Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 września 2017 r. w sprawie wpływu międzynarodowych i unijnych politycznych strategii handlowych na globalne łańcuchy wartości (2016/2301(INI)).

Dzienniki UE

Dz.U.UE.C.2018.337.33

Akt nienormatywny

Wersja od: 20 września 2018 r.

Wpływ międzynarodowych i unijnych politycznych strategii handlowych na globalne łańcuchy wartości

P8_TA(2017)0330

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 września 2017 r. w sprawie wpływu międzynarodowych i unijnych politycznych strategii handlowych na globalne łańcuchy wartości (2016/2301(INI))

(2018/C 337/06)

(Dz.U.UE C z dnia 20 września 2018 r.)

Parlament Europejski,

mając na uwadze, że art. 207 TFUE stanowi, iż "wspólna polityka handlowa prowadzona jest zgodnie z zasadami i celami działań zewnętrznych Unii"; mając na uwadze, że art. 208 TFUE ustanawia zasadę spójności polityki na rzecz rozwoju oraz uznaje likwidację ubóstwa za główny cel; mając na uwadze, że zgodnie z komunikatem Komisji "Handel z korzyścią dla wszystkich" polityka handlowa UE opiera się na trzech głównych zasadach, mianowicie skuteczności, przejrzystości i wartościach; mając na uwadze, że komunikat ten zawiera odrębny rozdział poświęcony środkom, jakie należy podjąć w odpowiedzi na rozwój globalnych łańcuchów wartości, a także odpowiedzialnemu zarządzaniu łańcuchami dostaw, a ponadto przypomina się w nim o złożoności przedmiotowych kwestii, bezwzględnej konieczności przyszłościowego myślenia, a także zaangażowania szerokiego zakresu podmiotów publicznych, prywatnych i społeczeństwa obywatelskiego oraz stosowania połączenia miękkich i innowacyjnych narzędzi i zmian legislacyjnych;

mając na uwadze, że globalne łańcuchy wartości stanowią złożoną, opartą na technologii i szybko zmieniającą się rzeczywistość, stały się kluczowym elementem obecnej globalnej gospodarki i mogą pomóc krajom rozwijającym się zintegrować się z globalną gospodarką, ograniczyć ubóstwo i tworzyć miejsca pracy przy jednoczesnej poprawie zdolności produkcyjnych; mając na uwadze, że z jednej strony globalne łańcuchy wartości oferują nowe perspektywy wzrostu gospodarczego, zrównoważonego rozwoju, zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego, pracowników i stowarzyszeń przedsiębiorców oraz tworzenia miejsc pracy w podmiotach należących do łańcucha produkcji, gdyż umożliwiają im koncentrowanie się na specyficznych zadaniach, a jednocześnie zwiększają ich współzależność; mając na uwadze, że z drugiej strony ich niezwykle złożony charakter, brak przejrzystości i rozmycie odpowiedzialności mogą zwiększać ryzyko naruszania praw człowieka i praw pracowniczych, faktycznej bezkarności za przestępstwa środowiskowe oraz unikania opodatkowania i oszustw podatkowych na dużą skalę;

mając na uwadze, że polityka handlowa i inwestycyjna UE musi utrzymać system wielostronny jako swoją podstawę oraz musi prowadzić do wzmocnienia pozycji Europy w uczciwych globalnych łańcuchach dostaw, ale również udostępniać narzędzia pozwalające na ustanowienie jasnych zasad i obowiązków dla rządów i przedsiębiorstw w celu zagwarantowania przestrzegania międzynarodowych zobowiązań, takich jak cele ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju; mając na uwadze, że zrównoważoność i przejrzystość nie są jedynie kwestią wartości, ale także powinny być postrzegane jako prawdziwe bodźce dla zwiększonej wartości dodanej w globalnym handlu i inwestycjach w kontekście globalnych łańcuchów wartości;

mając na uwadze, że udział w globalnych łańcuchach wartości jest korzystny dla MŚP pod względem wzrostu i umiędzynarodowienia; mając na uwadze, że według badania Eurobarometru z 2015 r. pt. "Umiędzynarodowienie małych i średnich przedsiębiorstw" tylko 31 % MŚP w UE było zaangażowanych w działalność biznesową poza rynkiem wewnętrznym w ostatnich trzech latach; mając na uwadze, że wiele MŚP napotyka trudności w uzyskiwaniu dostępu do międzynarodowych i unijnych globalnych łańcuchów wartości; mając na uwadze, że polityka handlowa i umowy handlowe mogą pomóc w przezwyciężaniu barier i wyzwań, przed jakimi stoją obecnie MŚP pragnące uzyskać dostęp do globalnych łańcuchów wartości;

mając na uwadze, że w swoich konkluzjach z maja 2016 r. Rada podkreśliła potrzebę stałego wsparcia dla wdrażania uzgodnionych na szczeblu międzynarodowym zasad, wytycznych i inicjatyw w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i odpowiedzialnego prowadzenia działalności gospodarczej, takich jak wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka, inicjatywa ONZ Global Compact, trójstronna deklaracja MOP w sprawie zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej oraz wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych - również w państwach nienależących do OECD - które to inicjatywy przyczyniają się także do działań antykorupcyjnych poprzez tworzenie bardziej otwartego i przejrzystego otoczenia biznesowego;

