Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 kwietnia 2016 r. w sprawie zdobywania wiedzy o UE w szkole (2015/2138(INI)).

1.

podkreśla coraz większe znaczenie europejskiego wymiaru w programach kształcenia w różnych dziedzinach, na różnych szczeblach kształcenia oraz w jego różnych formach, wskazując na potrzebę lepszego i pogłębionego zrozumienia tego, że jest to kwestia złożona i wielowarstwowa i cechuje się dynamiką, a także zwraca uwagę na fakt, że zdobywanie wiedzy o UE w szkole stanowi istotny element tej koncepcji;

2.

podkreśla, że unijny wymiar kształcenia ma zasadnicze znaczenie, by ułatwić obywatelom lepsze zrozumienie UE i pomóc im nawiązać z nią bliższe relacje, a także może pogłębić rolę wartości określonych w art. 2 TUE i wzmocnić głos Unii w świecie, który charakteryzują współzależności;

3.

podkreśla potrzebę zrozumienia i promowania przywiązania do podstawowych wartości Unii Europejskiej; wskazuje, że znajomość i zrozumienie wspólnej historii i wartości UE i jej państw członkowskich jest kluczem do wzajemnego zrozumienia, życia razem w pokoju, tolerancji i solidarności oraz do zrozumienia podstawowych zasad Unii Europejskiej;

4.

wskazuje, że tematyka dotycząca UE powinna być bardziej widoczna i w większym stopniu uwzględniana w materiałach dydaktycznych i zajęciach pozalekcyjnych, zważywszy na jej wpływ na życie codzienne jej obywateli; jest zdania, że treści bezpośrednio dotyczące tematyki unijnej mogą znacznie wzbogacić szkolne programy nauczania oraz przyczynić się do rozwoju osobistego uczniów i ich wzrostu;

5.

podkreśla potrzebę stosowania metod dydaktycznych sprzyjających aktywności uczniów i ich zaangażowaniu w proces nauczania, dostosowanych do ich wieku, potrzeb i zainteresowań, oraz wykorzystywania w pełni możliwości technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz mediów, w tym mediów społecznościowych;

6.

podkreśla, że unijny wymiar kształcenia powinien umożliwiać uczącym się nie tylko zdobywanie wiedzy i rozwijanie poczucia przynależności oraz umiejętności z zakresu obywatelstwa Unii, lecz także podejmowanie krytycznej refleksji nad problematyką UE, w tym przez uczenie się o wartościach podstawowych UE opartych na praworządności i prawach człowieka, unijnych procesach sprawowania rządów i procesach decyzyjnych oraz wpływie, jaki wywierają one na ich państwa członkowskie i na ich udział w procesach demokratycznych; zachęca do wykorzystywania gier fabularnych Europejskiego Parlamentu Młodzieży, aby pomóc dzieciom i uczniom zrozumieć europejskie procesy oraz podnosić ich świadomość w zakresie kwestii europejskich;

7.

zwraca uwagę na fakt, że UE ukształtowały jej państwa członkowskie, każde ze swoją wyjątkową historią i kulturą, oraz że rozwój Unii jest nieodłącznie powiązany z jej państwami członkowskimi; podkreśla jednocześnie wkład różnych kultur w europejskie społeczeństwa i dziedzictwo;

8.

wskazuje na znaczny wpływ, jaki UE wywiera na państwa członkowskie, oraz zauważa, że wiedza o UE zdobywana w szkole powinna odzwierciedlać zarówno rolę państw członkowskich w rozwoju UE, jak i wpływ UE na rozwój poszczególnych państw;

9.

wskazuje, że państwa członkowskie i UE muszą dawać dobry przykład wszystkim podmiotom zaangażowanym w nauczanie i zdobywanie wiedzy o UE w szkołach przez wcielanie w życie podstawowych europejskich wartości, a mianowicie włączenia społecznego oraz europejskiej i międzynarodowej solidarności;

10.

przypomina o konieczności zapewniania, wzmacniania i poszerzania możliwości rozwoju zawodowego nauczycieli i pedagogów oraz zapewniania im odpowiedniego wsparcia i zasobów w ramach wstępnego i ustawicznego szkolenia zawodowego, aby umożliwić im włączanie wymiaru UE do realizowanych przez nich programów nauczania, zwłaszcza w kontekście nauczania historii i wychowania obywatelskiego, oraz wdrażanie skoncentrowanych na uczniach strategii i dostosowanie ich metod nauczania do potrzeb uczniów;

