Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 kwietnia 2016 r. dotyczące sprawozdań rocznych za lata 2012-2013 w sprawie...

1.

zauważa, że zasady pomocniczości i proporcjonalności są podstawowymi zasadami Unii Europejskiej;

2.

podkreśla, że wykonywanie kompetencji Unii Europejskiej powinno odbywać się zgodnie z zasadami pomocniczości i proporcjonalności, jak stanowi art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej; z zadowoleniem przyjmuje fakt, że instytucje unijne i parlamenty państw członkowskich skrupulatnie kontrolowały przestrzeganie tych dwóch zasad w 2012 r. i 2013 r.;

3.

z zadowoleniem przyjmuje aktywniejszy udział oraz większe zaangażowanie parlamentów krajowych w europejski proces legislacyjny w ostatnich latach, co zaowocowało poprawą wiedzy na temat zasad, na których opiera się Unia Europejska, w tym zasad pomocniczości i proporcjonalności w kontekście międzyinstytucjonalnym; zauważa jednak, że potrzebne są dalsze działania w tym względzie; sugeruje, by Komisja w pierwszym rzędzie zaangażowała się w coroczną debatę z każdym z parlamentów narodowych w celu umocnienia dialogu między Komisją a parlamentami narodowymi;

4.

jest ponadto zdania, że zasady pomocniczości i proporcjonalności stanowią punkt wyjścia przy formułowaniu polityki; dlatego też podkreśla, jak ważne jest ustalenie już na początku procesu ustawodawczego, czy cele polityki można skuteczniej zrealizować na szczeblu unijnym, czy też w drodze inicjatyw krajowych lub regionalnych;

5.

zwraca uwagę na znaczenie parlamentów i na ich oddziaływanie terytorialne i bliskość do obywateli, i wzywa, by w stosownych przypadkach aktywniej zaangażowały się w system wczesnego ostrzegania;

6.

zauważa jednak, że zaledwie niewielka liczba izb krajowych przedkłada większość opinii parlamentów narodowych, i zachęca pozostałe izby do większego zaangażowania się w debatę europejską;

7.

podkreśla, że instytucje unijne muszą przestrzegać zapisanych w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej i w Protokole nr 2 do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej zasad pomocniczości i proporcjonalności, które mają charakter ogólny i są wiążące dla instytucji wykonujących uprawnienia Unii, wyjątek w tym względzie stanowią dziedziny, które należą do zakresu wyłącznych kompetencji Unii niepodlegających zasadzie pomocniczości;

8.

uważa, że mechanizm kontroli zasady pomocniczości stanowi ważny instrument współpracy między instytucjami europejskimi i krajowymi;

9.

zwraca uwagę, że roczne sprawozdania Komisji zostały przygotowane dość pobieżnie i wzywa ją do rozważenia przygotowania bardziej szczegółowych sprawozdań na temat sposobu przestrzegania zasady pomocniczości, a w szczególności proporcjonalności w kształtowaniu polityki UE;

10.

zwraca uwagę na metodykę zastosowaną przez Komisję w sprawozdaniach rocznych za lata 2012 i 2013, w których uzasadnione opinie przedstawione przez parlamenty narodowe w ramach pakietu wniosków klasyfikuje się jako jedną uzasadnioną opinię, nie zaś jako uzasadnione opinie w sprawie poszczególnych wniosków oddzielnie;

11.

zauważa, że, ogólnie rzecz biorąc, w porównaniu z latami 2010 i 2011 liczba uzasadnionych opinii znacznie wzrosła jako odsetek łącznej liczby złożonych opinii oraz że w 2012 r. uzasadnione opinie stanowiły 25 % wszystkich złożonych opinii, zaś w 2013 r. stanowiły 30 % opinii złożonych przez parlamenty narodowe w ramach procesu przewidzianego w protokole nr 2; zwraca przy tym uwagę na konsultacje z parlamentami narodowymi w procesie ustawodawczym;

12.

zaznacza, że w 2012 r. parlamenty narodowe po raz pierwszy zastosowały tzw. procedurę żółtej kartki w odniesieniu do zasady pomocniczości w odpowiedzi na wniosek Komisji dotyczący rozporządzenia w sprawie wykonywania prawa do podejmowania działań zbiorowych w kontekście swobody przedsiębiorczości i swobody świadczenia usług (Monti II); zauważa, że wprawdzie Komisja stwierdziła, iż zasada pomocniczości nie została naruszona, ale jednak wycofała wniosek z powodu braku poparcia politycznego; zwraca uwagę, że drugą procedurę żółtej kartki zastosowano w 2013 r. w odniesieniu do wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia Rady w sprawie ustanowienia Prokuratury Europejskiej; zauważa, że Komisja stwierdziła, iż wniosek jest zgody z zasadą pomocniczości, i postanowiła go utrzymać;

