do internetu), które mają szczególne znaczenie dla wzmacniania pozycji gospodarczej kobiet, a także mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw prowadzonych przez kobiety; wzywa Komisję, aby pomagała w tworzeniu partnerstw między kobietami prowadzącymi działalność gospodarczą w UE a kobietami prowadzącymi działalność gospodarczą w krajach rozwijających się;

22.

zwraca uwagę, że niektóre elementy unijnej polityki handlowej, takie jak rozdziały dotyczące handlu i zrównoważonego rozwoju oraz system GSP Plus, a także ich monitorowanie mogą przyczynić się do wspierania i poszanowania praw człowieka, w tym równouprawnienia płci, praw pracowniczych i ochrony środowiska; zwraca uwagę, że w unijnych umowach handlowych potrzebne są wiążące i możliwe do wyegzekwowania przepisy w celu zapewnienia poszanowania praw człowieka, w tym równouprawnienia płci oraz ochrony środowiska i pracy, a także dopilnowania, aby unijna polityka handlowa była spójna z takimi nadrzędnymi celami UE jak zrównoważony rozwój, ograniczanie ubóstwa i równouprawnienie płci;

24.

podkreśla, że unijna strategia handlowa "Handel z korzyścią dla wszystkich"nie uwzględnia równouprawnienia płci; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w sprawozdaniu z dnia 13 września 2017 r. w sprawie wdrażania strategii polityki handlowej "Handel z korzyścią dla wszystkich"poruszono kwestię równouprawnienia płci w handlu oraz doprecyzowano, że lepsze zrozumienie wpływu instrumentów handlowych na równouprawnienie płci jest kwestią o kluczowym znaczeniu dla unijnych decydentów; apeluje do Komisji o uwzględnienie tego aspektu w swoim śródokresowym przeglądzie strategii "Handel z korzyścią dla wszystkich", a także o zapewnienie uwzględnienia aspektu płci w głównym nurcie polityki handlowej i inwestycyjnej UE, ponieważ zwiększy to ogólne korzyści wynikające z możliwości handlowych dla wszystkich; przypomina, że polityka handlowa może przyczynić się do promowania równości płci na arenie międzynarodowej oraz że powinna być wykorzystywana jako narzędzie mające na celu poprawę warunków życia i pracy kobiet, na takich samych zasadach jak w przypadku mężczyzn, na przykład dzięki zmniejszeniu różnic w poziomie wynagrodzenia mężczyzn i kobiet poprzez promowanie tworzenia lepszej jakości miejsc pracy dla kobiet;

25.

wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do zapewnienia, by zamieszczane w unijnych umowach handlowych przepisy dotyczące udzielania zamówień publicznych miały pozytywny wpływ nie tylko z perspektywy płci; wzywa Komisję do kontynuowania wysiłków na rzecz wspierania dostępu mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw do zamówień publicznych oraz do opracowania szczególnych środków dla mikroprzedsiębiorstw i małych i średnich przedsiębiorstw, których właścicielkami są kobiety; wzywa do włączenia postanowień mających na celu uproszczenie procedur i zwiększenie przejrzystości dla oferentów, w tym oferentów z państw trzecich; wzywa do dalszego promowania odpowiedzialnych pod względem społecznym i środowiskowym zamówień publicznych, biorąc pod uwagę cel polegający na zapewnieniu równego traktowania kobiet i mężczyzn, równości wynagrodzeń dla kobiet i mężczyzn oraz promowania równości płci, w oparciu o doświadczenia zdobyte dzięki zasadom zrównoważonego udzielania zamówień publicznych w ramach platformy "Chile Compras";

27.