mając na uwadze, że kilka międzynarodowych konwencji, wytycznych i zasad ma na celu zapobieganie naruszeniom praw człowieka; mając na uwadze, że zwłaszcza po stronie krajów będących producentami leży obowiązek wdrożenia tych dokumentów oraz stworzenia odpowiednich warunków prawnych i ekonomicznych dla funkcjonowania przedsiębiorstw i ich uczestnictwa w globalnych łańcuchach dostaw; mając na uwadze, że kraje będące producentami muszą być również zdolne do wdrażania międzynarodowych standardów i norm, w tym do opracowania, wdrożenia i egzekwowania odpowiedniego ustawodawstwa, szczególnie w zakresie budowy państwa prawa i zwalczania korupcji;

mając na uwadze, że UE opracowała wiążące uregulowania w obszarze należytej staranności w przedsiębiorstwach w sektorach o wysokim stopniu ryzyka naruszania praw człowieka, takich jak sektor drzewny i sektor minerałów z regionów ogarniętych konfliktami; mając na uwadze, że niektóre państwa członkowskie również opracowały odpowiednie przepisy, takie jak brytyjska ustawa o współczesnych formach niewolnictwa, francuskie prawo o obowiązku dochowania należytej staranności w przedsiębiorstwach wielonarodowych, które dotyczy dużych francuskich przedsiębiorstw zatrudniających ponad 5 000 pracowników, oraz niderlandzka ustawa o dochowaniu należytej staranności w obszarze pracy dzieci; mając na uwadze, że UE opracowała inicjatywy mające na celu promowanie należytej staranności, a Parlament Europejski w kilku rezolucjach wezwał UE do opracowania wiążących przepisów w tej dziedzinie;

mając na uwadze, że UE poczyniła już ważne kroki w kierunku bardziej odpowiedzialnego zarządzania globalnymi łańcuchami wartości na całym świecie poprzez rozwijanie stosunków partnerskich w oparciu o takie inicjatywy jak porozumienie na rzecz zrównoważoności w Bangladeszu i inicjatywa na rzecz praw pracowniczych w Mjanmie, a także w sprawie konkretnych zagadnień, jak np. inicjatywa dotycząca minerałów z regionów ogarniętych konfliktami, przepisy dotyczące nielegalnego pozyskiwania drewna, kryteria zrównoważonego rozwoju w odniesieniu do biopaliw, sprawozdawczość przedsiębiorstw w kwestiach dotyczących łańcuchów dostaw, przejrzystość płatności dokonywanych na rzecz administracji rządowej przez przedsiębiorstwa wydobywcze i pozyskujące drewno, co podkreślono w komunikacie "Handel z korzyścią dla wszystkich";

mając na uwadze, że w strategii "Handel z korzyścią dla wszystkich" stwierdzono, iż Komisja będzie promować ambitne rozdziały dotyczące handlu i zrównoważonego rozwoju we wszystkich umowach handlowo-inwestycyjnych; mając na uwadze, że zawarte ostatnio umowy handlowo-inwestycyjne UE zawierają rozdziały dotyczące handlu i zrównoważonego rozwoju, w których wzywa się strony porozumienia do podjęcia zobowiązań w dziedzinie ochrony praw człowieka, norm społecznych i środowiskowych oraz w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw; mając na uwadze, że takie rozdziały ujawniły różnice w poziomie ambicji kolejnych umów handlowych UE; mając na uwadze, że normy pracy i normy środowiskowe nie ograniczają się tylko do rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju, ale muszą być stosowane we wszystkich obszarach umów handlowych; mając na uwadze, że podejście oparte na dialogu nie było w stanie zapobiec poważnym naruszeniom wolności zrzeszania się w niektórych umowach o wolnym handlu;

mając na uwadze, że brak etyki w biznesie jest również jedną z konsekwencji braku dobrych rządów oraz bezsilności - czy wręcz nieistnienia - bezstronnych organów publicznych działających w ogólnym interesie obywateli; mając na uwadze, że korupcja, brak przejrzystości globalnych łańcuchów wartości oraz zwolnienia z obowiązku przestrzegania przepisów prawa pracy i zwolnienia podatkowe w strefach przetwórstwa wywozowego mogą mieć negatywny wpływ na prawa człowieka, a w szczególności podważać ideę godnych warunków pracy i związków zawodowych;

mając na uwadze, że ze względu na swój globalny mandat, wiedzę ekspercką i doświadczenie MOP we współpracy ze swoimi członkami jest dobrze przygotowana do kierowania globalnymi działaniami na rzecz godnej pracy w globalnych łańcuchach dostaw; mając na uwadze, że komisja MOP ds. godnej pracy w globalnych łańcuchach dostaw wezwała do oceny niedociągnięć, które doprowadziły do deficytów godnej pracy w globalnych łańcuchach dostaw, a także do rozważenia inicjatyw i norm koniecznych do promowania godnej pracy oraz łatwiejszego ograniczania deficytów godnej pracy w globalnych łańcuchach dostaw;

