Internetowa baza tekstów prawnych OpenLEX

1.

Wyraża zaniepokojenie, że szereg wydarzeń zachodzących w ostatnich latach w Unii Europejskiej i na świecie podważa praworządność, która jest zasadniczym elementem demokracji.

2.

Zwraca uwagę, że Unia Europejska opiera się na wspólnym zbiorze podstawowych wartości, które obejmują poszanowanie demokracji i praworządności, zgodnie z art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, Kartą praw podstawowych Unii Europejskiej i europejską konwencją praw człowieka.

3.

Oczekuje, że państwa członkowskie będą przestrzegać zobowiązania do respektowania tych wartości, gdyż stanowią one podstawę wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, między państwami członkowskimi a instytucjami UE, a zwłaszcza między obywatelami a wszystkimi szczeblami sprawowania rządów.

4.

Odnotowuje również, że Komisja Europejska, Rada Europejska, Trybunał Sprawiedliwości, Europejski Trybunał Praw Człowieka i Rada Europy na różnych etapach potwierdziły, że praworządność wymaga spełnienia przynajmniej następujących zasad: legalności, przejrzystości, odpowiedzialności, rozdziału władz, demokratycznego i pluralistycznego procesu uchwalania prawa, pewności prawa, zakazu arbitralności w działaniu władz wykonawczych, niezależnych i bezstronnych sądów, skutecznej kontroli sądowej, poszanowania praw podstawowych, równości wobec prawa, wolności słowa i wolności zgromadzeń.

5.

Niemniej zwraca uwagę, że istniejące instrumenty nie spełniły swojej roli, jeżeli chodzi o zapewnienie pełnego zastosowania i egzekwowania tych zasad.

6.

Podkreśla zatem, że sposób doświadczania praworządności przez obywateli na szczeblu lokalnym i regionalnym jest tak samo istotny jak ich doświadczenia w tym zakresie na szczeblu krajowym i europejskim.

7.

Akcentuje, że w UE jest prawie sto tysięcy organów władz szczebla niższego niż krajowy, które ponoszą sporą część odpowiedzialności za wdrażanie podstawowych praw i wolności w swoich kontaktach ze społeczeństwem w całej jego różnorodności.

8.

Uważa, że w odniesieniu do stworzenia skutecznego mechanizmu praworządności w UE stawka jest wyższa niż kiedykolwiek wcześniej: w związku ze zmieniającym się środowiskiem bezpieczeństwa dla Europy i wycofaniem się jednego z państw członkowskich, UE musi zwiększyć swą spójność w oparciu o przeświadczenie, że europejska solidarność nie działa wyłącznie w jednym kierunku. Wszystkie państwa członkowskie UE i szczeble sprawowania rządów powinny spełnić swoje wzajemne zobowiązania i bronić projektu integracji europejskiej, jako przedsięwzięcia opartego na wartościach, przed rosnącym w siłę ogólnoeuropejskim ruchem, który podważa podstawowe wartości europejskie.

9.

Zaznacza, że dla przestrzegania praworządności i praw podstawowych niezbędny jest udział aktywnych, niezależnych i pluralistycznych organizacji społeczeństwa obywatelskiego i organizacji pozarządowych w demokratycznych procesach i w nadzorowaniu właściwego funkcjonowania mechanizmu kontroli i równowagi w odniesieniu do państwowych instytucji i uprawnień.

10.

Podkreśla, że chociaż zalecenia w sprawie praworządności oparte na ramach z 2014 r. nadal obowiązują, ramy nie doprowadziły jeszcze do wymiernych wyników. Szczególnie godne ubolewania jest to, że ramy praworządności dostarczają wskazówek dotyczących konstruktywnego dialogu między Komisją a danym państwem członkowskim, lecz nie włączają na najwcześniejszym możliwym etapie różnych szczebli sprawowania rządów, w tym szczebla lokalnego i regionalnego, ani społeczeństwa obywatelskiego. Jest to tym bardziej godne pożałowania, że instytucje i państwa członkowskie UE powinny zawsze jasno stwierdzać, że w czasie trwania postępowania wobec rządu danego państwa członkowskiego nie zamierzają izolować danego kraju i są nadal gotowe prowadzić dialog z jego społeczeństwem.