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do zapewnienia, by w negocjacjach handlowych w sprawie modernizacji obowiązującego układu o stowarzyszeniu między Chile a UE po raz pierwszy w przypadku UE uwzględniony został specjalny rozdział dotyczący płci i handlu; podkreśla konieczność przekazywania mu informacji dotyczących treści tego rozdziału; wzywa Komisję i Radę do promowania i wspierania włączenia do umów handlowych i inwestycyjnych UE specjalnego rozdziału poświęconego płci, bazującego na istniejących przykładach, takich jak umowy o wolnym handlu Chile-Urugwaj i Chile-Kanada, oraz do dopilnowania, by przewidziano w nim konkretne zobowiązanie do promowania równości płci i wzmocnienia pozycji kobiet; wzywa do wspierania międzynarodowych zobowiązań dotyczących praw kobiet, równości płci, uwzględniania aspektu płci i wzmocnienia pozycji kobiet we wszystkich umowach handlowych UE, w oparciu o pekińską platformę działania oraz cele zrównoważonego rozwoju; apeluje także o zawarcie w tych umowach handlowych przepisów, które zapewnią, że ich struktury instytucjonalne będą gwarantowały okresowe przeglądy zgodności, merytoryczne dyskusje oraz wymianę informacji i najlepszych praktyk w zakresie równości płci i handlu między innymi poprzez włączenie kobiet i ekspertów w dziedzinie równości płci na wszystkich szczeblach odnośnych administracji, w tym zespołów negocjacyjnych ds. handlu, wspólnych komitetów, grup eksperckich, wewnętrznych grup doradczych, wspólnych komitetów konsultacyjnych i organów rozstrzygania sporów;

30.

jest przekonany, że Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet ma fundamentalne znaczenie dla wszystkich obszarów polityki, w tym handlu; podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie przystąpiły do tej konwencji; w związku z tym zachęca Komisję do zawierania odniesienia do Konwencji w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet w umowach handlowych i do podjęcia kroków na rzecz przystąpienia UE do tej konwencji, a także jej ratyfikacji; wzywa państwa członkowskie do włączenia do swoich systemów prawnych zasady równości płci, usuwając wszystkie dyskryminacyjne przepisy i przyjmując stosowne przepisy zakazujące dyskryminacji kobiet;

31.

wzywa UE do zapewnienia, by umowy handlowe zawierały przepisy oparte na podstawowych normach pracy i konwencjach MOP; wzywa Komisję do współpracy z państwami członkowskimi w celu ratyfikacji i wdrożenia tych konwencji, w szczególności Konwencji nr 189 dotyczącej godnej pracy dla osób pracujących w gospodarstwie domowym, a także konwencji nr 156 dotyczącej pracowników mających obowiązki rodzinne, ponieważ konwencje te uwzględniają potrzeby pracowników na całym świecie, a także do zagwarantowania zawarcia w umowach handlowych przepisów dotyczących praw socjalnych, niedyskryminacji i równego traktowania; wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do dalszej pracy w ramach MOP na rzecz wdrożenia tych konwencji i wzmocnienia międzynarodowych norm godnej pracy w globalnych łańcuchach wartości, ze szczególnym uwzględnieniem kobiet; przypomina, że skuteczne wdrażanie tych norm i konwencji ma pozytywny wpływ na warunki pracy kobiet w UE i w państwach trzecich; wzywa Komisję do zagwarantowania, by umowy handlowe między UE a innymi partnerami przyczyniały się do eliminowania takich praktyk jak wyzysk pracowników, a w szczególności kobiet;

33.

podkreśla znaczenie monitorowania wdrażania unijnego ogólnego systemu preferencji taryfowych (GSP) oraz systemu GSP Plus, w szczególności w odniesieniu do wdrażania najważniejszych konwencji; zaznacza, że do konwencji GSP Plus zaliczają się Konwencja z 1979 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet, Konwencja nr 111 dotyczącą dyskryminacji w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu oraz Konwencja nr 100 dotycząca jednakowego wynagrodzenia dla pracujących mężczyzn i kobiet za pracę jednakowej wartości; podkreśla, że przestrzeganie i wdrażanie tych konwencji przyczynia się do większego równouprawnienia kobiet i mężczyzn; uznaje, że systemy GSP i GSP Plus są cennymi narzędziami propagowania poszanowania praw człowieka; wzywa Komisję do znalezienia sposobów na usprawnienie tych systemów za pomocą takich środków jak zwiększenie uwarunkowania ich od wyeliminowania prawnej dyskryminacji kobiet oraz dalsze łączenie zachęt ekonomicznych ze skutecznym przyjmowaniem, wdrażaniem i odpowiednim monitorowaniem najważniejszych praw człowieka, a także konwencji dotyczących środowiska i pracy, które są szczególnie istotne dla kobiet; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje przygotowaną przez Komisję śródokresową ocenę ogólnych systemów preferencji taryfowych;