mając na uwadze, że w kontekście handlu światowego, a w szczególności globalnych łańcuchów wartości potrzebne jest wielostronne, globalne i całościowe podejście do odpowiedzialności przedsiębiorstw za naruszenia praw człowieka i zrównoważenie środowiskowe; mając zatem na uwadze, jak ważne jest, aby UE nadal prowadziła takie debaty na całym świecie; mając na uwadze, że UE przyjęła wiodącą rolę w reformowaniu mechanizmu rozstrzygania sporów między inwestorami a państwem, w szczególności poprzez rozwój wielostronnego systemu sądowego; mając na uwadze, że podobnych postępów oczekuje się w innych obszarach zainteresowania o znaczeniu krytycznym, takich jak egzekwowanie zobowiązań inwestorów w odniesieniu do praw człowieka;

mając na uwadze, że równouprawnienie płci we wszystkich strategiach politycznych UE zostało wyraźnie zapisane w art. 8 TFUE; mając na uwadze, że umowy handlowo-inwestycyjne mają zazwyczaj inny wpływ na kobiety i na mężczyzn ze względu na strukturalny brak równouprawnienia płci; mając na uwadze, że aspekt równości płci jest często pomijany w analizie globalnych łańcuchów wartości; mając na uwadze, że według MOP w 2012 r. 21 mln ludzi na świecie (z czego 55 % stanowiły kobiety i dziewczęta) było ofiarami pracy przymusowej, a 90 % z nich było wyzyskiwanych w sektorze prywatnym przez osoby indywidualne lub przedsiębiorstwa;

mając na uwadze, że kobiety stanowią większość pracowników w pewnych segmentach globalnych łańcuchów dostaw w sektorze konfekcyjnym, ogrodnictwa, telefonii komórkowej i turystyki, jednak częściej wykonują pracę w ramach form zatrudnienia, które są gorzej płatne i mają gorszy status niż mężczyźni, co prowadzi do segregacji płciowej pod względem typów zawodów i działalności, różnic w traktowaniu kobiet i mężczyzn pod względem płacy i warunków pracy oraz uwarunkowanych płcią ograniczeń w dostępie do zasobów produkcyjnych, infrastruktury i usług;

AB.

mając na uwadze, że państwa członkowskie UE są największymi na świecie eksporterami usług finansowych, a sektor ten ma strategiczne znaczenie dla polityki handlowej UE; mając na uwadze, że włączenie do zewnętrznych umów UE, w tym umów o wolnym handlu, postanowień dotyczących usług finansowych wzbudziło pewne uzasadnione obawy co do ich ewentualnych negatywnych skutków pod względem prania pieniędzy, uchylania się od opodatkowania i unikania opodatkowania, a ponadto uwypukla konieczność zastanowienia się nad możliwością sięgnięcia po instrumenty, dzięki którym można by rozwiać te obawy; mając na uwadze, że umowy handlowo-inwestycyjne są dobrą okazją do zacieśniania współpracy w walce z korupcją, praniem pieniędzy, oszustwami podatkowymi, uchylaniem się od opodatkowania i unikaniem opodatkowania;

AC.

mając na uwadze, że przejrzyste i zapewniające informacje etykietowanie może być przydatnym narzędziem umożliwiającym konsumentom w UE dokonywanie bardziej świadomych i odpowiednich wyborów; mając na uwadze, że oprócz informacji o cenie i pochodzeniu produktu konsumentom w UE należy również udostępniać informacje o kryteriach społecznych i środowiskowych; mając na uwadze, że kryteria takie mogą być technicznie opracowywane zgodnie z Porozumieniem w sprawie barier technicznych w handlu, które ustanawia warunki dla procesu produkcji w celu umożliwienia sprzedaży produktu;

AD.

mając na uwadze, że zarówno państwa, jak i przedsiębiorstwa powinny w pełni szanować prawa człowieka w łańcuchu produkcji oraz przestrzegać norm bezpieczeństwa żywności w odniesieniu do towarów dopuszczonych do swobodnego obrotu na rynku europejskim; mając na uwadze, że ciężar odpowiedzialności nie powinien spoczywać jedynie na konsumentach, gdyż dokonywany przez nich wybór jest ograniczony z uwagi na indywidualne zasoby (aspekty ekonomiczne, czas, wiedza) i czynniki zewnętrzne (informacje, oferta);

AF.

mając na uwadze, że lepsze, zharmonizowane i skuteczniejsze procedury celne w Europie i poza nią pomagają we wprowadzaniu ułatwień handlowych oraz w spełnieniu odnośnych wymogów w tym zakresie, a także uniemożliwiają wprowadzanie na jednolity rynek towarów sfałszowanych, nielegalnych, przywiezionych po cenach dumpingowych i podrabianych, co osłabia wzrost gospodarczy w UE i poważnie naraża unijnych konsumentów; mając na uwadze, że powszechniejszy dostęp do danych celnych na temat przywozu do UE poprawiłby przejrzystość globalnych łańcuchów wartości i rozliczalność;

podkreśla, że polityka handlowa i inwestycyjna powinna umożliwiać wykorzystanie dźwigni finansowej, zapewniać równe warunki działania dla przedsiębiorstw europejskich, promować konkurencyjność w Europie i ułatwiać dostosowanie do wyższych standardów; wzywa Komisję do zapewnienia spójności między polityką środowiskową, publiczną, zdrowotną, handlową, inwestycyjną i przemysłową UE oraz do promowania europejskiej strategii reindustrializacji, a także przejścia na gospodarkę niskoemisyjną;

podkreśla potrzebę zharmonizowanych zasad oraz wzmocnionej koordynacji i nadzoru ze strony UE w odniesieniu do stosowania należności celnych przywozowych przez państwa członkowskie (w tym ceł konwencyjnych, antydumpingowych i wyrównawczych) wobec wszystkich typów produktów i towarów, w szczególności obejmujących fałszywe deklaracje pochodzenia (zarówno w systemach preferencyjnych, jak i niepreferencyjnych) oraz zaniżanie wartości i nieprawidłowy opis towarów;