11.

Popiera zatem rezolucję Parlamentu Europejskiego z 25 października 2016 r. zawierającą zalecenia dla Komisji w sprawie ustanowienia jednolitego unijnego mechanizmu na rzecz demokracji, praworządności i praw podstawowych, obejmującego istniejące instrumenty, i apeluje, by miał on zastosowanie do wszystkich poziomów sprawowania rządów.

12.

Podkreśla, że taki mechanizm powinien być obiektywny, oparty na dowodach i faktach, sprawiedliwej ocenie i zasadzie równego traktowania wszystkich państw członkowskich, a także zgodny z zasadami pomocniczości i proporcjonalności.

13.

Oczekuje, że mechanizm doprowadzi do pełnego włączenia samorządu lokalnego w dialog między Komisją a państwami członkowskimi, jak również że umożliwi mu kierowanie spraw bezpośrednio do Komisji w wypadku wykrycia zagrożeń dla praworządności.

14.

Zaznacza, że obowiązki spoczywające na krajach kandydujących w ramach kryteriów kopenhaskich nadal mają zastosowanie do państw członkowskich po ich przystąpieniu do UE na mocy art. 2 TUE i że w świetle powyższego wszystkie szczeble sprawowania rządów we wszystkich państwach członkowskich powinny być oceniane zgodnie z tym mechanizmem w celu upewnienia się, że stale przestrzegają podstawowych wartości UE w zakresie poszanowania praw podstawowych, instytucji demokratycznych i praworządności.

15.

Zwraca uwagę, że przestępczość zorganizowana i korupcja podważają demokrację i praworządność i prowadzą do poważnych zakłóceń gospodarczych, społecznych i politycznych. Nowy mechanizm powinien zapewniać lepsze wdrażanie i egzekwowanie standardów międzynarodowych i europejskich, zaradzając lukom i barierom utrudniającym zwalczanie przestępczości zorganizowanej i korupcji na wszystkich szczeblach sprawowania rządów. Silne zaangażowanie ze strony władz lokalnych, regionalnych i krajowych ma kluczowe znaczenie dla zachęcenia do podejmowania konkretnych kroków przeciwdziałających korupcji oraz dla zadbania o to, by wysiłki antykorupcyjne były trwałe i nieodwracalne. Przepisy dotyczące korupcji muszą stosować się równo wobec wszystkich i być egzekwowane na każdym szczeblu w celu zagwarantowania zaufania obywateli, społeczeństwa obywatelskiego i władz publicznych do systemów prawnych państw członkowskich UE.

16.

Wyraża zaniepokojenie, że zalecenia w sprawie praworządności mogą zachęcić do apeli o wprowadzenie warunkowości politycznej. Stanowczo sprzeciwia się idei, by władze lokalne i regionalne miały być zakładnikami polityki realizowanej przez rządy krajowe, co może prowadzić do zawieszenia finansowania UE dla miast i regionów. Niemniej popiera postanowienia zawarte w umowach partnerstwa mające na celu zawieszenie finansowania w razie naruszenia praworządności przez samorządy lokalne i regionalne.

17.

Odnotowuje, że ograniczenie wolności prasy i pluralizmu, a także manipulowanie informacją, co ułatwia rozwój nowoczesnych technologii i mediów społecznościowych, wpływają negatywnie na korzystanie z demokracji na wszystkich szczeblach sprawowania rządów. Bieżący przegląd dyrektywy o audiowizualnych usługach medialnych jest zatem bardzo istotny. Jak stwierdza KR, powinien on:

18.

Zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Komisji Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, przewodniczącemu Rady Europejskiej i maltańskiej prezydencji w Radzie UE, jak również Kongresowi Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy.

Rezolucja Europejskiego Komitetu Regionów - Praworządność w UE z perspektywy lokalnej i regionalnej.

Dz.U.UE.C.2017.272.8

Rezolucja Europejskiego Komitetu Regionów - Praworządność w UE z perspektywy lokalnej i regionalnej

	Markku MARKKULA
	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Regionów