34.

wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do dopilnowania, aby w trakcie negocjacji na szczeblu WTO: podczas opracowywania nowych przepisów i porozumień, a także wdrażania i przeglądu obowiązujących umów, zawartych w ramach mechanizmu przeglądu polityki handlowej WTO, w należyty sposób uwzględniona została kwestia równości płci; zwiększona została przejrzystość całego procesu negocjacji WTO; a perspektywa płci stanowiła podstawę wszystkich trwających i przyszłych negocjacji w takich obszarach jak rolnictwo, rybołówstwo, usługi i handel elektroniczny; wzywa także Komisję, Radę i państwa członkowskie do obrony i promowania wzmocnionej pozycji kobiet w globalnych łańcuchach wartości (przy jak najlepszym wykorzystaniu narzędzi WTO, takich jak umowa o ułatwieniach w handlu), do opracowywania programów budowania zdolności i organizowania regularnych dyskusji ekspertów i wymiany dobrych praktyk, do wspierania stosowania środków związanych z płcią w ramach struktury administracyjnej WTO, a szczególnie do zapewnienia, by Sekretariat WTO miał techniczne możliwości przeprowadzenia analizy zasad handlu pod kątem płci (w tym środki umożliwiające przeprowadzanie ocen wpływu w aspekcie płci na wszystkich etapach prac, np. badania ilościowe dotyczące kobiet korzystających z pomocy technicznej); ponadto wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do korzystania z narzędzi WTO służących rozwiązywaniu problemów związanych z płcią, zarówno w orzecznictwie, jak i podczas trwających negocjacji handlowych, a także w równym stopniu do wspierania lepszej współpracy między WTO i innymi organizacjami międzynarodowymi, takimi jak UNCTAD, UN Women i MOP, aby promować handel międzynarodowy sprzyjający włączeniu społecznemu, prawa kobiet i równouprawnienie;

35.

wzywa Komisję do wspierania międzynarodowych wysiłków mających na celu promowanie uwzględniania perspektywy płci w polityce handlowej i programach, takich jak inicjatywa "SheTrades"Międzynarodowego Centrum Handlu, mających na celu wprowadzenie na rynek miliona kobiet przedsiębiorców do 2020 r. 30 , i zachęca w związku z tym do międzynarodowej wymiany najlepszych praktyk w zakresie polityki i programów uwzględniających aspekt płci w ramach takich organizacji i organów jak WTO, Międzynarodowe Centrum Handlu i ONZ;

36.

wzywa Komisję do zwiększenia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i należytej staranności w umowach o wolnym handlu, zgodnie z Wytycznymi ONZ dotyczącymi biznesu i praw człowieka oraz wytycznymi OECD dotyczącymi należytej staranności; wzywa UE do wzmocnienia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz uwzględnienia w umowach o wolnym handlu należytej staranności i zachęca WTO do uwzględnienia równości płci w swojej polityce handlowej; podkreśla również konieczność podjęcia tej kwestii w ramach innych międzynarodowych i wielostronnych organizacji i forów, takich jak ONZ, Bank Światowy i OECD; przypomina, że w 2010 r. Parlament domagał się, by przedsiębiorstwa publikowały swoje bilanse dotyczące społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw oraz wezwał do wprowadzenia wymogów dotyczących należytej staranności w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw, a także konsolidacji koncepcji społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; w związku z tym z zadowoleniem przyjmuje fakt, że od 2017 r. duże przedsiębiorstwa są zobowiązane do ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności, zgodnie z przepisami dyrektywy w sprawie sprawozdawczości niefinansowej;