Globalne łańcuchy wartości i wielostronność

wzywa Komisję do aktywnej pracy w ramach WTO w celu poprawy przejrzystości oraz zdefiniowania i promowania wielostronnych zasad handlu, w tym zrównoważonego zarządzania globalnymi łańcuchami wartości, które to zasady w szczególności powinny obejmować:

z zadowoleniem przyjmuje trwające negocjacje w sprawie wiążącego układu ONZ w sprawie korporacji międzynarodowych i praw człowieka; apeluje do Komisji i państw członkowskich o konstruktywny udział w tych negocjacjach oraz o odgrywanie aktywnej roli i przyczynianie się do wypracowywania konkretnych propozycji obejmujących także dostęp do środków zaradczych, a także o podejmowanie wszelkich wysiłków z myślą o osiągnięciu pozytywnego rezultatu, jak i o zachęcanie partnerów handlowych do wykazywania się podobnym zaangażowaniem; w tym kontekście zwraca się do Komisji o rozważenie możliwości wprowadzenia ogólnego obowiązku dochowania należytej staranności, w tym również na szczeblu globalnym;

10.

wzywa państwa członkowskie do przyspieszenia stosowania i poprawy skuteczności krajowych planów działania mających na celu wdrożenie Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka; podkreśla, że osiem z trzynastu już zatwierdzonych krajowych planów działania pochodzi od państw członkowskich UE oraz z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w UE opracowywanych jest obecnie jedenaście kolejnych krajowych planów działania; zwraca się do Komisji o pomoc we wdrażaniu wytycznych ONZ oraz ich promowanie;

12.

z zadowoleniem przyjmuje włączenie godnej pracy i czterech filarów programu godnej pracy MOP do celów zrównoważonego rozwoju ONZ; wzywa Komisję i państwa członkowskie do skutecznego stosowania tych norm oraz do współpracy z MOP w celu przyjęcia nowej międzynarodowej normy pracy dotyczącej godnej pracy w globalnych łańcuchach wartości, wymagającej w szczególności od wszystkich przedsiębiorstw ciągłego zarządzania ryzykiem w odniesieniu do wpływu ich działalności na prawa człowieka przysługujące pracownikom i społecznościom oraz podejmowania odpowiednich działań w celu zapobiegania skutkom i ich łagodzenia, a także zapewniania działań naprawczych na rzecz podmiotów, które poniosły szkody z powodu tej działalności;

13.

wspiera wszystkie światowe inicjatywy związane z przeciwdziałaniem korupcji, takie jak inicjatywa na rzecz przejrzystości w przemyśle wydobywczym, proces Kimberley, międzynarodowa konferencja w regionie Wielkich Jezior (ICGLR), zasady przyjęte w inicjatywie ONZ Global Compact, wytyczne OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz wytyczne OECD dotyczące należytej staranności dla odpowiedzialnych łańcuchów dostaw minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów poważnie zagrożonych; przypomina o obowiązku krajów będących producentami, polegającym w szczególności na wdrożeniu i egzekwowaniu odpowiedniego ustawodawstwa, również w zakresie zaprowadzania praworządności i zwalczania korupcji;

14.

przypomina, że w tym obszarze, oprócz przywozu i wywozu minerałów i metali, przejrzystość w zakresie praw do eksploatacji i otrzymanych opłat celnych ma znaczenie dla rozwoju obszarów dotkniętych konfliktami lub obszarów wysokiego ryzyka; podkreśla w związku z tym konieczność sporządzenia przeglądu działań już podejmowanych przez europejskie przedsiębiorstwa w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu oraz potrzebę poprawy koordynacji i wymiany informacji i najlepszych praktyk, aby móc skuteczniej identyfikować dobre praktyki i przyczynić się do utworzenia wspólnych ram działania na szczeblu europejskim; wzywa Komisję do wzmocnienia inicjatyw w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw i należytej staranności w całym łańcuchu dostaw;

20.