13.

zauważa, że uzasadnione opinie wydawane przez parlamenty narodowe świadczą o istnieniu różnych interpretacji zasad pomocniczości i proporcjonalności; przypomina w tym kontekście, że zasada pomocniczości sformułowana w traktatach pozwała Unii na podejmowanie działań w dziedzinach, które nie należą do jej wyłącznej kompetencji tylko wówczas i tylko w takim zakresie, w jakim cele zamierzonego działania nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, zarówno na poziomie centralnym, jak i regionalnym oraz lokalnym, i jeśli ze względu na rozmiary lub skutki proponowanego działania możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii; przypomina również, że zgodnie z zasadą proporcjonalności zakres i forma działania Unii nie wykraczają poza to, co jest konieczne do osiągnięcia celów traktatów; zachęca parlamenty narodowe, aby przy ocenie zgodności z zasadami pomocniczości i proporcjonalności trzymały się litery TUE; zdecydowanie zaleca parlamentom narodowym i instytucjom europejskim zaangażowanie się w wymianę poglądów i praktyk w zakresie kontroli pomocniczości i proporcjonalności;

14.

zauważa, że uzasadnione opinie przedkładane przez parlamenty narodowe znacznie różnią się co do formy i rodzajów poruszanych argumentów; ubolewa nad brakiem wspólnych wzorców, który utrudnia ocenę podstawy interwencji parlamentów narodowych;

15.

przypomina obawy wyrażane we wcześniejszych sprawozdaniach Parlamentu Europejskiego dotyczące przypadków, w których pomocniczość nie została odpowiednio ujęta w ocenach skutków przygotowanych przez Komisję; przypomina również, że kwestię tę poruszono w sprawozdaniach rocznych opracowanych przez Radę ds. Ocen Skutków; zauważa, że Rada ds. Ocen Skutków uznała, iż ponad 30 % ocen skutków poddanych przez nią przeglądowi w latach 2012 i 2013 zawierało niezadowalającą analizę zasady pomocniczości; wyraża zaniepokojenie faktem, że w 2014 r. liczba ta wzrosła do 50 % i wzywa Komisję, by dokonując rewizji wytycznych odnoszących się do ocen skutków zajęła się tą kwestią i odwróciła tę tendencję;

16.

zwraca uwagę na znaczenie ocen skutków jako narzędzi pomagających w podejmowaniu decyzji w procesie tworzenia prawa i podkreśla w tym kontekście konieczność odpowiedniego rozważenia kwestii dotyczących pomocniczości i proporcjonalności;

17.

podkreśla, że dogłębne oceny skutków, w których szczegółowo analizuje się zgodność z zasadą pomocniczości są niezbędne, by zwiększyć zaufanie obywateli, którzy często postrzegają zasadę pomocniczości jako kluczowy aspekt procesu demokratycznego; podkreśla w związku z tym, że skrupulatniejsze analizy zgodności z zasadą pomocniczości mogłyby być uznane za ważne narzędzie redukcji tzw. deficytu demokratycznego;

18.

ponawia zawarty w przytoczonej powyżej rezolucji z dnia 14 września 2011 r. apel o stosowanie krajowych ocen skutków jako uzupełnienia ocen przeprowadzanych przez Komisję w ramach wsparcia proponowanego prawodawstwa, nad których reformą prowadzone są obecnie dyskusje; uważa, że utworzone niedawno w Parlamencie działy ds. oceny skutków zapewnią pozytywne uzupełnienie prac Komisji;

19.

wyraża rozczarowanie reakcją Komisji wobec parlamentów narodowych w przypadkach zastosowania procedury żółtej kartki; uważa, że Komisja musi reagować kompleksowo na wszelkie obawy zgłaszane przez parlamenty narodowe, a także indywidualnie w ramach dialogu, w uzupełnieniu opublikowanych opinii; uważa, że Komisja musi również występować przed właściwą komisją lub właściwymi komisjami Parlamentu w celu szczegółowego wyjaśnienia swojego stanowiska;

20.

podkreśla, że procedura żółtej kartki, która stanowi instrument wywierania wpływu na podejmowanie decyzji w UE, mogłaby zostać skutecznie wzmocniona dzięki wcześniejszej wymianie informacji na temat stanowiska parlamentów narodowych, zachęca zatem parlamenty narodowe do wymiany poglądów w kwestii zakresu i metod oceny stosowanych przy ocenie zgodności z zasadą pomocniczości i proporcjonalności;