38.

wzywa UE do zapewnienia, bysekretariaty instytucji UE odpowiedzialnych za politykę handlową i negocjacje dysponowały wiedzą i możliwościami technicznymi do włączenia perspektywy płci do całego procesu negocjacyjnego, od jego rozpoczęcia po zastosowanie i ocenę; z zadowoleniem przyjmuje ustanowienie w ramach DG ds. Handlu punktu kontaktowego ds. równouprawnienia płci odpowiedzialnego za monitorowanie, czy aspekty płci są uwzględniane w unijnych umowach handlowych, oraz zapewnianie uwzględniania aspektu płci w polityce handlowej UE; apeluje do Komisji o organizowanie szkoleń dotyczących równości płci lub o korzystanie ze szkoleń organizowanych przez np. UNCTAD w celu zapewnienia, by urzędnicy i negocjatorzy byli świadomi kwestii związanych z równouprawnieniem płci i handlem; wzywa państwa członkowskie do zatrudniania kobiet na wszystkich szczeblach w ramach ich ministerstw ds. handlu; wzywa organizacje międzynarodowe, takie jak WTO, Bank Światowy, MFW i MOP, by wspierały równą reprezentację kobiet w swoich wewnętrznych strukturach, szczególnie na stanowiskach kierowniczych; wzywa Komisję, Radę i państwa członkowskie do aktywnego angażowania się w wysiłki na rzecz organizowania regularnych dyskusji i działań dotyczących kwestii płci i handlu, a także do wspierania takich wysiłków;

40.

apeluje do Komisji i Rady o prowadzenie negocjacji handlowych w przejrzysty sposób, o pełne poszanowanie najlepszych praktyk ustanowionych w trakcie innych negocjacji oraz o zadbanie o to, by na wszystkich etapach negocjacji Parlament był informowany w sposób regularny i w wyznaczonych terminach; apeluje, by zespoły negocjacyjne były zrównoważone pod względem płci, tak aby w pełni mogły uwzględniać wszystkie aspekty płci w umowach handlowych; wzywa UE i państwa członkowskie do zapewnienia sprzyjającego włączeniu społecznemu udziału w konsultacjach, zarówno na szczeblu UE, jak i na szczeblu WTO, w tym organizacjom działającym na rzecz praw kobiet, związkom zawodowym, przedsiębiorstwom, społeczeństwu obywatelskiemu i organizacjom działającym na rzecz rozwoju, oraz do zwiększenia przejrzystości dla obywateli Unii poprzez zgłaszanie inicjatyw i publikowanie informacji dotyczących negocjacji;

41.

wzywa Komisję i państwa członkowskie do zapewnienia, aby w ramach współpracy na rzecz rozwoju zwracać szczególną uwagę na cel równouprawnienia płci oraz by był on uwzględniany we wszystkich programach pomocowych, w szczególności programach związanych ze strategią pomocy na rzecz wymiany handlowej; wzywa UE do udostępnienia większych funduszy na programy współpracy powiązane z równouprawnieniem płci i szkoleniami zawodowymi kobiet; wzywa Komisję do udzielenia krajom najsłabiej rozwiniętym wsparcia finansowego oraz wsparcia w zakresie budowy potencjału w celu zwiększenia spójności między handlem, rozwojem i prawami człowieka, w tym równouprawnieniem płci; podkreśla, że kwestię spadku dochodów podatkowych spowodowanego obniżką taryf celnych należy rozwiązać w ramach i dzięki finansowaniu programu na rzecz zrównoważonego rozwoju;

43.

wzywa Komisję do dokonania oceny możliwości stworzenia programów szkoleń poprzedzających przygotowanie zawodowe pozwalających dostawcom, pracodawcom, osobom wykonującym dany zawód i innym zainteresowanym stronom z danej branży na nawiązywanie kontaktów z innymi przedstawicielami branży z całej UE oraz wyciąganie wniosków z różnych skutecznych modeli programów przede wszystkim w celu zapewnienia kobietom sprzyjających warunków do korzystania z możliwości oferowanych przez umowy o wolnym handlu;