dostrzega znaczenie istnienia jasnych międzynarodowych przepisów w sprawie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, globalnych łańcuchów wartości i należytej staranności; z zadowoleniem przyjmuje inteligentne połączenie działań o charakterze dobrowolnym i regulacyjnym, które w ostatnich latach przyniosło pewne pozytywne rezultaty oraz umożliwiło przedsiębiorstwom znalezienie własnych dynamicznych i innowacyjnych środków; podkreśla, że koordynacja oraz wymiana informacji i najlepszych praktyk mogą przyczynić się do poprawy wydajności prywatnych i publicznych inicjatyw dotyczących łańcucha wartości oraz do osiągnięcia pozytywnych wyników; przypomina jednak, że dobrowolna społeczna odpowiedzialność przedsiębiorstw może również prowadzić do nieuczciwej konkurencji wobec dostawców, którzy podjęli decyzję o stosowaniu międzynarodowych norm w obszarze pracy i środowiska, oraz sama w sobie nie wystarczy, aby zagwarantować, że przedsiębiorstwa w pełni będą przestrzegać międzynarodowych norm i zobowiązań poprzez wdrożenie polityki należytej staranności; podkreśla w związku z tym konieczność przeprowadzenia przeglądu działań już prowadzonych przez europejskie przedsiębiorstwa w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu, tak aby lepiej zidentyfikować dobre praktyki i przyczynić się do stworzenia wspólnych ram działania na szczeblu europejskim; jest przekonany, że UE powinna z determinacją poszukiwać sposobów na opracowanie strategii i zasad w zakresie przejrzystości globalnych łańcuchów wartości, w tym również rozważyć możliwość podjęcia natychmiastowych działań z myślą o opracowaniu wiążących i egzekwowalnych przepisów, powiązanych środków odwoławczych i niezależnych mechanizmów monitorowania z udziałem instytucji UE, państw członkowskich i społeczeństwa obywatelskiego; podkreśla, że tego rodzaju zobowiązania powinny wzorować się na działaniach wymaganych w wytycznych ONZ i wytycznych OECD dotyczących aktywnego identyfikowania zagrożeń dla praw człowieka, sporządzania drobiazgowych i udokumentowanych planów działania służących zapobieganiu tym zagrożeniom i minimalizowaniu ich, właściwego reagowania na ujawnione naruszenia i przejrzystości;

21.

wzywa Komisję do nadania większego znaczenia takim przepisom oraz do promowania przyjęcia sektorowych wytycznych OECD i Wytycznych ONZ dotyczących biznesu i praw człowieka; podkreśla potrzebę zaangażowania społeczeństwa obywatelskiego w formalny sposób w proces wdrażania w ramach struktur ustanowionych na mocy rozdziałów dotyczących handlu i zrównoważonego rozwoju; wzywa Komisję do wspierania działalności międzynarodowych organów normalizacyjnych, takich jak Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (w tym ISO 26000) oraz Globalna Inicjatywa Sprawozdawcza, w celu zachęcenia przedsiębiorstw do przygotowywania sprawozdań w sprawie zrównoważenia i tworzenia wartości w całym łańcuchu dostaw;

22.

zwraca się do Komisji o dopilnowanie, by przedsiębiorstwa europejskie i międzynarodowe postępowały zgodnie z Wytycznymi OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych i wytycznymi OECD odnoszącymi się do poszczególnych sektorów, takimi jak wytyczne dotyczące należytej staranności dla odpowiedzialnych łańcuchów dostaw minerałów z obszarów dotkniętych konfliktami; zaleca wzmocnienie roli krajowych punktów kontaktowych OECD i zacieśnienie ich współpracy z niezależnymi krajowymi i regionalnymi instytucjami praw człowieka w celu poprawy zarządzania globalnymi łańcuchami wartości;

25.

przypomina, że Parlament wnioskował w 2010 r. o publikowanie przez przedsiębiorstwa swoich bilansów w dziedzinie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, wprowadzenie wymogów w zakresie należytej staranności dla wszystkich przedsiębiorstw oraz konsolidację koncepcji społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw na podstawie zharmonizowanej definicji stosunków między spółkami dominującymi w celu określenia odpowiedzialności prawnej każdej z nich; w związku z tym z zadowoleniem zauważa, że od 2017 r., zgodnie z dyrektywą w sprawie sprawozdawczości niefinansowej, od dużych przedsiębiorstw będzie wymagać się ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności; zauważa jednak, że ujawnianie informacji niefinansowych przez duże przedsiębiorstwa nie zostało dotychczas rozszerzone, tak aby obejmowało wszystkie podmioty uczestniczące w globalnych łańcuchach wartości;

26.

odnotowuje inicjatywę zielonej karty, uruchomioną przez niektóre parlamenty narodowe w następstwie przyjęcia francuskiej ustawy o obowiązku dochowania należytej staranności w przedsiębiorstwach wielonarodowych; wzywa Komisję do rozważenia wniosków dotyczących dochowania należytej staranności przez przedsiębiorstwa prowadzące działalność zarówno w UE, jak i poza jej granicami oraz do uwzględnienia przy tym orzeczenia francuskiego trybunału konstytucyjnego w sprawie francuskiej ustawy dotyczącej proporcjonalności sankcji;

27.

przypomina, że strategie polityczne dotyczące społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw muszą uwzględniać specjalne cechy małych i średnich przedsiębiorstw oraz być wystarczająco elastyczne, aby przedsiębiorstwa te nie podlegały nieproporcjonalnym obciążeniom; w związku z tym zwraca się do Komisji o ustanowienie specjalnego punktu wsparcia dla małych i średnich przedsiębiorstw, przy czym szczególną uwagę należy zwrócić na małe przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwa, a także zachęca do wspierania ich za pomocą zindywidualizowanych programów budowania zdolności;

28.

podkreśla, że globalne łańcuchy wartości nie kończą się, gdy produkt dociera do konsumenta, ale obejmują odpady i sposoby ich przetwarzania; domaga się uwzględnienia całego cyklu życia produktów oraz rozszerzenia perspektywy w zakresie globalnych łańcuchów wartości na przepisy dotyczące likwidacji odpadów bez szkody dla ludzi czy środowiska; wzywa UE do wspierania międzynarodowej współpracy i spójności legislacyjnej w zakresie produktów i materiałów wycofanych z eksploatacji oraz do udzielania pomocy krajom partnerskim w opracowywaniu skuteczniejszych regulacji krajowych i rozwijaniu zdolności do ich egzekwowania; wzywa UE do zadbania o to, aby identyfikowalność miała zastosowanie do przedmiotowego spektrum życia produktu;