11.

podkreśla potrzebę promowania i wspierania kompetencji wielojęzycznych i międzykulturowych pedagogów, jak również możliwości w zakresie mobilności, partnerskiego uczenia się i wymiany najlepszych praktyk wśród kadry nauczycielskiej, np. w drodze organizacji seminariów na europejskim szczeblu;

12.

podkreśla rolę szkół wyższych w przygotowywaniu i szkoleniu wysoko wykwalifikowanych i zmotywowanych nauczycieli i pedagogów; wzywa do wspierania działań państw członkowskich w kontekście wysiłków mających na celu zapewnienie możliwości w zakresie specjalistycznych kursów kwalifikacyjnych w szkołach wyższych, otwartych i dostępnych dla wszystkich zapisanych studentów oraz praktykujących nauczycieli i pedagogów, a także apeluje, by zachęcać do podejmowania tych działań;

13.

podkreśla znaczenie i potencjał europejskiego podejścia do nauczania historii przy uwzględnieniu kompetencji państw członkowskich w tym obszarze, ponieważ pewne wydarzenia historyczne miały decydujące znaczenie w kształtowaniu europejskich ideałów i wartości; apeluje, by Komisja i państwa członkowskie wspierały towarzystwa historyczne i ośrodki badań historycznych, doceniając w ten sposób wartość ich wkładu naukowego w historię Europy oraz znaczenie ich roli w dokształcaniu kadry pedagogicznej;

14.

zaleca, aby Dom Historii Europejskiej opracował - szczególnie na potrzeby uczniów oraz nauczycieli na wszystkich szczeblach kształcenia - specjalne programy, instrumenty i działania, które będą rozwijały przekonującą narrację dotyczącą procesu europejskiej integracji i podstawowych europejskich wartości;

15.

wzywa o pilne uaktualnienie i wzmocnienie programów wychowania obywatelskiego w duchu UE zarówno w obecnych, jak i przyszłych państwach członkowskich w celu przekazywania uczącym się - w sposób odpowiedni dla ich wieku - koniecznej wiedzy, wartości, umiejętności i kompetencji, przysposabiających ich do krytycznego myślenia i formułowania rzetelnych i wyważonych opinii, wykonywania ich demokratycznych praw i obowiązków, w tym prawa do głosowania, a także zadbania o to, by cenili różnorodność, wspierali dialog międzykulturowy i międzyreligijny oraz byli aktywnymi i odpowiedzialnymi obywatelami;

16.

wskazuje, że aktywniejszy udział uczniów i rodziców w zarządzaniu szkołą może przyczynić się do rozwiązania problemu dyskryminacji, a także wzmocnienia i utrwalenia demokracji uczestniczącej oraz zaangażowanego obywatelstwa, sprzyjając budowie zaufania i nawiązywaniu współpracy miedzy różnymi stronami procesu kształcenia; wzywa placówki oświatowe do wprowadzania zarządzania demokratycznego i rozszerzania jego zakresu, również przez nadanie większej wagi głosowi przedstawicieli studentów, ponieważ demokracji należy się uczyć i jej doświadczać;

17.

podkreśla potrzebę zwiększania motywacji nauczycieli i studentów oraz możliwości zdobywania dalszej wiedzy o UE przez własne bezpośrednie doświadczenia, takie jak wyjazdy klasowe do innych państw, wizyty w instytucjach europejskich, kontakty z urzędnikami UE, możliwości odbywania staży przez studentów w instytucjach UE, oraz przez edukację medialną, miedzy innymi Europejski Portal Młodzieżowy, wykorzystując w pełni nowe technologie informacyjno-komunikacyjne i otwarte zasoby edukacyjne;

18.

wzywa do wykorzystywania w pełni możliwości technologii cyfrowych w celu dalszego rozwijania transgranicznego nauczania w ramach kursów cyfrowych i wideokonferencji, aby ułatwiać uczącym się odkrywanie innych punktów widzenia i sposobów podejścia dotyczących ich dziedzin;

19.

podkreśla, że uczenie się języków obcych może odgrywać kluczową rolę w zwiększaniu świadomości międzykulturowej i zapewnianiu obywatelom umiejętności potrzebnych do życia i pracy w coraz bardziej złożonym i zglobalizowanym świecie;

20.