21.

uważa, że dialog polityczny jest coraz bardziej istotny dla zapewnienia poszanowania zasady pomocniczości; uważa, że należy poprawić dialog polityczny w ogóle, nie tylko w przypadkach zastosowania żółtej lub pomarańczowej kartki; z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji Jean-Claude'a Junckera do stawienia się przed większą liczbą parlamentów narodowych oraz wzywa Parlament do rozważenia podjęcia podobnych inicjatyw; uważa, że sprawozdawcy mogliby być zachęcani do bliższej współpracy z parlamentami narodowymi, zwłaszcza gdy korzystanie z wideokonferencji oraz innych metod łączności internetowej jest łatwiejsze i bardziej efektywne;

22.

podkreśla, że instytucje europejskie i parlamenty narodowe muszą stale dążyć do wspierania kultury pomocniczości w całej Unii Europejskiej; zaleca dwie szczególne inicjatywy, które przyczynią się obecnie do pełniejszego uwzględniania zasady pomocniczości w procesie legislacyjnym, a mianowicie ułatwienie włączania w większym zakresie stanowisk, perspektyw lub innych propozycji parlamentów narodowych do dialogu politycznego, w szczególności w ramach prac przygotowawczych takich jak zielone lub białe księgi opracowywane przez Komisję, oraz rozważenie wydłużenia okresu konsultacji z parlamentami narodowymi w ramach analizy zgodności z zasadą pomocniczości, jeżeli parlamenty narodowe wniosą o to z powodu ograniczeń czasu i jeżeli poprą swe wnioski uzasadnionymi obiektywnymi powodami, takimi jak klęski żywiołowe czy przerwy w pracy, takie wydłużenie okresu konsultacji ma zostać uzgodnione pomiędzy parlamentami narodowymi a Komisją; uważa, że byłoby to możliwe do osiągnięcia w drodze zobowiązania politycznego uzgodnionego w pierwszym rzędzie przez instytucje i parlamenty narodowe, nie powodując opóźnienia w przyjęciu odnośnego prawodawstwa;

23.

jeżeli państwa członkowskie wyrażą zgodę na wydłużenie terminu, w jakim parlamenty narodowe mają przedstawić uzasadnioną opinię na mocy art. 6 Protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności, kwestia ta powinna zostać uwzględniona w następnym przeglądzie Traktatu; wydłużenie tego terminu można by w takiej sytuacji również określić w prawie wtórnym;

24.

uważa, że ważne jest, aby procedura żółtej kartki była łatwa do wprowadzenia przez parlamenty przy jednoczesnym potwierdzeniu zasady pomocniczości zgodnie z traktatami;

25.

zwraca uwagę, że kilka parlamentów narodowych reprezentowanych w COSAC wyraziło zainteresowanie propozycją wprowadzenia zielonej kartki jako instrumentu usprawnienia dialogu politycznego, który zapewni parlamentom narodowym - po uprzednim uzyskaniu wsparcia ze strony Parlamentu Europejskiego - możliwość zgłaszania konstruktywnych wniosków do rozpatrzenia przez Komisję, przy uwzględnieniu przysługującego jej prawa inicjatywy;

26.

zauważa, że wnioski ustawodawcze mogą ulec znaczącym zmianom w procesie ich przyjmowania przez instytucje; przypomina, że analizę zgodności z zasadą pomocniczości przeprowadza się tylko na początku, nie zaś na końcu procesu legislacyjnego; przypomina ponadto, że oceny skutków w bardziej ogólnym ujęciu są przygotowywane tylko na początkowym, a nie na końcowym etapie procesu legislacyjnego; podkreśla konieczność dokonania oceny śródokresowej po rozpoczęciu procesu ustawodawczego, a jakże po jego zakończeniu, co pozwoliłoby w niektórych przypadkach wystosować ostrzeżenie do państw członkowskich nieprzestrzegających zasady pomocniczości;

27.

wzywa zatem do przeprowadzenia kolejnej analizy zgodności z zasadą pomocniczości oraz pełnej oceny skutków w końcowej fazie negocjacji legislacyjnych oraz przed przyjęciem ostatecznej wersji tekstu w celu zagwarantowania zgodności z zasadą pomocniczości oraz dokonania ocen, w tym oceny proporcjonalności; uważa, że taki okres przejściowy pomógłby decydentom politycznym w ocenie, czy prawodawstwo jest zgodne z zasadami Unii oraz przyczyniłby się do poprawy przejrzystości w zakresie wyników często bardzo intensywnych negocjacji;