34.

z zadowoleniem przyjmuje tak liczne i obiecujące inicjatywy podejmowane przez sektor prywatny, takie jak kodeksy postępowania, etykietowanie, samoocena i audyty społeczne, a także uznaje inicjatywę ONZ Global Compact, normę ISO 26000 dotyczącą odpowiedzialności społecznej, wydaną przez MOP trójstronną deklarację zasad dotyczących przedsiębiorstw wielonarodowych i polityki społecznej oraz wytyczne OECD dotyczące przedsiębiorstw wielonarodowych za narzędzia, które mogą mobilizować przedsiębiorstwa do wykazywania się odpowiedzialnością w swojej działalności; wzywa przedsiębiorstwa, zarówno europejskie, jak i te spoza Europy, by stosowały procedury należytej staranności w dziedzinie praw człowieka i włączały swoje ustalenia do wewnętrznych strategii i procedur, odpowiednio przydzielając właściwe zasoby i kompetencje oraz należycie te strategie i procedury wdrażając; podkreśla, że wymaga to przydzielenia dostatecznych środków; podkreśla, że przejrzystość i przekazywanie informacji w zakresie środków podejmowanych w celu zapobiegania naruszeniom praw człowieka w państwach trzecich mają kluczowe znaczenie dla zapewnienia odpowiedniej kontroli demokratycznej i umożliwienia konsumentom podejmowania decyzji w oparciu o fakty;

Unijne umowy o wolnym handlu a globalne łańcuchy wartości

35.

z zadowoleniem przyjmuje nową strategię handlowo-inwestycyjną dla Unii Europejskiej "Handel z korzyścią dla wszystkich"; zwraca się do Komisji o uwzględnienie w polityce handlowej i inwestycyjnej oraz w umowach o wolnym handlu wyzwań związanych z rozwojem globalnych łańcuchów wartości, z uwzględnieniem następujących środków:

(iv)

skuteczne środki odstraszające, w tym również w postaci kar pieniężnych, w przypadku poważnego i udowodnionego naruszenia postanowień rozdziału dotyczącego handlu i zrównoważonego rozwoju;

włączenie egzekwowalnych postanowień dotyczących przeciwdziałania korupcji i ochrony osób zgłaszających nieprawidłowości, w ramach kompetencji UE, do wszystkich przyszłych umów o wolnym handlu i umów inwestycyjnych; w związku z tym podkreśla, że sygnatariusze umów handlowych i inwestycyjnych powinni podejmować działania na rzecz aktywnego udziału sektora prywatnego, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i krajowych grup doradczych we wdrażaniu programów i klauzul antykorupcyjnych w ramach międzynarodowych umów handlowych i inwestycyjnych;

36.

z jednej strony przypomina, jaką kluczową rolę mogą odegrać MŚP w globalnych łańcuchach wartości, a z drugiej strony - korzyści płynące z większego włączenia MŚP do globalnych łańcuchów wartości; wzywa Komisję do włączenia rozdziałów dotyczących MŚP do wszystkich przyszłych umów handlowych; w tym kontekście wzywa ponadto Komisję do oceny istniejących struktur wsparcia dostępnych dla MŚP pragnących uzyskać dostęp do globalnych łańcuchów wartości oraz do dokonania przeglądu i w razie potrzeby zaktualizowania strategii "Małe przedsiębiorstwo, wielki świat" z 2011 r., aby jeszcze bardziej ułatwić zaangażowanie MŚP w globalne łańcuchy wartości;

37.

podkreśla, że globalne łańcuchy wartości często obejmują produkcję i usługi w strefach przetwórstwa wywozowego, w których normy pracownicze i środowiskowe różnią się od odpowiednich norm w pozostałej części danego kraju i często są ograniczone; wzywa Komisję do zadbania o to, aby normy społeczne i środowiskowe przewidziane w umowach o wolnym handlu miały zastosowanie na całym terytorium partnerów handlowych, w tym również w strefach przetwórstwa wywozowego;

Oznakowanie, identyfikowalność i dane celne

41.

potwierdza pilną potrzebę skutecznego zajęcia się obserwowanymi przypadkami naruszania praw człowieka przez przedsiębiorstwa transnarodowe oraz rozwiązania problemów prawnych wynikających z eksterytorialnego wymiaru przedsiębiorstw, w szczególności poprzez ustanowienie solidarnej odpowiedzialności prawnej w całych łańcuchach dostaw; wzywa państwa członkowskie do podjęcia odpowiednich kroków w celu pokonania przeszkód finansowych i proceduralnych napotykanych przez ofiary naruszeń praw człowieka w postępowaniach cywilnych;

44.