podkreśla zasadniczą rolę pozaformalnego i nieformalnego uczenia się, w tym doświadczenia zdobywanego przez młodych ludzi w pracy, wolontariatu oraz uczenia się międzypokoleniowego, w rodzinie i uczenia się dorosłych, a także sportu jako narzędzia dydaktycznego, w rozwijaniu społecznych i obywatelskich umiejętności, kompetencji i zachowań oraz kształtowaniu odpowiedzialnych i aktywnych obywateli Unii; podkreśla konieczność uznania i weryfikacji tych kompetencji w programach formalnego uczenia się oraz zacieśniania związku miedzy formami uczenia się formalnego, pozaformalnego i nieformalnego;

21.

zaleca przyjęcie podejścia międzykulturowego w dziedzinie polityki edukacyjnej w celu umożliwienia uczniom-imigrantom faktycznej integracji w szkołach, opartej na wzajemnej znajomości różnych kultur, w dążeniu do budowy wspólnych wartości;

22.

zachęca Komisję do dalszego wspierania starań mających na celu rozwijanie i propagowanie unijnego wymiaru kształcenia i mobilności podmiotów z sektora oświaty oraz do aktywnego przekazywania informacji - w tym informacji dotyczących odnośnych możliwości pozyskania finansowania oraz dostępnych badań i sprawozdań - najważniejszym zainteresowanym stronom i obywatelom; w związku z tym zachęca do lepszego wykorzystywania nowych technologii komunikacyjnych i mediów, w tym mediów społecznościowych;

23.

wzywa Komisję do sformułowania wspólnych ram oraz opracowania wytycznych, w tym konkretnych przykładów, dotyczących zdobywania wiedzy o UE, aby wspierać obiektywne i krytyczne myślenie o korzyściach, jakie Unia Europejska niesie swoim obywatelom, z poszanowaniem kompetencji państw członkowskich w dziedzinie kształcenia i szkolenia;

24.

apeluje do Komisji, by zachęcała do dalszych badań mających ustalić, w jaki sposób wiedza o UE jest obecnie przekazywana w szkołach w całej Europie, w jaki sposób uwzględnia się ją w programach nauczenia i na egzaminach oraz czy nauczyciele i pedagodzy mają wystarczający dostęp do odpowiednich unijnych programów i działań na rzecz rozwoju zawodowego, uczenia się przez całe życie oraz platform wymiany najlepszych praktyk oraz czy finansowane działania mające na celu skuteczne włączanie wiedzy o UE do szkolnych programów nauczania mają w rzeczywistości wpływ na szkoły;

25.

apeluje do Komisji o promowanie, wspieranie i ułatwianie funkcjonowania sieci, które propagują zdobywanie wiedzy o UE na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym i są zaangażowane w realizację programów tego rodzaju, oraz mechanizmów wymiany sprawdzonych rozwiązań między tymi sieciami na szczeblu Unii, a także o wskazywanie obszarów wymagających poprawy;

26.

wzywa Komisję do ułatwiania wymiany najlepszych praktyk między państwami członkowskimi i krajami kandydującymi w zakresie unijnego wymiaru w procesie kształcenia i zwalczania dyskryminacji i uprzedzeń w środowiskach edukacyjnych miedzy innymi przez ocenianie materiałów dydaktycznych, polityki przeciwdziałania zastraszaniu i dyskryminacji;

27.

podkreśla ważną rolę programów "Erasmus+", "Europa dla obywateli" i "Kreatywna Europa" w upowszechnianiu kształcenia i szkolenia oraz propagowaniu umiejętności językowych, aktywnego obywatelstwa, świadomości kulturowej, zrozumienia międzykulturowego, a także innych wartościowych kluczowych i interdyscyplinarnych kompetencji; podkreśla znaczenie tych programów dla umocnienia idei obywatelstwa Unii oraz potrzebę zwiększonego i odpowiedniego wsparcia finansowego tych programów, większego nacisku na ich wyniki jakościowe oraz zapewnienia szerszego dostępu do mobilności, mając szczególnie na względzie nauczycieli i innych pedagogów, ludzi młodych pochodzących z różnych środowisk społeczno-gospodarczych, a także grupy najsłabsze i defaworyzowane oraz osoby o szczególnych potrzebach;

28.

przypomina o szerokim zakresie działań udostępnianych w ramach programu Erasmus+ oraz o jego popularności i uznaniu przez ogół społeczeństwa, w szczególności w odniesieniu do mobilności studentów w ramach studiów; wzywa Komisję i państwa członkowskie do podnoszenia świadomości na temat mniej znanych aspektów programu "Erasmus+" takich jak wolontariat europejski;