28.

odnotowuje nowe cele polityczne Komisji odnoszące się do unijnych inicjatyw i wniosków ustawodawczych, a mianowicie do: minimalnego kosztu, korzyści dla obywateli, przedsiębiorstw i pracowników oraz unikania niepotrzebnych obciążeń regulacyjnych;

29.

uważa, że w ramach programów objętych wieloletnimi ramami finansowymi należy oceniać i udowadniać przestrzeganie zasady pomocniczości pod kątem możliwej do wykazania wartości dodanej w państwach członkowskich będących beneficjentami;

30.

zgodnie z zasadą proporcjonalności i pomocniczości zwraca się do Komisji o uproszczenie procedury ubiegania się o środki UE, aby procedura składania wniosków stała się skuteczniejsza i bardziej ukierunkowana na wyniki;

31.

podkreśla zaangażowanie Parlamentu w zapewnianie zgodności z zasadami pomocniczości i proporcjonalności poprzez ocenę sprawozdań ustawodawczych z inicjatywy własnej, wydawanie opinii ex ante na temat ocen skutków przeprowadzanych przez Komisję oraz stała ocenę potencjalnej unijnej wartości dodanej i kosztów niepodejmowania działań na poziomie europejskim;

32.

odnotowuje w szczególności ostatnie dyskusje na temat rozwiązania sporu pomiędzy inwestorem a państwem (ISDS) oraz propozycje Komisji dotyczące zastąpienia dotychczasowego modelu; przypomina, że art. 3 TFUE określa wspólną politykę handlową jako integralny obszar wyłącznej kompetencji Unii, która powinna się opierać na jednolitych zasadach; zauważa w związku z tym, że zasady pomocniczości nie stosuje się do wspólnej polityki handlowej;

33.

wzywa państwa członkowskie do odblokowania konwencji UNCITRAL dotyczącej przejrzystości w umownych postępowaniach arbitrażowych między inwestorem a państwem w celu podpisania tej konwencji przez Komisję w imieniu całej Unii; ubolewa nad obecną sytuacją, w której niektóre państwa członkowskie są stroną konwencji, zaś inne nie; uważa, że przykład ten podkreśla potrzebę jasności ze wszystkich stron w kwestii zasięgu wyłącznych kompetencji Unii w zakresie bezpośrednich inwestycji zagranicznych; przypomina, że odmienne strategie polityczne w zakresie ochrony inwestycji wprowadzone przez poszczególne państwa członkowskie doprowadziły do obecnej sytuacji, w której państwa członkowskie są stroną około 1 400 dwustronnych umów inwestycyjnych zawierających miejscami rozbieżne postanowienia, co mogło prowadzić do różnego traktowania inwestorów z UE za granicą, w zależności od pochodzenia danej inwestycji;

34.

w odniesieniu do pomocy finansowej UE dla państw trzecich, szczególnie pomocy makrofinansowej, wzywa do przeprowadzenia dogłębniejszej oceny wpływu ex ante oraz ex post dotyczącej proporcjonalności proponowanych środków, tak aby pomoc była skuteczna i naprawdę korzystna dla partnerów UE, którzy jej potrzebują; podkreśla konieczność wprowadzenia warunkowości wypłat pomocy oraz właściwej kontroli wykorzystania funduszy, w tym środków dotyczących zapobiegania nadużyciom i korupcji oraz zwalczania tych dwóch zjawisk, a także szczegółowej kontroli ze strony Parlamentu; apeluje o zdecydowaną integrację instrumentów zewnętrznych UE łączących handel, rozwój oraz politykę zagraniczną i politykę bezpieczeństwa; podkreśla, że państwa członkowskie muszą wykazać większe zaangażowanie w tym zakresie;

35.

zwraca uwagę, że dla polityki handlowej najbardziej kluczowe znaczenie mają odpowiednie konsultacje, dialog i zaangażowanie obywateli, przedsiębiorstw (konkretnie MŚP) i społeczeństwa obywatelskiego w proces decyzyjny UE;

36.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie oraz Komisji.

Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 12 kwietnia 2016 r. dotyczące sprawozdań rocznych za lata 2012-2013 w sprawie pomocniczości i proporcjonalności (2014/2252(INI)).

Dz.U.UE.C.2018.58.33

Sprawozdania roczne 2012-2013 w sprawie pomocniczości i proporcjonalności