przypomina, że równouprawnienie płci jest wyraźnie ujęte we wszystkich strategiach politycznych UE zgodnie z art. 8 TFUE; wyraża ubolewanie z powodu faktu, że aspekty płci nie zostały uwzględnione w strategii "Handel z korzyścią dla wszystkich" oraz apeluje do Komisji o uwzględnienie kwestii płci i wzmocnienia pozycji kobiet podczas przeprowadzania śródokresowego przeglądu swojej strategii; wzywa Komisję do zadbania o uwzględnienie perspektywy płci w polityce handlowej i inwestycyjnej, w strategii "Handel z korzyścią dla wszystkich" oraz we wszystkich przyszłych umowach o wolnym handlu i ocenach skutków, a także do nadania jej odpowiedniego znaczenia; wzywa Komisję do kontynuowania dyskusji i negocjacji w ramach WTO w celu uwzględnienia problematyki płci w prowadzonej przez WTO polityce handlowej i inwestycyjnej; wzywa Komisję do gromadzenia danych z podziałem na płeć na potrzeby globalnych łańcuchów wartości, zwłaszcza w sektorze rolnictwa, z uwzględnieniem wzmocnienia pozycji kobiet wykraczającego poza kwestie dotyczące wynagrodzenia, czynników prowadzących do przemocy wobec kobiet oraz czynników społecznych, takich jak urlopy rodzicielskie i zdrowie, w dążeniu do opracowania form prawnych w celu pokonania negatywnych skutków ubocznych związanych z globalnymi łańcuchami wartości; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że kwestię równouprawnienia kobiet i mężczyzn włączono do negocjacji dotyczących modernizacji umowy UE-Chile oraz że stanowić ona będzie część zmodernizowanej umowy;

45.

domaga się kompleksowej analizy różnic i problemu nierówności w ramach globalnych łańcuchów wartości w odniesieniu do:

47.

proponuje, by na poziomie handlu międzynarodowego i unijnych handlowych strategii politycznych dotyczących globalnych łańcuchów wartości opracowano specjalną strategię na potrzeby formalnej ochrony osób zgłaszających przypadki kobietobójstwa, handlu siłą roboczą i handlu w celach seksualnych oraz obrony ofiar tych działań; podkreśla, że osoby donoszące o takich przypadkach powinny być traktowane i chronione w podobny sposób jak demaskatorzy w obszarze handlu międzynarodowego i unijnego;

50.

podkreśla znaczenie ratyfikowania konwencji MOP nr 182 dotyczącej najgorszych form pracy dzieci oraz konwencji nr 138 dotyczącej najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia i pracy przez kraje, które jeszcze tego nie uczyniły; przypomina, że UE zobowiązała się do wyeliminowania najgorszych form pracy dzieci na szczeblu globalnym, gdyż wynika to z europejskich wartości obejmujących zakaz pracy dzieci w ramach działań zewnętrznych UE, zgodnie z art. 21 TUE; ponownie wzywa do harmonizacji i umocnienia kontroli przywozu i łańcucha dostaw, aby na rynek UE wprowadzano jedynie produkty, w których wytworzeniu nie wykorzystywano pracy przymusowej, pracy dzieci ani współczesnych form niewolnictwa; podkreśla swoje poparcie dla istniejących inicjatyw wspierających małe i średnie przedsiębiorstwa oraz małe organizacje rolników z myślą o tym, aby uzyskiwały one większy udział w wartości wytwarzanej w ramach globalnych łańcuchów wartości, tak jak w przypadku sprawiedliwego handlu; podkreśla, jak ważne jest uwzględnianie kwestii zwalczania pracy przymusowej i pracy dzieci we wszystkich umowach o wolnym handlu, zawieranych przez UE, a to poprzez wprowadzanie do nich rozdziałów dotyczących zrównoważonego rozwoju, tak aby cel ten był wspólny dla wszystkich partnerów handlowych; apeluje do Komisji i państw członkowskich o energiczną obronę tej propozycji na wszystkich forach międzynarodowych, w tym również na forum MOP, OECD, ONZ i WTO, aby czynić postępy w walce z pracą przymusową i pracą dzieci; podkreśla w tym kontekście, że cel polegający na wytwarzaniu produktów bez zatrudniania dzieci można osiągnąć jedynie wówczas, jeżeli wypłacane wynagrodzenie będzie na poziomie zapewniającym utrzymanie na minimalnym poziomie dla członków rodziny dziecka;

Kraje rozwijające się

51.

podkreśla, że globalne łańcuchy wartości stanowią ważną szansę dla przedsiębiorstw w krajach rozwijających się, w szczególności MŚP, na stworzenie powiązań z gospodarką globalną; podkreśla, że specjalne strategie polityczne i środki towarzyszące mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia tego celu i zapewnienia wszystkim pracownikom w krajach będących naszymi partnerami handlowymi udziału w potencjalnych korzyściach, w szczególności strategie mające na celu usprawnienie procedur administracyjnych lub pomoc zainteresowanym przedsiębiorstwom w podnoszeniu wartości dodanej i zwiększaniu udziału w globalnych łańcuchach wartości przy jednoczesnym podnoszeniu standardów socjalnych i środowiskowych; zwraca uwagę, że przegląd GSP i GSP Plus powinien obejmować wiążące przepisy w obszarze praw człowieka i praw pracowniczych oraz ochrony środowiska; zauważa, że wiele krajów rozwijających się dysponuje ograniczonymi zdolnościami i zasobami na potrzeby skutecznego egzekwowania zgodności z normami oraz przepisami społecznymi i środowiskowymi; wzywa UE do zintensyfikowania działań w zakresie budowania zdolności oraz do zapewnienia rządom partnerskich krajów rozwijających się pomocy technicznej w ramach możliwości i potrzeb;

52.