29.

z zadowoleniem przyjmuje program prac Komisji na rok 2016 na rzecz realizacji programu "Erasmus+" oraz jej zobowiązanie do podjęcia konkretnych działań w następstwie deklaracji paryskiej, w szczególności tych mających na celu zwiększenie wpływu programu "Erasmus+" na wspieranie aktywnego i demokratycznego obywatelstwa, dialogu międzykulturowego, włączenia społecznego i solidarności z uwzględnieniem silniejszego wsparcia dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego w realizowaniu ich kluczowej roli w wychowaniu obywatelskim;

30.

wzywa Komisję do wzmocnienia aspektów pedagogicznych przedsięwzięć finansowanych za pośrednictwem projektów realizowanych w ramach programu Jean Monnet oraz zdolności reagowania tych przedsięwzięć na potrzeby szkół poprzez zapewnienie szkołom możliwości bezpośredniego ubiegania się o udział w tych projektach oraz poprzez udostępnienie środków finansowych w dłuższym - np. trzyletnim - horyzoncie czasowym, zgodnie z trybem, w jakim finansowane są moduły programu Jean Monnet; wzywa Komisję do udostępnienia modułów programu Jean Monnet instytucjom kształcenia nauczycieli oraz do zachęcania tych instytucji do włączania tych modułów do swoich programów;

31.

wskazuje, że Unia przechodzi obecnie kryzys dotyczący jej legitymacji demokratycznej nie tylko ze względu na niewystarczającą wiedzę Europejczyków na temat mechanizmów UE, ale również z powodu nieuwzględniania ich głosu w procesach decyzyjnych; podkreśla, że aby odzyskać swoją legitymację, Unia musi powstrzymać proces rozpadu swoich struktur demokratycznych i odbudować więź z obywatelami;

32.

wzywa Komisję do skutecznego wdrożenia programu "Europa dla obywateli", aby zrealizować cel, jakim jest zbudowanie demokratycznego społeczeństwa, w większym stopniu sprzyjającego włączeniu społecznemu, zwiększając tym samym udział obywateli w procesach decyzyjnych;

33.

wzywa Komisję do ścisłego monitorowania wpływu wszystkich unijnych programów na rozwijanie u ich uczestników poczucia obywatelstwa i aktywności obywatelskiej;

34.

zwraca się do Komisji o dalsze rozbudowywanie i propagowanie w możliwie jak najszerszym zakresie wirtualnych platform eTwinning, EPALE i School Education Gateway oraz o dalsze wspieranie i rozwijanie innych platform cyfrowych takich jak "Kącik dla nauczycieli", aby ułatwić dostęp do wysokiej jakości, łatwych do wykorzystania i aktualnych materiałów dydaktycznych, istotnych z perspektywy procesu przekazywania wiedzy o UE i dostępnych we wszystkich językach UE;

35.

zwraca się do Komisji o ułatwienie krytycznego przeglądu materiałów aktualnie dostępnych na platformie "Kącik dla nauczycieli" przez pedagogów zajmujących się obecnie nauczaniem i nauczycieli akademickich specjalizujących się w studiach o UE, aby zapewnić jakość i odpowiedniość tych materiałów;

36.

podkreśla rolę, jaką odgrywają biura informacyjne instytucji europejskich i z zadowoleniem przyjmuje ich zaangażowanie we wspieranie stosunków z państwami członkowskimi, z krajowymi regionalnymi i lokalnymi instytucjami edukacyjnymi oraz z organizacjami młodzieży i mediami, aby zbliżać je do siebie oraz zapewniać zrozumienie przez młodych ludzi roli tych instytucji w ich codziennym życiu;

37.

wzywa do otwartej i wspólnej dyskusji między Komisją a miastami oraz lokalnymi i regionalnymi organami na temat związku między systemami szkolnictwa a modelami urbanistycznymi jako sposobu na zrozumienie skutków różnych możliwości podejścia do relacji międzykulturowych w dzisiejszej Europie;

38.

zachęca Komisję do promowania zdobywania wiedzy o UE w szkołach jako zalecenia, które należy możliwie jak najszybciej uwzględnić w procesie negocjacji z krajami kandydującymi do członkostwa w UE;

39.