45.

wzywa Komisję i Radę do promowania w umowach handlowych zobowiązania do prowadzenia działań w ramach współpracy dwustronnej mających na celu poprawę zdolności i warunków pozwalających kobietom na pełne korzystanie z szans wynikających z tych umów, a w celu realizacji tego zadania oraz ustanowienia i ułatwienia współpracy - do utworzenia wspólnego komitetu do spraw handlu i płci oraz sprawowania nadzoru nad jego funkcjonowaniem, gwarantując odpowiedni udział podmiotów prywatnych, w tym ekspertów i organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających w obszarze równouprawnienia płci i wzmacniania pozycji kobiet, oraz szeroką reprezentację społeczności i sektorów za pośrednictwem dostępnych środków konsultacji (takich jak dyskusje elektroniczne) wykraczających poza zorganizowany dialog;

o o

1 Dz.U. L 303 z 31.10.2012, s. 1.

2 Dz.U. L 130 z 19.5.2017, s. 1.

3 Dz.U. C 290 E z 29.11.2006, s. 107.

4 Dz.U. C 99 E z 3.4.2012, s. 31.

5 Dz.U. C 99 E z 3.4.2012, s. 94.

6 Dz.U. C 353 E z 3.12.2013, s. 38.

7 Dz.U. C 407 z 4.11.2016, s. 2.

8 Dz.U. C 66 z 21.2.2018, s. 30.

9 Dz.U. C 76 z 28.2.2018, s. 93.

10 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0073.

11 Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0298.

12 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0330.

13 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0354.

14 UNDP, Africa Human Development Report 2016 [sprawozdanie w sprawie rozwoju społecznego w Afryce na rok 2016], http://www.undp.org/content/dam/undp/library/corporate/HDR/Africa%20HDR/AfHDR_2016_lowres_EN.pdf?download.

15 Sprawozdanie techniczne OECD " http://www.oecd.org/gender/Enhancing%20Women%20Economic%20Empowerment_Fin_1_Oct_2014.pdf.

16 http://trade.ec.europa.eu/doclib/press/index.cfm?id=1632

17 https://www.wto.org/english/forums_e/parliamentarians_e/ipuconf2016_e.htm

18 https://www.wto.org/english/tratop_e/devel_e/a4t_e/global_review15prog_e/global_review15prog_e.htm.

19 http://unctad.org/en/Pages/DITC/Gender-and-Trade/Trade,-Gender-and-Development.aspx.

20 https://www.ictsd.org/sites/default/files/research/the_gender_dimensions_of_global_value_chains_0.pdf.

21 https://www.ictsd.org/sites/default/files/research/the_gender_dimensions_of_services.pdf.

22 http://progress.unwomen.org/en/2015/pdf/unw_progressreport.pdf.

23 https://wideplus.org/2017/06/25/wide-gender-and-trade-position-paper-is-available/.

24 http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2016/571388/IPOL_STU(2016)571388_EN.pdf.

25 http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/IDAN/2015/549058/EXPO_IDA(2015)549058_EN.pdf.

26 http://trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2017/june/tradoc_155632.pdf.

27 Implementing gender-aware ex ante evaluations to maximize the benefits of trade reforms for women [Wdrażanie ocen ex ante uwzględniających kwestię płci w celu zwiększenia korzyści płynących z reform handlu dla kobiet], http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/presspb2016d7_en.pdf.

28 Sprawozdanie ogólne OECD "Enhancing Women's Economic Empowerment through Entrepreneurship and Business Leadership in OECD Countries"[Wzmacnianie gospodarczej pozycji kobiet poprzez przedsiębiorczość i przywództwo w biznesie] (2014) http://www.oecd.org/gen-der/Enhancing%20Women%20Economic%20Empowerment_Fin_1_Oct_2014.pdf

29 Dyrektywa 2006/54/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (Dz.U. L 204 z 26.7.2006, s. 23).

30 http://www.intracen.org/itc/women-and-trade/SheTrades/.

© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.