przypomina o programie realizacji celów zrównoważonego rozwoju do roku 2030 oraz o zawartym w nim podejściu do kwestii zrównoważonej produkcji, zrównoważonej konsumpcji oraz godziwej pracy, a także wzywa Komisję do wprowadzenia w jej sprawozdaniach przejrzystego odniesienia do każdego odpowiedniego celu zrównoważonego rozwoju; ponownie wzywa Komisję i państwa członkowskie do wykorzystania handlu do promowania zrównoważonego rozwoju i dobrych rządów zgodnie z zasadami spójności polityki na rzecz rozwoju; podkreśla, że unijne umowy handlowe i inwestycyjne, zawierane z krajami rozwijającymi się, powinny być spójne z celami zrównoważonego rozwoju; przypomina o prawie krajów rozwijających się do regulowania inwestycji, a także do nakładania obowiązków i wymogów na wszystkich inwestorów, w tym zagranicznych, w celu ochrony praw człowieka oraz norm pracowniczych i środowiskowych;

54.

wzywa Komisję do wspierania efektywnego uczestnictwa małych i średnich przedsiębiorstw w globalnych łańcuchach wartości poprzez kojarzenie ze sobą partnerów handlowych i nawiązywanie stosunków partnerskich między MŚP a małymi grupami rolników w krajach rozwijających się, których celem jest zapewnienie producentom większego udziału w wartości przy jednoczesnym zagwarantowaniu wysokiego poziomu ochrony praw społecznych, środowiskowych i praw człowieka, tak jak ma to miejsce w ramach sprawiedliwego handlu;

56.

oczekuje, że śródokresowy przegląd GSP doprowadzi do uściślenia definicji i umożliwi dokładną ocenę obecnego systemu; jest zdania, że polityka handlowa musi zachęcać partnerów handlowych UE do przyjmowania wyższych norm społecznych, pracy i środowiskowych, co można osiągnąć w drodze zachęt, takich jak dodatkowe preferencje taryfowe dla produktów wytwarzanych w sposób zrównoważony; uważa, że cel ten wymaga rewizji rozporządzenia wprowadzającego ogólny system preferencji taryfowych oraz sugeruje w związku z tym objęcie zakresem tego rozporządzenia warunków dotyczących społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, tak aby przedsiębiorstwa transnarodowe przestrzegały krajowych i międzynarodowych zobowiązań prawnych w obszarze praw człowieka, norm pracy i przepisów środowiskowych; apeluje o zwrócenie szczególnej uwagi na sytuację w zakresie praw pracowniczych i praw związków zawodowych w strefach przetwórstwa wywozowego oraz wzywa Komisję do podjęcia tej kwestii, w ścisłej współpracy z MOP, w ramach przeglądu GSP;

62.

z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do ochrony całego spektrum praw własności intelektualnej, w tym patentów, znaków towarowych, praw autorskich, projektów, oznaczeń geograficznych, oznaczeń pochodzenia i produktów leczniczych, z jednoczesnym zapewnieniem dostępu do przystępnych cenowo leków, zarówno na szczeblu WTO, jak i za pośrednictwem umów o wolnym handlu; wzywa Komisję do podjęcia dalszych działań w zakresie ewentualnego poszerzenia zakresu ochrony oznaczeń geograficznych na produkty inne niż rolne, jak ma to już miejsce w kilku państwach trzecich za pomocą różnych systemów prawnych; domaga się otwartego i integracyjnego procesu na potrzeby lepszej współpracy z partnerami trzecimi w zwalczaniu sfałszowanych i podrabianych towarów, które wykorzystują zaufanie do znaków towarowych i marek;

63.

uznaje, że innowacje cyfrowe i przepływy danych stanowią kluczową siłę napędową gospodarki opartej na usługach oraz zasadniczy element globalnych łańcuchów wartości tradycyjnych przedsiębiorstw produkcyjnych i w związku z tym wymogi w zakresie przymusowej lokalizacji powinny być w jak największym zakresie ograniczone w Europie i poza nią, co pozwoli na uwzględnienie niezbędnych wyjątków opartych na uzasadnionych celach publicznych, takich jak ochrona konsumenta i ochrona praw podstawowych; przypomina, że ochrona przepływów danych oraz prawo do prywatności nie stanowią bariery handlowej, ale są podstawowym prawem zapisanym w art. 39 TUE oraz w art. 7 i 8 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, jak również w art. 12 Powszechnej deklaracji praw człowieka;

o o

1 Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0299.

2 Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0298.

3 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0208.

4 Dz.U. C 99 E z 3.4.2012, s. 101.

5 Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0405.

6 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0196.

7 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0098.

8 Teksty przyjęte, P8_TA(2016)0041.

9 Teksty przyjęte, P8_TA(2015)0252.

10 Teksty przyjęte, P8_TA(2017)0265.

11 Dz.U. L 130 z 19.5.2017, s. 1.

12 Dz.U. L 295 z 12.11.2010, s. 23.

13 Dz.U. L 303 z 31.10.2012, s. 1.

14 Dz.U. L 351 z 20.12.2012, s. 1.

15 Dz.U. L 330 z 15.11.2014, s. 1.

16 http://childrenandbusiness.org

17 Zob. definicja małych i średnich przedsiębiorstw: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/HTML/?uri=CE-LEX:32003H0361&from=EN

© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
Za autentyczne uważa się wyłącznie dokumenty Unii Europejskiej opublikowane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.