zachęca państwa członkowskie do wspierania, weryfikowania i aktualizowania swoich systemów kształcenia oraz wszelkiego rodzaju treści związanych z UE zawartych w programach nauczania na wszystkich szczeblach systemu oświaty - w tym w programach kształcenia i szkolenia zawodowego - w celu wzmocnienia wymiaru unijnego, w ścisłej współpracy ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami na szczeblu unijnym i krajowym, jednocześnie zdecydowanie zachęcając regiony i organy lokalne do podejmowania tego rodzaju działań, w szczególności w przypadku gdy posiadają bezpośrednie kompetencje w zakresie systemów kształcenia;

40.

zachęca państwa członkowskie do wspierania wszelkich sposobności do przekazywania większej ilości informacji na temat UE uczącym się oraz nauczycielom i innym pedagogom za pośrednictwem uczenia się formalnego, nieformalnego i pozaformalnego oraz do pełnego wykorzystania i uzupełniania unijnych instrumentów finansowych, programów i inicjatyw w tym zakresie;

41.

zwraca się do państw członkowskich o podejmowanie dalszych działań na rzecz wspierania kształcenia międzykulturowego, niedyskryminacyjnego i integracyjnego oraz wartości obywatelskich w programach nauczania w szkołach i na uczelniach wyższych;

42.

wzywa państwa członkowskie do zwiększenia inwestycji w wysokiej jakości edukację, również poprzez intensywniejsze partnerstwo z sektorem prywatnym, oraz do promowania równych szans dla wszystkich, a także do zapewnienia wszystkim instytucjom oświatowym i szkoleniowym, jak również nauczycielom i innym pedagogom wsparcia niezbędnego, by mogli wprowadzać i stale rozwijać unijny wymiar w kształceniu już na wczesnym etapie edukacji, który wykracza poza ściany klas szkolnych;

43.

wzywa państwa członkowskie do zapewnienia wszystkim uczącym się równego i integracyjnego dostępu do innowacyjnych, wysokiej jakości form kształcenia formalnego i pozaformalnego oraz możliwości w zakresie uczenia się przez całe życie; w związku z tym wzywa państwa członkowskie do przyjęcia wniosku z 2008 r. dotyczącego dyrektywy w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientacje seksualną, która chroniłaby przed dyskryminacją z tych powodów w obszarze kształcenia;

44.

wzywa państwa członkowskie do włączania migrantów, uchodźców i wspólnot wyznaniowych w procesy budowania obywatelstwa opartego na szacunku i wsparciu, zapewniając ich uczestnictwo w życiu obywatelskim i kulturalnym;

45.

wzywa państwa członkowskie do promowania i ułatwiania wysokiej jakości szkoleń w zakresie tematów związanych z UE dla nauczycieli, innych osób zaangażowanych w kształcenie, osób pracujących z młodzieżą i prowadzących szkolenia, również poprzez umożliwianie im odbycia części ich szkolenia w innym państwie członkowskim oraz poprzez zapewnienie uznawania ich kompetencji w zakresie nauczania o UE, np. w drodze stworzenia i wypromowania znaku "Nauczyciel wiedzy o UE";

46.

uważa, że państwa członkowskie, w ramach dialogu i współpracy z podmiotami z sektora oświaty, powinny poszukiwać okazji do dzielenia się pomysłami i sprawdzonymi rozwiązaniami służącymi włączaniu wymiaru UE do ich programów kształcenia, tak aby m.in. podnieść wśród młodzieży poziom wiedzy na temat procesu budowania obywatelstwa UE i unijnych instytucji i zapewnić lepsze zrozumienie tej problematyki, umożliwiając im tym samym postrzeganie Unii jako integralnej części otoczenia, w którym żyją i które mogą i powinni kształtować;

47.

wzywa państwa członkowskie do uznania i wspierania roli partnerów społecznych oraz organizacji społeczeństwa obywatelskiego, zwłaszcza organizacji młodzieżowych, w zbliżaniu do siebie instytucji UE i obywateli Unii w usystematyzowany i trwały sposób, a także w promowaniu i wzmacnianiu narzędzi demokracji uczestniczącej i bezpośredniej;

48.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, a także rządom i parlamentom państw członkowskich.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 kwietnia 2016 r. w sprawie zdobywania wiedzy o UE w szkole (2015/2138(INI)).

Dz.U.UE.C.2018.58.57

Zdobywanie wiedzy o UE w szkole